„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Jan Lewandowski

Dokonywanie pomiarów zespołów optycznych
731[04].Z3.02

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji

–

Państwowy Instytut Badawczy

Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
inż. Teresa Piotrowska
inż. Zbigniew Łuniewski



Opracowanie redakcyjne:
mgr Jan Lewandowski



Konsultacja:
dr inż. Anna Kordowicz-Sot

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 731[04].Z3.02
„Dokonywanie pomiarów zespołów optycznych”, zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu optyk-mechanik.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1.

Wprowadzenie

3

2.

Wymagania wstępne

5

3.

Cele kształcenia

6

4.

Przykładowe scenariusze zajęć

7

5.

Ćwiczenia

11

5.1.

Pomiary parametrów obiektywów mikroskopowych

11

5.1.1.

Ć

wiczenia

11

5.2.

Pomiary parametrów obiektywów lunetowych

14

5.2.1.

Ć

wiczenia

14

5.3.

Pomiary parametrów obiektywów fotograficznych

16

5.3.1.

Ć

wiczenia

16

6.

Ewaluacja osiągnięć ucznia

19

7.

Literatura

34

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie optyk mechanik. W poradniku
zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania–
uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę uzupełniającą.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik dla

ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika do
nich adresowanego.

Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które zawierają

podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest zwrócenie
uwagi na następujące elementy:

−

materiał nauczania – w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować
samodzielnie. Obserwuje się niedocenianie przez nauczycieli niezwykle ważnej
umiejętności, jaką uczniowie powinni bezwzględnie posiadać – czytanie tekstu
technicznego ze zrozumieniem,

−

pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy jest
przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zależności od tematu można zalecić uczniom
samodzielne odpowiedzenie na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów, w formie
dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza, ponieważ
nauczyciel sterując dyskusją może uaktywniać wszystkich uczniów oraz w trakcie
dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,

−

dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają
ć

wiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę

teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono dosyć obszerną propozycję
ć

wiczeń wraz ze wskazówkami o sposobie ich przeprowadzenia, uwzględniając różne

możliwości ich realizacji w szkole. Nauczyciel decyduje, które z zaproponowanych
ć

wiczeń jest w stanie zrealizować przy określonym zapleczu technodydaktycznym szkoły.

Prowadzący może również zrealizować ćwiczenia, które sam opracował,

−

sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego
zakresu materiału. Jeżeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień
wrócić, sprawdzając czy braki w opanowaniu materiału są wynikiem niezrozumienia
przez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie nauczania.
W tym miejscu jest szczególnie ważna rola nauczyciela, gdyż od postawy nauczyciela,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

sposobu prowadzenia zajęć zależy między innymi zainteresowanie ucznia. Uczeń nie
zainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni
umiejętności założonych w jednostce modułowej. Należy rozbudzić wśród uczniów tak
zwaną „ciekawość wiedzy”. Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania
rozdziału może stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności
ucznia z tego zakresu. Nauczyciel realizując jednostkę modułową powinien zwracać
uwagę na predyspozycje ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne, czy
może lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,

−

testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu
całej jednostki modułowej i należy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki osiągnięte
przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej nauczyciela
realizującego tę jednostkę modułową. Każdemu zadaniu testu przypisano określoną
liczbę możliwych do uzyskania punktów (0 lub 1 punkt). Ocena końcowa uzależniona
jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel może zastosować test według własnego
projektu oraz zaproponować własną skalę ocen. Należy pamiętać, żeby tak przeprowadzić
proces oceniania ucznia, aby umożliwić mu jak najpełniejsze wykazanie swoich
umiejętności.
Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:

−

pokaz,

−

ć

wiczenie (laboratoryjne lub inne),

−

projektów,

−

przewodniego tekstu.

Schemat układu jednostek modułowych

731[04].Z3.01

Dokonywanie pomiarów

elementów optycznych

731[04].Z3.02

Dokonywanie pomiarów zespołów

optycznych

731[04].Z3

Ocena jakości wyrobów

optycznych

731[04].Z3.03

Sprawdzanie kompletnego sprzętu

optycznego i optoelektronicznego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

stosować jednostki układu SI,

−

przeliczać jednostki,

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu: fizyki, charakteryzowania elementów
optycznych, dobieranie przyrządów optycznych, pomiarów elementów optycznych,

