Literka.pl - FAS - Alkoholowy zespoł płodowy

FAS - Alkoholowy zespoł płodowy

Data dodania: 2006-12-20 13:36:05

FAS - alkoholowy zespoł płodowy to zespoł nieprawidłowości w rozwoju dziecka
związanych z piciem alkoholu przez ciężarną matkę.Jest to problem jeszcze stosunkowo
maslo znany w Polsce. Niniejsze opracowanie pokazuje z jakimitrudnościami mogą
borykac się dzieci z tym zaburzeniem FAS — Alkoholowy Zespół Płodowy;
FAE– Alkoholowy Efekt Płodowy

to zaburzenia związane z piciem alkoholu przez ciężarną matkę.

Spożycie alkoholu w I trymestrze ciąży:
· uszkadza mózg
· osłabia rozwój komórek
· atakuje główne organy płodu (serce, nerki)
· prowadzi do deformacji twarzy
· powoduje poronienia

Spożycie alkoholu w II trymestrze ciąży:
· osłabia rozwój mózgu
· powoduje poronienia zagrażające życiu matki
· uszkadza mięśnie, skórę, gruczoły, kości i zęby

Spożycie alkoholu w III trymestrze ciąży:
· osłabia rozwój mózgu i płuc
· prowadzi do zaburzeń rozwoju wzrostu i wagi płodu

Ze względu na ogromną plastyczność mózgu (możliwość regeneracji, funkcjonalnego
zastępowania jednych komórek przez inne) nie wszystkie dzieci matek pijących alkohol
w okresie ciąży mają zaburzenie FAS /FAE.

Kryteria diagnostyczne pełnoobjawowego FAS (obowiązujące w USA)
1– przed- i pourodzeniowe opóźnienie wzrostu (waga, długość ciała, małogłowie)
2– uszkodzenia mózgu, którego wynikiem są objawy neurologiczne, opóźniony rozwój
motoryczny, intelektualny, zaburzenia zachowania, trudności w uczeniu się
3– charakterystyczne rysy twarzy– dysmorfia
4– potwierdzone wywiadem spożywanie alkoholu przez matkę w czasie ciąży

Dla niemowląt nie spełniających wszystkich kryteriów powstały dodatkowe terminy, z

których najbardziej przyjął się FAE. Dzieci z FAE mogą charakteryzować się normalnym
wzrostem, wyglądem, ich rozwój umysłowy może mieścić się w normie. Jednak tak samo
mogą mieć problemy z zachowaniem, uczeniem się, rozumowaniem.

U dzieci z FAS/ FAE mogą występować następujące dysfunkcje :
Ø łatwe i szybkie męczenie się
Ø zaburzenia czucia temperatury (ciepło, zimno)
Ø nadwrażliwość na dotyk ( czucie powierzchniowe)
Ø słaba koordynacja w zakresie motoryki dużej i małej
Ø zaburzenia czucia głębokiego oraz proprioceptywnego (czucie ciała w przestrzeni)
powodują swoistą niezdarność ruchową ruchy kanciaste, czasami chodzą głośno tupiąc
lub szurając
Ø znaczne problemy w zakresie słyszenia, opóźniona zdolność mówienia, lepsza mowa
ekspresywna nad receptywną, dlatego później płynność słowna maskuje słabą zdolność
rozumienia innych
Ø zaburzenia percepcji wzrokowej, zmniejszone pole widzenia, trudności w
interpretowaniu bodźców wzrokowych, zaburzona koordynacja oko– ręka
Ø niepewność przy przenoszeniu przedmiotów

Objawy fizyczne oraz symptomy behawioralne mogące sugerować
występowanie FAS / FAE w poszczególnych okresach rozwojowych
(charakterystyka ):

FAS u noworodków i niemowląt :
— niska waga urodzeniowa, mały obwód głowy
— dysmorfia twarzy (stwierdzone co najmniej 2 cechy): małe szeroko rozstawione oczy,,
plaska środkowa część twarzoczaszki, brak rynienki podnosowej, cienka górna warga,
mały zadarty nos
— zaburzenia rytmu snu i czuwania
— słabo wykształcony odruch ssania
— słabe zdolności adaptacyjne
— nadaktywność
— nadwrażliwość na bodźce lub b. długi czas reakcji na bodźce
— mogą występować wady wrodzone

Zaburzenia u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym:
— mogą występować dysmorfie twarzy
— badania EEG mogą wykazywać niedorozwój mózgu
— zaburzenia sfery motorycznej
— zaburzenia uwagi, pamięci,
— trudności z rozwiązywaniem problemów
— impulsywność
— słaba koordynacja
— słabsze rozumienie słów, gramatyki
— trudności w ocenie sytuacji
— trudności z rozumieniem pojęć abstrakcyjnych (matematyka, czas, pieniądze)

— niedojrzałe zachowania
— trudności w kontaktach z rówieśnikami
— iloraz inteligencji często jest w normie

