POLICEALNA SZKOŁA CENTRUM NAUKI I BIZNESU
„ŻAK” W ŁOMŻY
SEMESTR LETNI, ROK SZKOLNY 2011/2012
Radosław Struczyński
Imię i nazwisko słuchacza
Technik BHP
Nazwa kierunku
Semestr drugi
Podstawy ergonomii i fizjologii pracy
Nazwa przedmiotu
Sylwia Lutostańska
Imię i nazwisko wykładowcy
Wpływ kolorów na prace i wypoczynek – dobór i znaczenie kolorów
Temat pracy kontrolnej
31.03.2012r.
Data
Kolory odgrywają ogromną rolę w życiu człowieka. Już w czasach prehistorycznych wykorzystywano w terapii i sztuce oddziaływanie barw. Poprzez obserwację zmieniających się barw w przyrodzie ludzie coraz bardziej poznawali ich znaczenie nie tylko dla sfery estetycznej i emocjonalnej, ale też dla zdrowia. Naukowcy na świecie, od lat badający wpływ kolorów na psychikę człowieka, potwierdzają, że poszczególne barwy wywołują u ludzi określone reakcje.
Dlatego nie jest wszystko jedno, jakimi kolorami się otaczamy, gdyż każdy z nich ma inne właściwości – jedne pobudzają, inne natomiast uspokajają i odprężają.
Z oświetleniem wiąże się problematyka stosowania barw w pomieszczeniach pracy. Barwy działają na organizm człowieka nie tylko estetycznie, ale także psychologicznie i fizjologicznie. Znaczenie walorów estetycznych wyrobu czy obiektu technicznego polega na stymulowaniu i podsycaniu aktywności człowieka, tworzeniu dobrego nastroju, rozpraszaniu monotonii i nudy oraz na oddziaływaniu antyzmęczeniowym na organizm człowieka. Działania takie czynią wysiłek subiektywnie lżejszym, wzmacniając poczucie komfortu.
Co należy wiedzieć o barwach?
Wrażenie barwy jest odzwierciedleniem określonych cech energii promienistej zawartej w obszarze tzw. promieniowania widzialnego. Bodźcem wywołującym to wrażenie są fale elektromagnetyczne o długości fali w granicach 380 – 760 nm. Wrażenie określonej barwy powstaje w wyniku działania fal o ściśle określonej długości. I tak np. sześciu podstawowym barwom tęczy odpowiadają fale o następujących długościach:
fioletowej: 380 – 430 nm;
niebieskiej: 430 – 495 nm;
zielonej: 495 – 570 nm;
pomarańczowej:590 – 610 nm;
czerwonej: 610 – 760 nm.
Są to tzw. barwy chromatyczne. Oprócz nich występują barwy achromatyczne (neutralne), do których zalicza się barwę białą, szarą i czarną. Każda barwa ma trzy podstawowe cechy: odcień, nasycenie, jasność. Odcień jest to właściwość barwnego wrażenia wzrokowego, określająca je jako żółte, zielone, niebieskie itp. Nasycenie jest to właściwość wrażenia wzrokowego pozwalająca ocenić udział czystej barwy widmowej w danym strumieniu świetlnym w porównaniu do tzw. strumienia równo energetycznego (białego). Jasność jest to właściwość wrażenia wzrokowego pozwalająca ocenić, w jakim stopniu dane ciało odbija lub przepuszcza padające na nie światło.
Przy mieszaniu barw chromatycznych może zajść zjawisko neutralizacji, tzn. zanikania odcienia. Takie barwy, które się wzajemnie neutralizują, nazywane są barwami dopełniającymi. I tak dla przykładu dla barwy zasadniczej fioletowej barwą dopełniającą będzie żółta, dla niebieskiej – pomarańczowa, dla zielonej – czerwona. Przez mieszanie barw niedopełnionych powstaje wrażenie nowych barw, które leżą w widmie między dwiema pierwotnymi.
Działanie określonej barwy jest uzależnione od innych barw, znajdujących się w polu
widzenia człowieka i otaczających obserwowaną barwę. Barwy pokrewne obniżają działanie
barwy obserwowanej. Barwy odmienne, szczególnie dopełniające, zwiększają jej efekt. Zjawisko to jest wynikiem kontrastu barwnego. Zależy ono od stopnia odmienności dwóch sąsiednich barw chromatycznych.
