H1GN str. 22

H1GN str. 23

DZIAŁ

TEMAT

LI

CZBA

GO

D

Z

.

OGÓLNE CELE KSZTAŁCENIA

W UJĘCIU OPERACYJNYM

´

SCIEŻKI

ZAPAMIĘTYWANIE

ROZUMIENIE

UMIEJĘTNO´

SCI

MIĘDZYPRZEDMIOTOWE

Czego będziemy
się uczyć w klasie
I gimnazjum?

1

Zapoznanie uczniów z tematyką zajęć, przedmiotowym

Omówienie zasad kontroli i oceny osiągnięć ucznia.

systemem oceniania.

ŻY

C

IE

D

A

W

N

IE

J

A

D

ZI

´ S

Odszyfrować
przeszło´sć

Czę´sć I
Co to jest źródło
historyczne,
rodzaje źródeł

Czę´sć II
Czas i chronolo-
gia – różne style
datacji

2

Uczeń zna:

– rodzaje źródeł historycz-

nych (P),

– przyrządy służące do

mierzenia czasu (PP).

Uczeń rozumie:

– pojęcia: źródło histo-

ryczne, chronologia,
nasza era, przed naszą erą,
wiek (P),

– znaczenie źródeł w od-

twarzaniu dziejów (P),

– jak wykorzystywać o´s

czasu (P).

Uczeń potrafi:

– dokonać najprostszego podziału źródeł (P),
– prawidłowo okre´slić wiek wydarzenia (P),
– okre´slić wydarzenia w kategoriach wcze´sniej-

sze – późniejsze (P),

– umieszczać wydarzenia na osi czasu (P),
– ocenić rolę archeologii w odtwarzaniu pro-

cesu dziejowego (PP),

– podać różne sposoby mierzenia czasu (PP).

EDUKACJA CZYTELNICZA I MEDIALNA
Dokumenty gromadzone w bibliotece i ich
warto´sć informacyjna.

Media jako ´srodki poznania historii i współ-
czesno´sci. Komunikaty informacyjne i per-
swazyjne (reklamowe i propagandowe, public
relations

).

OP

IE

R

W

S

Z

Y

C

H

L

U

D

Z

IA

C

H

Pierwsi ludzie

1

Uczeń rozumie:

– pojęcia: prehistoria,

paleolit, człowiek
pierwotny, człowiek
rozumny (P),

– wpływ procesu ujarzmiania

przyrody na ewolucję
człowieka (PP).

Uczeń potrafi:

– scharakteryzować epokę paleolitu (P),
– wskazać związki między warunkami klima-

tycznymi a życiem ludzi w najdawniejszych
czasach (P),

– wskazać na mapie siedziby pierwszych ludzi

(PP),

– opowiedzieć o życiu ludzi epoki paleolitu

(PP).

O pierwszych
rolnikach

1

Uczeń rozumie:

– pojęcia: neolit, rewolucja

neolityczna (P),

– zależno´sć człowieka

od warunków geogra-
ficzno-przyrodniczych,
np. w rolnictwie (P).

Uczeń potrafi:

– wskazać na mapie obszar Bliskiego Wscho-

du (P),

– wyja´snić, dlaczego zmiany w sposobie życia

ludzi neolitu nazwano rewolucją (P),

– przedstawić czynniki, które miały wpływ na

zmianę trybu życia ludzi epoki neolitu (P),

– wyja´snić różnice między koczowniczym a osiad-

łym trybem życia (P),

– opowiedzieć o życiu i zajęciach ludzi epoki

neolitu (PP),

– ocenić wpływ wynalazków technicznych na

polepszenie warunków życia człowieka (PP).

OŻ

Y

Z

N

Y

M

PÓ

ŁK

SI

ĘŻY

C

U

O Żyznym
Półksiężycu

1

Uczeń rozumie:

– pojęcia: cywilizacja, Żyzny

Półksiężyc, Międzyrzecze,
monarchia despotyczna,
system irygacyjny,

Uczeń potrafi:

– lokalizować na mapie Żyzny Półksiężyc, Me-

zopotamię, Babilonię, Tygrys i Eufrat (P),

– dostrzec zależno´sć między powstaniem cywi-

lizacji i państwa a organizacją pracy (P),

22

23

H1GN str. 24

H1GN str. 25

OŻ

Y

Z

N

Y

M

PÓ

ŁK

SI

ĘŻY

C

U

epoka brązu, politeizm,
miasto-państwo, pismo
klinowe, kodeks (P),

– wpływ ´srodowiska

naturalnego na życie
ludzi cywilizacji
nadrzecznych (P).

– zinterpretować główną zasadę Kodeksu Ham-

murabiego: „oko za oko, ząb za ząb” (P),

– przedstawić osiągnięcia cywilizacji sumeryj-

skiej i babilońskiej oraz ocenić ich znacze-
nie (PP),

– dostrzec przejawy ´swiadomej ingerencji czło-

wieka w ´srodowisko naturalne (PP).