Zaburzenia u dzieci w starszym wielu szkolnym:
— problemy z koncentracją uwagi
— niepokój
— brak wytrwałości w pracy
— niechęć do podejmowania wyzwań
— trudności z pojęciami abstrakcyjnymi
— zagrożenie zachowaniami antyspołecznymi (mogą poszukiwać silnych doznań)
— trudności w rozwiązywaniu problemów, podejmowaniem decyzji
— trudności z myśleniem przyczynowo– skutkowym, oceną
— kłopoty z pamięcią
— kłopoty w zorganizowaniu świata, niekiedy w wykonywaniu złożonych codziennych
czynności (potrzebują ciągłego przypominania, ukierunkowywania)

Nauka dzieci z FAS/ FAE jest często niesystematyczna, przeplatana okresami w których
łatwo jest przyswoić nowe informacje z okresami, w których ma ono problemy z
zapamiętywaniem umiejętnością wykorzystania wcześniej zdobytej wiedzy.
Często na tej podstawie nauczyciele oceniają takie dzieci jak leniwe, niesystematyczne,
złośliwe, nie przykładające się do nauki.

Wyżej wymienione zaburzenia nie są charakterystyczne tylko dla FAS/ FAE, mogą
również być związane z innymi nieprawidłowościami w rozwoju dziecka.

Dziecko z syndromem FAS nie jest po prostu dzieckiem z wadami wrodzonymi i
opóźnieniem umysłowym. Jest dzieckiem z niepełnosprawnością złożoną, w
której ucierpiało wiele narządów i dróg sensorycznych ( np. mogą występować
problemy z widzeniem, słyszeniem, czuciem itd. pomimo prawidłowej budowy zmysłów).

Dzieci z FAS/ FAE często charakteryzują się nieodpowiednimi zachowaniami społecznymi,
są niezdolne do analizy skutków swojego postępowania, mają kłopoty w nawiązywaniu
kontaktów, są podatne na manipulację i wykorzystywanie.

Przykładowe porównanie możliwości dzieci i nastolatków z FAS/ FAE:

Typowy 5 — latek

Rozwój 5– latka z FAS odpowiada
rozwojowi 2 — latka

§ chodzi do przedszkola
§ potrafi wykonać 3 polecenia wydane na
raz
§ współpracuje z rówieśnikami w zabawie
§ potrafi się dzielić
§ potrafi czekać na swoją kolej

§ używa pieluch
§ potrafi wykonać jedno polecenie
§ pomaga i naśladuje mamę
§ siedzi spokojnie przez 5– 10 min.
§ bawi się indywidualnie
§ działa jak„ uparty dwulatek”

Typowy 10– latek

Rozwój 10- latka z FAS odpowiada
rozwojowi 6 -latka

§ odpowiada na abstrakcyjne pytania
§ współpracuje z innymi, rozwiązuje
problemy
§ uczy się wyciągać wnioski, uczy się na
swoich błędach
§ chłonie wiedzę, rozwija kontakty
społeczne
§ potrafi generalizować informacje zdobyte
w szkole

§ uczy się eksperymentując
§ powtarza słowa, naśladuje zachowania
§ uznaje tylko zabawy pod kierownictwem z
jasnymi zasadami
§ uczy się na podstawie wzorcowego
rozwiązywania problemu
§ szybko męczy go wysiłek umysłowy

Typowy 18– latek

Rozwój 18– latka z FAS odpowiada
rozwojowi 10– latka

§ dąży do niezależności
§ kończy szkołę i rozpoczyna pracę
zawodową
§ ma swoje plany życiowe
§ oszczędza pieniądze
§ potrafi zorganizować sobie życie

§ potrzebuje narzucenia zasad i
kierownictwa
§ ubogi zasób zainteresowań
§ żyje„tu i teraz”, nie potrafi przewidywać
§ cechuje go niefrasobliwość, nadmierna
ciekawość, irytacja
§ organizuje życie za pomocą dorosłych

Dla zrozumienia trudności dzieci z FAS/ FAE pomocne mogą być wskazówki:

Dziecko jest postrzegane jako:

Dziecko tak naprawdę:

nie wykazujące chęci działanie, bo nie chce nie może

złe

jest sfrustrowane

leniwe, kłamliwe

każde zadanie jest dla niego trudną próbą

nie wykazujące inicjatywy, pasywne

jest wyczerpane albo nie umie zacząć

takie, któremu na niczym nie zależy

nie potrafi okazać uczuć

nie potrafiące usiedzieć na miejscu

jest ciągle pobudzone

grymaśne, wymagające

jest nadwrażliwe

uparte

nie dostaje tego, o co mu chodzi

robiące na złość przez powtarzanie tych
samych błędów

nie może zapamiętać

próbujące zwracać na siebie uwagę

potrzebuje kontaktu, wsparcia

zachowujące się jak dziecko

jest dzieckiem

złodziej

nie rozumie co to własność prywatna

nie przyjmujące do wiadomości rzeczy
oczywistych

potrzebuje ciągłego przypominania

POSTĘPOWANIE Z DZIECKIEM Z FAS

Aby skutecznie pomagać dzieciom z FAS ważne jest przestrzeganie następujących
zasad:

1. Konkret — trzeba mówić używając konkretnych słów, należy unikać słów o
podwójnym znaczeniu, jakiejś aluzji itd. Dobrze jest myśleć o niej / nim jak o dużo
młodszym dziecku — ponieważ jej / jego rozwój emocjonalny i społeczny jest po prostu
obniżony w stosunku do wieku rozwojowego (kalendarzowego).