−

posługiwać się podstawowymi przyrządami pomiarowymi,

−

posługiwać się podstawowymi przyrządami justerskimi,

−

czytać schematy optyczne,

−

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

zorganizować stanowisko do dokonywania pomiarów zespołów optycznych,

−

określić parametry zespołów optycznych,

−

posłużyć się optycznymi przyrządami pomiarowymi i kontrolnymi,

−

posłużyć się ławą optyczną,

−

sprawdzić paracentryczność i parafokalność obiektywów mikroskopowych,

−

sprawdzić aperturę obiektywu,

−

określić aberracje układów optycznych,

−

zbadać aberracje obiektywów,

−

określić właściwości obiektywów fotograficznych,

−

skontrolować obiektywy fotograficzne,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
i ochrony środowiska podczas dokonywania pomiarów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Optyk-mechanik 731[04]

Moduł:

Ocena jakości wyrobów optycznych 731[04].Z3

Jednostka modułowa:

Dokonywanie pomiarów zespołów optycznych

731[04].Z3.02

Temat: Sprawdzanie aberracji w obiektywie lunetowym.

Cel ogólny: Określać jakość zespołów optycznych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

charakteryzować aberracje układów optycznych

−

rozróżniać obrazy dyfrakcyjne punktów,

−

interpretować obrazy dyfrakcyjne punktów,

−

oceniać jakość obiektywów lunetowych (wielkość aberracji).
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−−−−

współpraca w grupie,

−−−−

poszukiwanie specjalistycznych informacji w ogólnodostępnych źródłach informacji.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w grupach 2-3 osobowych.

Czas:

4 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

mikroskop kontrolny,

−

płytka płaskorównoległa,

−

stanowisko do badania aberracji w obiektywach lunetowych,

−

obiektyw lunetowy,

−

instrukcja obsługi stanowiska pomiarowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Przebieg zajęć:
1.

Wprowadzenie.

2.

Uświadomienie celów zajęć.

3.

Plan zajęć:
A. Omówienie budowy układu optycznego urządzenia do sprawdzania smużystości.

−

wstęp – nauczyciel omawia budowę układu optycznego do badania aberracji
w obiektywie lunetowym, prezentując zasadę działania,

−

uczniowie w grupach zapoznają się z obsługą układu do badania aberracji.

B. Dokonanie sprawdzenia aberracji w obiektywie lunetowym.

−

wstęp – nauczyciel omawia sposób kontroli aberracji i obsługę urządzenia,

−

uczniowie otrzymują obiektywy lunetowe do samodzielnego badania aberracji,

−

uczniowie pracując w grupach badają aberracje obiektywów lunetowych,
wykreślają uzyskany obraz dyfrakcyjny punktu, z pomocą pakietu dla ucznia
i instrukcją stanowiskową określają stan aberracji w obiektywie lunetowym,

−

uczniowie dyskutując porównują otrzymane wyniki i sporządzają notatkę
z ćwiczenia.

4.

Podsumowanie zajęć.

−

nauczyciel zwraca uwagę na duże możliwości sprawdzania za pomocą tej metody.

−

uczniowie podczas dyskusji wypracowują wnioski dotyczące wykonanego zadania.

Zakończenie zajęć

Uczniowie porządkują stanowiska pracy.

Praca domowa

Uczniowie mają wyszukać w pakietach informacje dotyczące badania innych zespołów

optycznych i elementów optycznych metodą obserwacji obrazu dyfrakcyjnego punktu.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

Nauczyciel na podstawie obserwacji aktywności uczniów, poprawności wykonania

zadania oraz wypowiedzi uczniów podczas podsumowania zajęć, uzyskuje informacje i może
ocenić, czy cele zajęć zostały zrealizowane.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Optyk-mechanik 731[04]

Moduł:

Ocena jakości wyrobów optycznych 731[04].Z3

Jednostka modułowa:

Dokonywanie pomiarów zespołów optycznych

731[04].Z3.02

Temat: Dokonać pomiaru zdolności rozdzielczej obiektywu mikroskopowego 10

x

.

Cel ogólny: Dokonywanie pomiarów parametrów zespołów optycznych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

scharakteryzować mikroskop,

−

scharakteryzować budowę siatki dyfrakcyjnej,

−

scharakteryzować zasadę pomiaru zdolności rozdzielczej,

−

dokonać pomiaru zdolności rozdzielczej.
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponad zawodowe:

−−−−

współpraca w grupie,

−−−−

poszukiwanie specjalistycznych informacji w ogólnodostępnych źródłach informacji.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w 2-3 osobowych zespołach.

Czas:

3 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

mikroskop kontrolny,

−

siatka dyfrakcyjna,

−

badany obiektyw mikroskopowy.

Przebieg zajęć:
1.

Wprowadzenie.

2.

Uświadomienie celów zajęć.

3.

Plan zajęć:

A. Zasada pomiaru zdolności rozdzielczej:

−

wstęp – nauczyciel omawia zasadę pomiaru zdolności rozdzielczej obiektywów
mikroskopowych.

