30

RADIO RETRO

Lata trzydzieste

Świat Radio Sierpień 2007

Radioodbiorniki wileńskiego Elektrita

Radioodbiornik Superior

obecnie częściej niż jego poprzed-

nik, zostanie omówiony w kolej-

nym numerze „Świata Radio”.

Trzeba przyznać, że producent

nie ułatwił nam zadania, w znacz-

nej większości dostępnych jeszcze

materiałów występuje tylko jeden

model oznaczony jako Superior,

który zawiera dane: zdjęcia oraz

opis, ale modelu Superior 1936.

Model odbiornika Superior wy-

stępuje w dwóch odmianach zasi-

lania: Z – prądem zmiennym oraz

S – prądem stałym (ta odmiana jest

szczególnie rzadka).

Superior Z jest odbiornikiem

w układzie reakcyjnym, ma trzy

obwody strojone, trzy zakresy fal,

a także trzy lampy (czwarta pro-

stownicza). Zakresy fal: 800–2000 m,

200–600 m i 18–50 m. Odbiornik wy-

posażano w lampy firmy Tungsram

lub Philips: HP4115/AF2, HP4101/

E446, PP4101/E443H i PV495/506.

Nasz miesięcznik „Świat Ra-

dio” poprzez stałe prowadze-

nie działu Radio Retro przyczy-

nia się wydatnie do pogłębienia

wiedzy historycznej dotyczącej

polskiej techniki radiowej. Dzię-

ki kontaktom z uważnymi czy-

telnikami możemy poszerzać tę

wiedzę oraz popularyzować pol-

skie dokonania w radiotechnice.

Wymiernym efektem tych działań

jest kolejne uzupełnienie zakresu

produkcji wileńskiego Elektrita.

Wśród początkujących kolekcjone-

rów oraz w dostępnych źródłach

model odbiornika Superior nastrę-

cza problemy z jego datowaniem,

wyglądem oraz konstrukcją. Dziś

można stwierdzić, że model sygno-

wany jako Superior powstał już

w sezonie 1934/35. Natomiast kolej-

ny model – Superior 1936 – ukazał

się w następnym sezonie 1935/36.

Ten właśnie model, występujący

Henryk Berezowski
www.radioretro.pl

Superior Elektrit

Obszerna i ciekawa reklama producenta

pochodząca z lwowskiej firmy Elektro-

kabel:
Odbiornik SUPERIOR najbardziej pod

względem selektywności zbliżony do

superheterodyny jest najnowszym apara-

tem naszej serji roku 1935.
Oto jego główne zalety:
1. Maksymalny spółczynnik wzmocnie-

nia dzięki zastosowaniu ultranowocze-

snych lamp, zapewnia odbiór nawet

najsłabszych i najbardziej odległych

stacyj.

2. Specjalne drzewo (rezonansowe) uży-

te do budowy i prawidłowe obliczenie

rozmiarów skrzynek zapewniają naj-

lepszą akustykę głośnika.

3. Głośnik dynamiczny (permanent)

o magnesie ze specjalnego stopu, wy-

twarzającego b. silny strumień ma-

gnetyczny (8000 gausów) w połącze-

niu z pentodą wielkiej mocy (9 W)

zapewnia równomierne wzmocnienie

i najbardziej naturalną reprodukcję

wszystkich częstotliwości akustycz-

nych.

4. Ostra selektywność odbiornika Supe-

rior zapewniona została dzięki uży-

ciu wysokowartościowych surowców

i części.

5. Specjalny obwód reżektorowy wyklu-

cza jakiekolwiek przeszkody ze strony

stacji lokalnej.

6. Ebonit, bakelit, stal srebrzysta, fosfo-

robronz, platyna – oto szlachetne su-

rowce użyte do budowy przełącznika

zakresów w odbiorniku Superior.

7. Optyczny wskaźnik sprzężony z prze-

łącznikiem automatycznie podaje za-

kres odbieranych fal.

8. Logarytmiczny, ciągły regulator po-

zwala na utrzymanie mocy odbioru

w granicach od 0 do 2,5 Watt aku-

stycznych.

9. Zakres krótkofalowy 19–50 m umoż-

liwia odbiór stacyj kolonialnych i za-

morskich w ciągu całej doby, bez

względu na warunki atmosferyczne

z nieskazitelną czystością i dużą siłą.

10. Wielka moc odbiornika pozwala na

stosowanie anteny zastępczej lub od-

biór bezantenowy.

