Autor: Sebastian Pich

Moduł 2

Kryminologiczne i penitencjarne aspekty przestępczości zorganizowanej

Zorganizowana grupa przestępcza oznacza grupę posiadającą strukturę, składającą się z trzech lub

więcej osób, istniejącą przez pewien czas oraz działającą w porozumieniu w celu popełnienia jednego

lub więcej poważnych przestępstw dla uzyskania w sposób bezpośredni lub pośredni, korzyści

finansowej lub innej korzyści materialnej.

Według Bałchut J., Gaberle A., Krajewskiego K. pole działania oraz rozmiary przestępczości

zorganizowanej w Polsce nie są dokładnie ustalone. Można jednak wyróżnić pewne typowe obszary,

które są zdominowane przez zorganizowane grupy przestępcze:

‒ handel i produkcja narkotyków (poza „polską heroiną” oraz uprawą konopi indyjskich na

własny użytek),

‒ przerzucanie kradzionych samochodów do innych krajów,

‒ przemyt papierosów i alkoholu,

‒ niektóre postacie przestępstw gospodarczych, na przykład pranie brudnych pieniędzy poprzez

otwieranie działalności legalnej tzw. ,,drugiej nogi”,

‒ kontrola nad agencjami towarzyskimi, kasynami i salonami gier hazardowych, a także innymi

lokalami rozrywkowymi

1

.

Charakterystyczne cechy przestępczości zorganizowanej polegają na:

–

trwałym związku wiodących przestępców zawodowych,

–

wielostopniowej, hierarchicznej strukturze organizacyjnej z określonym stylem kierowania

i dyscypliną członków,

–

racjonalnej, planowanej przestępczości i opartej na podziale pracy poprzez specjalistów

(podział ról),

1

Błachut J., Gaberle A., Krajewski K., Kryminologia, Arche, Gdańsk 2001, s. 301-302

Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej

ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. [phone]

edu.cossw.pl

strona 1

–

zmiennej „technologii” przestępstwa oraz wielości w wyborze metod – od wyzysku, groźby,

wymuszania, czynnego łapownictwa, przemocy, przymusowej ochrony do terroru,

–

prowadzeniu nielegalnych interesów, które każdorazowo dostosowywane są do potrzeb

społeczeństwa,

–

konspiracyjnym sposobie zachowania się sprawców,

–

pomocy dla członków: w ucieczce, zapłaceniu kaucji, opłaceniu adwokata, zastraszaniu

uczestników procesu, opieka w czasie pobytu w jednostce penitencjarnej, pomoc rodzinie,

ponowne przyjęcie do grupy po uzyskaniu wolności,

–

mobilności i międzynarodowych związkach.

Struktura

zorganizowanej grupy przestępczej

↓

Przywódca lub przywódcy

↓

Kadra kierownicza

↓

Specjaliści

↓

Żołnierze

↓

Tryby maszyny

↓

Pozostali, których pozycja w grupie

jest niejasna, niedookreślona

Przestępczość zorganizowaną w Polsce możemy podzielić na dwa obszary tj. przestępczość

kryminalną i przestępczość gospodarczą. Zaznaczyć należy, że grupą przestępczości kryminalnej

gdzie popełniane są przestępstwa w sposób brutalny kieruję silną ręką tzw. boss. W tej przestępczości

ofiara jest widoczna niemal od zaraz. Jednak przestępcy szybko dorabiają się dużych pieniędzy, które

przeznaczają na otwarcie działalności legalnej. Natomiast przestępczość gospodarcza inaczej „białe

Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej

ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. [phone]

edu.cossw.pl

strona 2

kołnierzyki” koncentruje się na dokonywaniu czynów karalnych poprzez wykorzystanie wiedzy

i wysokiego poziomu intelektualnego. Grupą przestępczości gospodarczej kieruje tzw. rekin – człowiek

wykształcony, inteligentny, kulturalny, znający języki obce itp. Ofiara w przypadku przestępstw

gospodarczych jest zauważalna bardzo często dopiero po dłuższym czasie.

Stan na dzień

Ilość osadzonych

1.09.2001

748

1.01.2002

896

2.01.2003

1 497

1.01.2004

2 011

1.01.2005

2 387

2.01.2006

2 830

1.01.2007

3 610

1.01.2008

3 654

2.01.2009

2 790

Tabela 1. Ilość osadzonych z przestępczości zorganizowanej w jednostkach penitencjarnych

Zagrożenia wynikające z pobytu w jednostkach osób związanych z przestępczością

zorganizowaną:

‒ autorytet przestępczy (wysoka pozycja wśród osadzonych, solidaryzowanie się),

‒ prowadzenie działalności przestępczej w warunkach izolacji,

‒ przemyt na teren jednostki przedmiotów niebezpiecznych i niedozwolonych,

‒ zbieranie się światka przestępczego pod jednostką organizacyjną,

‒ ucieczka art. 242 § 1 Kk., (napaść na konwój),

‒ groźba, zastraszanie, szantaż,

‒ czynna napaść na funkcjonariusza art. 222 Kk.,

‒ skorumpowanie funkcjonariusza art. 228 Kk.

Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej

ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. [phone]

edu.cossw.pl

strona 3

Bibliografia

1. Błachut J., Gaberle A., Krajewski K., Kryminologia, Arche,

Gdańsk 2001.

2. Bułat K., Czarniak P., Gorzelak A., Kryminologia, Oficyna,

Kraków 2007.

3. Dobrowolski Z., Korupcja w życiu publicznym, Organon,

Zielona Góra 2001.

4. Pływaczewski E. W., (red.), Przestępczość

zorganizowana. Świadek koronny. Terroryzm. W ujęciu

praktycznym, Zakamycze, Kraków 2005.

5. Pich S., Wesołowska-Krzysztofek I., Zanim będzie za

późno. Zjawisko korupcji w jednostkach organizacyjnych

Służby Więziennej, Centralny Ośrodek Szkolenia Służby

Więziennej, Kalisz 2008.

6. Pomiankiewicz J., Członkowie zorganizowanych grup

przestępczych w aresztach śledczych i zakładach

karnych – zagrożenia dla Służby Więziennej

i podejmowane przeciwdziałania, [w:] Parzycki l., Rau Z.,

Praktyczne elementy zwalczania przestępczości

zorganizowanej i terroryzmu. Nowoczesne technologie

i praca operacyjna, Oficyna, Warszawa 2009.

7. Rau Z., Przestępczość zorganizowana w Polsce i jej

zwalczanie, Zakamycze, Kraków 2002.

8. Szczygieł G., Przestępczość zorganizowana – aspekt

penitencjarny, [w:] Pływaczewski E., Przestępczość

zorganizowana, świadek koronny, terroryzm, Kantor

Wydawniczy Zamykacze, Kraków 2005.

Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej

ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. [phone]

edu.cossw.pl

strona 4