W zakresie jasności obserwujemy również wpływ barw sąsiednich, np. barwa ciemna wydaje się wśród jasnych ciemniejsza. Występuje tu tzw. kontrast jasności. Zmiana wrażeń barwnych w zakresie odcienia zachodzą również w zależności od barwy światła. Jeśli odcień padającego światła jest zgodny z odcieniem powierzchni, na którą pada, wzmacnia go, jeśli jest dopełniający – tłumi go i powoduje szarzenie. Zjawisko to ma szczególnie znaczenie przy stosowaniu światła sztucznego.
Wrażenie jasności zależy przede wszystkim od ilości światła odbitego od powierzchni. W normalnych warunkach im przedmiot odbija więcej światła, tym jest jaśniejszy. Przedmioty, które w ogóle nie odbijają światła, określa się jako czarne.
Oddziaływanie psychologiczne barw
Barwa jest to cecha wrażenia wzrokowego, umożliwiająca różnicowanie poszczególnych części pola widzenia, przy pominięciu różnic przestrzennych. Barwy oddziaływają na psychikę człowieka i jego zachowanie się. Stąd poszczególne barwy mogą być wykorzystane do podniesienia estetyki miejsc pracy, do poprawy oświetlenia przez dobór odpowiednich odcieni oraz do celów BHP.
Niektóre barwy wywołują reakcje emocjonalne, dając np. uczucie ciepła (czerwona, żółta, pomarańczowa), inne - uczucie chłodu (niebieska, zielona), czy też uspokojenia (intensywna niebieska, szara). Jednym słowem, można powiedzieć, że ciemne kolory wpływają na człowieka przygnębiająco i zniechęcająco, barwy jasne zaś robią wrażenie lekkich, przyjemnych i działają pobudzająco. Ciemne barwy utrudniają utrzymanie czystości, jasne zachęcają do porządku. Oko powiększa barwy ciepłe i jasne sprawiając, że przedmioty w tych kolorach wydają się większe. Barwy: brzoskwiniowa i jasno zielona oddziałują na apetyt, pobudzając chęć do jedzenia. Silne barwy kontrastowe wywołują szybką akomodację wzroku, są więc bardzo korzystne przy monotonnej pracy wymagającej pobudzenia. Z kolei, kolory jasne, jednolite ułatwiają koncentrację.
Oddziaływanie barw na organizm człowieka
| Barwa | Wpływ na odczuwanie | Działania psychologiczne |
|---|---|---|
| przestrzenne | temperatury | |
| Czerwona | przybliżający | ciepło |
| Pomarańczowa | bardzo przybliżający | ciepło |
| Żółta | podwyższający | ciepło |
| Zielona | oddalający | chłodno |
| Niebieska | oddalający | zimno |
| Fioletowa | bardzo zbliżający |
zimno |
| Brązowa | bardzo zbliżający |
neutralny |
| Biała | oddalający | brak |
| Czarna | zbliżający | ciepło |
Poprzez odpowiedni dobór kolorów jesteśmy w stanie podwoić naszą wydajność w pracy, stać się bardziej kreatywnymi pracownikami oraz poprawić koncentrację.
W miejscu do pracy unikajmy brązów, ponieważ mogą pogłębiać zmęczenie, szarości, który jest barwą melancholii oraz czerni, który może blokować i hamować twoje działania.
Beże sprzyjają lenistwu (usypiają), dlatego też, jeśli już w miejscu pracy taki kolor się znajduje dodaj należy dodać odrobinę różu lub zieleni.
Czerwone elementy i akcesoria biurowe zwiększą energię i zachęcą cię do pracy. Jednak czerwień w nadmiarze utrudnia koncentrację wprowadzając nerwową atmosferę.
Chcąc poprawić stan swoich finansów należy wprowadzić trochę zieleni jako symbol wzrostu niemniej jednak, gdy całe pomieszczenie jest w tej tonacji barw przydadzą się dodatki czerwone i żółte.
Obecnie bardzo często spotyka się pojedyncze miejsca do pracy typu (open space) czyli zwykłe przepierzenia. Takie osobiste kąciki dobrze jest pomalować na kremowo, wprowadzając gdzieniegdzie intensywne akcenty: pomarańczowy lub barwy czerwonej.
