Policja.pl

ABC POSTĘPOWANIA MANDATOWEGO

Warunkiem nałożenia mandatu karnego za każde wykroczenie jest wyrażenie przez sprawcę wykroczenia zgody na
przyjęcie mandatu. Jeżeli w danej sprawie istnieją nie dające się usunąć istotne wątpliwości natury faktycznej lub
prawnej, to mandatu stosować nie wolno. W takiej sytuacji policjanci powinni dokonać niezbędnych ustaleń i sporządzić
z nich stosowną dokumentację, przekazując ją następnie do właściwej jednostki Policji celem przeprowadzenia dalszych
czynności wyjaśniających na zasadach określonych w art. 54 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
Funkcjonariusze Policji nakładają grzywny tylko w postaci mandatu kredytowanego, z wyjątkiem sprawców wykroczeń
nie mających stałego miejsca zamieszkania na terenie Polski, na których nakłada się mandaty gotówkowe.
Policjant, który nakłada na kierującego grzywnę w drodze mandatu karnego, ma obowiązek poinformować go o prawie
odmowy jego przyjęcia, a także o liczbie punktów karnych, które zostaną wpisane na jego konto do policyjnej ewidencji
(informacja o punktach jest wpisywana na odcinku mandatu karnego wręczanego sprawcy wykroczenia) . W przypadku,
gdy sprawca wykroczenia skorzysta z prawa odmowy przyjęcia mandatu karnego, sprawa jest kierowana do Sądu
grodzkiego, który orzeka czy rację miał policjant, czy też osoba, która odmówiła przyjęcia mandatu. Film rejestrowany
na kasecie wideo rejestratora, zdjęcia zarejestrowane przez fotoradar oraz udokumentowane inne ustalenia służą jako
materiał dowodowy w ewentualnym postępowaniu sądowym.
Podstawę stosowania fotoradarów i wideorejestratorów stwarza art. 15 ust. 1 pkt 5a ustawy o Policji, który nadaje Policji
uprawnienia obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych, obrazu zdarzeń w miejscach publicznych.
Cyt. przepis stanowi: "Art. 15. 1. Policjanci wykonując czynności, o których mowa w art. 14, mają prawo:
() 5a) obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych, a w
przypadku czynności operacyjno-rozpoznawczych i administracyjno-porządkowych podejmowanych na podstawie
ustawy - także i dźwięku towarzyszącego tym zdarzeniom, ..."
Zakres i tryb postępowania mandatowego reguluje ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w
sprawach o wykroczenia (Dz. U. Nr 106, poz. 1148 z późn. zm.) oraz szereg rozporządzeń.
Wyciąg z kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia (in extenso)
Art.95.§1.Postępowanie mandatowe prowadzi Policja, a inne organy, gdy przepis szczególny tak stanowi.
§2. (uchylony).
§3.W sprawach określonych w art. 17 § 2 postępowanie mandatowe prowadzi inspektor pracy. Inspektor pracy może
nałożyć grzywnę w drodze mandatu karnego także po przeprowadzeniu czynności wyjaśniających, jeżeli uzna, że kara
ta będzie wystarczająca.
§4. Jeżeli uprawnienie dla funkcjonariuszy określonego organu do nakładania grzywien wynika z innej ustawy, a ustawa
ta nie określa wykroczeń, do których stosuje się postępowanie mandatowe, zakres wykroczeń, za które można nałożyć
grzywnę w drodze mandatu karnego, określi, w drodze rozporządzenia, właściwy minister, w porozumieniu z Ministrem
Sprawiedliwości, mając na względzie konieczność zapewnienia szybkiej reakcji na fakt popełnienia wykroczenia, a także
potrzebę należytej ochrony dóbr szczególnie narażonych na naruszenia ze strony sprawców wykroczeń.
Rozporządzenie to określa jednocześnie warunki i sposób wydawania upoważnień do nakładania grzywien w drodze
mandatu karnego.
§5.Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych, złożony w porozumieniu z
Ministrem Sprawiedliwości, może nadać, w drodze rozporządzenia, uprawnienia do nakładania grzywien w drodze
mandatu karnego funkcjonariuszom innych organów, określając jednocześnie wykaz wykroczeń, za które
funkcjonariusze ci uprawnieni są do nakładania grzywien, oraz zasady i sposób wydawania upoważnień do nakładania
grzywien, mając na względzie zakres ustawowych uprawnień takich organów, potrzebę szybkiej reakcji na fakt
popełnienia wykroczenia oraz potrzebę ochrony dóbr szczególnie narażonych na naruszenia ze strony sprawców
wykroczeń.
§6.W celu ujednolicenia sposobu reakcji organów uprawnionych do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za
określone wykroczenia Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych, złożony w
porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości, określi, w drodze rozporządzenia, zróżnicowaną wysokość mandatów

