PRACA

Kto nie umie odpoczywa

ć

, ten nie umie

pracowa

ć

.

Powinni

ś

my odpoczywa

ć

jak

Powinni

ś

my odpoczywa

ć

jak

najcz

ęś

ciej: w pracy, codziennie po

pracy, w dni wolne i podczas urlopu.

Umiej

ę

tno

ść

odpoczywania stanowi

istotny warunek zdrowia.

Praca jest dobrodziejstwem,
praca jest błogosławie

ń

stwem,

praca jest ratunkiem”
- Słowa Aleksandra Watta

- Słowa Aleksandra Watta
uczy

ń

mottem rozwa

ż

a

ń

na

temat pracy

Praca - jedno krótkie słowo
znacz

ą

ce tak wiele, na przestrzeni

wieków urosło do rangi filozofii,
motta i symbolu prze

ż

ycia gatunku

motta i symbolu prze

ż

ycia gatunku

ludzkiego.

Praca jest po

ż

ytkiem człowieka.

Poprzez prac

ę

mo

ż

emy si

ę

spełni

ć

społecznie i moralnie.

społecznie i moralnie.

Praca niekiedy te

ż

staje si

ę

ucieczk

ą

przed samotno

ś

ci

ą

i pustk

ą

.

Na pocz

ą

tku ludzko

ś

ci praca polegała

na zbieraniu ziół, owoców i polowaniu
oraz zbudowaniu sobie dachu nad
głow

ą

.

głow

ą

.

To wystarczało do

ż

ycia i wychowania

potomstwa, nikt nie gonił za
pieni

ą

dzem bo go po prostu nie było.

Par

ę

wieków pó

ź

niej człowiek za niezb

ę

dne

uwa

ż

ał ju

ż

mnóstwo rzeczy w swym

murowanym mieszkaniu, nie potrafił by
prze

ż

y

ć

kilku dni z samym no

ż

em w lesie, dla

niego byłaby to n

ę

dza, co

ś

nie godnego jego

niego byłaby to n

ę

dza, co

ś

nie godnego jego

osoby i dlatego ludzie ju

ż

nie pracowali bo

im si

ę

nudziło i nie mieli co z czasem robi

ć

,

tylko harowali od rana do nocy by mie

ć

wi

ę

cej pieni

ę

dzy.

Wykreowane przez pisarzy postacie
pokazuj

ą

nas samych, ludzi biednych i

bogatych i to

ż

e poza pieni

ę

dzmi s

ą

oni

prawie równi

prawie równi

Przykład Pietruchy i Oluchny z utworu Szymona Szymonowica
"

Ż

e

ń

cy".

Ich praca zaczyna si

ę

jeszcze przed

ś

witem, a ko

ń

czy po

zmierzchu.

Czy w tym przypadku mo

ż

na mówi

ć

o dobrodziejstwie pracy?

Czy w tym przypadku mo

ż

na mówi

ć

o dobrodziejstwie pracy?

W tym przypadku nie jest ona ani dobrem, ani
błogosławie

ń

stwem, ani te

ż

ratunkiem.

Jest ci

ęż

arem i przymusem.

Praca -

ś

wiadome i celowe

działanie człowieka, zmierzaj

ą

ce do

wytworzenia okre

ś

lonych warto

ś

ci

materialnych b

ą

d

ź

kulturalnych.

materialnych b

ą

d

ź

kulturalnych.

Zwyczajowy sposób podziału pracy na
umysłow

ą

i fizyczn

ą

nie ma wi

ę

kszego

uzasadnienia, gdy

ż

zawsze

jednocze

ś

nie wyst

ę

puj

ą

elementy pracy

fizycznej i umysłowej.

fizycznej i umysłowej.

Kto nie umie odpoczywa

ć

, ten nie umie

pracowa

ć

.

Powinni

ś

my odpoczywa

ć

jak

najcz

ęś

ciej: w pracy, codziennie po

pracy, w dni wolne i podczas
urlopu.

urlopu.

Umiej

ę

tno

ść

odpoczywania

stanowi istotny warunek zdrowia.

Wymiar czasu pracy, a tak

ż

e pory jej

wykonywania, w tym tak

ż

e przerwy w

pracy (np. we Francji, Włoszech,
Hiszpanii), w wielu krajach uzale

ż

niony

Hiszpanii), w wielu krajach uzale

ż

niony

jest równie

ż

od kulturowych

uwarunkowa

ń

.

Po drugiej wojnie

ś

wiatowej, gdy

brakowało r

ą

k do pracy,

zaobserwowano,

ż

e zwi

ę

kszenie

wymiaru czasu pracy nie idzie w
parze ze wzrostem wydajno

ś

ci

parze ze wzrostem wydajno

ś

ci

pracy, a wr

ę

cz przeciwnie przynosi

jej spadek.

Taki stan rzeczy zwi

ą

zany

jest z prozaicznym
zdawałoby si

ę

zm

ę

czeniem

zdawałoby si

ę

zm

ę

czeniem

pracowników.

Słowa włoskiego or

ę

downika empirycznych

metod badania przyrody, Galileusza,

„licz co obliczalne, mierz co wymierne, a co
nim nie jest, uczy

ń

wymiernym”

nim nie jest, uczy

ń

wymiernym”

mo

ż

na odnie

ść

do wszystkich, którzy

zajmuj

ą

si

ę

bezpiecze

ń

stwem i higien

ą

pracy.

Od lat na całym

ś

wiecie obserwuje

si

ę

olbrzymie starania zmierzaj

ą

ce

do stworzenia obiektywnych
mierników pracy ludzkiej, m.in.

mierników pracy ludzkiej, m.in.
wysiłku i jego składowych.

W codziennej pracy du

ż

a

uwaga, jak i nasze działania
nakierowane s

ą

na

bezpiecze

ń

stwo pracy.

bezpiecze

ń

stwo pracy.

Zapominamy cz

ę

sto o drugiej

dziedzinie, o higienie pracy.

Rozwój techniczny
poszczególnych gał

ę

zi przemysłu,

ale tak

ż

e sam widocznie

zauwa

ż

alny od połowy XX wieku

post

ę

p społeczno-gospodarczy

post

ę

p społeczno-gospodarczy

wyra

ź

nie wpłyn

ą

ł na popraw

ę

stanu zdrowia poszczególnych
społecze

ń

stw.

D

ąż

ymy do maksymalnego zharmonizowania

człowieka z prac

ą

.

Po

żą

dan

ą

harmoni

ę

w tym zakresie mo

ż

emy

osi

ą

gn

ąć

poprzez działania nakierowane na:

przystosowanie człowieka do pracy (m.in. nabycie

przystosowanie człowieka do pracy (m.in. nabycie
kwalifikacji i umiej

ę

tno

ś

ci zawodowych przez

pracownika, wła

ś

ciwy dobór lekarsko-

psychologicznych pracowników) oraz
przystosowanie pracy do człowieka.

