Zadanie:  Wyznaczyć  najkrótszą  trasę  między  wskazanymi  punktami.    Uwzględnić 

rejon  zamknięty  dla  ruchu  kołowego  oraz  blokadę  jednego  ze  skrzyżowań.  Ćwiczenie 
przeprowadzić dla trzech różnych konfiguracji. 
 
 

Cel:  Analiza  ma  za  zadanie  przestawić  najkrótszą  trasę  miedzy  wskazanymi  obiektami, 

należy także wyłączyć z analizy wskazane ulice.  

 
Dane: 
 
Dane dostarczone zostaną w folderze „DANE ANALIZY” 
 

-  mapa rastrowa w skali 1: 50 000 – 50_r.img: mapa będzie użyta w projekcie jako tło 

dla   warstwy wektorowej 

 
1. UTWORZENIE WARSTWY TEMATYCZNEJ „DROGI” 
 

- Przejście do aplikacji ArcCatalog 

- Kliknięcie prawym klawiszem myszy na docelowy folder > New > Shapefile  

 

 

 

- Nazwę warstwy ustalamy na „drogi” 

- Typ obiektów warstwy > Polyline – ponieważ digitalizowana będzie sieć dróg 

 

 

 

2. DIGITALIZACJA SIECI DRÓG NA MAPIE RASTROWEJ 

- Uruchomienie aplikacji ArcMap 

- Dodanie warstwy drogi.shp oraz 50_r.img 

- Zmiana sposobu wyświetlania warstwy dróg innym, bardziej widocznym kolorem 

 

 

 

- Przejście do trybu edycji warstwy drogi Editor > Start Editing 

 

-  Ustawienie  parametrów  dociągania  Editor  >  Snapping  –  włączamy  dociąganie  do 
wierzchołków i elementów linii– Vertex i Edge 

Drogi tworzymy poprzez rysowanie odcinków między skrzyżowaniami. Dłuższe trasy 
uniemożliwią późniejszą pracę.  

- Digitalizujemy drogi za pomocą narzędzia szkicu 

 

- Po zakończeniu rysowania kończymy edycję Editor > Save Edits i Stop Editing 

 

3. UTWORZENIE BAZY DANYCH PROJEKTU 

 
Należy wykonać: 

 

Aby  wykonać  analizę  sieciową  należy  dostarczoną  warstwę  tematyczną  drogi.shp 

przetransformować  w  sieć  geometryczną,  aby  stworzyć  sieć  geometryczną  należy  zmienić 

format zapisu dostarczonej warstwy wektorowej, w tym celu należy utworzyć: 

 
- Utworzenie geobazy osobistej, warstwy informacyjnej oraz sieci geometrycznej 

 
Utworzenie  geobazy  umożliwia  aplikacja 

ArcCatalog,  należy  odszukać  w  drzewie 

katalogu  dostarczony  folder  z  danymi  

„DANE 

ANALIZY”. 

 

ArcCatalog 

umożliwia 

przeglądanie 

i 

zarządzanie 

danymi.  Używając  zakładek:  zawartość, 

podgląd,  metadane  możemy  uzyskćwiele 

informacji o dostarczonych danych. 

Zaznaczona  część  drzewa  katalogu 

zostanie  wyświetlona  w  z  prawej  strony 

okna katalogu. Z lewej strony widoczny podgląd warstwy drogi. 

 

Po  kliknięciu  prawym  klawiszem  myszy  na  folder  „DANE  ANALIZY”, 

należy  wybrać  zakładkę  Nowe/Geobaza  osobista.  Po  pojawieniu  się    ikony 

geobazy w oknie zawartości  ArcCatalog należy nadać jej nazwę : „trasa1”  

                    

 

 

 

 

 

Model  danych  geobazy  jest  obiektowym  modelem  danych  GIS.  Każdy  obiekt  

przechowywany jest jako wiersz w tabeli. W tabeli mieści się pole geometrii przechowujące 

wektorowy kształt obiektu oraz inne pola przechowujące jego atrybuty. Każda klasa obiektów 

ma  swoją  tabelę.  Najważniejsze  zalety  modelu  danych  geobazy  to  wbudowanie  reguł 

rządzących  zachowaniem  obiektów,  jednolity  sposób  przechowywania  obiektów  w  bazie 

danych 

 