Oczywiście, jeżeli jesteś szefem firmy i chcesz osiągnąć sukces w biznesie pamiętaj, aby w wystroju swojego gabinetu uwzględnić kolor złoty - symbolizujący zaufanie i lojalność. Dlatego też dyplomy lub referencje powinny być ozdobione złotymi ramkami. Można na ścianach zastosować kolor czerwony – kojarzony z działaniem i kreatywnością oraz zieleń – barwę rozwoju i bogactwa.
Posiadając miejsce do pracy w domu można go wizualnie pokreślić wykorzystując zestawienia kolorów: granatowego, żółtego, jasnoniebieskiego i bladożółtego. Barwy te pomogą ci oddzielić pracę od życia prywatnego i nie wynosić spraw zawodowych poza wyznaczone miejsce swoich działań.
Biel przynosi spokój i dobre samopoczucie, łagodzi emocje. Jest dobrym lekarstwem na stres, daje poczucie swobody, jednak zbyt dużo bieli – na przykład wszystkie ściany w tym kolorze – może budzić poczucie osamotnienia i smutku. Biel kojarzy się z reguły z czystością i niewinnością. Jest jak czysta tablica, która zachęca do działania, do zapisania nowych historii. To także przestrzeń, w której można swobodnie oddychać i czuć się wolnym.
Zieleń – bezpieczny rozwój. Kolor przyrody i wzrastania. Sprzyja osiąganiu harmonii i spokoju. Uspokaja nerwy i sprawia, że czujemy się pewniej.
Pomarańcz leczy nadwerężone nerwy, pobudza narządy płciowe, korzystnie wpływa na układ trawienny. Zwiększa naturalną odporność organizmu, przeciwdziała zatrzymywaniu płynów ustrojowych. Przywraca chęć do życia. Zwiększa motywację do działania, podnosi poczucie własnej wartości. Pomarańczowy jest ciepłym i pełnym energii kolorem. Kojarzy się z żywością owoców, barwnymi egzotycznymi kwiatami, ptakami i motylami. Pomarańczowy sprawia miłe wrażenie, wysyła sygnał o spontaniczności, żywości i przyjaznym nastawieniu. Korzystając z tego koloru mamy szansę odzyskać optymizm i odnaleźć cel w życiu. Odczujemy wyraźne poszerzenie możliwości i przybędzie nam zdecydowania.
Róż podnosi poczucie bezpieczeństwa, zjednuje sympatię, likwiduje napięcia mięśniowe i łagodnie pobudza organizm. Wskazany dla spragnionych miłości, zainteresowania i współczucia. Niewskazany dla osób niedojrzałych emocjonalnie, gdyż może je przytłaczać. Kolor ten kojarzy się z delikatnością dziecięcego świata, przynosi w sobie coś ciepłego, miłego i dziewczęcego. Różowy kolor podkreśli potrzebę przestrzeni do działania i wykazania swoich możliwości, bo przecież róż to mieszanka bieli i czerwieni.
Czerwień rozbudza namiętność i pasję. Należy ją stosować oszczędnie. Jej nadmiar może wywołać agresję. Przyciąga wzrok i ułatwia przepływ energii, dlatego też jest stosowana jako element dekoracji lub zwrócenia uwagi w odpowiednie miejsce.
Fiolet wpływa korzystnie na mózg i układ nerwowy. Działa oczyszczająco i antyseptycznie. Tłumi uczucie głodu, reguluje przemianę materii, pomaga przezwyciężyć lęki i obsesje. Wskazany dla pragnących zgody i miłości, ciszy i spokoju, ułatwia zrozumienie własnych potrzeb i uczuć. Niewskazany dla przewrażliwionych, pragnących akceptacji i potrzebujących przyjaciół, dla osób o niskiej samoocenie.
Żółty kolor to przyjaciel dobrych myśli. Kolor żółty to barwa energii ziemi sprzyjająca gromadzeniu się w jednym miejscu. W miejscu przeznaczonym do pracy można pomalować ścianę w tym kolorze na wprost miejsca do siedzenia, aby można było się skupić na danym zadaniu.
Błękit to spokojny sen. Reprezentując energię wody, kojarzy się z wewnętrzną głębią, ciszą i spokojem. Łagodzi rozdrażnienie i skłania do snu, dlatego też nie nadaje się do miejsca pracy a raczej w zakątku dla relaksu. Błękit zmniejsza napięcia i stresy, dlatego też warto wykorzystywać go tam, gdzie mogą powstawać konflikty, np. w poczekalni lub sali konferencyjnej, w której to odbywają się krótkie narady.