Nale

ż

y przewidzie

ć

odpowiedni

ą

liczb

ę

godzin na sen, ustali

ć

czas

przyjmowania posiłków, zaplanowa

ć

prac

ę

zawodow

ą

i domow

ą

, obmy

ś

li

ć

prac

ę

zawodow

ą

i domow

ą

, obmy

ś

li

ć

wystarczaj

ą

cy i dobrze zorganizowany

wypoczynek dzienny oraz pobyt na

ś

wie

ż

ym powietrzu”.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Praca jest istotnym czynnikiem rozwoju

człowieka i elementem organizuj

ą

cym

ż

ycie społecze

ń

stw i jednostek ze

wzgl

ę

du na fakt, i

ż

zajmuje 2/3

wzgl

ę

du na fakt, i

ż

zajmuje 2/3

dorosłego

ż

ycia.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Praca jest wi

ę

c szczególn

ą

form

ą

działalno

ś

ci

człowieka.

• Ró

ż

ni si

ę

od innych form działania dwoma

cechami.

cechami.
I wynik pracy jest społecznie u

ż

yteczny (słu

ż

y

nie tylko jednostce).

II motywacja do pracy ma charakter po

ś

redni,

poniewa

ż

cel pracy jest dla człowieka celem

wtórnym.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

Praca jest

ś

rodkiem do celu pierwotnego,

jakim jest zaspokojenie okre

ś

lonej potrzeby.

Fakt ten wyró

ż

nia człowieka i jego prac

ę

spo

ś

ród innych organizmów

ż

ywych, które

spo

ś

ród innych organizmów

ż

ywych, które

realizuj

ą

c swoj

ą

prac

ę

w sensie fizjologicznym,

nie s

ą

zdolne do

ś

wiadomego kumulowania

wynikaj

ą

cych z tego faktu do

ś

wiadcze

ń

i

wiedzy, nie s

ą

zdolne do rozwoju poprzez

prac

ę

, np. mrówki.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Praca stanowi

ź

ródło zaspokajania

potrzeb ludzkich, jest niezb

ę

dnym

warunkiem egzystencji i rozwoju
człowieka, okre

ś

laj

ą

c jego pozycj

ę

w

człowieka, okre

ś

laj

ą

c jego pozycj

ę

w

społecze

ń

stwie.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• W biologii brzmi ona nast

ę

puj

ą

co: ruch

i reakcje chemiczne o charakterze
organicznym, jaki odbywa si

ę

w

organizmach

ż

ywych.

organizmach

ż

ywych.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

Konsekwencj

ą

definicji biologicznej jest okre

ś

lenie

fizjologiczne.

Człowiek pracuje wtedy, gdy:

• wykonuje dowolne ruchy mi

ęś

niami pr

ąż

kowanymi (praca

• wykonuje dowolne ruchy mi

ęś

niami pr

ąż

kowanymi (praca

dynamiczna)

• gdy utrzymuje je w stanie napi

ę

cia (praca statyczna),

• w sieci nerwowej nast

ę

puj

ą

okre

ś

lone przebiegi

impulsów.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

•

Fizjologia pracy

Uznaje za prac

ę

procesy mi

ęś

niowe lub nerwowe organizmu

człowieka bez wzgl

ę

du na ich cel czy uzyskany rezultat.

•

W nauce tej praca jest przede wszystkim procesem,
zachodz

ą

cym pomi

ę

dzy człowiekiem a przyrod

ą

.

zachodz

ą

cym pomi

ę

dzy człowiekiem a przyrod

ą

.

•

W procesie tym człowiek swym własnym czynem doprowadza
do wymiany materii z przyrod

ą

, reguluje i kontroluje t

ę

wymian

ę

.

•

Oddziaływuj

ą

c swymi poruszeniami na przyrod

ę

zewn

ę

trzn

ą

i

zmieniaj

ą

c j

ą

, człowiek zmienia zarazem i swoj

ą

natur

ę

.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Psychologia pracy

Przez prac

ę

rozumie si

ę

form

ę

systematycznej aktywno

ś

ci umysłowej,

systematycznej aktywno

ś

ci umysłowej,

która jest ukierunkowana na
osi

ą

gni

ę

cie okre

ś

lonego celu.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Nie pracuje ten, kto działa dla samej

przyjemno

ś

ci i pi

ę

kna działania.

• W socjologii praca to ka

ż

da celowa

czynno

ść

, prowadz

ą

ca do zaspokojenia

dowolnych potrzeb ludzkich,
posiadaj

ą

ca społeczn

ą

doniosło

ść

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

W socjologii i psychologii pracy, praca
zapewnia jednostkom czy grupom, które
j

ą

wykonuj

ą

, okre

ś

lon

ą

pozycj

ę

w

społecze

ń

stwie.

Skutki wykonywania pracy przez
człowieka w postaci pozycji, jak

ą

zyskuje

jednostka lub grupa w społecze

ń

stwie

oraz przypisane z tego tytułu prawa i
obowi

ą

zki.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Prakseologia uznaje za prac

ę

wszelki

splot czynów, maj

ą

cych charakter

pokonywania trudno

ś

ci dla

zado

ść

uczynienia czyim

ś

istotnym

zado

ść

uczynienia czyim

ś

istotnym

potrzebom.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Nale

ż

y bowiem u

ś

wiadomi

ć

sobie

wzajemne oddziaływanie na siebie
pracy i człowieka.

• Działanie człowieka jest

ź

ródłem i

nieodzownym warunkiem tworzenia
nowych warto

ś

ci, zmian i udoskonale

ń

metod wytwarzania, rozwoju i post

ę

pu

społecznego.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Jednocze

ś

nie praca jako taka, jej rodzaj i

warunki, w których jest prowadzona,
istotnie wpływaj

ą

na człowieka, jego

organizm i osobowo

ść

.

• Dostrzeganie tych wzajemnych

oddziaływa

ń

jest niezb

ę

dne przy ocenie i

porównaniach pracowników ró

ż

nych

zawodów, działaj

ą

cych w ró

ż

nych

dziedzinach wytwarzania w ró

ż

nych

przedsi

ę

biorstwach.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Problematyka pracy, zarówno w teorii

jak i praktyce, bywa ł

ą

czona z

problematyk

ą

zawodu.

• Poj

ę

cia pracy i zawodu

ś

ci

ś

le wi

ążą

si

ę

ze sob

ą

, lecz nie nale

ż

y ich traktowa

ć

jako synonimy.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

Zawód obejmuje konkretne rodzaje prac,
wykonywane przez okre

ś

lone grupy ludzi.