Strony 1/3

Policja.pl

karnych za wybrane rodzaje wykroczeń, uwzględniając rodzaj naruszonego lub zagrożonego dobra oraz stopień
szkodliwości poszczególnych czynów.
Art.96.§1.W postępowaniu mandatowym można nałożyć grzywnę w wysokości do 500 złotych, a w sprawach, w których
oskarżycielem publicznym jest inspektor pracy oraz w wypadku, o którym mowa w art. 9 § 1 Kodeksu wykroczeń - do
1.000 złotych.
§2.W drodze mandatu karnego nie nakłada się grzywny za wykroczenia, za które należałoby orzec środek karny, a
także w wypadku określonym w art. 10 § 1 Kodeksu wykroczeń. W sytuacji określonej w art. 9 § 1 Kodeksu wykroczeń
nałożenie grzywny w drodze mandatu karnego jest możliwe jedynie, gdy w zakresie wszystkich naruszonych przepisów
postępowanie mandatowe jest dopuszczalne.
§3.Prezes Rady Ministrów, w drodze rozporządzenia, określi wzory formularzy mandatu karnego oraz szczegółowy
sposób nakładania grzywien w drodze mandatu karnego, mając na względzie potrzebę ujednolicenia zasad
wymierzania przez funkcjonariuszy uprawnionych organów grzywny w drodze mandatu karnego, a także pouczenia
osób ukaranych mandatem o ich prawach i obowiązkach.
Art.97.§1.W postępowaniu mandatowym, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, funkcjonariusz uprawniony do nakładania
grzywny w drodze mandatu karnego może ją nałożyć jedynie, gdy:
1) schwytano sprawcę wykroczenia na gorącym uczynku lub bezpośrednio po popełnieniu wykroczenia,
2) stwierdzi popełnienie wykroczenia naocznie pod nieobecność sprawcy albo za pomocą urządzenia pomiarowego lub
kontrolnego, a nie zachodzi wątpliwość co do osoby sprawcy czynu
-w tym także, w razie potrzeby, po przeprowadzeniu w niezbędnym zakresie czynności wyjaśniających, podjętych
niezwłocznie po ujawnieniu wykroczenia. Nałożenie grzywny w drodze mandatu karnego nie może nastąpić po upływie
14 dni od daty ujawnienia czynu w wypadku, o którym mowa w pkt 1, i 30 dni w wypadku, o którym mowa w pkt 2.
§2.Sprawca wykroczenia może odmówić przyjęcia mandatu karnego.
§3.Funkcjonariusz nakładający grzywnę obowiązany jest określić jej wysokość, wykroczenie zarzucone sprawcy oraz
poinformować sprawcę wykroczenia o prawie odmowy przyjęcia mandatu karnego i o skutkach prawnych takiej
odmowy.
Art.98.§1.W postępowaniu mandatowym można nakładać grzywnę w drodze mandatu karnego:
1) wydawanego ukaranemu po uiszczeniu grzywny bezpośrednio funkcjonariuszowi, który ją nałożył,
2) kredytowanego, wydawanego ukaranemu za potwierdzeniem odbioru,
3) zaocznego.
§2.Mandatem karnym, o którym mowa w § 1 pkt 1, może być nałożona grzywna jedynie wobec osoby czasowo
przebywającej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub niemającej stałego miejsca zamieszkania albo pobytu.
Mandat taki staje się prawomocny z chwilą uiszczenia grzywny funkcjonariuszowi, który ją nałożył.
§3.Mandatem karnym, o którym mowa w § 1 pkt 2, może być nałożona grzywna jedynie wobec osoby innej niż
wymieniona w § 2. Mandat powinien zawierać pouczenie o obowiązku uiszczenia grzywny w terminie 7 dni od daty
przyjęcia mandatu oraz o skutkach nieuiszczenia grzywny w terminie. Staje się on prawomocny z chwilą pokwitowania
jego odbioru przez ukaranego.
§4.Mandatem karnym zaocznym można nałożyć grzywnę w razie stwierdzenia wykroczenia, którego sprawcy nie
zastano na miejscu jego popełnienia, gdy nie zachodzi wątpliwość co do osoby tego sprawcy; mandat taki pozostawia
się wówczas w takim miejscu, aby sprawca mógł go niezwłocznie odebrać.
§5.Mandat karny, o którym mowa w § 1 pkt 3, powinien wskazywać, gdzie w terminie 7 dni od daty jego wystawienia
ukarany może uiścić grzywnę, oraz informować o skutkach jej nieuiszczenia w tym terminie. Staje się on prawomocny z
chwilą uiszczenia grzywny we wskazanym miejscu i terminie.
Art.99.W razie odmowy przyjęcia mandatu karnego lub nieuiszczenia w wyznaczonym terminie grzywny nałożonej
mandatem zaocznym, organ, którego funkcjonariusz nałożył grzywnę, występuje do sądu z wnioskiem o ukaranie. We
wniosku tym należy zaznaczyć, że obwiniony odmówił przyjęcia mandatu albo nie uiścił grzywny nałożonej mandatem
zaocznym, a w miarę możności podać także przyczyny odmowy.
Art.100.Ściąganie grzywny nałożonej w drodze mandatu karnego następuje w trybie przepisów o postępowaniu
egzekucyjnym w administracji. Grzywna ta stanowi dochód budżetu państwa, a gdy nałoży ją funkcjonariusz organu
podległego władzom jednostki samorządu terytorialnego - stanowi dochód tej jednostki samorządu.