 

 

 

 

 

- W geobazie osobistej należy utworzyć nowy zestaw danych (kliknięcie prawym klawiszem 

myszy na reobazie trasa1.mdb) 

 

 

-  W  kreatorze  jako  nazwę  wpisać  trasa2  oraz  zaimportować  układ  współrzędnych  z 

dostarczonej warstwy tematycznej drogi.shp, import układu współrzędnych z dostarczonego 

pliku daje pewność że będą one takie same.   

 

W  geobazie  Zestaw  danych  odpowiada  Warstwie  Informacyjnej 

Obiekty liniowe (Arcs)-  są zbudowane z segmentów linii wraz z węzłami na 

końcach.  Węzły  są  punktami  końcowymi  i  miejscami  połączeń  obiektów 

liniowych.  Węzły  mogą  mieć  atrybuty,  a  więc  reprezentować  obiekty 

punktowe  w  sieciach  jak  np.  skrzyżowania  ulic.  Węzły  umożliwiają 

nadzorowanie połączeń między obiektami.  Obiekty liniowe występują jako pojedyncze linie, 

tworzą struktury sieciowe (sieć ulic). 

 
 
 
Do zestawu danych należy teraz zaimportować dostarczoną warstwę tematyczną zawierającą 

drogi.    Aby  proces  wykonać  prawidłowo  w  otwartym  kreatorze  wskazano  w  polu  Input 

Future Class (obiekty wejściowe) utworzony plik drogi.shp, jako nazwę obiektu wynikowego 

wpisano „trasa3” 

 

 

 

 
 
 
 
 
 

- Zaimportowaną warstwę tematyczną trasa3 należy teraz zmienić na sieć geometryczną, w 

tym  celu  klikając  prawym  klawiszem  myszy  na  zestaw  danych  „trasa2”  i  wybierając 

zakładkę Geometric Network otwarto kreator tworzenia nowej sieci geometrycznej, prowadzi 

on przez kolejne etapy powstawania sieci. Przycisk Next zatwierdza kolejne etapy tworzenia 

sieci. 

 

 

W  kolejnych  czterech  etapach  nie  dokonano  żadnych  zmian  ponieważ  wartości  domyślne 

wskazywane przez aplikacje są odpowiednie, były to kolejno: 

-  budowanie sieci z istniejących warstw tematycznych- w zestawie danych istnieje tylko 

jedna warstwa „trasa3”,  

-  wpisanie nazwy powstającej sieci, program automatycznie nadał nazwę „tras2_net”,  

-  czy wszystkie elementy należeć maja do sieci i czy wprowadzenie w tabeli atrybutów 

wartość  false  w  polu  enable  ma  wykluczać  obiekt  z  wykonywanych  analiz, 

właściwość ta będzie wykorzystana w dalszej części analizy  

-  czy  stosować  dociąganie  (snap)  elementów  sieci  jeśli  nie  są  prawidłowo 

zwektoryzowane,  domyślnie  ustawiona  jest  wartość  No,  ponieważ  Vmap  Level  2 

wykonana jest prawidłowo  

 

W  następnym  oknie  należy  wpisać  nazwę  dla  wag  które  będą  używane  podczas 

dalszych  etapów  analizy (wagi  wskazanych wartości wykorzystywane są przez aplikację 

podczas bardziej zawansowanych analiz sieciowych), ponieważ należy znaleźć najkrótsza 

trasę,    wpisano  długosc,  jako  dokładność  pola  wskazano  typ:  Double  (do  piętnastu  cyfr 

znaczących).  

 

 

 

 

W ostatnim oknie powiązano wagę dlugsc z polem w tabeli atrybutów Shape_Lenght 

(w polu tym zapisane są długości każdego z elementów sieci- drogi1. ) 

 

W  ten  sposób  zakończono  ustawianie  parametrów  nowej  sieci.  Po  zatwierdzeniu, 

program  tworzy  nową  sieć  geometryczną.  Można  przejść  do  następnego  etapu  analizy 

sieciowej. 