W

ś

ród nich wyst

ę

puje specjalizacja w

W

ś

ród nich wyst

ę

puje specjalizacja w

okre

ś

lonych czynno

ś

ciach, która

prowadzi do specjalizacji rozmaitego
rodzaju konkretnych prac, co nazywamy
zawodowym podziałem pracy.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

Definicja zawodu wg. prof. J.
Szczepa

ń

skiego, obejmuje cztery

składowe zawodu:

1) system czynno

ś

ci wewn

ę

trznie spójny,

1) system czynno

ś

ci wewn

ę

trznie spójny,

oparty na okre

ś

lonej wiedzy i

umiej

ę

tno

ś

ciach, skierowany na

wytworzenie pewnego produktu czy
usług zaspokajaj

ą

cych potrzeby;

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

2) czynno

ś

ci te wykonywane s

ą

przez

pracownika systematycznie i trwale;

3) wykonywanie tych czynno

ś

ci jest

podstaw

ą

bytu ekonomicznego

podstaw

ą

bytu ekonomicznego

pracownika;

4) czynno

ś

ci te i zwi

ą

zane z nimi

konsekwencje społeczne s

ą

podstaw

ą

presti

ż

u i społecznej pozycji pracownika,

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Działalno

ść

człowieka w procesach pracy

mo

ż

na rozpatrywa

ć

w dwu aspektach:

1. Aspekcie tre

ś

ciowym: rodzaje

działalno

ś

ci jakie wykonuje człowiek, w

działalno

ś

ci jakie wykonuje człowiek, w

wyniku post

ę

puj

ą

cego podziału pracy

powstały setki ró

ż

nych zawodów.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Przyporz

ą

dkowanie jednostki do zawodu

jest spraw

ą

bardzo osobist

ą

i istotn

ą

,

gdy

ż

chodzi o psychologiczn

ą

specyfik

ę

wykonywania okre

ś

lonego rodzaju

działalno

ś

ci.

działalno

ś

ci.

• Ju

ż

sam wybór zawodu, o ile nie jest

spraw

ą

przypadku lub nacisku, wskazuje

na okre

ś

lone ukierunkowanie, na

okre

ś

lone zainteresowania i zamiłowania

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

2. Aspekcie sprawno

ś

ciowym

ró

ż

ne osoby wykonuj

ą

czynno

ś

ci

wolniej lub szybciej, z bł

ę

dami lub bez

wolniej lub szybciej, z bł

ę

dami lub bez

bł

ę

dów, z mniejsz

ą

lub wi

ę

ksz

ą

trudno

ś

ci

ą

.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Je

ż

eli stopie

ń

sprawno

ś

ci wykonywania

danej czynno

ś

ci jest wy

ż

szy od

przeci

ę

tnego według wykresu Gaussa to

mo

ż

emy mówi

ć

o zdolno

ś

ciach w danym

kierunku.

kierunku.

• Kwestia udziału w zdolno

ś

ciach czynnika

wrodzonego i efektu

ć

wiczenia stanowi

spraw

ę

otwart

ą

, chocia

ż

badacze zgadzaj

ą

si

ę

,

ż

e obydwa czynniki odgrywaj

ą

istotn

ą

rol

ę

.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

Mo

ż

na wyró

ż

ni

ć

pi

ęć

czynno

ś

ci

psychicznych, na których opiera si

ę

regulacja naszego stosunku do

ś

wiata

oraz stopie

ń

sprawno

ś

ci w zakresie

oraz stopie

ń

sprawno

ś

ci w zakresie

tych podstawowych czynno

ś

ci.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Poziom sprawno

ś

ci wykonywania

czynno

ś

ci jest istotny, niezale

ż

nie od

tego, czy dotyczy on pracy o
charakterze koncepcyjnym (du

ż

a rola

charakterze koncepcyjnym (du

ż

a rola

sprawno

ś

ci my

ś

lenia), czy te

ż

ruchów

roboczych (du

ż

a rola sprawno

ś

ci

manualnych).

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Sprawno

ść

działania człowieka ulega

zmianom pod wpływem ró

ż

nych

czynników, wyst

ę

puj

ą

cych w procesie

pracy.

• Sprawno

ść

funkcjonowania danego

czynnika psychicznego jednak mo

ż

na

poprawi

ć

przez uczestnictwo w

odpowiednim szkoleniu.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

W kwalifikacjach zawodowych najcz

ęś

ciej

wyodr

ę

bnia si

ę

trzy elementy składowe:

1. Wiedz

ę

ogóln

ą

i specjalistyczn

ą

, która

stanowi warunek skutecznego

stanowi warunek skutecznego
wykonywania zada

ń

wchodz

ą

cych w

zakres danego rodzaju pracy;

2. Do

ś

wiadczenia i nawyki produkcyjne,

zdobyte w trakcie pracy zawodowej;

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

3. Predyspozycje psychiczne człowieka

do wykonywania okre

ś

lonych funkcji

zawodowych: inicjatyw

ę

, zdolno

ś

ci

zawodowych: inicjatyw

ę

, zdolno

ś

ci

organizacyjne i kierownicze, zdolno

ś

ci

do pracy twórczej i systematyczno

ść

,

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

Podstawowe czynno

ś

ci i ich mierniki

charakteryzuj

ą

ce sprawno

ść

człowieka

w kontaktach z otoczeniem

• Czynniki psychiczne

• Sprawno

ść

w zakresie czynno

ś

ci

• Spostrzeganie

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Wyodr

ę

bnianie przedmiotów i zjawisk

w odzwierciedlanej bezpo

ś

rednio

rzeczywisto

ś

ci, a w obr

ę

bie

przedmiotów i zjawisk ich cz

ęś

ci

przedmiotów i zjawisk ich cz

ęś

ci

składowych lub cech ilo

ść

i jako

ść

składników wyodr

ę

bnionych w

materiale i czas, w jakim to nast

ą

piło

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• wyobra

ż

anie wyobra

ź

nia sprawno

ść

operowania materiałem po

ś

redniego,

obrazowego odzwierciedlania rzeczywisto

ś

ci,

w sensie odtwarzania lub tworzenia

• łatwo

ść

reprodukowania

• do

ś

wiadczenia i łatwo

ść

tworzenia nowych

poł

ą

cze

ń

w materiale po

ś

redniego

odzwierciedlenia rzeczywisto

ś

ci

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• my

ś

lenie inteligencja sprawno

ść

my

ś

lowego wyodr

ę

bnienia składników i

ujmowania ich wzajemnych stosunków

• trudno

ść

rozwi

ą

zanego zadania i czas,

w jakim to nast

ą

piło

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• manipulowanie zr

ę

czno

ść

sprawno

ść

wykonywania czynno

ś

ci ruchowych

• zło

ż

ono

ść

czynno

ś

ci ruchowej

wykonanej w jednostce czasu

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• emocjonowanie – wra

ż

liwo

ść

emocjonalna sprawno

ść

wchodzenia w

stan emocjonalny, w wyniku działania
bod

ź

ców emocjonalnych oraz

bod

ź

ców emocjonalnych oraz

wywoływanie w sobie stanów
emocjonalnych w sposób zamierzony

• zakres, zło

ż

ono

ść

i czas, w jakim

powstaj

ą

emocje (uczucia)

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Wszystkie podstawowe czynniki, od

których zale

ż

y uci

ąż

liwo

ść

i

szkodliwo

ść

pracy mo

ż

na wyrazi

ć

w

jednostkach fizycznych

jednostkach fizycznych

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• wymiary,

opisuj

ą

ce rozmieszczenie

poszczególnych elementów stanowiska
roboczego w zale

ż

no

ś

ci od wymiarów

roboczego w zale

ż

no

ś

ci od wymiarów

antropometrycznych, a tak

ż

e rozmiary i

kształt urz

ą

dze

ń

steruj

ą

cych narz

ę

dzi,

materiałów, które si

ę

przemieszcza w

toku pracy;