W

P

AŃ

STW

IE

F

AR

A

O

NA

W państwie
faraona

1

Uczeń rozumie:

– pojęcia: faraon, monarchia

despotyczna, niewolnik,
hieroglify, papirus (P),

– zależno´sci między

położeniem geograficznym
a powstaniem cywilizacji
i państwa egipskiego (P).

Uczeń potrafi:

– wskazać na mapie i okre´slić położenie geogra-

ficzne Egiptu (P),

– opisać

warunki

geograficzno-przyrodnicze

Egiptu oraz opowiedzieć o sposobie życia
i podstawowych zajęciach mieszkańców (P),

– okre´slić zakres władzy faraona (P),
– wymienić osiągnięcia cywilizacji egipskiej (P),
– wymienić i scharakteryzować poszczególne

warstwy społeczeństwa egipskiego (PP),

– opowiedzieć o zadaniach i roli poszczegól-

nych grup społeczeństwa w życiu państwa
(PP),

– opisać organizację państwa egipskiego (PP),
– wykre´slić schemat przedstawiający społeczeń-

stwo egipskie (PP).

KULTURA POLSKA NA TLE TRADYCJI

´

SRÓDZIEMNOMORSKIEJ
Chronologia starożytno´sci.

Elementy historii i geografii ´

swiata starożyt-

nego.

Przed sądem
Ozyrysa

1

Uczeń zna:

– głównych bogów,

w których wierzyli
Egipcjanie (P).

Uczeń rozumie:

– pojęcia: politeizm, mumia,

sarkofag, balsamowanie,
piramida, Księga Umar-
łych

(P),

– związki między religią

a przyrodą (P).

Uczeń potrafi:

– przedstawić wyobrażenia Egipcjan o życiu

pozagrobowym (P),

– podać najważniejsze osiągnięcia cywilizacji

egipskiej i docenić ich znaczenie w rozwoju
ludzko´sci (PP).

Z

IE

M

IA

OBIE

C

A

NA

Ziemia Obiecana

1

Uczeń rozumie:

– pojęcia: Biblia, Stary

i Nowy Testament, Ziemia
Obiecana, monoteizm,
niewola babilońska,
naród wybrany, prorok,
Jahwe (P),

– wpływ kultury Izraelitów

na naszą cywilizację (P).

Uczeń potrafi:

– wskazać na mapie Izrael, Palestynę, Jerozo-

limę (P),

– scharakteryzować religię Izraelitów (P),
– ocenić znaczenie Biblii w dziejach ludzko-

´sci (P),

– wskazać na mapie szlak wędrówki narodu

wybranego (PP),

– zaznaczyć na osi czasu najważniejsze wy-

darzenia z dziejów narodu żydowskiego od
czasów Abrahama do zakończenia niewoli
babilońskiej (PP),

– opowiedzieć, jak powstało państwo żydow-

skie – Izrael (PP).

KULTURA POLSKA NA TLE TRADYCJI

´

SRÓDZIEMNOMORSKIEJ
Chronologia starożytno´sci.

Elementy historii i geografii ´

swiata starożyt-

nego.

Rola filozofii greckiej, prawa rzymskiego i Bi-
blii w kulturze polskiej.

EDUKACJA EUROPEJSKA
Zasady ładu europejskiego opartego na wspól-
nej, historycznej podstawie cywilizacyjnej: fi-
lozofii greckiej, prawie rzymskim i Biblii.

24

25

H1GN str. 26

H1GN str. 27

Najstarsze
cywilizacje
(lekcja
powtórzeniowa)

1

Uczeń zna:

– najważniejsze cechy

i osiągnięcia cywilizacji
starożytnego Wschodu (P).

Uczeń potrafi:

– dostrzec różnice między politeizmem a mono-

teizmem (P),

– ocenić najważniejsze cechy i osiągnięcia cy-

wilizacji starożytnych (PP).

ST

ARO

Ż

YTN

A

GRECJ

A

W´sród skał
i oliwnych gajów

1

Uczeń rozumie:

– pojęcia: Hellada, Hellen,

polis, kolonia (P),

– związek między

warunkami naturalnymi
Grecji a wykształceniem
się polis i życiem
mieszkańców (PP).

Uczeń potrafi:

– wskazać na mapie i okre´slić położenie geogra-

ficzne Grecji (P),

– wymienić czynniki jednoczące Greków (P),
– opowiedzieć o zajęciach Greków (PP),
– wskazać przyczyny i zasięg kolonizacji grec-

kiej (PP).

KULTURA POLSKA NA TLE TRADYCJI

´

SRÓDZIEMNOMORSKIEJ
Chronologia starożytno´sci.

Elementy historii i geografii ´

swiata starożyt-

nego.

Wybrane zagadnienia z życia codziennego
Greków i Rzymian.

W´sród bogów
i herosów

2

Uczeń zna:

– głównych bogów greckiego

panteonu (P).