−

uczniowie samodzielnego uczą się obsługiwać mikroskop z siatką dyfrakcyjną.

B. Pomiar zdolności rozdzielczej obiektywu mikroskopowego:

−

wstęp – nauczyciel omawia kolejność wykonywanych czynności podczas pomiaru,
zdolności rozdzielczej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

−

uczniowie pracując w grupach ustawiają mikroskop do badania zdolności
rozdzielczej, montują badany obiektyw do mikroskopu kontrolnego i wyznaczają
zdolność rozdzielczą obiektywów,

−

uczniowie sporządzają notatkę z pomiarów i dyskutując porównują otrzymane
wyniki.

4. Podsumowanie zajęć:

−

nauczyciel zwraca uwagę na różnice zdolności rozdzielczej w badanych przez uczniów
obiektywach.

−

uczniowie podczas dyskusji wypracowują wnioski dotyczące dokładności wykonanych
pomiarów.

Zakończenie zajęć

Uczniowie porządkują stanowiska pracy.

Praca domowa

Uczniowie mają wyszukać w literaturze inne sposoby pomiaru zdolności rozdzielczej

obiektywów mikroskopowych.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

Nauczyciel na podstawie obserwacji aktywności uczniów, poprawności wykonania

zadania oraz wypowiedzi uczniów podczas podsumowania zajęć, uzyskuje informacje i może
ocenić, czy cele zajęć zostały zrealizowane.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

5. ĆWICZENIA

5.1. Pomiary parametrów obiektywów mikroskopowych

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sprawdź paracentryczność i parafokalność obiektywu mikroskopowego o powiększeniu

10

x

.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe ustawienie mikroskopu
do pomiarów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać

w

materiałach

dydaktycznych

informacje

dotyczące

obiektywów

mikroskopowych,

2)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące paracentryczności
i parafokalności obiektywów mikroskopowych,

3)

przygotować do pracy mikroskop kontrolny,

4)

zamontować badany obiektyw w mikroskopie kontrolnym,

5)

dokonać sprawdzenia paracentryczności,

6)

dokonać sprawdzenia parafokalności,

7)

zanotować spostrzeżenia z przeprowadzonej obserwaci.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

mikroskop kontrolny,

−

preparaty do obserwacji,

−

obiektyw 10

x

do sprawdzenia.

Ćwiczenie 2

Sprawdź aperturę obiektywu mikroskopowego o powiększeniu 10

x

.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe ustawienie apertometru
Abbego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać

w

materiałach

dydaktycznych

informacje

dotyczące

obiektywów

mikroskopowych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

2)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące pomiaru apertury
obiektywów mikroskopowych,

3)

przygotować do pracy apertometr Abbego,

4)

przygotować do pracy mikroskop kontrolny,

5)

zamontować badany obiektyw w mikroskopie kontrolnym,

6)

zogniskować mikroskop na diafragmie z otworkiem,

7)

zamontować na stoliku mikroskopu apertometr Abbego,

8)

przeprowadzić pomiar apertury zgonie z opisem,

9)

zanotować wyniki pomiaru i swoje spostrzeżenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

mikroskop kontrolny,

−

apertometr Abbego,

−

obiektyw 10

x

do sprawdzenia,

−

instrukcja obsługi apertometru Abbego.

Ćwiczenie 3

Sprawdź zdolność rozdzielczą obiektywu mikroskopowego o powiększeniu 10

x

, 40

x

i 60

x

.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na użycie prawidłowych preparatów do
badania zdolności rozdzielczej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać

w

materiałach

dydaktycznych

informacje

dotyczące

obiektywów

mikroskopowych,

2)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące pomiaru zdolności
rozdzielczej obiektywów mikroskopowych,

3)

przygotować do pracy preparaty mikroskopowe do badania zdolności rozdzielczej,

4)

przygotować do pracy siatkę dyfrakcyjną,

5)

zamontować badany obiektyw w mikroskopie kontrolnym,

6)

zamontować na stoliku mikroskopu preparat naturalny dla obiektywu 40 i 60

x

, a dla

obiektywu 10

x

siatkę dyfrakcyjną,

7)

zogniskować mikroskop na preparacie lub siatce dyfrakcyjnej,

8)

przeprowadzić pomiar zdolności rozdzielczej zgodnie z opisem,

9)

zanotować wyniki pomiaru i swoje spostrzeżenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

mikroskop kontrolny,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

−

siatka dyfrakcyjna,

−

preparaty naturalne do badania zdolności rozdzielczej obiektywów mikroskopowych,

−

obiektyw 10

x

, 40

x

i 60

x

do sprawdzenia,

−

arkusz spostrzeżeń.