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• siły wymagane do obsługi urz

ą

dze

ń

,

przemieszczania przedmiotów pracy;

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• rytmy: charakteryzowane za pomoc

ą

czasu, odzwierciedlaj

ą

ce długotrwało

ść

i cz

ę

stotliwo

ść

ruchów roboczych,

tempo pracy maszyny, czas

tempo pracy maszyny, czas
odpoczynku, dzienny i tygodniowy czas
pracy oraz jego rozkład w miesi

ą

cu i

roku, stopie

ń

monotonii ruchów itp.;

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• czynniki

ś

rodowiska materialnego:

o

ś

wietlenie, hałas, drgania,

mikroklimat, promieniowanie, pyły i

mikroklimat, promieniowanie, pyły i
dymy itp.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Zestawienie to nie obejmuje wielu problemów,

zwi

ą

zanych z procesami odbioru i przetwarzania

informacji oraz podejmowania decyzji.

• Nale

żą

one do najtrudniejszych we współczesnej

ergonomii, zwłaszcza w dziedzinie obci

ąż

enia

psychicznego i zm

ę

czenia ogólnego ustroju.

psychicznego i zm

ę

czenia ogólnego ustroju.

• Stworzenie warunków efektywnego wykorzystywania

potencjalnych mo

ż

liwo

ś

ci działania człowieka wymaga

jednak u

ś

wiadomienia sobie i bli

ż

szego poznania pi

ę

ciu

podstawowych problemów, jakie wyst

ę

puj

ą

w pracy

ludzkiej

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Podj

ę

cie pracy przez człowieka

wywołuje okre

ś

lone skutki prawne,

które znajduj

ą

wyraz w nabyciu przez

pracownika i przedsi

ę

biorstwo

pracownika i przedsi

ę

biorstwo

okre

ś

lonych uprawnie

ń

i obowi

ą

zków;

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

Mo

ż

liwo

ś

ci działania człowieka zarówno

fizyczne, jak i umysłowe s

ą

ograniczone.

• Praca wykonywana przez człowieka

• Praca wykonywana przez człowieka

obci

ąż

a jego organizm, wywołuj

ą

c

zwi

ę

kszone zu

ż

ycie energii i zm

ę

czenie,

co istotnie ogranicza (w sposób
przej

ś

ciowy) mo

ż

liw

ą

intensywno

ść

działania człowieka w czasie, który oddaje
do dyspozycji przedsi

ę

biorstwa.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

Ograniczenia powy

ż

sze wskazuj

ą

na

wa

ż

no

ść

i potrzeb

ę

poznania takich

zagadnie

ń

jak:

• wymiary antropometryczne ciała

• wymiary antropometryczne ciała

ludzkiego, granice dopuszczalnego
wysiłku, prawidłowo

ś

ci narastania i

likwidacja zm

ę

czenia itp.;

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Zró

ż

nicowanie i zmienno

ść

w czasie cech

człowieka i wpływ tych cech na mo

ż

liwo

ś

ci

działania.

• Nie jest oboj

ę

tne komu powierzymy okre

ś

lon

ą

prac

ę

.

prac

ę

.

Wybór osoby do wykonania okre

ś

lonego zadania

warunkuje szybko

ść

i jako

ść

jego wykonania.

takich działa

ń

jak: dobór kadr, badanie pracy i

cech pracowników, kształtowanie po

żą

danych

cech i doskonalenie umiej

ę

tno

ś

ci pracowników

itp.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

wydajno

ść

pracy ludzkiej zale

ż

y od

szeregu czynników obiektywnych

• (wyposa

ż

enie techniczne, warunki i

organizacja pracy),

organizacja pracy),

• czynników subiektywnych. Czynniki te

zwi

ą

zane s

ą

z osobowo

ś

ci

ą

pracowników, ich stosunkiem do pracy
i wol

ą

pracy.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Aby wydajnie pracowa

ć

, trzeba nie tylko

móc i umie

ć

, ale tak

ż

e chcie

ć

.

• Wskazuje to na wa

ż

no

ść

i potrzeb

ę

• Wskazuje to na wa

ż

no

ść

i potrzeb

ę

poznania czynników kształtuj

ą

cych

aktywno

ść

zawodow

ą

pracowników, a w

szczególno

ś

ci motywacji pracy i

zwi

ą

zanych z ni

ą

zagadnie

ń

wynagrodzenia, metod kierowania, bhp
itp.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Coraz powszechniej wyst

ę

puje

zespołowa forma działania
pracowników we współczesnym
przedsi

ę

biorstwie.

przedsi

ę

biorstwie.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Z tego faktu, jak te

ż

i uwarunkowa

ń

efektywno

ś

ci działa

ń

ludzkich wynika

konieczno

ść

zajmowania si

ę

takimi

zagadnieniami jak: adaptacja nowych

zagadnieniami jak: adaptacja nowych
pracowników, wyst

ę

powanie wi

ę

zi

formalnych i nieformalnych w
zespołach pracowniczych itp.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Człowiek pozostaje w stałym zwi

ą

zku

ze

ś

rodowiskiem. Pomi

ę

dzy nim a

ś

rodowiskiem zachodzi stała wymiana,

zarówno biologiczna (wymiana materii),

zarówno biologiczna (wymiana materii),
jak te

ż

wymiana w specyficznej dla

człowieka sferze społeczno-kulturowej
(wymiana informacji)

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Człowiek jest wi

ę

c zale

ż

ny pod jakim

ś

wzgl

ę

dem od otoczenia.

• Istnienie okre

ś

lonych warunków w

• Istnienie okre

ś

lonych warunków w

otoczeniu powoduje,

ż

e

funkcjonowanie człowieka jako istoty
biologicznej i społecznej przebiega
normalnie.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Natomiast brak tych warunków w

otoczeniu prowadzi do zakłócenia
stanu równowagi, który nazywamy
potrzeb

ą

.

potrzeb

ą

.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• To subiektywne poczucie braku czego

ś

,

co jest niezb

ę

dne do

ż

ycia, jest

czynnikiem uruchamiaj

ą

cym działanie

człowieka.

• Działanie jest nast

ę

pstwem odczuwania

niezaspokojonych potrzeb. Ludzie pracuj

ą

i działaj

ą

nie dlatego,

ż

e osi

ą

gn

ę

li to, co

chcieli, lecz dlatego,

ż

e odczuwaj

ą

brak

czego

ś

, co musz

ą

swym działaniem

zdoby

ć

.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Warunki, w jakich nast

ę

puje zdobywanie

ś

rodków zaspokajaj

ą

cych potrzeby,

kształtuj

ą

jednocze

ś

nie te potrzeby.