 

4. PRZEPROWADZENIE ANALIZY  

 

Wykonanie diagramu opisującego proces analizy: 

 

 

- Wczytanie danych.  

 

Po  uruchomieniu  ArcMap  pojawia  się  okno 

dialogowe  z  domyślnie  zaznaczonym  „A  new  empty 

map”-  wciśnięcie  OK,  spowoduje    automatyczne 

otwarcie nowej pustej mapy. 

Wykluczenie 

z 

analizy  wskazanego 
skrzyżowania 

Znalezienie 

najkrótszej trasy 

Wykluczenie z 
analizy wskazanego 
rejonu sieci 

 

Sieć 
geometryczna 
trasa2_net

 

 

W  celu  dodania  sieci  geometrycznej  należy  skorzystać  z  narzędzia  Dodaj  dane 

znajdującego się w głównym menu narzędziowym i wczytać plik „trasa2” (wczytano zestaw 

danych, aplikacja otwiera znajdującą się w zestawie sieć geometryczną) 

 

 

  

 

 

 

W głównym oknie mapy wyświetlone zostają wczytane elementy. W oknie zawartości 

widoczne są dwie warstwy: trasa2_Net_junctions: zapisane w niej są wszystkie węzły trasy, 

warstwę  tą  wyłącza    się  ponieważ  widok  punktów  jest  niepotrzebny  oraz  trasa3:  warstwa 

zawiera wszystkie trasy które wykorzystamy w analizie 

 

Używając  narzędzi  nawigacji  należy  odnaleźć  obszar  na  którym  wykonana  zostanie 

analiza. 

 

 

 

Narzędzia kolejno  umożliwiają: powiększyć, pomniejszyć, przesunąć, wyświetlić pełny zasięg 

danych.  

 

 

Następnie należy sprawdzić czy wszystkie skrzyżowania oznaczone są węzłami. Jeżeli nie – 

to używamy narzędzia Split to podzielenia poligonu na mniejsze części. 

 

- Włączamy tryb edycji 

 

- Zaznaczamy linię do podziału 

 

 

- Za pomocą narzędzia Split Tool klikamy w miejscu przecięcia linii 

 

 

 

 

 

•  Wykluczenie z analizy wskazanego rejonu dróg 

 

Analizy sieciowe obejmują trasowanie (budowanie zestawów elementów według 

określonych procedur). Trasowanie można przedstawić jako umieszczenie przeźroczystej 

folii na mapie sieci i wyznaczenie na niej ścieżek z uwzględnieniem wszystkich elementów 

sieciowych które chce się włączyć do wyników. W analizie sieciowej określamy początek i 

koniec ścieżki, bariery przez które nie może biec trasa oraz wskazujemy które obiekty nie 

wezmą udziału w analizie 

 

W  celu  wykluczenia  części  dróg  z  analizy  należy 

przejść  w  tryb  edycji.  Ponieważ  dokonana  zostanie  zmiana 

wartości  atrybutów  w  tabeli,  procedura  ta  dokonana  może 

być jedynie podczas edycji danych.  

 

 Używając  narzędzia  Wybierz  Obiekty  wskazano  obiekty,  zaznaczono  rejon  dróg  które 

zostaną wykluczone z analizy. Wybrane drogi zostają podświetlone.  

 

 

 

Następnie  należy  otworzyć  tabelę  atrybutów  warstwy  „trasa3”,  oraz  wykorzystując 

opcje Pokaż wybrane wyświetlono w tabeli tylko wskazane wcześniej obiekty.  

 

W  tabeli  pojawiły  się  tylko  podświetlone  rekordy  (wszystkie  wskazane),  należy 

odnaleźć kolumnę o nazwie Enable. Wszystkie wartości atrybutów w kolumnie ustawione są 

jako True – aplikacja rozróżnia rekordy jako biorące udział w analizie.  

