J ZYK POLSKI

SESJA JESIENNA

2007

OLIMPUS

P

I. CZYTANIE ZE ZROZUMIENIEM

Niespokojne s¹ wody wokó³ [Przyl¹dka Dobrej Nadziei].

Niejeden ¿aglowiec rozpru³ sobie brzuch we mgle albo sztormie.
W 1641 roku Hendrik van der Decken ruszy³ wokó³ przyl¹dka w
drogê powrotn¹ do Amsterdamu, kiedy dopad³ go sztorm.

- Ocal mnie, diable, a dop³ynê a¿ do koñca œwiata - mia³

przekl¹æ. I diabe³ go ocali³. Musi teraz okr¹¿aæ oceany a¿ po kres
czasów. Lataj¹cy Holender, najs³ynniejszy z miejscowych
¿eglarzy. Wci¹¿ spotykaj¹ go w zatoce. W czerwcu 1881 roku,
mimo zupe³nej flauty, okrêt pod pe³nymi ¿aglami przeszed³ przed
dziobem flagowego okrêtu z królem Jerzym V na pok³adzie. W
czasie ostatniej wojny, kiedy brytyjscy marynarze odnotowaæ
musieli ka¿d¹ obecnoœæ okrêtu na swoich wodach, lataj¹cy
Holender trafi³ do raportów. Przeklêty kapitan. Kto wie, mo¿e jest
tylko mitem ¿eglarzy przemierzaj¹cych te burzliwe wody. Patrzyli
na Górê Sto³ow¹, która z morza wygl¹da na zupe³nie p³ask¹.
Op³ywali Przyl¹dek Dobrej Nadziei, docierali do zatoki i widzieli
wreszcie wodê jak lustro. Nadzieja wraca³a im w serca. Nadziejê
nosili w sobie wiêŸniowie z Wyspy Robben, Wyspy Przeklêtych.

Jeœli popatrzeæ na ocean z wierzcho³ka góry, wyspa

wygl¹da jak kawa³ szmaty ciœniêtej w sól morza. Kiedyœ
mieszka³y tu jedynie ¿ó³wie, foki i pingwiny. Dla ¿eglarzy
p³yn¹cych do Indii wyspa by³a spi¿arni¹. A kiedy Holendrzy
wyt³ukli ju¿ do nogi wszystkie tamtejsze stworzenia - wyrzucili na
brzeg Autshumato, wodza Khoikhoi. By³ rok 1658. Przez
nastêpne cztery wieki wyspa by³a wiêzieniem dla pojmanych
wojowników, zwyk³ych bandytów, a potem, od po³owy XIX wieku,
chorych na tr¹d i inne nieuleczalne choroby. W przededniu
drugiej wojny œwiatowej chorzy wyjechali na sta³y l¹d, a na
wyspie zainstalowa³a siê brytyjska armia. W 1963 roku apartheid
przypomnia³ sobie o wyspie i ponownie uczyni³ z niej wiêzienie.
Najciê¿sze wiêzienie cywilizowanego œwiata. Polityczni trzymani
byli w pustych, maleñkich celach. Ka¿dej nocy sypiali w innej.
¯eby nawet napisu na œcianie nie potraktowali jako swego. [...]

- Nie ma narodu, mo¿e poza mieszkañcami Singapuru,

który nie odcisn¹³by piêtna na tym skrawku ziemi - opowiada mój
przewodnik, Lionel Davies. - Wy, Polacy, wlaliœcie nam w serca
nadziejê w roku 1980. Nadziejê i naukê, ¿e to zwi¹zki zawodowe
powinny staæ siê barykad¹ w walce o wolnoœæ. I myœmy tê lekcjê
odrobili.

Lionel siedzia³ na wyspie szeœæ lat. Z Nelsonem

Mandel¹ i zapomnianym bohaterem, Robertem Sobukwe.