• Wielo

ść

potrzeb powoduje d

ąż

enie

ró

ż

nych autorów do ich klasyfikacji.

• Zale

ż

nie od przyj

ę

tego kryterium

wyst

ę

puje ró

ż

norodno

ść

uj

ęć

potrzeb.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Zachowania i reakcje człowieka

pracuj

ą

cego s

ą

wyuczone przez czynniki

fizjologiczne, anatomiczne i
psychologiczne.

• Pracuj

ą

cy człowiek jest cało

ś

ci

ą

i nie

mo

ż

na uchwyci

ć

jego istoty ani

zrozumie

ć

, je

ś

li rozpatruje si

ę

człowieka

wył

ą

cznie z punktu widzenia jednej tylko

specjalno

ś

ci.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Teoria, która znalazła szerokie

zastosowanie w praktyce jako
podstawa do wyja

ś

niania zachowa

ń

ludzi i jak te

ż

punkt odniesienia w

ludzi i jak te

ż

punkt odniesienia w

badaniach tych zachowa

ń

, to teoria

hierarchii potrzeb A. H. Maslowa.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

Twierdzenia tej teorii mo

ż

na przedstawi

ć

nast

ę

puj

ą

co:

• warunkiem zdrowia i rozwoju człowieka jest

zaspokajanie potrzeb;

• podstawowe potrzeby ludzkie ró

ż

ni

ą

si

ę

od

siebie pozycj

ą

zajmowan

ą

w hierarchii

wa

ż

no

ś

ci oraz mechanizmem działania;

• ogół potrzeb mo

ż

na przedstawi

ć

w postaci

hierarchicznego układu.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Wspólne dla obu grup potrzeb jest to,

ż

e

pozostaj

ą

c w układzie hierarchicznym s

ą

od siebie wzajemnie uzale

ż

nione

• Ka

ż

da kolejna w hierarchii potrzeba

zaczyna wpływa

ć

na post

ę

powanie

człowieka dopiero wtedy, gdy potrzeba
ni

ż

sza od niej w hierarchii została

zaspokojona (przynajmniej cz

ęś

ciowo).

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Najsilniej działaj

ą

potrzeby ni

ż

szego

rz

ę

du i one dominuj

ą

, gdy

ż

adna z

potrzeb nie została zaspokojona.

• Natomiast najwa

ż

niejsza dla

osi

ą

gni

ę

cia zdrowia psychicznego i

pełni rozwoju jest potrzeba
samorealizacji.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

Teoria potrzeb A. H. Maslowa nie uwzgl

ę

dnia

jednak nast

ę

puj

ą

cych okoliczno

ś

ci

• Przypisywanie wszystkim ludziom jednakowej

hierarchii potrzeb jest bł

ę

dne.

hierarchii potrzeb jest bł

ę

dne.

• Na kształtowanie si

ę

potrzeb człowieka

wpływaj

ą

warunki jego egzystencji, a

zwłaszcza warunki ekonomiczne w kraju, w
relacji do takich samych warunków gdzie
indziej

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Oddziaływanie tych warunków jednak

ma charakter indywidualny, poniewa

ż

pochodzenie społeczne człowieka w
istotnym stopniu wywiera wpływ na

istotnym stopniu wywiera wpływ na
kształtowanie si

ę

aspiracji

ż

yciowych i

sposobów ich realizacji.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Dlatego te

ż

jest kwesti

ą

du

ż

ej wagi dla

kierownika znajomo

ść

struktury potrzeb

poszczególnych podwładnych.

• Istniej

ą

liczne wyj

ą

tki od reguły,

ż

e

potrzeby drugiej grupy s

ą

aktywizowane

dopiero po zaspokojeniu potrzeb
pierwszej grupy, co stawia pod znakiem
zapytania zasadno

ść

podstawowych

zało

ż

e

ń

teorii Maslowa.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Potrzeby fizjologiczne s

ą

zaspokajane

przez płace i naturalne

ś

rodowisko

pracy;

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

Potrzeby ni

ż

sze (bezpiecze

ń

stwa) mog

ą

by

ć

zaspokajane przez np.

• Ci

ą

gło

ść

zatrudnienia,

• System rozpatrywania i załatwiania

• System rozpatrywania i załatwiania

skarg,

• Odpowiedni program

ś

wiadcze

ń

ubezpieczeniowych i emerytalnych;

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Na zasadzie homeostazy: brak

zaspokojenia potrzeby wywołuje
zaburzenia równowagi układu człowiek

zaburzenia równowagi układu człowiek
– otoczenie, a zaspokojenie t

ę

równowag

ę

przywraca.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Zaspokojone potrzeby zatem przestaj

ą

oddziaływa

ć

na zachowanie człowieka.

Zaspokojenie potrzeb tej grupy jest warunkiem:
• Zdrowia fizycznego.
• przynale

ż

no

ś

ci i miło

ś

ci:

• przynale

ż

no

ś

ci i miło

ś

ci:

• przyja

ź

ni w pracy, kierownik mo

ż

e przyczynia

ć

si

ę

do zaspokojenia tych potrzeb dopuszczaj

ą

c

społeczne interakcje i wzmacniaj

ą

c u pracowników

poczucie przynale

ż

no

ś

ci do zespołu;

• uznania i szacunku :

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

POTRZEBY WY

Ż

SZE

•

Tytuł słu

ż

bowy,

•

Odpowiednie nagrody,

•

Wygodne pomieszczenia pracy;

•

samorealizacja

•

ambitne i ciekawe zadania.

•

Zaspokojenie potrzeby wzmacnia j

ą

zamiast wygasi

ć

, ale nigdy

nie jest mo

ż

liwe jej zaspokojenie.

•

Potrzeby tej grupy działaj

ą

zatem na odmiennej zasadzie ni

ż

potrzeby grupy ni

ż

szej.

•

Zaspokojenie potrzeb tej grupy jest warunkiem zdrowia
psychicznego.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Potrzeby człowieka wi

ążą

si

ę

ś

ci

ś

le z

systemem warto

ś

ci, który ukierunkowuje

dalsze działanie człowieka, wpływaj

ą

c na

wybór okre

ś

lonych sposobów

wybór okre

ś

lonych sposobów

post

ę

powania.

• Poszczególne warto

ś

ci ł

ą

cz

ą

c si

ę

w

hierarchiczne układy i systemy warto

ś

ci,

maj

ą

indywidualny dla ka

ż

dego człowieka

charakter.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

•

Pracownik jest w stanie dokonywa

ć

weryfikacji w prezentowanej przez

siebie hierarchii potrzeb czy warto

ś

ci. Je

ś

li jednak przekroczy on

pewn

ą

granic

ę

podatno

ś

ci na zmiany, to albo sam zmieni miejsce

zatrudnienia szukaj

ą

c bardziej odpowiedniego miejsca pracy albo te

ż

zakład pracy zrezygnuje z niego.

•

Znajomo

ść

systemu warto

ś

ci i hierarchii potrzeb człowieka pozwala

zrozumie

ć

jego post

ę

powanie i skutecznie oddziaływa

ć

na nie.

zrozumie

ć

jego post

ę

powanie i skutecznie oddziaływa

ć

na nie.