11. Superior nieoceniony jest jako wyso-

kowartościowy wzmacniacz do repro-

dukcji muzyki mechanicznej.

12. Nowoczesna skala tabelaryczna po-

zwala na precyzyjne dostrajanie się do

każdej stacji i daje dokładny przegląd

zasięgu odbiornika Superior.

13. Superior odbiera na 3 zakresach

fal 19–50, 210–580 i 800–2000 m.

Odbiera zatem praktycznie wszystkie

stacje.

14. Lampy zastosowane w Superiorze

mają najwyższy spółczynnik wzmoc-

nienia i selektywności.

15. Superior – przeznaczony dla całego

kraju – jest budowany na 4 woltaże

prądu zmiennego 120, 135, 150 i 220 V

oraz na 2 woltaże prądu stałego 110

i 220 V.

31

Świat Radio Sierpień 2007

pięcie dla siatki sterującej lampy

głośnikowej.

W odmianie S Superior ma lampy

żarzone szeregowo prądem 180 mA:

B2047, B2046, BL2 oraz 1927/1928.

Odbiornik znajduje się w sporej

skrzynce (z uwagi na dosyć duże

chassis) fornirowanej, orzechowej

o wymiarach – 38 x 40,5 x 26 cm;

waga aparatu – 12,2 kg.

Henryk Berezowski

Schemat odbiornika został sporzą-

dzony przez naszego niezastąpio-

nego kolegę Eugeniusza Szczygła,

a prezentowany egzemplarz pocho-

dzi z kolekcji kolegi Maksymiliana

Zdanowskiego.

Na wejściu antenowym znajduje

się pojedynczy, odłączalny elimina-

tor stacji lokalnej. Następnie sygnał

zakresu długo- i średniofalowego

przechodzi przez filtr wstęgowy,

którego oba obwody strojone sprzę-

żone są od dołu dwiema dużymi

pojemnościami – 35 nF. Dla zakresu

fal krótkich sygnał podaje się tyl-

ko na pojedynczy obwód strojony

– cewka L4 i druga sekcja agregatu

kondensatorowego. Jest oczywiste,

że dla fal krótkich odbiornik jest

tylko dwuobwodowy, jest to często

spotykane wówczas rozwiązanie.

Sygnał radiowy podawany jest na-

stępnie na siatkę pentody regula-

cyjnej – selektody. Siatka jest na

potencjale masy, więc katoda otrzy-

muje polaryzację dodatnią poprzez

potencjometr 4,7 kΩ. Zastosowanie

selektody umożliwia bardzo szero-

ki zakres zmiany jej wzmocnienia

i służy tutaj do regulacji siły głosu

aparatu.

Dalej wydzielony sygnał w.cz.

z anody obciążonej dławikowo –

L3, poprzez pojemność podaje się

na trzeci (drugi) obwód strojony.

Druga lampa – pentoda napięcio-

wa oprócz wzmacniacza pracuje

w układzie detektora siatkowego.

Działa tutaj także układ reakcyjny –

sygnał z anody poprzez dwie cewki

reakcyjne i zmienny kondensator

regulacji reakcji podaje się powtór-

nie na siatkę lampy. Dalej sygnał

m.cz. poprzez filtr w.cz. podawany

jest na siatkę 9-watowej pentody

mocy. Na obciążeniu duży głośnik

dynamiczny o średnicy 22 cm,

z magnesem stałym.

Zasilacz pełnookresowy, opornik

drutowy 500 Ω zapewnia przed-

1. Kondensatory
elektrolityczne
2. Reżektor
3. Opancerzone
zespoły cewkowe
4. Opancerzony
potrójny agregat
kondensatorowy
5. Bezpiecznik
6. Przełącznik
napięć 120, 135,
150, 220 V
7. Transformator
sieciowy
8. Żarówki oświetle-
niowe
9. Tabelaryczna
skala
10. Wskaźnik odbie-
ranych stacyj
11. Regulator siły
odbioru (selektor)
i ogólny wyłącznik
12. Strojenie i prze-
łącznik zakresów
13. Reakcja
14. Automatyczny
wskaźnik zakresów
15. Stalowe chassis
16. Pentoda wielkiej
częstotliwości
(selektoda)
17. Pentoda wielkiej
częstotliwości
(audion)
18. Pentoda małej
częstotliwości (9 W)
19. Dwukierunkowa
lampa prostownicza