Aby  nie  zmieniać  osobno  wartości  każdego  rekordu,  co  przy  większej  ich  liczbie 

zajęło by bardzo dużo czasu, otworzono narzędzie  Kalkulator pól (prawym klawiszem myszy 

na nagłówek kolumny Enabled > Field Calculator).  

 

We  wskazane  pole  Enable=  należy  wpisać  wartość  False  i  zatwierdzić  Ok., 

spowoduje to zmianę pól dla całej kolumny. Będzie to informacja dla aplikacji że rekordy te 

wykluczone są z analizy. 

 

Aby  wykluczone  drogi  były  wyróżnione  w  dalszej  części  analizy  należy  stworzyć 

nową  warstwę  z  wybranych  elementów.  Nazwę  warstwy  zmieniamy  na  drogi_wylaczone.   

Następnie zmienioamy atrybuty warstwy kolor- niebieski oraz grubość linii na –2.  

 

 

  

Etap ten zostanie zakończony poprzez zapisanie zmian w trybie edycji. 

 

 

•  Wykluczenie z analizy wskazanego skrzyżowania. 

 

Aby wykluczyć z analizy wskazane skrzyżowanie należy włączyć pasek narzędziowy View 

> Toolbars > Utility Network Analyst..  Pasek narzędziowy jest podzielony na dwie sekcje, lewa 

strona  paska  pozwala  na  wybór  sieci,  z  którą  się  pracuje  oraz  ustawienie  i  wyświetlanie  kierunku 

przepływy.  Prawa  strona  paska  umożliwia  ustawienie  parametrów  i  przeprowadzenie  operacji 

trasowania (wyznaczenia ścieżki) na bieżącej sieci. 

  

Samo  wykluczenie  skrzyżowania  dokonane  zostanie  poprzez  wstawienie  Bariery 

Węzła- będzie to informacja dla aplikacji że dany węzeł zostaję 

pominięty w analizie ponieważ zablokowany zostaje przepływ 

strumienia  medium  (w  wypadku  tej  analizy  sumowanie 

długości).  

 

 

Po  wyborze  narzędzia  kursor  myszy  zamienia  się  na  czerwony  krzyżyk,  kliknięciem 

należy wstawić barierę we wskazanym miejscu.  

 

•  Wyznaczenie najkrótszej trasy. 

 

 

 

 

Bariera węzła 

Trasa wyznaczoną będzie między dwoma skrzyżowaniami (węzłami), w rozszerzeniu 

znajdują  się  także  narzędzia  dzięki  którym  można  wyznaczyć  trasę  między  sekcjami.  Punkt 

początkowy  i  końcowy  wskazany  zostanie  poprzez  wstawienie  Flagi  Węzła-  zaznaczone 

kolorem  zielonym,  w  oknie  Zadanie  wyznaczenia  ścieżki  ustawiono  polecenie  Wyznacz 

ścieżkę > Find Path.  

Po  wskazaniu  punktu  końcowego  i  początkowego  trasy  należy  uruchomić  proces  poprzez 

kliknięcie  przycisku  Rozwiąż  >  Solve,  wyniki  obliczeń-  najkrótsza  trasa,  z  uwzględnieniem 

rejonów nieprzejezdnych została wyświetlona kolorem czerwonym.  

 

VI. Prezentacja wyników 

Tak wyznaczona trasa powinna zostać zapisana. Dlatego też usuwamy wszystkie znaczniki: 

 

 

Przechodzimy do opcji analiz i format wyniku ustalamy na zaznaczenie (Selection) >OK 

 

 

 

 

Następnie  ponownie  zaznaczamy  zablokowane  skrzyżowanie  oraz  punkt  początkowy  i 

końcowy. Po czym wyznaczamy trasę. 

 

Zapisujemy zaznaczone elementy jako nową warstwę nowa trasa. 

 

Wykonujemy kompozycję mapową. 

•  Zapisanie projektu:  

 

W menu głównym należy  wybrać zakładkę Plik  zaznaczyć zapisz jako, następnie po 

otwarciu się okna Zapisywanie Jako, zapisać projekt nadając mu nazwę Analiza sieciowa. 

Plik zostanie zapisany w formacie ArcMap Document