•

Poj

ę

cie potrzeby bowiem jest kategori

ą

podstawow

ą

w problematyce

motywowania ludzi w procesach pracy.

•

Wyst

ę

powanie potrzeby sprawia,

ż

e jednostka jest bardziej podatna na

te oddziaływania przeło

ż

onego, które zmniejszaj

ą

odczuwany

dyskomfort lub przyczyniaj

ą

si

ę

do jego braku.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Proces motywacji w odniesieniu do

poszczególnych osób jest zró

ż

nicowany,

poniewa

ż

poszczególne osoby do

ś

wiadczaj

ą

presji

ró

ż

nych potrzeb.

• Motywowanie zatem polega na

• Motywowanie zatem polega na

zindywidualizowanym podej

ś

ciu kierownika do

pracownika, wnikni

ę

ciu w jego system potrzeb i

oczekiwa

ń

, stworzeniu odpowiednich warunków

pracy oraz na wyborze najlepszego sposobu
kierowania, dzi

ę

ki czemu wykonywana przez niego

praca mo

ż

e sta

ć

si

ę

podstaw

ą

do realizacji celów

firmy

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

Motywacj

ę

przede wszystkim mo

ż

na uruchamia

ć

na dwa sposoby:

• stosowanie ujemnych bod

ź

ców

• stosowanie ujemnych bod

ź

ców

motywacyjnych, które uruchamiaj

ą

motywacj

ę

negatywn

ą

;

• korzystanie z dodatnich bod

ź

ców

motywacyjnych, co uruchamia motywacj

ę

pozytywn

ą

.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Motywacja negatywna opiera si

ę

na stworzeniu

sytuacji zagro

ż

enia utrat

ą

tego co człowiek ju

ż

osi

ą

gn

ą

ł: zarobków, nagany, przesuni

ę

cia na inne

stanowisko pracy ni

ż

ej opłacane ni

ż

aktualne.

• W praktyce bod

ź

ce negatywne s

ą

cz

ę

sto stosowane,

poniewa

ż

poczucie zagro

ż

enia do

ść

łatwo uruchamia

silniejsze d

ąż

enia i prowadzi do wyzwolenia wi

ę

kszej

energii, a jednocze

ś

nie proces ten nie jest zwi

ą

zany

z ponoszeniem przez pracodawc

ę

kosztów

finansowych.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Działanie bod

ź

ców negatywnych jest mniej korzystne od

działania bod

ź

ców pozytywnych.

• Poczucie obawy czy l

ę

ku powoduje,

ż

e pracownik nie

• Poczucie obawy czy l

ę

ku powoduje,

ż

e pracownik nie

stara si

ę

o jak najlepsze wykonanie zadania, ale za

wszelk

ą

cen

ę

chce zaspokoi

ć

oczekiwania przeło

ż

onych.

• Ponadto skutkiem działania motywacji negatywnej mo

ż

e

by

ć

niekorzystna zmiana w osobowo

ś

ci pracownika, np.

obni

ż

enie poczucia własnej warto

ś

ci, nadmierny lojalizm.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Motywacja pozytywna polega na stwarzaniu

pracownikowi perspektyw coraz lepszego
urzeczywistniania jego celów w miar

ę

spełniania

oczekiwa

ń

pracodawcy, jak np. osi

ą

gni

ę

cie wy

ż

szych

zarobków, stanowiska, wi

ę

kszej samodzielno

ś

ci itp.

• Ten rodzaj motywacji powoduje wi

ę

ksz

ą

aktywno

ść

• Ten rodzaj motywacji powoduje wi

ę

ksz

ą

aktywno

ść

pracownika i pełniejsze wykorzystanie jego mo

ż

liwo

ś

ci ze

wzgl

ę

du na wi

ę

ksze zaanga

ż

owanie uczuciowe.

• Jej skuteczno

ść

w du

ż

ej mierze zale

ż

y od realno

ś

ci

dawanych pracownikowi obietnic i jego prze

ś

wiadczenia,

ż

e sukces jest mo

ż

liwy.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

•

Działalno

ść

człowieka powinna by

ć

przede wszystkim pobudzana przez

pozytywne nast

ę

pstwa sukcesu, dobrej roboty, sprawnego wykonania

działania.

•

Równocze

ś

nie musz

ą

istnie

ć

zabezpieczenia działaj

ą

ce w wypadkach, gdy

pozytywne pobudki okazuj

ą

si

ę

niewystarczaj

ą

ce.

•

Wtedy konieczne jest posłu

ż

enie si

ę

bod

ź

cami ujemnymi.

•

W praktyce cz

ęś

ciej nale

ż

ałoby stosowa

ć

motywacj

ę

pozytywn

ą

, jednak

ż

e w

konkretnych sytuacjach mo

ż

e ona by

ć

wspierana motywami negatywnymi.

•

Nie jest on jednak jedynym czynnikiem, który nale

ż

y bra

ć

pod uwag

ę

przy

sterowaniu działaniem pracownika. Warto tak

ż

e rozpatrywa

ć

poziom

sprawno

ś

ci działania, który najwyra

ź

niej przejawia si

ę

w działaniu w sytuacjach

trudnych oraz temperament działaj

ą

cy jako regulator biologiczny, który

odzwierciedla si

ę

przede wszystkim w dynamice działania.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Nale

ż

y zda

ć

zatem sobie spraw

ę

,

ż

e omówione

powy

ż

ej potrzeby i motywacje oraz ocena ich

warto

ś

ci, ocena prawdopodobie

ń

stwa

osi

ą

gni

ę

cia celu i poziom aspiracji – nie tylko

determinuj

ą

ogólny kierunek działania i wybór

konkretnego celu, ale wpływaj

ą

tak

ż

e na

konkretnego celu, ale wpływaj

ą

tak

ż

e na

przebieg działania, steruj

ą

c tak, aby cel został

osi

ą

gni

ę

ty.

• Wszystko to powoduje,

ż

e działanie

charakteryzuje zło

ż

ono

ść

i wieloaspektowe

uwarunkowanie.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

PROCES PRZYSTOSOWANIA SI

Ę

PRACOWNIKA DO

PRACY

• Proces przygotowania do pracy to proces

osi

ą

gania odpowiedzialno

ś

ci, zachowa

ń

i postaw,

dostosowanych do wymogów sytuacji pracy.

dostosowanych do wymogów sytuacji pracy.
Obejmuj

ą

cy z jednej strony modyfikacj

ę

zachowa

ń

i postaw po stronie pracownika, z drugiej za

ś

strony modyfikacj

ę

wymogów i warunków po

stronie zakładu pracy i pracodawcy.

• Kiedy zachodz

ą

reakcje jednej strony na zmiany

po drugiej stronie – mówimy o przystosowaniu.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Jak wida

ć

przystosowanie do pracy jest procesem

dwustronnym, gdzie ma miejsce wzajemne oddziaływanie
na siebie obydwu stron uczestnicz

ą

cych w tym procesie.