Granat to kolor munduru, a także kolor atramentu, kojarzący się z biurem, pracą, zarządzaniem. Jest to kolor struktur i urzędów, zasad i dyscypliny. Jest to więc kolor odpowiedni dla tych, którzy chcą przewodzić innym, którzy odnajdują się dobrze w roli szefa, dyrektora, dowódcy. Nawet jeśli nie zawsze głośno o tym mówią, osoby, które lubią nosić takie barwy, lubią ład, porządek, dyscyplinę, posłuch i najlepiej się czują, kiedy mają wszystko pod kontrolą.
Brąz tworzy aurę bezpieczeństwa. Sprzyja skrywaniu uczuć. W dużej ilości może przygnębiać. Barwa ta jest synonimem ciepła i bezpieczeństwa. To kolor, który naturalnie towarzyszy naszemu życiu codziennemu i roztacza atmosferę spokoju i harmonii. Wskazany dla osób spragnionych życiowej stabilizacji i bezpieczeństwa. Niewskazany dla osób zamkniętych w sobie, skrywających emocje, o niskim poczuciu wartości. Sprzyja izolowaniu się od świata.
Szary kojarzy się z mgłą i zapadającym zmierzchem, dlatego jest to kolor podkreślający potrzebę dochowania sekretu, ukrycia się przed światem ze swoimi sprawami. Kolor szary wskazuje zachowanie dla siebie swoich zarówno dobrych jak i tych nieco trudniejszych spraw. Człowiek, który ubiera szare ubrania pokazuje, że sam sobie świetnie poradzi ze wszystkim, że nie potrzebuje ani dobrych rad, ani też pomocy z zewnątrz. Chce pozostać w ukryciu. To kolor wszystkich nieśmiałych, którzy nie chcą zwracać na siebie uwagi.
Czerń działa wspierająco i ochronnie. Przeciwdziała niepożądanym zmianom. Wskazany dla osób niezależnych, opanowanych, pełniących funkcje kierownicze. Sprzyja trwaniu przy własnych opiniach i nieuleganiu presji. Niewskazany dla osób niepewnych siebie, przygnębionych i załamanych. Sugeruje niechęć do przyjmowania pomocy. Sprzyja izolacji.
Zastosowanie barw w pomieszczeniach pracy
Badania psychotechniczne wykazały, że kolorystyczne wykończenie pokoi biurowych powinno opierać się na ciepłych, jasnych tonach o małym nasyceniu barw. Takie wykończenie oddziałuje na pracownika aktywizująco, sprawiając wrażenie ciepła i czystości oraz czyni pomieszczenie bardziej przytulnym.
Sufity w biurze powinny być pomalowane na biało, natomiast biurka powinny mieć blaty w kolorach jasnych i spokojnych. W pomieszczeniach biurowych nie powinno stosować się barw ciemnych (gdyż przytłaczają oraz nastrajają smutno i zimno), jak również kolorów jaskrawych (wywołują niepokój i odwracają uwagę). Również malowanie całego wnętrza budynku biurowego na jeden kolor nie jest właściwe, gdyż sprzyja monotonii. Korytarze najlepiej malować barwami nieco ciemniejszymi niż pokoje biurowe.
Duże znaczenie ma również dobór właściwej barwy oświetlenia. Przy różnych rodzajach światła zmieniają się częściowo warunki widzenia, a przede wszystkim możliwość zróżnicowania barw. Światło najbardziej zbliżone do naturalnego uzyskujemy stosując lampy fluoroscencyjne (świetlówki o barwie białej i dziennej przemiennie). Barwa ścian, sufitu i podłogi może zwiększać lub zmniejszać natężenie oświetlenia w pomieszczeniu, a także wpływać na jego równomierność. Dzieje się tak dlatego, iż poszczególne barwy w różny sposób odbijają światło, np.: białe sufity i ściany odbijają światło w 80%, podczas gdy np. szara betonowa podłoga tylko w 12%.
Dobierając kolory do pomieszczeń - zarówno kolory ścian, jak i kolory mebli, żaluzji lub rolet, wyposażenia oraz elementów dekoracyjnych, zawsze należy znaleźć złoty środek między wykorzystaniem wyłącznie bieli i kolorów pastelowych, w nadmiarze dających poczucie nudy i monotonii, a użyciem ostrych, kontrastowych zestawów barw, powodujących rozdrażnienie i zmęczenie oczu.