Grzegorz Kapla

[w:]

Poznaj œwiat, nr 8 (sierpieñ 2007), s.15-17.

Kapsztad, miasto dobrej nadziei,

1. Artyku³ porusza sprawê:
a) poczucia bezpieczeñstwa ¿eglarzy
b) znaczenia Wyspy Robben
c) ochrony wyspiarskiej fauny
d) wybuchu drugiej wojny œwiatowej

GIMNAZJUM

KLASA 3

II. LITERATURA

2. Pisz¹c o niespokojnych wodach przyl¹dka, autor

artyku³u ma na myœli:

a) czêste sztormy

b) burzliw¹ historiê RPA

c) apartheid

d) wiêzienie

3. Historia o Lataj¹cym Holendrze jest:

a) faktem

b) mitem

c) legend¹

d) efektem wyobraŸni ¿eglarzy

4. Zgodnie z opowieœci¹ los holenderskiego ¿eglarza to

wynik:

a) przekleñstwa

b) rozpaczy

c) ¿artu

d) przymierza z diab³em

5. Wyspa Robben stanowi³a wiêzienie dla:
a) pospolitych przestêpców
b) wiêŸniów politycznych
c) jeñców wojennych
d) trêdowatych

6. Rok 1980 by³ dla wiêŸniów wyspy Robben

znacz¹cym, poniewa¿:

a) odebra³ im nadziejê na wolnoœæ
b) przyniós³ im poprawê bytu
c) by³ dla nich wa¿n¹ lekcj¹ historii
d) rozbudzi³ œwiadomoœæ polityczn¹

7. Tematykê patriotyczn¹ zawiera utwór:
a) C. Norwida „Moja piosnka II”
b) H. Sienkiewicza „Latarnik”
c) J. Iwaszkiewicza „Ikar”
d) K. Dickensa „Opowieœæ wigilijna”

8. „Balladyna” J. S³owackiego to utwór o:

a) zbrodni i karze

b) dalekich podró¿ach

c) d¹¿eniu do w³adzy

d) mi³oœci i okrucieñstwie

9. W wierszu Leopolda Staffa pt. „Most” podmiot

liryczny mówi o:

a) swojej twórczoœci
b) niechêci do œwiata
c) braku zrozumienia
d) pokonywaniu trudnoœci

Nie wierzy³em
Stoj¹c nad brzegiem rzeki,
Która by³a szeroka i rwista,
¯e przejdê ten most,
Spleciony z cienkiej, kruchej trzciny
Powi¹zanej ³ykiem.
Szed³em lekko jak motyl
I ciê¿ko jak s³oñ,
Szed³em pewnie jak tancerz
I chwiejnie jak œlepiec.
Nie wierzy³em, ¿e przejdê ten most,
I gdy stojê ju¿ na drugim brzegu,
Nie wierzê, ¿e go przeszed³em.

10. Utwór pt. „Most”

jest wierszem
bia³ym, gdy¿:

a) podmiot wypowiada

siê w 1.osobie

b) nie ma rymów
c) nie jest rytmiczny
d) nie zawiera strof

11. Zawarte w wierszu porównania dotycz¹:

a) konstrukcji mostu

b) wyboru drogi

c) dzia³añ cz³owieka

d) wêdrówki przez ¿ycie

12. Oprócz porównania w wierszu odnajdujemy:

a) metaforê

b) powtórzenie

c) apostrofê

d) przerzutniê

III. NAUKA O JÊZYKU

28. Imies³owem przymiotnikowym jest wyraz:

a) sk³adany
b) pisz¹c
c) le¿¹cy
d) marzyæ

30. Wyra¿enie

oznacza:

nitka Ariadny

a) niæ babiego lata
b) przerwany w¹tek szczêœcia
c) wskazówkê prowadz¹c¹ do celu
d) wiêzy przyjaŸni

20. Prawid³ow¹ formê ma orzecznik w zdaniu:

a) Jestem najlepsza uczennica.
b) Ona jest najlepsza.
c) By³ pierwszym na mecie.
d) Jest dobr¹ przyjació³k¹.