•

Ś

wiadczy to o dynamice procesów przystosowawczych i

aktywnej roli przystosowania.

• Proces przystosowania si

ę

człowieka do pracy mo

ż

na

rozpatrywa

ć

z trzech punktów widzenia:

1.

przystosowania do funkcji zawodowych;

2.

przystosowania do fizycznego

ś

rodowiska pracy;

3.

przystosowanie do społecznego

ś

rodowiska pracy.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Przystosowanie do funkcji zawodowych obejmuje

przystosowanie do wymogów dotycz

ą

cych całokształtu

procesów produkcyjnych lub usługowych na danym
stanowisku pracy.

• Skuteczno

ść

przystosowania zale

ż

e

ć

b

ę

dzie od

nast

ę

puj

ą

cych elementów:

nast

ę

puj

ą

cych elementów:

1.

przygotowania zawodowego jednostki, zdobytego w
trakcie edukacji szkolnej;

2.

predyspozycji psychologicznych pracownika i ich
odpowiednio

ś

ci do tych, które s

ą

okre

ś

lone dla ka

ż

dego

stanowiska pracy;

3.

stopnia zło

ż

ono

ś

ci wymogów stanowiska pracy.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Efektem przystosowania b

ę

dzie

opanowanie umiej

ę

tno

ś

ci i nawyków

zawodowych koniecznych do wła

ś

ciwego

przebiegu pracy na danym stanowisku
pracy.

pracy.

• Przystosowanie do fizycznego

ś

rodowiska pracy uwzgl

ę

dnia specyfik

ę

ka

ż

dego stanowiska pracy pod wzgl

ę

dem

takich elementów jak: o

ś

wietlenie,

temperatura, hałas, promieniowanie itp.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Fizyczne warunki pracy decyduj

ą

o

stopniu uci

ąż

liwo

ś

ci lub szkodliwo

ś

ci

czynników wyst

ę

puj

ą

cych na danym

stanowisku pracy.

stanowisku pracy.

• Mo

ż

liwo

ś

ci adaptacyjne organizmu

człowieka do tych warunków s

ą

ograniczone i całkowita adaptacja nigdy
nie b

ę

dzie miała miejsca.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Pracownik powinien tak

ż

e wykształci

ć

w sobie nawyki bezpiecznego
wykonywania pracy.

• Przystosowanie do społecznego

ś

rodowiska pracy obejmuje całokształt

relacji jednostki z grup

ą

społeczn

ą

.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Pracownik musi dostosowa

ć

si

ę

do stosunków

interpersonalnych panuj

ą

cych w danej grupie

społecznej, a tak

ż

e pozna

ć

i zaakceptowa

ć

obowi

ą

zuj

ą

cy system warto

ś

ci i norm.

• Niewła

ś

ciwe jest całkowite przystosowanie si

ę

do

• Niewła

ś

ciwe jest całkowite przystosowanie si

ę

do

społecznego

ś

rodowiska pracy ze wzgl

ę

du na

wyst

ę

powanie negatywnych wzorców zachowa

ń

.

• Pracownik powinien akceptowa

ć

ze

ś

rodowiska

pracy tylko pozytywne wzorce zachowa

ń

, sam

takie jednocze

ś

nie wnosz

ą

c, a eliminowa

ć

ze

swojego zachowania negatywne.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Konsekwencje przystosowania do pracy

przejawiaj

ą

si

ę

zazwyczaj w słowach i/lub w

zachowaniach pracowników w postaci
sprawdzalnych faktów

• Odzwierciedleniem przebiegu procesu

adaptacji do pracy jest zachowanie si

ę

pracownika, wyra

ż

aj

ą

ce si

ę

w kategoriach

zadowolenia lub niezadowolenia z pracy. Jest
to najprostszy wska

ź

nik stosunku pracownika

do pracy na płaszczy

ź

nie subiektywnej.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

Przystosowanie do:
• wykonywanych czynno

ś

ci grupy pracowniczej zakładu

pracy

• wydajno

ść

i jako

ść

pracy

• (wyniki pracy)
• sta

ż

pracy w zespole pracowniczym

• sta

ż

pracy w zespole pracowniczym

• sta

ż

pracy w zakładzie

• ch

ęć

usprawnienia pracy rodzaj i charakter oddziaływa

ń

współkolegów na jednostk

ę

• demonstrowanie lub deklarowanie przywi

ą

zania do

zakładu

• niech

ęć

do zmiany wykonywanych czynno

ś

ci roboczych

na inne

• stopie

ń

akceptacji przez pracownika norm grupowych

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

Zadowolenie z wyboru pracy w tym zakładzie
• stopie

ń

zadowolenia osi

ą

gany przy

wykonywaniu czynno

ś

ci roboczych

• stosunki pracownika z kolegami i

przeło

ż

onymi

przeło

ż

onymi

• stopie

ń

zadowolenia z pracy, płacy, warunków

pracy stwarzanych przez zakład

• ilo

ść

rozwi

ą

zywanych problemów

technicznych

• przejawiana inicjatywa w zespole

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• duma z przynale

ż

no

ś

ci do zakładu

• stopie

ń

zadowolenia z pracy w zespole

• znajomo

ść

zakładu, jego historii,

struktury, profilu produkcji

struktury, profilu produkcji

• niech

ęć

do zmiany zespołu pracy

• niech

ęć

do zmiany zakładu

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

•

Przez zadowolenie rozumiemy stan równowagi mi

ę

dzy potrzebami

pracownika i oczekiwaniami co do mo

ż

liwo

ś

ci ich zaspokojenia w

pracy a faktycznym ich zaspokojeniem

•

Zale

ż

no

ść

mi

ę

dzy zadowoleniem pracownika z pracy a jego efektami

zatem jest uwarunkowana z jednej strony satysfakcj

ą

człowieka, a z

drugiej strony wymaganiami stawianymi człowiekowi.

•

Zadowolenie z pracy sprzyja powstawaniu identyfikacji z zakładem
pracy, co prowadzi do podejmowania działa

ń

na rzecz zakładu.

Ponadto zwi

ę

ksza ogóln

ą

odporno

ść

pracownika na stres i frustracje,

a wi

ążą

c si

ę

z dodatnimi reakcjami emocjonalnymi wpływa po

ś

rednio

na sprawno

ść

działania pracownika.

•

Wpływ zadowolenia z pracy mo

ż

e zatem mie

ć

charakter po

ś

redni na

wynik finansowy, jaki uzyskuje przedsi

ę

biorstwo.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Zadowolenie z pracy mo

ż

e mie

ć

charakter przej

ś

ciowy lub stały, a tak

ż

e

nie jest zjawiskiem jednorodnym.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

Na podstawie bada

ń

stwierdza si

ę

,

ż

e na

zadowolenie pracownika z wykonywanej pracy
najcz

ęś

ciej wywieraj

ą

wpływ:

1. interesuj

ą

ca praca, czyli zadowolenie z

czynno

ś

ci odpowiadaj

ą

cych posiadanym

czynno

ś

ci odpowiadaj

ą

cych posiadanym

kwalifikacjom zawodowym;

2. odpowiednie warunki pracy;
3. stosunki z współpracownikami;
4. stało

ść

pracy;

5. płace;
6. stosunki ze zwierzchnikami;
7. godziny pracy.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Ka

ż

dy z tych czynników odgrywa ró

ż

n

ą

rol

ę

w

hierarchii warto

ś

ci poszczególnych grup

zawodowych i pracowników.