Ćwiczenie 4

Sprawdź jakość obiektywu mikroskopowego o powiększeniu 10

x

, 40

x

i 100

x

.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowy odczyt obrazów
dyfrakcyjnych punktów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać

w

materiałach

dydaktycznych

informacje

dotyczące

obiektywów

mikroskopowych,

2)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące sprawdzania jakości
obiektywów mikroskopowych

3)

przygotować do pracy płytkę Abbego,

4)

przygotować do pracy kondensor ciemnego tła,

5)

przygotować do pracy mikroskop kontrolny,

6)

zamontować badany obiektyw w mikroskopie kontrolnym,

7)

zogniskować mikroskop na diafragmie z otworkiem,

8)

zamontować na stoliku mikroskopu płytkę Abbego,

9)

obejrzeć dyfrakcyjny obraz punktu uzyskany przez obiektyw w ciemnym polu oraz przy
oświetleniu skośnym,

10)

zanotować obraz aberracyjny punktu,

11)

określić aberracje,

12)

zanotować swoje spostrzeżenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

mikroskop kontrolny,

−

kondensor ciemnego tła,

−

okular 20

x

,

−

płytka Abbego,

−

obiektyw 10

x

, 40

x

i 100

x

do sprawdzenia,

−

instrukcja wykonania sprawdzenia jakości obrazu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

5.2.

Pomiary parametrów obiektywów lunetowych

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sprawdź aberracje w obiektywie lunetowym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe odczytanie
aberracyjnego obrazu punktu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące obiektywów lunetowych,

2)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące lunet autokolimacyjnych,

3)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące sprawdzania aberracji
w obiektywach lunetowych,

4)

przygotować stanowisko do sprawdzania aberracji w obiektywie lunetowym według
rysunku,

5)

dokonać obserwacji dyfrakcyjnego obrazu punktu uzyskanego przez badany obiektyw,

6)

naszkicować uzyskane obrazy,

7)

na podstawie uzyskanego obrazu określić jakie aberracje posiada badany obiektyw,

8)

zanotować wyniki pomiaru i swoje spostrzeżenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

mikroskop kontrolny,

−

płytka płaskorównoległa,

−

stanowisko do badania aberracji w obiektywach lunetowych,

−

obiektyw lunetowy,

−

instrukcja obsługi stanowiska pomiarowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Ćwiczenie 2

Sprawdź zdolność rozdzielczą obiektywu lunetowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe odczytanie
aberracyjnego obrazu punktu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące obiektywów lunetowych,

2)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące kolimatorów,

3)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące sprawdzania zdolności
rozdzielczej w obiektywach lunetowych,

4)

przygotować stanowisko do sprawdzania zdolności rozdzielczej w obiektywie lunetowym
według rysunku,

5)

sprawdzić zdolność rozdzielczą badanego obiektywu,

6)

zanotować wyniki pomiaru i swoje spostrzeżenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

kolimator z testem zdolności rozdzielczej,

−

stanowisko do badania zdolności rozdzielczej w obiektywach lunetowych,

−

obiektyw lunetowy,

−

instrukcja obsługi stanowiska pomiarowego,

−

arkusz spostrzeżeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

5.3.

Pomiary parametrów obiektywów fotograficznych

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sprawdź jakość obiektywu fotograficznego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe odczytanie
aberracyjnego obrazu punktu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać

w

materiałach

dydaktycznych

informacje

dotyczące

obiektywów

fotograficznych,

2)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące sprawdzania aberracji
w obiektywach fotograficznych,

3)

przygotować stanowisko do sprawdzania aberracji w obiektywie fotograficznym,

4)

dokonać obserwacji dyfrakcyjnego obrazu punktu uzyskanego przez badany obiektyw,

5)

naszkicować uzyskane obrazy,

6)

na podstawie uzyskanego obrazu określić jakość badanego obiektywu,

7)

zanotować wyniki pomiaru i swoje spostrzeżenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

lupa,

−

mikroskop kontrolny,

−

płytka płaskorównoległa,

−

stanowisko do badania aberracji w obiektywach fotograficznych,

−

obiektyw fotograficzny,

−

ekran z otworkiem,

−

silne źródło światła,

−

instrukcja obsługi stanowiska pomiarowego,

−

arkusz spostrzeżeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Ćwiczenie 2

Sprawdź zdolność rozdzielczą obiektywu fotograficznego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe odczytanie obrazów
testu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące obiektywów lunetowych,

2)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące kolimatorów,

3)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące sprawdzania zdolności
rozdzielczej w obiektywach lunetowych,

4)

przygotować stanowisko do sprawdzania zdolności rozdzielczej w obiektywie lunetowym
według rysunku,

5)

sprawdzić zdolność rozdzielczą badanego obiektywu,

6)

zanotować wyniki pomiaru i swoje spostrzeżenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

test zdolności rozdzielczej,

−

lupa,

−

próbna kamera aparatu fotograficznego,

−

stanowisko do badania zdolności rozdzielczej w obiektywach fotograficznych,

−

obiektyw fotograficzny,

−

instrukcja obsługi stanowiska pomiarowego,

−

arkusz spostrzeżeń.