Uczeń rozumie:

– pojęcia: panteon, heros,

mit, Hades, Pytia, Pola
Elizejskie (P),

– rolę religii w umacnianiu

wspólnoty Hellenów (P),

– rolę, jaką w życiu Greków

pełniły wyrocznie (PP).

Uczeń potrafi:

– okre´slić dziedziny życia, którymi opiekowali

się greccy bogowie (P),

– wskazać na mapie Olimp, Delfy (P),
– opowiedzieć kilka mitów i dokonać ich dydak-

tycznej interpretacji (P),

– przedstawić poglądy Greków na temat życia

pozagrobowego (P),

– wyszukać w mitach warto´sci uniwersalne (PP),
– opowiedzieć, w jaki sposób Grecy wyobrażali

sobie bogów i oddawali im cze´

sć (PP),

– posługiwać się zwrotami: syzyfowa praca,

stajnia Augiasza, męki Tantala (PP).

KULTURA POLSKA NA TLE TRADYCJI

´

SRÓDZIEMNOMORSKIEJ
Znaczenie mitologii, misteriów, obrzędów,

´

swiąt i uroczysto´sci.

Przykłady literatury i sztuki starożytnej Grecji
i Rzymu.

Obecno´sć warto´sci ´swiata starożytnego w ´sred-
niowieczu i nowożytnej Europie.

Na olimpijskim
stadionie

1

Uczeń zna:

– datę 776 p.n.e. (P),
– dyscypliny wchodzące

w skład pięcioboju (PP),

– pozostałe konkurencje

sportowe (PP).

Uczeń rozumie:

– pojęcia: olimpiada,

rydwan, „pokój boży” (P).

Uczeń potrafi:

– lokalizować na mapie Olimpię (P),
– ocenić rolę igrzysk w życiu Greków (P),
– wyja´snić różnicę między igrzyskami olimpij-

skimi a olimpiadą (PP),

– opowiedzieć o przebiegu igrzysk olimpijskich

(PP),

– przedstawić idee starożytnych i współczes-

nych igrzysk olimpijskich (PP),

– dostrzec we współczesnych igrzyskach olim-

pijskich bezpo´srednie nawiązanie do tradycji
greckiej (PP).

KULTURA POLSKA NA TLE TRADYCJI

´

SRÓDZIEMNOMORSKIEJ
Wybrane zagadnienia z życia codziennego
Greków i Rzymian.

Rola igrzysk olimpijskich i widowisk teatral-
nych.

Obecno´sć warto´sci ´swiata starożytnego w ´sred-
niowieczu i nowożytnej Europie.

W państwie
wojowników

1

Uczeń rozumie:

– pojęcia: heloci, spartiata,

falanga, hoplita,
periojkowie, Lacedemon
(PP).

Uczeń potrafi:

– wskazać na mapie Peloponez, Spartę (P),
– wyja´snić znaczenie zwrotów: mówić lakonicz-

nie, wrócić z tarczą lub na tarczy (P),

– scharakteryzować strukturę społeczeństwa

Sparty (PP),

KULTURA POLSKA NA TLE TRADYCJI

´

SRÓDZIEMNOMORSKIEJ
Elementy historii i geografii ´

swiata starożyt-

nego.

26

27

H1GN str. 28

H1GN str. 29

ST

ARO

Ż

YTN

A

GRECJ

A

– przedstawić zasady, na których opierał się

ustrój Sparty (PP),

– ocenić surowe zasady obyczajowe obowią-

zujące w Sparcie, wskazać w nich warto´sci
aprobowane przez siebie (PP),

– dokonać oceny ustroju Sparty (PP).

Wybrane zagadnienia z życia codziennego
Greków i Rzymian.

Obecno´sć warto´sci ´swiata starożytnego w ´sred-
niowieczu i nowożytnej Europie.

Ojczyzna
demokracji

2

Uczeń zna:

– postaci, które przyczyniły

się do powstania ustroju
demokratycznego (P).

Uczeń rozumie:

– pojęcia: demokracja,

ostracyzm, arystokracja,
tyran, strateg (P).

Uczeń potrafi:

– przedstawić ustrój Aten (P),
– ocenić zasady demokracji ateńskiej (P),
– przedstawić proces kształtowania się demo-

kracji ateńskiej (PP),

– wskazać różnice między demokracją ateńską

a współczesną (np. w Polsce) (PP).

KULTURA POLSKA NA TLE TRADYCJI

´

SRÓDZIEMNOMORSKIEJ
Obecno´sć warto´sci ´swiata starożytnego w ´sred-
niowieczu i nowożytnej Europie.

EDUKACJA EUROPEJSKA
Polska w Europie. Przykłady najważniejszych
wzajemnych związków między Polską a in-
nymi państwami europejskimi w przeszło´sci.

„Przechodniu,
powiedz
Sparcie”...

2

Uczeń zna:

– daty: 490 p.n.e., 480 p.n.e.

(P),

– postacie: Miltiadesa, Le-

onidasa, Temistoklesa (P).

Uczeń rozumie:

– postawy sławnych

dowódców greckich
z V w. p.n.e. (PP).