• Warto zwróci

ć

tak

ż

e uwag

ę

na wyst

ę

powanie

zjawiska negatywnego zadowolenia z pracy,
które ma miejsce, gdy przykre warunki pracy
s

ą

rekompensowane zarobkami.

• Zjawisko to nie stymuluje aktywno

ś

ci

zawodowej pracownika.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Jednym z wa

ż

niejszych wyznaczników

przystosowania jest stabilizacja mierzona
zazwyczaj długo

ś

ci

ą

sta

ż

u pracy w okre

ś

lonym

zawodzie czy zakładzie.

• Chodzi tutaj o stabilizacj

ę

rzeczywist

ą

, czyli

b

ę

d

ą

c

ą

rezultatem faktycznego akceptowania

pracy i jej warunków. Nie zawsze taka sytuacja
ma miejsce, poniewa

ż

pracownik mo

ż

e nie

przystosowa

ć

si

ę

do pracy, a mimo to nadal

tam pracowa

ć

.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Pozostaje tam, poniewa

ż

nie ma innej mo

ż

liwo

ś

ci

zatrudnienia. Zjawisko to jest nazywane pozorn

ą

stabilizacj

ą

kadr, wynikaj

ą

c

ą

z konieczno

ś

ci.

• Innym przejawem przystosowania jest

identyfikacja pracownika z prac

ą

, rozumiana jako

identyfikacja pracownika z prac

ą

, rozumiana jako

identyfikacja jednostki z wykonywan

ą

prac

ą

lub

zakładem pracy przez uto

ż

samianie przez

pracownika własnych interesów z interesami
zakładu, co wyra

ż

a si

ę

w jego stosunku do zakładu

i swojej grupy oraz w ch

ę

ci do stabilizacji.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

Do przejawów przystosowania mo

ż

na tak

ż

e zaliczy

ć

• szybkie dochodzenie do du

ż

ej sprawno

ś

ci

zawodowej,

• osi

ą

ganie wymaganej wydajno

ś

ci i jako

ś

ci pracy,

• stawianie sobie wysokich wymaga

ń

w zakresie

dokształcania si

ę

,

dokształcania si

ę

,

• aktywno

ś

ci zawodowej, poszukiwania nowych

rozwi

ą

za

ń

innowacyjnych itp.

• Nale

ż

y tak

ż

e zwraca

ć

uwag

ę

na społeczn

ą

warto

ść

przystosowania.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Wysoki stopie

ń

przystosowania przejawia

si

ę

przejmowaniem od grupy

pozytywnych wzorców zachowa

ń

,

systemów norm i warto

ś

ci

systemów norm i warto

ś

ci

respektowanych w

ś

rodowisku pracy.

• Dotychczasowy system warto

ś

ci ulega

wówczas pewnej modyfikacji pod
wpływem otoczenia w

ś

rodowisku pracy.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Nieprzystosowanie si

ę

pracownika do

pracy powoduje szereg negatywnych
skutków społecznych, takich jak:

1. fluktuacja (płynno

ść

) załogi;

1. fluktuacja (płynno

ść

) załogi;

2. niech

ęć

do pracy, nieusprawiedliwiona

absencja, skłonno

ść

do wypadków itp.;

3. brak identyfikacji z zawodem, zakładem;

4. zwi

ę

kszenie liczby konfliktów

społecznych.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Spo

ś

ród wielu przejawów niezadowolenia

(nieprzystosowania si

ę

) na szczególn

ą

uwag

ę

zasługuje

frustracja, agresja, kontestacja oraz konflikt.

• Frustracja to stan psychiczny (emocjonalny), pojawiaj

ą

cy

si

ę

wtedy gdy, pracownik chce osi

ą

gn

ąć

konkretny cel,

• Frustracja to stan psychiczny (emocjonalny), pojawiaj

ą

cy

si

ę

wtedy gdy, pracownik chce osi

ą

gn

ąć

konkretny cel,

zadanie lub zaspokoi

ć

potrzeb

ę

, ale napotyka na

przeszkody utrudniaj

ą

ce lub uniemo

ż

liwiaj

ą

ce mu

zrealizowanie tych d

ąż

e

ń

.

• Cz

ę

stym efektem frustracji jest pojawienie si

ę

u

człowieka nast

ę

puj

ą

cych reakcji: agresji, apatii,

fantazjowania i regresji.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Agresja frustracyjna mo

ż

e by

ć

skierowana

przeciwko przedmiotowi lub osobie, o której
wiadomo,

ż

e jest przyczyn

ą

frustracji.

Agresja mo

ż

e prowadzi

ć

do mniej lub bardziej

bezpo

ś

redniej, fizycznej (np. uderzenie) lub

bezpo

ś

redniej, fizycznej (np. uderzenie) lub

psychicznej (np. szkodliwe plotki) napa

ś

ci na

ź

ródło frustracji.

• Apatia to bierno

ść

, zoboj

ę

tnienie, niedbalstwo,

ogólne zniech

ę

cenie do

ż

ycia, minimalizacja

wszelkich d

ąż

e

ń

.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Fantazjowanie to ucieczka czy

wyobcowanie od otaczaj

ą

cego, wr

ę

cz

nieprzychylnego otoczenia w sensie
psychologicznym.

• Regresja przejawia si

ę

pewnego rodzaju

cofni

ę

ciem powrotem do zachowa

ń

, które

w przeszło

ś

ci były nagradzane, a wi

ę

c

skuteczne, np. wymuszanie szanta

ż

em,

płaczem.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Kontestacja to

ź

ródło wielu sytuacji

konfliktowych w

ś

rodowisku pracy.

• Kontestatorzy to pracownicy, którzy

• Kontestatorzy to pracownicy, którzy

ujawniaj

ą

swoje niezadowolenie z

istniej

ą

cych warunków pracy w postaci

malkontenctwa, niesubordynacji, niech

ę

ci

do autorytetów, zmian organizacyjnych,
krytykanctwa czy braku wszelkich
zainteresowa

ń

prac

ą

.

PRACA W

Ż

YCIU CZŁOWIEKA

• Pracownik cz

ę

sto do

ś

wiadczaj

ą

cy uczu

ć

wynikaj

ą

cych z nieprzystosowania do

pracy jest z trudem tolerowany przez
rodzin

ę

, kolegów, znajomych czy

przeło

ż

onych.

przeło

ż

onych.

• Jest to dla niego dostateczny powód do

aran

ż

owania nowych konfliktów i

frustracji, co w ostatecznym rozrachunku
przyczynia si

ę

do zwi

ę

kszenia liczby

konfliktów społecznych.