POLICEALNA SZKOŁA CENTRUM NAUKI I BIZNESU
„ŻAK” W ŁOMŻY
SEMESTR ZIMOWY, ROK SZKOLNY 2011/2012
Radosław Struczyński
Imię i nazwisko słuchacza
Technik BHP
Nazwa kierunku
Semestr pierwszy
Podstawy ergonomii i fizjologii pracy
Nazwa przedmiotu
Sylwia Lutostańska
Imię i nazwisko wykładowcy
Ergonomia – cele, zadania, rozwój
Temat pracy kontrolnej
01.12.2011r.
Data
Ogólnie o ergonomii
Pojęcie ergonomia, wywodzące się z greki (ergon= praca, nomos= prawa naturalne), oznacza „naukę o pracy”. Za jej ojca uważa się polskiego przyrodnika Wojciecha Bogumiła Jastrzębowskiego, który w 1857 r. w czasopiśmie „Przyroda i Przemysł” opublikował artykuł „Rys ergonomii, czyli nauki o Pracy opartej na prawach zaczerpniętych z Nauki Przyrody”.
Istnieje wiele definicji ergonomii. Jedna z nich wskazuje, że ergonomia zajmuje się związkami zachodzącymi pomiędzy człowiekiem a jego zajęciem, sprzętem i otoczeniem (materialnym) w najszerszym znaczeniu, włączając w to pracę, wypoczynek, sytuacje w domu i podróży. Ujmuje ona bardzo szeroko zakres zainteresowania ergonomii, wykraczając poza pracę.
Dążeniem osoby dokonującej oceny stanowiska pracy i warunków panujących na nim podczas wykonywania określonych zadań, będzie dostosowanie tego miejsca pracy w jak największym zakresie do rodzaju wykonywanej pracy, wynikających z tego ograniczeń i potrzeb operatora.
Po uwzględnieniu tych elementów możliwe będzie określenie stanowiska mianem ergonomicznego.
Multidyscyplinarny charakter ergonomii
Ergonomia wykorzystuje wiedzę wielu nauk do podstawowego, pragmatycznego celu - polepszania warunków pracy, wypoczynku człowieka - poprzez dostosowanie urządzeń technicznych do jego potrzeb i edukację użytkownika. Wymieniona niżej orientacyjna lista dyscyplin naukowych nie jest pełną, ponadto naukowcy w ramach poszczególnych specjalności wypracowują szczegółowe, nowe rozwiązania.
| Nauki o człowieku | Nauki techniczne | Nauki organizacyjne |
|---|---|---|
| Prakseologia i teoria czynu Socjologia Psychologia pracy Antropometria Fizjologia pracy Medycyna pracy Higiena pracy |
Budowa i konstrukcja maszyn Inżynieria transportu Architektura i budowa obiektów Technologia i technika Materiałoznawstwo Bezpieczeństwo pracy |
Organizacja pracy Ekonomika pracy Zarządzanie jakością Zagospodarowanie przestrzeni Estetyka Prawo pracy |
Źródło tabeli: MOLENDA Maria, BIELEC Jerzy: Ergonomia w naukach ekonomicznych. W: Dydaktyka w naukach ekonomicznych. Red. T. Kiziukiewicz. Szczecin : Akademia Rolnicza w Szczecinie, 2003. ISBN 83 - 88057 - 60 - X, s. 75.
Rozwój ergonomii
Powojenny rozwój ergonomii w Polsce
Rozwój ergonomii we współczesnym ujęciu rozpoczął sie w Polsce na przełomie lat 50 i 60. Podjęto wówczas prace badawcze i realizacje praktycznych wdrożeń w kluczowych zakładach pracy.
Inspiratorami badan ergonomicznych byli lekarze kluczowych zakładów przemysłu maszynowego i ciężkiego:
Piotr Krasucki,
Julian Żabicki,
Halina Ćwirko,
Antoni Kamiński,
Karol Jankowski,
Stefan Frejtak,
Zygmunt Zbichorski.
Większość z tych badan wdrożono bezpośrednio w zakładach pracy pod auspicjami Związku Zawodowego Metalowców, który szeroko propagował wyniki tych badań i efekty wdrożeń.
Organizacyjna działalność ergonomiczna
Organizacyjnie działalność ergonomiczna rozpoczęła sie w styczniu 1964 r. po powołaniu:
Sekcji Ergonomii,
Centralnej Rady Związków Zawodowych
Naczelnej Organizacji Technicznej.
Sekcja ta w 1967 r. połączyła sie z Sekcja Ochrony Pracy NOT tworząc Polski Komitet Ergonomii i Ochrony Pracy NOT.
Polski Komitet Ergonomii i Ochrony Pracy NOT
nawiązał kontakty z Francja, Anglia, USA
organizował konferencje, na których omawiano wyniki uzyskanych badań i wdrożeń
umożliwił polskim ergonomistom uczestnictwo w seminariach zagranicznych
od 1970 r. był oficjalnym przedstawicielem Polski w Międzynarodowym Stowarzyszeniu Ergonomicznym (IEA).