Uczeń potrafi:

– wskazać na mapie miejsca najważniejszych

bitew Greków z Persami (P),

– wyja´snić symboliczny sens nazwy: Termo-

pile (P),

– wyja´snić sens słów: „Przechodniu, powiedz

Sparcie, że tu leżymy, wierni jej prawom” (P),

– ocenić postawę Greków w momencie najazdu

perskiego (P),

– przedstawić przyczyny wojen grecko-perskich

(PP),

– udowodnić tezę, że konfrontacja Greków z Per-

sami zapoczątkowała kształtowanie się toż-
samo´sci europejskiej (PP).

EDUKACJA EUROPEJSKA
Zasady ładu europejskiego opartego na wspól-
nej, historycznej podstawie cywilizacyjnej: fi-
lozofii greckiej, prawie rzymskim i Biblii.

Grecki cud

2

Uczeń zna:

– sławnych filozofów

greckich: Sokratesa,
Platona, Arystotelesa (P),

– twórców teatru i rzeźby

greckiej: Ajschylosa,
Sofoklesa, Fidiasza (P).

Uczeń rozumie:

– pojęcia: filozofia, tragedia,

komedia, dramat, amfi-
teatr (P),

– jak powstała filozofia (PP).

Uczeń potrafi:

– opowiedzieć, jak powstał teatr grecki (P),
– ocenić rolę Peryklesa w rozkwicie kultural-

nym Aten (PP),

– podać genezę rozkwitu Aten w V w. p.n.e.

(PP),

– ocenić wkład Greków w kształtowanie się

kultury ´sródziemnomorskiej (PP).

KULTURA POLSKA NA TLE TRADYCJI

´

SRÓDZIEMNOMORSKIEJ
Rola igrzysk olimpijskich i widowisk teatral-
nych.

Przykłady literatury i sztuki starożytnej Grecji
i Rzymu.

Obecno´sć warto´sci ´swiata starożytnego w ´sred-
niowieczu i nowożytnej Europie.

EDUKACJA FILOZOFICZNA
Filozofia jako „umiłowanie mądro´

sci”.

Starożytna Grecja jako miejsce narodzenia
filozofii.

Najwybitniejsi przedstawiciele filozofii staro-
żytnej: Sokrates, Platon, Arystoteles.

28

29

H1GN str. 30

H1GN str. 31

ST

ARO

Ż

YTN

A

GRECJ

A

Przykłady podstawowych i ponadczasowych
prawd filozoficznych jako czę´sci duchowego
dziedzictwa ludzko´sci.

Podboje
Aleksandra
Wielkiego

2

Uczeń zna:

– datę 338 p.n.e. (P),
– postacie: Filipa II,

Aleksandra Wielkiego (P).

Uczeń rozumie:

– wpływ wojny pelopone-

skiej na umocnienie się
Macedonii (PP).

Uczeń potrafi:

– przedstawić dokonania Aleksandra Wielkie-

go (P),

– wyja´snić, jak powstała kultura hellenistycz-

na (P),

– okre´slić cechy kultury hellenistycznej (P),
– wskazać na mapie terytoria zajmowane przez

armie Aleksandra Wielkiego (PP).

KULTURA POLSKA NA TLE TRADYCJI

´

SRÓDZIEMNOMORSKIEJ
Chronologia starożytno´sci.

Elementy historii i geografii ´

swiata starożyt-

nego.

Obecno´sć warto´sci ´swiata starożytnego w ´sred-
niowieczu i nowożytnej Europie.

Co pozostało?
Dziedzictwo
starożytnej
Grecji (lekcja
powtórzeniowa)

2

Uczeń potrafi:

– okre´slić wpływ kultury greckiej na współczes-

no´sć (P),

– wskazać ponadczasowe warto´sci filozofii grec-

kiej (PP),

– ocenić wkład Greków w kształtowanie się

kultury ´sródziemnomorskiej (PP).

KULTURA POLSKA NA TLE TRADYCJI

´

SRÓDZIEMNOMORSKIEJ
Przykłady literatury i sztuki starożytnej Grecji
i Rzymu.

Powstawanie kultury chrze´scijańskiej i jej
związki z kulturą Grecji i Rzymu.

Obecno´sć warto´sci ´swiata starożytnego w ´sred-
niowieczu i nowożytnej Europie.

Rola filozofii greckiej, prawa rzymskiego i Bi-
blii w kulturze polskiej.

EDUKACJA FILOZOFICZNA
Filozofia jako „umiłowanie mądro´

sci”.

Starożytna Grecja jako miejsce narodzenia
filozofii.

Najwybitniejsi przedstawiciele filozofii staro-
żytnej: Sokrates, Platon, Arystoteles.

Przykłady wykorzystania klasycznej wiedzy
filozoficznej do analizy współczesnych proble-
mów.

Przykłady podstawowych i ponadczasowych
prawd filozoficznych jako czę´sci duchowego
dziedzictwa ludzko´sci.