Ćwiczenie 3

Sprawdź naprężenia w obiektywie fotograficznym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe ustawienie polaryskopu
i prawidłowe odczytanie obrazu naprężeń.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać

w

materiałach

dydaktycznych

informacje

dotyczące

obiektywów

fotograficznych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

2)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące polaryskopów,

3)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące sprawdzania naprężeń
w obiektywach lunetowych,

4)

przygotować stanowisko do sprawdzania naprężeń w obiektywie fotograficznym,

5)

sprawdzić naprężenia badanego obiektywu,

6)

zanotować wyniki pomiaru i swoje spostrzeżenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

polaryskop

−

stanowisko do badania naprężeń w obiektywach fotograficznych,

−

obiektyw fotograficzny,

−

instrukcja obsługi stanowiska pomiarowego,

−

arkusz spostrzeżeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Dokonywanie pomiarów
zespołów optycznych”

Test składa się z 24 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−−−−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9,10, 11, 12, 13, 14, 19, 20, 21, 22, 23, 24, są z poziomu
podstawowego,

−−−−

zadania 15, 16, 17, 18 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−−−−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,

−−−−

bardzo dobry – za rozwiązanie 22 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. d, 3. d, 4. d, 5. b, 6. c, 7. a, 8. d, 9. b, 10. a, 11. c,
12. d, 13. a, 14. a, 15. a, 16. b, 17. c, 18. a, 19. a, 20. a, 21. a, 22. b, 23. d, 24. c.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Rozróżnić metody pomiaru

A

P

a

2

Rozróżnić parametry materiałów optycznych

A

P

d

3

Rozpoznać zastosowanie lunet
autokolimacyjnych

B

P

d

4

Rozpoznać przyrządy pomiarowe

B

P

d

5

Rozpoznać zastosowanie polaryskopu

B

P

b

6

Dobrać urządzenie pomiarowe

B

P

c

7

Dobrać urządzenie pomiarowe

B

P

a

8

Rozpoznać zastosowanie sprawdzianu
interferencyjnego

B

P

d

9

Dobrać urządzenie pomiarowe

B

P

b

10 Scharakteryzować zastosowanie sferometr

A

P

a

11 Scharakteryzować zastosowanie refraktometrów

A

P

c

12 Dobrać układ pomiarowy

B

P

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

13 Dobrać układ pomiarowy

B

P

a

14 Scharakteryzować zastosowanie ławy optycznej

A

P

a

15 Rozpoznać przyrząd pomiarowy na podstawie

rysunku

C

PP

a

16 Rozpoznać przyrząd pomiarowy na podstawie

schematu

C

PP

b

17 Rozpoznać przyrząd pomiarowy na podstawie

schematu

C

PP

c

18 Rozpoznać przyrząd pomiarowy na podstawie

schematu

C

PP

a

19 Scharakteryzować budowę przyrządu

pomiarowego

A

P

a

20 Scharakteryzować budowę przyrządu

pomiarowego

A

P

a

21 Dobrać układ pomiarowy

B

P

a

22 Rozróżnić testy kontrolne

B

P

b

23 Rozpoznać wadę obiektywu

C

P

d

24 Rozróżnić testy kontrolne

B

P

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

5.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

7.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

8.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

9.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 24 zadania. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6.

Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem
poprawnego wyniku.

7.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

8.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9.

Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

–

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. W obiektywach mikroskopowych sprawdzamy

a)

parafokalność.

b)

współczynnik załamania.

c)

kąt odchylenia promienia.

d)

zabarwienie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

2.

Paracentryczność zależy od
a)

ustawienia stolika w mikroskopie.

b)

czystości obiektywu.

c)

zgrania osi gwintu obiektywu z osią optyczną mikroskopu.

d)

rodzaju obiektywu.

3.

Paracentryczność i parafokalność sprawdzamy

a)

za pomocą lunety autokolimacyjnej.

b)

za pomocą kolimatora.

c)

za pomocą apertometru Abbego.

d)

na specjalnym mikroskopie.

4.