Polskie Towarzystwo Ergonomiczne
W 1977 roku w miejsce Komitetu Ergonomii i Ochrony Pracy utworzono Polski Komitet Naukowo – Techniczny ds. Ergonomii i Ochrony Pracy, koncentrujący się na środowisku inżynierów i techników. W 1972 roku powołano Komisje Ergonomiczna Polskiej Akademii Nauk w oddziale krakowskim.
W Polsce najbardziej powszechna organizacja ergonomiczna jest Polskie Towarzystwo Ergonomiczne powołane z inicjatywy Komitetu Ergonomii PAN oraz 214 członków założycieli – entuzjastów badań i szerokiego stosowania w praktyce zasad ergonomii. Reprezentowali oni różne zawody, różne ośrodki naukowe, instytucje i przedsiębiorstwa produkcyjne.
16 maja 1977 r. – rok założenia PTErg
17 sierpnia 1977 r. – wpis do rejestru stowarzyszeń pod numerem 1010 w Urzędzie miasta st. Warszawy.
Polskie Towarzystwo Ergonomiczne jest interdyscyplinarnym towarzystwem naukowym osób współdziałających w rozwoju i upowszechnianiu ergonomii w Polsce w celu poprawy warunków pracy i ochrony zdrowia pracujących.
Towarzystwo posiada Ogólnopolski zasięg działalności. Członkami w przeważającej części są: nauczyciele, akademicy, pracownicy instytutów badawczych, Państwowej Inspekcji Pracy, służby medycyny pracy. Około 64% członków ma tytuł naukowy (doktora, docenta, profesora).
Wytrwałość i upór w realizacji zadań niewątpliwie przyczyni sie do poprawy warunków pracy i życia naszych rodaków.
Na podstawie analizy dotychczasowych działań należy z optymizmem patrzeć na rozwój Towarzystwa i przyszłość ergonomistów w Polsce.
Komitet Ergonomii PAN
W 1972 r. powołano Komisje Ergonomiczna przy oddziale krakowskim PAN. W marcu 1974 roku władze polskiej Akademii Nauk powołały przy Prezydium Komitet Ergonomii.
Rodzaje ergonomii, ich cele i zadania
Ergonomia korekcyjna - jak sama nazwa wskazuje – odpowiada za korekcję już istniejących stanowisk pracy. Pod uwagę bierze się stopień dostosowania stanowisk do psychofizycznych możliwości pracowników. Analizuje się możliwe rozwiązania, które mogą prowadzić do zmniejszenia istniejących obciążeń. Rozważa się także podjęcie takich działań, które usprawnią wykonywanie obowiązków, poprawią wydajność i jakość pracy. Korekta stanowisk pracy odbywa się przede wszystkim na drodze modernizacji maszyn i urządzeń, wymiany sprzętu na sprzęt ergonomiczny, odpowiedniego doboru ergonomicznych mebli do siedzenia. Szczególną wagę przywiązuje się do poprawienia warunków pracy w biurach.
Ergonomia korekcyjna jest bardzo praktyczna, gdyż dostarcza gotowe wnioski na podstawie obserwacji. Nie kieruje się ideologicznymi założeniami, ale rzeczywistością, zaobserwowanymi niedociągnięciami i wadami układu pracy. Projekt optymalizacji zostaje opracowany na podstawie zestawienia warunków panujących w miejscu pracy z wymogami psychofizycznymi, antropologicznymi i biomechanicznymi człowieka, a także z wymaganiami społecznymi i organizacyjnymi cechami pracy.
Ergonomia koncepcyjna zajmuje się projektowaniem układu, który zapewni maksimum niezawodności i bezpieczeństwa w nowopowstającym miejscu pracy. Jej celem jest zaprojektowanie optymalnego narzędzia, maszyny, czy urządzenia, albo też całego obiektu przemysłowego. Ergonomia koncepcyjna ma znaczenie na etapie projektowania i zajmuje się optymalizacją całego układu pracy: człowiek – urządzenia – środowisko pracy. Punktem odniesienia są możliwości psychofizyczne człowieka – do nich to właśnie dostosowywane są projekty.
Obydwa rodzaje ergonomii – korekcyjna i koncepcyjna – uzupełniają się nawzajem i są ze sobą ściśle powiązane. Każda czerpie informacje zdobyte podczas analiz przeprowadzanych przez ten drugi kierunek nauki.
Przesłanki współczesnej Ergonomii
Działania fizyczne i umysłowe człowieka są niezbędne dla jego rozwoju i pełnej sprawności,
Działania człowieka powinny być w pełni racjonalne a wiec możliwie optymalne ze względu na wielorakie aspekty i kryteria oceny
„Praca jest dla człowieka, a nie człowiek dla
pracy. Podmiotowość ludzi pracy wyraża się
tym, że są zobowiązani i powołani do tego,
by w pracy być gospodarzem a nie
najemnikiem”
JAN PAWEŁ II
http://www.pip.gov.pl/ergonomia/index.html
http://www.ergonomia.e-ar.pl
http://www.wep.com.pl/rodzaje-ergonomii
Atest_Historia bhp_Ergonomia w Polsce - rys historyczny_Rys historyczny ergonomii