ST

A

R

O

Ż

YT

N

Y

RZYM

Rzym na siedmiu
pagórkach piętrzy
się...

Czę´sć I
Powstanie Rzymu

Czę´sć II
Początki republiki
rzymskiej i jej
organizacja

2

Uczeń zna:

– datę 753 p.n.e. (P),
– postacie: Romulusa,

Remusa, Eneasza (P).

Uczeń rozumie:

– pojęcia: Etruskowie,

Lacjum, Palatyn, republika,
patrycjusze, plebejusze,
konsul, senat, trybun
ludowy, weto, dyktator (P),

– zasady funkcjonowania

republiki (P).

Uczeń potrafi:

– wskazać na mapie i opisać położenie geogra-

ficzne Rzymu (P),

– opisać warunki naturalne Italii (PP),
– opowiedzieć legendę o powstaniu Rzymu (PP),
– wyja´snić, na czym polegały zasady jedno-

roczno´sci i kolegialno´

sci (PP),

– porównać ustrój w Atenach i Rzymie oraz

wskazać różnice między demokracją a repu-
bliką (PP).

KULTURA POLSKA NA TLE TRADYCJI

´

SRÓDZIEMNOMORSKIEJ
Chronologia starożytno´sci.

Elementy historii i geografii ´

swiata starożyt-

nego.

Obecno´sć warto´sci ´swiata starożytnego w ´sred-
niowieczu i nowożytnej Europie.

30

31

H1GN str. 32

H1GN str. 33

ST

AROŻ

YTNY

RZ

YM

„Ty, Rzymianinie,
masz rządzić
ludami”...

2

Uczeń zna:

– postacie: Hannibala,

Scypiona Afrykańskiego,
Mariusza (P).

Uczeń rozumie:

– pojęcia: prowincja, armia

zawodowa,
legion, imperium,
romanizacja (P).

Uczeń potrafi:

– wskazać na mapie kierunki i zasięg podboju

Rzymian (P),

– przedstawić przyczyny ekspansji Rzymu (P),
– wyja´snić, czego dotyczyła, na czym polegała

i jakie skutki wywarła reforma Mariusza (P),

– wskazać na mapie kolejno zakładane prowin-

cje (PP),

– opowiedzieć o organizacji i zasadach obowią-

zujących w armii rzymskiej, z jednoczesnym
podkre´sleniem jej wkładu w zwycięstwa (PP),

– opowiedzieć o organizacji prowincji (PP).

EDUKACJA EUROPEJSKA
Zasady ładu europejskiego opartego na wspól-
nej, historycznej podstawie cywilizacyjnej: fi-
lozofii greckiej, prawie rzymskim i Biblii.

Jak Rzym stał się
cesarstwem?

2

Uczeń zna:

– daty: 49 p.n.e., 44 p.n.e.,

30 p.n.e. – 14 n.e. (P),

– postacie: Juliusza Cezara,

Brutusa, Oktawiana
Augusta (P).

Uczeń rozumie:

– pojęcia: „pokój rzymski”,

kalendarz juliański (P),

– związek między reformą

Mariusza a upadkiem
republiki (PP).

Uczeń potrafi:

– przedstawić przyczyny i przejawy kryzysu

w republice rzymskiej (P),

– podać, kto i kiedy powiedział: „I ty, Brutusie,

przeciwko mnie?” (P),

– na podstawie tekstów źródłowych ocenić po-

stać Oktawiana Augusta (P),

– lokalizować na mapie kierunki i zasięg pod-

bojów Juliusza Cezara (PP),

– wskazać, na czym opierała się dyktatura

Cezara (PP),

– wyja´snić symboliczne znaczenie zwrotów:

ko´sci zostały rzucone, przekroczyć Rubikon
(PP),

– dokonać oceny postaci Juliusza Cezara (PP).

„Chleba
i igrzysk”

1

Uczeń zna:

– datę 73–71 p.n.e. (P),
– postać Spartakusa (P),
– grupy społeczne

w Rzymie (P).

Uczeń rozumie:

– pojęcia: termy, igrzyska,

niewolnik, gladiator,
„chleba i igrzysk”,
Koloseum (P),

– znaczenie niewolnictwa dla

państwa rzymskiego (PP),

– różnice w położeniu grup

społecznych państwa
rzymskiego (PP).

Uczeń potrafi:

– okre´slić położenie niewolników (P),
– dokonać oceny moralnej systemu niewolni-

czego w państwie rzymskim (P),

– wyja´snić, dlaczego i kiedy doszło do powsta-

nia Spartakusa (P),

– opowiedzieć, w jaki sposób mieszkańcy Rzy-

mu spędzali czas wolny (PP),

– opisać wygląd Rzymu (PP),
– przedstawić i ocenić warto´sci kultywowane

w rodzinie rzymskiej (PP),

– wskazać ich ponadczasowe znaczenie (PP),
– dokonać etycznej oceny igrzysk rzymskich

i porównać je z igrzyskami greckimi (PP).