19. Prawid³owo zosta³o wskazane (podkreœlone)

orzeczenie w zdaniu:

a) Wzi¹³ nogi za pas.
b) Ona

bardzo chora.

jest

c) Oni

historii.

bêd¹ siê uczyæ

d) Nie umiemy tañczyæ walca.

21. W zdaniu

.

- podmiot jest wyra¿ony:

Nie znali ¿adnych tajemniczych przejœæ

a) zaimkiem

b) rzeczownikiem

c) przymiotnikiem

d) czasownikiem

23. Wypowiedzenie

. - jest

zdaniem podrzêdnie z³o¿onym:

Zapyta³, jak dojœæ do kina

a) orzecznikowym
b) podmiotowym
c) przydawkowym
d) dope³nieniowym

24. Zdaniem podrzêdnie z³o¿onym okolicznikowym jest

wypowiedzenie:

a) Uczy³ siê, aby zaimponowaæ kolegom.
b) PrzyjdŸ, jak tylko skoñczysz pracê.
c) Zda³ egzamin, chocia¿ uczy³ siê niewiele.
d) Poniewa¿ jest zimno, zrezygnujemy z wycieczki.

13. Prawid³owo nazwano rodzaj i gatunek literacki

utworu:

a) J. Kochanowskiego „Czego chcesz od nas, Panie”

- liryka, elegia

b) J. S³owackiego „Smutno mi, Bo¿e” - liryka, hymn
c) A. Fredry „Zemsta” - dramat, komedia
d) W. Szekspira „Romeo i Julia” - epika, tragedia

14. Bankier, Latarnik i Pijak to bohaterowie utworu pt.

a) „Ma³y Ksi¹¿ê”

b) „Kamienie na szaniec”

c) „Syzyfowe prace”

d) „Pan Tadeusz”

15. Inwokacja „Pana Tadeusza” zawiera apostrofê do:

a) muzy poezji

b) Matki Boskiej

c) ojczyzny

d) bogini Demeter

16. Jacka Soplicê mo¿na by³o rozpoznaæ w osobie

ksiêdza Robaka po jego:

a) nieœmia³oœci wobec kobiet
b) strzale do niedŸwiedzia
c) bitewnych opowieœciach
d) trosce o przysz³oœæ Zosi

17. Koncert Jankiela odzwierciedla³:

a) rzeŸ Pragi
b) Targowicê
c) ¿o³niersk¹ tu³aczkê
d) powstanie legionów D¹browskiego

18. Jacka Soplicê cechowa³a:

a) wielka odwaga

b) skromnoϾ

c) zuchwa³oœæ

d) szczeroœæ uczuæ

22. Podmiot logiczny (w dope³niaczu) jest zawarty w

zdaniu:

a) Tu jest kilka drobiazgów.
b) Nie mam wiele czasu.
c) Kup szeœæ bu³ek.
d) Zabrak³o ju¿ cukru.

25. Zdaniem bezpodmiotowym jest wypowiedzenie:

a) By³o wiele niespodzianek.
b) Boli mnie g³owa.
c) Zabrania siê krzyczeæ.
d) Urz¹dzono igrzyska.

26. Dwie podstawy s³owotwórcze zawiera wyraz:

a) sokowirówka
b) podpórka
c) odkurzacz
d) œrubokrêt

27. Za pomoc¹ formantu zerowego utworzono wyraz:

a) ruch
b) plusk
c) bieg
d) wêch

29. Czasownik w formie nieosobowej jest zawarty w

zdaniu:

a) Szed³, uœmiechaj¹c siê skrycie.
b) Przywita³ j¹ z uœmiechem na twarzy.
c) Wczoraj rozpoczêto prace nad projektem.
d) Nie uciekli przed szalej¹c¹ burz¹.