Aperturę mierzymy w obiektywach

a)

lunetowych.

b)

fotograficznych.

c)

projekcyjnych.

d)

mikroskopowych.

5.

Apertoometr Abbego do pomiaru apertury obiektywu umieszczamy

a)

obok mikroskopu.

b)

na stoliku mikroskopu.

c)

pomiędzy obiektywem i okularem.

d)

pod stolikiem mikroskopu.

6.

Aperturę obiektywu mikroskopowego obliczamy ze wzoru
a)

α

α

′

⋅′

=

⋅

sin

sin

n

n

.

b)

d

d

′

−

=

γ

.

c)

u

n

A

sin

⋅

=

.

d)

A

a

o

λ

=

.

7.

Zdolność rozdzielcą obiektywów mikroskopowych określa

a)

jakość montażu.

b)

rodzaje soczewek.

c)

rodzaj szkła.

d)

sposób mocowania soczewek.

8.

Do badania zdolności rozdzielczej obiektywów mikroskopowych o małym powiększeniu
używamy preparatu

a)

pleurosigma angulatum.

b)

amphipleura pellucida.

c)

jądra szczura.

d)

siatki dyfrakcyjnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

9.

Do badania zdolności rozdzielczej obiektywów mikroskopowych o powiększeniu 100

x

używamy preparatu

a)

pleurosigma angulatum.

b)

amphipleura pellucida.

c)

jądra szczura.

d)

siatki dyfrakcyjnej.

10.

Do badania zdolności rozdzielczej obiektywów mikroskopowych o powiększeniu 40

x

używamy preparatu

a)

pleurosigma angulatum.

b)

amphipleura pellucida.

c)

jądra szczura.

d)

siatki dyfrakcyjnej.

11.

Płytka Abbego służy do

a)

pomiaru apertury.

b)

badania zdolności rozdzielczej.

c)

badania jakości obrazu.

d)

parafokalności.

12.

Zabarwienie na brzegach obrazu świadczy o istnieniu aberracji

a)

sferycznej.

b)

astygmatyzmu.

c)

komy.

d)

chromatycznej.

13.

Równe koncentryczne jasne pierścienie w obrazie dyfrakcyjnym punktu świadczą o

a)

istnieniu aberracji sferycznej.

b)

braku aberracji w układzie.

c)

istnieniu komy.

d)

istnieniu dystorsji.

14.

Do badania zdolności rozdzielczej lunet używamy

a)

długoogniskowego kolimatora.

b)

lunety.

c)

lunety autokolimacyjnej.

d)

lupy.

15.

Do badania jakości obrazu obiektywów lunetowych gwiazdę ustawiamy w odległości

a)

10÷30 m.

b)

20÷40 m.

c)

30÷50 m.

d)

40÷60 m.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

16.

Do badania zdolności rozdzielczej obiektywów fotograficznych test ustawiamy
w odległości

a)

10 ogniskowych obiektywu.

b)

20 ogniskowych obiektywu.

c)

30 ogniskowych obiektywu.

d)

40 ogniskowych obiektywu.

17.

Badanie naprężeń w obiektywach fotograficznych przeprowadzamy za pomocą urządzeń

a)

interferencyjnych.

b)

dyfrakcyjnych.

c)

polaryzacyjnych.

d)

autokolimacyjnych.

18.

Jakość centrowania obiektywów fotograficznych oceniamy przez obserwację obrazu

a)

punktu świecącego.

b)

testu kreskowego.

c)

testu gwieździstego.

d)

punktu nieskończenie odległego.

19.

Jakość obiektywu fotograficznego oceniamy poprzez obserwację

a)

punktu świecącego.

b)

testu kreskowego.

c)

dyfrakcyjnego obrazu punktu.

d)

nieskończenie odległego punktu.

20.

Dyfrakcyjny obraz punktu przy ocenie obiektywu fotograficznego rozpatrujemy przez

a)

lupę.

b)

lunetę.

c)

gołym okiem.

d)

okulary.

21.

Pokazany schemat przedstawia sposób pomiaru

a)

zdolności rozdzielczej obiektywów lunetowych.

b)

zdolności rozdzielczej obiektywów mikroskopowych.

c)

zdolności rozdzielczej obiektywów fotograficznych.

d)

zdolność rozdzielczą okularów lunetowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

22.

Podany niżej rysunek przedstawia

a)

siatkę dyfrakcyjną.

b)

płytkę Abbego.

c)

apertometr Abbego.

d)

siatkę milimetrową.

23.

Rysunek przedstawia obraz dyfrakcyjny punktu utworzonego przez obiektyw
mikroskopowy obarczony aberracją

a)

sferyczną.

b)

chromatyczną.

c)

astygmatyzm.

d)

komę.