KULTURA POLSKA NA TLE TRADYCJI

´

SRÓDZIEMNOMORSKIEJ
Wybrane zagadnienia z życia codziennego
Greków i Rzymian.

Rola igrzysk olimpijskich i widowisk teatral-
nych.

Obecno´sć warto´sci ´swiata starożytnego w ´sred-
niowieczu i nowożytnej Europie.

W rzymskim
mie´scie

1

Uczeń rozumie:

– pojęcia: bazylika, fresk,

atrium, Via Appia, kamień
milowy (P).

Uczeń potrafi:

– wyja´snić znaczenie zwrotu: wszystkie drogi

prowadzą do Rzymu (P),

– scharakteryzować znaczenie dróg w państwie

rzymskim (P),

32

33

H1GN str. 34

H1GN str. 35

ST

AROŻ

YTNY

RZ

YM

– na przykładzie badań archeologicznych pro-

wadzonych w Pompejach dostrzec ich wpływ
na rozwój wiedzy historycznej (związki mię-
dzy osiągnięciami archeologii a wiedzą histo-
ryczną) (PP),

– opisać wygląd Pompejów (PP),
– opowiedzieć o zasadach, jakie obowiązywały

w rzymskim domu (PP).

„Aż do
skończenia

´swiata”

2

Uczeń zna:

– daty: 6 p.n.e., 64 n.e., 313,

381 (P),

– postacie: Jezusa Chrystusa,

apostołów Piotra i Pawła,
Nerona, Konstantyna
Wielkiego (P),

– najważniejszych bogów

rzymskich (P).

Uczeń rozumie:

– pojęcia: tolerancja

religijna, ewangelia, Dzieje
Apostolskie, Mesjasz (P),

– rolę chrze´scijaństwa

w starożytno´sci (PP).

Uczeń potrafi:

– opowiedzieć o prze´sladowaniach chrze´sci-

jan (P),

– lokalizować na osi czasu daty: 313 r., 381 r.

(P),

– porównać chrze´scijaństwo z wierzeniami Gre-

ków i Rzymian (PP),

– wyja´snić związek chrze´scijaństwa z judaiz-

mem (PP),

– wyja´snić przyczyny zwycięstwa chrze´scijań-

stwa w IV w. (PP).

KULTURA POLSKA NA TLE TRADYCJI

´

SRÓDZIEMNOMORSKIEJ
Znaczenie mitologii, misteriów, obrzędów,

´

swiąt i uroczysto´sci.

Powstawanie kultury chrze´scijańskiej i jej
związki z kulturą Grecji i Rzymu.

Obecno´sć warto´sci ´swiata starożytnego w ´sred-
niowieczu i nowożytnej Europie.

EDUKACJA EUROPEJSKA
Zasady ładu europejskiego opartego na wspól-
nej, historycznej podstawie cywilizacyjnej: fi-
lozofii greckiej, prawie rzymskim i Biblii.

„Co jest ocalone,
je´sli ginie Rzym?”

2

Uczeń zna:

– daty: 395, 476 (P),
– postać Attyli (P).

Uczeń rozumie:

– pojęcia: wędrówka ludów,

insygnia, barbarzyńcy,
wandalizm, kolon (P),

– że o potędze i trwało´

sci

państwa decyduje nie tylko
jego obszar, ale również
stabilny rozwój (P).

Uczeń potrafi:

– okre´slić przyczyny upadku Imperium Rzym-

skiego (P),

– wymienić plemiona wkraczające w granice

państwa (P),

– lokalizować na osi czasu daty: 395 r., 476 r.

(P),

– wyja´snić umowne znaczenie daty 476 r. jako

cezury między starożytno´scią a ´sredniowie-
czem (P),

– wyja´snić przyczyny podziału cesarstwa (PP),
– ocenić skutki najazdu barbarzyńców na Rzym

(PP),

– wskazać na mapie kierunki najazdów lu-

dów barbarzyńskich, granicę podziału usta-
loną w 395 r. (PP).

EDUKACJA EUROPEJSKA
Zasady ładu europejskiego opartego na wspól-
nej, historycznej podstawie cywilizacyjnej: fi-
lozofii greckiej, prawie rzymskim i Biblii.

„Nie wszystek
umrę”. Kultura
grecko-rzymska
i chrze´scijaństwo
jako fundamenty
kultury euro-
pejskiej (lekcja
powtórzeniowa)

2

Uczeń potrafi:

– przedstawić osiągnięcia kulturalne i cywiliza-

cyjne Greków i Rzymian (P),

– ocenić trwało´sć osiągnięć cywilizacyjnych

Grecji i Rzymu oraz dostrzec ich obecno´sć we
współczesnym ´swiecie (P),

– wyja´snić, że kultura grecko-rzymska oraz re-

ligia chrze´scijańska stanowią filary kultury
europejskiej (P),

EDUKACJA EUROPEJSKA
Zasady ładu europejskiego opartego na wspól-
nej, historycznej podstawie cywilizacyjnej: fi-
lozofii greckiej, prawie rzymskim i Biblii.