Wybierając kolory ścian nie zapominajmy, że:
Sufit w jasnym kolorze i jedna jasna ściana powiększają optycznie pomieszczenie oraz stwarzają poczucie lekkości i przytulności.
Jedna ściana pomalowana ciemniejszym kolorem niż pozostałe będzie sprawiała wrażenie, że jest bardziej oddalona.
Ciemny sufit i ciemna podłoga spowodują, że pokój wyda się niższy.
Ciemne ściany i jasny sufit sprawią, że pokój wyda się wyższy.
Intensywne, ciemne kolory optycznie zmniejszą pomieszczenie.
W małych wnętrzach lepiej stosować kolory jasne – biele, błękity i szarości.
Ciemne i intensywne barwy ścian zmniejszają pomieszczenie.
Ciemny sufit przy zachowaniu jasnych ścian poszerza pomieszczenie.
Zbyt niski sufit można podnieść malując go na jasny kolor.
Korytarz można skrócić malując jego krótsze ściany na ciemniejszy odcień.
W odniesieniu do pomieszczeń produkcyjnych podstawowym kryterium doboru barw są zasady prawidłowego rozkładu jasności w polu widzenia w całym pomieszczeniu. Dla komfortu pracy wzrokowej duże powierzchnie barwne powinny zapewniać dobre wykorzystanie oświetlenia, dzięki właściwemu odbijaniu światła. Zaleca się stosować w pomieszczeniach pracy kolory jasne, odbijające powyżej 50% światła. Stwarzają one również dobre tło dla ciemniejszych maszyn i urządzeń technicznych, podkreślające ich przestrzenne usytuowanie.
Istotnym elementem kolorystyki stanowiska pracy jest odpowiedni dobór barw do korpusów maszyn i urządzeń technicznych. Ponieważ korpus stanowi najczęściej dużą płaszczyznę w polu widzenia – nie należy stosować barw nasyconych oraz wystrzegać się nieuzasadnionego różnicowania kolorów korpusów maszyn, znajdujących się w jednym pomieszczeniu.
Ważną częścią maszyn i urządzeń jest powierzchnia robocza, która powinna stanowić tło dla przedmiotu obrabianego lub urządzenia sygnalizacyjnego. Barwa tych powierzchni powinna być jaśniejsza od korpusu maszyny i nie może męczyć wzroku. Spośród urządzeń technicznych, używanych w zakładach produkcyjnych, należy wyróżnić środki transportu wewnętrznego, w stosunku do których obowiązują inne zasady kolorystyki. Mamy do czynienia z ruchem tych środków. W każdej chwili mogą więc one zagrażać pracownikowi. Muszą więc dla tego barwy dobrze widoczne, np. żółto – czarną, służącą do malowania krawędzi gabarytowych wózków transportu wewnętrznego należy dokonywać każdorazowo konkretnych analiz ruchu tych urządzeń i ich konstrukcji.
Barwy bezpieczeństwa
Barwy bezpieczeństwa są stosowane w celu zapobiegania wypadkom przy pracy ostrzegając i informując pracowników o różnych niebezpieczeństwach. Spełniają one funkcję pomocniczą i nie zastępują istotnych środków zapobiegania wypadkom przy pracy. Rozróżnia się następujące kody barw:
barwa czerwona – jest sygnałem kategorycznego zakazu wykonywania określonych czynności, z wyjątkiem wyłączników maszyn i urządzeń,
barwa żółta – stanowi ostrzeżenie przed niebezpieczeństwem,
barwa zielona – oznacza miejsca i przejścia bezpieczne,
barwa niebieska – jest barwą informacyjną.
Natomiast barwy kontrastowe (czarna i biała) stosowane są do wzmocnienia oddziaływania barw bezpieczeństwa. Barwy światła mają również duże znaczenie dla bezpieczeństwa pracy, np. światło czerwone wyraża zakaz, światło pomarańczowe ostrzega, a światło zielone oznacza bezpieczeństwo i wolną drogę.
Talejko E., Od czego zależy samopoczucie człowieka i jego psychiczna zdolność do pracy;
Wróblewska M., Ergonomia, skrypt dla studentów;
http://wartowiedziec.org/index.php/start/styl-zycia/6546-wpyw-kolorow-na-wydajno-w-pracy;