Strony 2/3

Policja.pl

Art.101.§1.Prawomocny mandat karny podlega uchyleniu, jeżeli grzywnę nałożono za czyn niebędący czynem
zabronionym jako wykroczenie. Uchylenie następuje na wniosek ukaranego złożony w zawitym terminie 7 dni od daty
uprawomocnienia się mandatu lub z urzędu.
§2.Uprawnionym do uchylenia prawomocnego mandatu karnego jest sąd właściwy do rozpoznania sprawy, na którego
obszarze działania grzywna została nałożona. W przedmiocie uchylenia mandatu karnego sąd orzeka na posiedzeniu.
Przed wydaniem postanowienia sąd może zarządzić stosowne czynności w celu sprawdzenia podstaw do uchylenia
mandatu karnego. [§ 2 uznany został 18 maja 2004 r. za niezgodny z Konstytucją i utraci moc z końcem 2004r. uwaga
A.J.]
§3.Uchylając mandat karny nakazuje się podmiotowi, na rachunek którego pobrano grzywnę, zwrot uiszczonej kwoty.
Art.102.Nadzór nad postępowaniem mandatowym sprawuje minister właściwy do spraw wewnętrznych, a w sprawach, o
których mowa w art. 95 § 3 - Główny Inspektor Pracy.
Wysokość kar pieniężnych - tzw. taryfikator - za poszczególne wykroczenia reguluje rozporządzenie Prezesa Rady
Ministrów z dnia 24 listopada 2003 r. w sprawie wysokości grzywien nakładanych w drodze mandatów karnych za
wybrane rodzaje wykroczeń (Dz. U. Nr 208, poz. 2023), zaś punkty karne - rozporządzenie Ministra Spraw
Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2002 r. w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy
ruchu drogowego (Dz. U. Nr 236, poz. 1998, sprost. z 2003 r. Nr 35, poz. 311 ).
I tak, przekroczenie dozwolonej prędkości pozwala na nałożenie grzywny:
od 6 do 10 km/h - 20 - 50 zł, 1 pkt
od 11 do 20 km/h 50-100 zł, 2 pkt
od 21 do 30 km/h - 100-200 zł, 4 pkt
od 31 do 40 km/h - 200-300 zł, 6 pkt
od 41 do 50 km/h - 300-400 zł, 8 pkt
od 51 km/h i więcej - 400-500 zł, 10 pkt
W przypadku przekroczenia dozwolonej prędkości o wartość mniejszą jak 6 km/h, pomimo możliwości nałożenia
grzywny do 50 zł., punktów karnych nie przypisuje się.

- kom. Adam Jasiński

Strony 3/3