24.

Pokazany test służy do badania zdolności
rozdzielczej

a)

obiektywów mikroskopowych.

b)

obiektywów lunetowych.

c)

obiektywów fotograficznych.

d)

obiektywów teleskopów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Dokonywanie pomiarów zespołów optycznych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

21

a

b

c

d

22

a

b

c

d

23

a

b

c

d

24

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

TEST 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Dokonywanie pomiarów
zespołów optycznych”

Test składa się z 24 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−−−−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9,10, 11, 12, 13, 14, 19, 20, 21, 22, 23, 24 są z poziomu
podstawowego,

−−−−

zadania 15, 16, 17, 18 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−−−−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,

−−−−

bardzo dobry – za rozwiązanie 22 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. d, 3. d, 4. b, 5. a, 6. d, 7. a, 8. b, 9. d, 10. a, 11. b,
12. a, 13. c , 14. a, 15. a, 16. a, 17. a, 18. a, 19. c, 20. a, 21. d, 22. c, 23. b, 24. a.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Rozróżnić metody pomiaru

A

P

b

2

Rozróżnić parametry materiałów optycznych

A

P

d

3

Rozpoznać zastosowanie lunet
autokolimacyjnych

B

P

d

4

Rozpoznać przyrządy pomiarowe

B

P

b

5

Rozpoznać zastosowanie polaryskopu

B

P

a

6

Dobrać urządzenie pomiarowe

B

P

d

7

Dobrać urządzenie pomiarowe

B

P

a

8

Rozpoznać zastosowanie sprawdzianu
interferencyjnego

B

P

b

9

Dobrać urządzenie pomiarowe

B

P

d

10 Scharakteryzować zastosowanie sferometr

A

P

a

11 Scharakteryzować zastosowanie refraktometrów

A

P

b

12 Dobrać układ pomiarowy

B

P

a

13 Dobrać układ pomiarowy

B

P

c

14 Scharakteryzować zastosowanie ławy optycznej

A

P

a

15 Rozpoznać przyrząd pomiarowy na podstawie

rysunku

C

PP

a

16 Rozpoznać przyrząd pomiarowy na podstawie

schematu

C

PP

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

17 Rozpoznać przyrząd pomiarowy na podstawie

schematu

C

PP

a

18 Rozpoznać przyrząd pomiarowy na podstawie

schematu

C

PP

a

19 Scharakteryzować budowę przyrządu

pomiarowego

A

P

c

20 Scharakteryzować budowę przyrządu

pomiarowego

A

P

a

21 Dobrać układ pomiarowy

B

P

d

22 Rozróżnić testy kontrolne

B

P

c

23 Rozpoznać wadę obiektywu

C

P

b

24 Rozróżnić testy kontrolne

B

P

a

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

5.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

7.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

8.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

9.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 24 zadania. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwe odpowiedzi. Tylko

jedna jest prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6.

Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem

poprawnego wyniku.

7.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

8.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9.

Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. W obiektywach mikroskopowych sprawdzamy

a)

współczynnik załamania.

b)

aberracje.

c)

kąt odchylenia promienia.

d)

zabarwienie.

2.

Parafokalność zależy od

a)

ustawienia stolika w mikroskopie.

b)

czystości obiektywu.

c)

zgrania osi gwintu obiektywu z osią optyczną mikroskopu.

d)

prostopadłości płaszczyzny oporowej w stosunku do osi optycznej.

3.

Paracentryczność sprawdzamy

a)

za pomocą lunety autokolimacyjnej.

b)

za pomocą kolimatora.

c)

za pomocą apertometru Abbego.

d)

na specjalnym mikroskopie.

4.

Oświetlenie utworzonego obrazu w mikroskopie zależy od

a)

rodzaju okulara.

b)

apertury numerycznej obiektywu.

c)

powiększenia mikroskopu.

d)

rodzaju tubusa.

5.

Do pomiaru apertury obiektywu używamy

a)

diafragmy z małym otworkiem i podziałki.

b)

lunety autokolimacyjnej.

c)

lupy Brinella.

d)

kolimatora z testem.

6.

Zdolność rozdzielczą mikroskopu obliczamy ze wzoru

a)

α

α

′

⋅′

=

⋅

sin

sin

n

n

.

b)

d

d

′

−

=

γ

.

c)

u

n

A

sin

⋅

=

.

d)

A

a

o

λ

=

.

7.

Zdolność rozdzielcza obiektywów mikroskopowych zależy od

a)

wielkości apertury obiektywu.

b)

powiększenia obiektywu.

c)

powiększenia okulara.

d)

sposób mocowania soczewek.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

8.