2. Stałość — dzieci z FAS mają trudności z zastosowaniem zdobytej wiedzy w nowej
sytuacji i uogólnianiem informacji. W nadmiarze bodźców próbują„przespać ich natłok”
lub podejmują działania nie przewidując często ich konsekwencji. Funkcjonują najlepiej w
środowisku, w którym wprowadza się mało zmian ( najlepiej wcale). Dotyczy to również
słownictwa. Rodzice i nauczyciele powinni ustalić ze sobą jakich słów, zwrotów i poleceń
używać będą w stosunku do dziecka.

3. Powtarzanie — dzieci z Syndromem FAS mają kłopot z pamięcią operacyjną —
krótkotrwałą. Zapominają– nawet jeśli jakieś informacje zostaną wyuczone i nie były
przez jakiś czas używane. Zatem jeśli chcemy aby dziecko nauczyło się czegoś — musi
być to stale i regularnie powtarzane. Dobrze jest kilkakrotnie powtarzać mu — co
wydarzy się w najbliższej przyszłości. Dzieci mają kłopot z"poruszaniem się" w
czasoprzestrzeni ( wcześniej, później, przed, po, za godzinę, jutro itp.). Potrafią
działać,„krok po kroku”, dobrze jeśli ktoś kroczy obok

4. Rutyna — trzeba budować im regularny rozkład dnia — z powtarzalnymi
czynnościami. Wtedy łatwiej je zapamiętają. Jeśli dziecko będzie wiedziało, czego się
spodziewać — zmniejszy to w nim poziom lęku. Paradoksalnie powinno ułatwić uczenie
się.

5. Prostota — "krótko i bardzo zwięźle". Jeśli otrzymują zbyt dużo informacji — "wyłączą
się". Nie jest możliwe dalsze uczenie się. Trzeba pamiętać — prostota działania stanowi
podstawę efektywnego uczenia się.

6. Szczegółowość — trzeba mówić dokładnie to co mamy na myśli. Dzieci z
uszkodzeniem mózgu nie potrafią na ogół zrozumieć pojęć abstrakcyjnych. Nie potrafią
uogólniać czy"wypełnić pustych miejsc" — bez wskazówek. Trzeba zatem mówić dziecku
— krok po kroku co ma zrobić. Wtedy istnieje szansa na rozwinięcie właściwych
nawyków.

7. Zasady — zasady to"spoiwo", które sprawia, że świat wokół dziecka zaczyna
nabierać jakiegoś sensu. Jeśli usuniemy to"spoiwo" — wszystko to, co było z trudem
budowane — (jak mur bez zaprawy) się rozsypie.

Dziecko z FAS żyje w stałym chaosie. Jeśli porządkujemy świat wokół niego, (dużo
stałości) — ma większą szansę na osiągnięcie sukcesu. Ale uwaga nie za dużo tych zasad
(3 ) i stale trzeba się do nich odwoływać. Powtarzać!

8. Nadzór– Dzieci z FAS mają trudności w rozwoju poznawczym, zachowują się bardzo
naiwnie w codziennych sytuacjach. Żeby można było rozwijać u nich nawyki właściwego
zachowania, wymagają stałego (nieustannego) nadzoru. Trzeba ich pilnować jak dużo
młodsze dziecko.

Kiedy jakaś sytuacja staje się irytująca, a zwykła (dotychczasowa ) interwencja nie
przynosi skutku, wtedy trzeba zaprzestać działania, obserwować, uważnie słuchać aby
zorientować się, na czym polega problem. Trzeba po prostu zastanowić się co sprawia
trudność? — co mogłoby pomóc?

BIBLIOGRAFIA
— materiały Stowarzyszenia Zastępczego Rodzicielstwa Oddział Śląski–
Program„FASTRYGA”
— K. Liszcz:„Jak być opiekunem dziecka Z FAS?”
— „Dzieci wymagające specjalnej opieki zdrowotnej”; tłumaczenie i opracowanie
J.Cholewa
— Materiały opracowane przez uczestników szkolenia„FASTRYGA”

Opracowała:

Katarzyna Miłek– Giertuga
Pedagog Ośrodka Adopcyjno– Opiekuńczego
w Zielonej Górze.
Literka.pl - FAS - Alkoholowy zespoł płodowy Literka.pl - FAS - Alkoholowy zespoł płodowy