KULTURA POLSKA NA TLE TRADYCJI

´

SRÓDZIEMNOMORSKIEJ
Obecno´sć warto´sci ´swiata starożytnego w ´sred-
niowieczu i nowożytnej Europie.

34

35

H1GN str. 36

H1GN str. 37

– dostrzec ciągło´sć rozwoju cywilizacyjnego

i korzystanie z dorobku innych kultur przez
kolejne pokolenia (PP),

– zauważyć związki między życiem politycznym

a przemianami cywilizacyjnymi (PP).

Rola filozofii greckiej, prawa rzymskiego i Bi-
blii w kulturze polskiej.

BIZ

A

NCJ

U

M

Cesarstwo
bizantyjskie

1

Uczeń zna:

– datę 1054 (P),
– postać Justyniana

Wielkiego (P).

Uczeń rozumie:

– pojęcia: Kodeks

Justyniana, cezaropapizm,
schizma, Ko´sciół
prawosławny, sobór,
dogmat, mozaika, ikona,
orientalizm (P).

Uczeń potrafi:

– scharakteryzować dorobek kulturowy Bizan-

cjum (P),

– wymienić strefy kulturowe i polityczne po-

wstałe po upadku cesarstwa zachodniorzym-
skiego i wskazać je na mapie (PP),

– wyja´snić, dlaczego Bizancjum uważa się za

kontynuację państwa rzymskiego (PP),

– scharakteryzować działalno´sć Justyniana Wiel-

kiego (PP),

– wyja´snić przyczyny strat terytorialnych cesar-

stwa bizantyjskiego (PP),

– wyja´snić przyczyny podziału chrze´scijaństwa

na odrębne wyznania (PP).

IS

LA

M

Pod chorągwią
Proroka

1

Uczeń zna:

– datę 622 (P),
– najważniejsze zasady

islamu (P),

– postać Mahometa (P),
– jego główne dokonania

(PP).

Uczeń rozumie:

– pojęcia: ´swięta wojna,

Allach, Koran, islam,
muzułmanin, meczet, era
muzułmańska, kalifat,
państwo teokratyczne (P).

Uczeń potrafi:

– dostrzec wpływ kultury islamskiej na ´

srednio-

wieczną Europę (P),

– sytuować na mapie terytorium Arabów, kie-

runki i zasięg ich podbojów (PP),

– dostrzec związki między islamem a religią

żydowską i chrze´scijaństwem (PP),

– wyja´snić trwało´sć osiągnięć cywilizacyjnych

Arabów (PP).

EDUKACJA FILOZOFICZNA
Przykłady podstawowych i ponadczasowych
prawd filozoficznych jako czę´sci duchowego
dziedzictwa ludzko´sci.

´ SREDN

IO

W

IE

CZ

N

A

EU

RO

P

A

Państwo Karola
Wielkiego

2

Uczeń zna:

– daty: 496, 800, 843 (P),
– postacie: Karola Wielkiego

(P), Chlodwiga, Karola
Młota, Pepina Krótkiego
(PP).

Uczeń rozumie:

– pojęcia: dynastia,

monarchia, Normanowie,
renesans karoliński,
minuskuła karolińska,
kopista (P),

– rolę chrze´scijaństwa

w życiu politycznym, spo-
łecznym i gospodarczym
Europy (PP).

Uczeń potrafi:

– sytuować na mapie zasięg terytorialny pań-

stwa Franków (P),

– wskazać na mapie państwa powstałe w wy-

niku postanowień traktatu z 843 r. (P),

– wyja´snić proces kształtowania się państw

´sredniowiecznej Europy na gruzach cesarstwa

zachodniorzymskiego (PP),

– ocenić rolę Karola Wielkiego w kształtowaniu

się ´sredniowiecznej Europy (PP),

– ocenić wkład Karola Wielkiego w postęp

cywilizacyjny Europy Zachodniej (PP),

– wyja´snić przyczyny i znaczenie odnowienia

cesarstwa na Zachodzie (PP),

– przedstawić znaczenie podziału cesarstwa

między trzech wnuków Karola Wielkiego (PP),

– dostrzec i uzasadnić dynamikę zmiany – od

monarchii Franków do traktatu w Verdun
w 843 r. (PP),

EDUKACJA CZYTELNICZA I MEDIALNA
Opis i spis bibliograficzny (biografie sławnych
postaci).

36

37

H1GN str. 38

H1GN str. 39

´ SREDN

IO

W

IE

CZ

N

A

EU

RO

P

A

– wyja´snić rolę Chlodwiga, Karola Młota, Pepina

Krótkiego i Karola Wielkiego w historii (PP).

Między Renem
a Łabą

1

Uczeń zna:

– datę 962 (P),
– postacie: Ottona I,

Jana XII, Ottona III (P).

Uczeń rozumie:

– poglądy Ottona III na

odnowione cesarstwo
rzymskie (P).