Do badania zdolności rozdzielczej obiektywów mikroskopowych o dużym powiększeniu

używamy preparatu
a)

pleurosigma angulatum.

b)

amphipleura pellucida.

c)

jądra szczura.

d)

siatki dyfrakcyjnej.

9.

Do badania zdolności rozdzielczej obiektywów mikroskopowych o powiększeniu 10x

używamy preparatu
a)

pleurosigma angulatum.

b)

amphipleura pellucida.

c)

jądra szczura.

d)

siatki dyfrakcyjnej.

10.

Do badania zdolności rozdzielczej obiektywów mikroskopowych o powiększeniu 5

x

używamy preparatu
a)

preparatów sztucznych.

b)

preparatów naturalnych.

c)

jądra szczura.

d)

siatki dyfrakcyjnej.

11.

Jakość obiektywów mikroskopowych możemy sprawdzać używając

a)

kolimatora.

b)

interferometru.

c)

lunety.

d)

lupy.

12.

Rozmyty obraz na brzegu świadczy o istnieniu aberracji

a)

sferycznej.

b)

astygmatyzmu.

c)

komy.

d)

chromatycznej.

13.

Do badania aberracji sferycznej używamy światła

a)

laserowego.

b)

monochromatycznego.

c)

białego.

d)

czerwonego.

14.

Do badania zdolności rozdzielczej lunet używamy

a)

Mikroskopu pomiarowego.

b)

lunety.

c)

lunety autokolimacyjnej.

d)

lupy.

15.

Do badania jakości obrazu obiektywów lunetowych używamy

a)

gwiazdy (mały oświetlony otwór).

b)

gwiazdy na niebie.

c)

siatki dyfrakcyjnej.

d)

księżyca.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

16.

W obiektywach fotograficznych sprawdzamy

a)

zdolność rozdzielczą.

b)

powiększenie.

c)

współczynnik Abbego.

d)

zabarwienie.

17.

Badanie naprężeń w obiektywach fotograficznych przeprowadzamy za pomocą

a)

polaryskopu.

b)

spektroskopu.

c)

interferometru.

d)

refraktometru.

18.

Obraz dyfrakcyjny punktu utworzonego przez obiektyw fotograficzny obserwujemy przez

a)

lupę.

b)

lunetę.

c)

kolimator.

d)

dioptriomierz.

19.

Jakość obiektywu fotograficznego nie zależy od

a)

centralności.

b)

dokładności powierzchni.

c)

rodzaju obudowy.

d)

grubości.

20.

Do badania zdolności rozdzielczej obiektyw montujemy w

a)

próbnej kamerze.

b)

kolimatorze.

c)

lunecie.

d)

mikroskopie.

21.

Na pokazanym schemacie litera u określa kąt

a)

zdolności rozdzielczej.

b)

padania.

c)

załamania.

d)

aperturowy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

22.

Podany niżej rysunek przedstawia

a)

siatkę dyfrakcyjną.

b)

płytkę Abbego.

c)

preparat do badania obiektywów.

d)

siatkę milimetrową.

23.

Rysunek przedstawia

a)

lupę Brinella.

b)

apertometr.

c)

kątomierz.

d)

refraktometr.

24. Schemat na rysunku służy do pomiaru zdolności rozdzielczej

a)

lunet.

b)

mikroskopów.

c)

lornet.

d)

lup.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Dokonywanie pomiarów zespołów optycznych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

21

a

b

c

d

22

a

b

c

d

23

a

b

c

d

24

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

7. LITERATURA

1.

Chalecki J.: Przyrządy optyczne. WNT, Warszawa 1979

2.

Hanc T.: Pomiary Optyczne. WNT, Warszawa 1964

3.

Jóźwicki R: Optyka Instrumentalna. WNT, Warszawa 1970

4.

Krawcow J. A., Orłow J. I.: Optyka geometryczna ośrodków jednorodnych. WNT,
Warszawa 1993

5.

Legun Z.: Technologia elementów optycznych. WNT, Warszawa 1982

6.

Meyer – Arendt J. R.: Wstęp do optyki. PWN, Warszawa 1977

7.

Nowak J., Zając M.: Optyka – kurs elementarny. Oficyna Wydawnicza Politechniki
Wrocławskiej, Wrocław 1998

8.

Pluta M.: Mikroskopia optyczna. PWN, Warszawa 1982

9.

Sojecki A.: Optyka. WSiP, Warszawa 1997

10.

Tryliński W. (red.): Konstrukcja przyrządów i urządzeń precyzyjnych. WNT, Warszawa
1996

Czasopisma:
–

Ś

wiat okularów