Wiadomości ogólne o chorobach zakaźnych.

Choroby zakaźne – wywołane przez drobnoustroje , ich toksyczne
produkty, a także przez pasożyty lub inne biologiczne czynniki
chorobotwórcze, które ze względu na charakter i sposób szerzenia się
stanowią zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi.

Zakażenie to wniknięcie i rozwój lub rozmnażanie się określonego
czynnika chorobotwórczego w organizmie człowieka lub zwierzęcia.

Zakażenie egzogenne –gdy czynnik chorobotwórczy pochodzi z zewnątrz
organizmu
Zakażenie endogenne- powstałe z własnej flory organizmu.

Aby doszło do zakażenia potrzebne są następujące ogniwa:
• Rezerwuar lub źródło zakażenia ze znajdującym się w nim czynnikiem

etiologicznym

• Droga zakażenia
• Wrażliwy organizm człowieka lub zwierzęcia

Czynnik etiologiczny ( chorobotwórczy)-bakteria, wirus, pierwotniak
wywołujący chorobę zakaźną.

Rezerwuar czynnika zakaźnego to ludzie, zwierzęta, rośliny gleba lub
nieożywiona materia organiczna w których żyje i rozmnaża się czynnik
chorobotwórczy. Może być źródłem zakażenia jeśli istnieją warunki do
przenikania drobnoustrojów do wrażliwego organizmu.

Źródłem zakażenia może być osoba ,zwierzę lub materia nieożywiona,
z których czynnik etiologiczny przechodzi na osobnika wrażliwego na
zakażenie.

Wrota zakażenia to miejsce pierwotnego wtargnięcia czynnika
etiologicznego do organizmu człowieka lub zwierzęcia.

Droga zakażenia to droga przechodzenia drobnoustroju z organizmu
zakażonego na wrażliwy organizm ludzki.

1. Droga zakażenia bezpośrednia- gdy czynnik etiologiczny przechodzi

bezpośrednio z rezerwuaru (chory, nosiciel,) na organizm wrażliwy i
zdrowy np. choroby weneryczne

2. Droga zakażenia pośrednia – kiedy pomiędzy rezerwuarem a
organizmem wrażliwym pośredniczy w zakażeniu środowisko człowieka

Na podstawie sposobu rozprzestrzeniania się czynnika etiologicznego
można podzielić 6 grup chorób:

1. choroby rozprzestrzeniające się w wyniku kontaktu bezpośredniego

( zakażenia endogenne, stosunki płciowe, zabiegi medyczne,
autoinfekcje)

2. choroby rozprzestrzeniające się drogą oddechową( grypa, ospa

wietrzna, odra, )

3. choroby rozprzestrzeniające się drogą układu pokarmowego

(żółtaczka ,salmonellozy

4. choroby rozprzestrzeniane przez owady ( komar widliszek- zimnica,

mucha – salmonellozy, dur brzuszny, czerwonka ,cholera, wzw A,
wesz ludzka-dur plamisty, kleszcze- kleszczowe zapalenie mózgu,
borelioza,)

5. choroby rozprzestrzeniające się za pośrednictwem gleby-

tężec,zgorzel gazowa, choroby pasożytnicze

6. choroby rozprzestrzeniające się za pośrednictwem przedmiotów i

produktów codziennego użytku, zanieczyszczonych drobnoustrojami
chorobotwórczymi

Metody zwalczania chorób zakaźnych

Podstawowymi elementami profilaktyki chorób zakaźnych jest:
1. Unieszkodliwienia źródła zakażenia
2. Przecięcia dróg szerzenia się zakażenia
3. Uodpornieniu ludności narażonej na zakażenia
W dążeniu do realizacji celu należy:

1 . Przeprowadzanie unieszkodliwiania drobnoustrojów chorobotwórczych
oraz ich przenosicieli czyli:
• Sanityzacja
• Dezynfekcja
• Sterylizacja czyli wyjaławianie
• Dezynsekcja
• Deratyzacja

2. Odpowiednie stosowanie sprzętu medycznego jednorazowego użytku
3.zapewnić właściwy poziom stanu sanitarnego zakładów przemysłu
spożywczego oraz kontrolowanie osób pracujących z żywnością
4.Przestrzeganie zasad higieny osobistej (HIGIENA RAK!)
5.Używanie środków ochrony osobistej, kosmetyki z środkami

odkażającymi, odzież ochronna rękawiczki, okulary
6.prowadzenie szczepień- kalendarz szczepień, surowice,
7.unikanie przypadkowych stosunków seksualnych i używanie
prezerwatyw
8szerzenie oświaty sanitarnej i kultury sanitarnej

9. Izolację na chorobę zakaźną przeprowadza się zwykle w szpitalach
zakaźnych. Wczesna izolacja źródła zakażenia ma znaczenie w
opanowaniu niektórych chorób, a poza tym jeśli odbywa się w szpitalu daje
możliwość lepszej opieki nad chorym.
Kwarantanna polega ona na ograniczeniu swobody poruszania się osób
podejrzanych o zakażenie na czas odpowiadający najdłuższemu okresowi
wylęgu danej choroby zakaźnej.
Niebezpiecznym źródłem zakażenia są tzw. NOSICIELE czyli ludzie nie
wykazujący objawów chorobowych, ale wydalający zarazki. Nosicielami są
zwykle ozdrowieńcy po przebyciu choroby zakaźnej. Mogą to być ludzie,
którzy nigdy klinicznie na tę chorobę nie chorowali. Nosicielstwo może być
przejściowe, krótkotrwałe, przewlekłe.
W Polsce istnieje obowiązek zgłaszania chorób zakaźnych (Sanepid).


Podatność człowieka na zakażenia jest trzecim niezbędnym warunkiem
rozwijania się procesu epidemiologicznego.
Odpowiedź organizmu człowieka na wtargnięcie zarazka chorobotwórczego
może być różna. Ustrój ludzki może okazać się wrażliwy na zakażenie. –
wtedy występuje choroba, lub niewrażliwy czyli niepodatny na zakażenie –
wtedy choroba nie występuje. Nadwrażliwość na zakażenia może wynikać z
odporności nieswoistej lub swoistej.
Odpornością nazywamy niepodatność ustroju na działanie drobnoustrojów
chorobotwórczych lub ich jadów oraz obce białko.
Antygen – obca lub zmieniona substancja zdolna wywołać odczyn
odpornościowy polegający na wytworzeniu przeciwciał skierowanych
przeciw tym substancjom.
Odporność dzielimy na:
1. Wrodzoną
2. Nabytą

→

sztuczna

↓

naturalna
Odporność naturalna jest wynikiem przebycia choroby zakaźnej i trwa od
kilku tygodni do wielu lat po wyzdrowieniu.
Odporność sztuczna może być :

a) czynna – powstaje na skutek sztucznego zakażenia osłabionymi lub

nieżywymi zarazkami (szczepionki)

b) bierna – uzyskuje się ją poprzez wstrzyknięcie surowic

odpornościowych zawierających gotowe przeciwciała