Uczeń potrafi:

– wyja´snić rolę Ottonów w dążeniu do budowy

zjednoczonej Europy (P),

– dostrzec wpływ polityki cesarzy rzymskich na

tronie niemieckim na sytuację Słowian (PP),

– rozumieć przyczyny rozbicia politycznego

´sredniowiecznej Europy (PP).

Feudalna Europa

2

Uczeń rozumie:

– pojęcia: feudalizm, senior,

wasal, lenno, danina,
hołd lenny, trójpolówka,
komendacja, inwestytura,
„rozejm boży”, stan (P).

Uczeń potrafi:

– okre´slić charakterystyczne cechy feudalizmu

jako systemu społeczno-ekonomicznego ´

sred-

niowiecznej Europy (P),

– wskazać różnice w położeniu poszczególnych

stanów (P),

– wyja´snić, na czym polegał ustrój społeczno-

-prawny, przybierający formę stosunków: se-
nior – wasal (PP),

– wyja´snić proces wyodrębniania się dwóch

podstawowych grup społecznych: feudałów
i chłopów (PP),

– przedstawić zależno´sci społeczne, oparte na

prawie lennym (PP),

– omówić proces kształtowania się stanów (PP),
– omówić proces powstawania miast i ich rolę

(PP).

EDUKACJA EUROPEJSKA
Polska w Europie. Przykłady najważniejszych
wzajemnych związków między Polską a in-
nymi państwami europejskimi w przeszło´sci.

Zasady ładu europejskiego opartego na wspól-
nej, historycznej podstawie cywilizacyjnej: fi-
lozofii greckiej, prawie rzymskim i Biblii.

„Módl się
i pracuj”

2

Uczeń zna:

– datę 1122 (P),
– postacie: Grzegorza VII,

Henryka IV, Franciszka
z Asyżu (P).

Uczeń rozumie:

– pojęcia: asceza, reguła,

zakon, uniwersalizm (P),

– znaczenie reform

Grzegorza VII dla Ko´scioła
(PP).

Uczeń potrafi:

– ukazać rolę Ko´scioła w kształtowaniu ´sred-

niowiecznego poglądu na ´swiat (P),

– wyja´snić istotę ´sredniowiecznego uniwersali-

zmu (P),

– wskazać przyczyny walki o prymat w Europie

między cesarstwem a papiestwem (PP),

– wyja´snić rolę Grzegorza VII, Henryka IV,

Franciszka z Asyżu, benedyktynów, cyster-
sów, franciszkanów i dominikanów w historii
(PP).

EDUKACJA CZYTELNICZA I MEDIALNA
Opis i spis bibliograficzny (biografie sławnych
postaci).

EDUKACJA EUROPEJSKA
Polska w Europie. Przykłady najważniejszych
wzajemnych związków między Polską a in-
nymi państwami europejskimi w przeszło´sci.

Zasady ładu europejskiego opartego na wspól-
nej, historycznej podstawie cywilizacyjnej: fi-
lozofii greckiej, prawie rzymskim i Biblii.

„Bóg tak chce!”

2

Uczeń zna:

– daty: 1095, 1291 (P),

Uczeń rozumie:

– pojęcia: rekonkwista, Turcy

Seldżuccy, krucjata (P).

– postacie: Urbana II, Salah

ad-Dina, Innocentego III,
Ludwika IX ´

Swiętego (P),

– nazwy zakonów rycerskich

oraz cele i okoliczno´sci ich
powstania (P).

Uczeń potrafi:

– wskazać na mapie Królestwo Jerozolimy (P),
– wyja´snić polityczne, religijne i społeczno-gos-

podarcze przyczyny wypraw krzyżowych (PP),

– wyja´snić następstwa wypraw krzyżowych (po-

lityczne, gospodarcze, społeczne, kulturowe,
obyczajowe) dla Europy i ´swiata (PP),

– sytuować na mapie szlaki wypraw krzyżo-

wych (PP).

38

39

H1GN str. 40

H1GN str. 41

´ S

R

E

D

NIOW

IE

CZ

NA

EURO

P

A

´

Sredniowieczni
Europejczycy

2

Uczeń rozumie:

– pojęcia: „czarna ´

smierć”,

teologia (P),

– na czym polegał ´srednio-

wieczny pogląd na ´swiat
i człowieka (P).

Uczeń potrafi:

– wskazać i scharakteryzować wzorce osobowe

´sredniowiecza (P),

– dostrzec wpływ religii chrze´scijańskiej na

życie ludzi ´sredniowiecza (P),

– ocenić rolę uniwersytetów w rozwoju kultu-

ry (P),

– rozróżnić style romański i gotycki oraz omó-

wić ich cechy charakterystyczne (P),

– lokalizować na mapie miasta, w których po-

wstały pierwsze uniwersytety (PP).

EDUKACJA FILOZOFICZNA
Koncepcja człowieka jako osoby, a więc istoty
rozumnej, wolnej i zdolnej do poznania praw-
dy i dążącej do dobra.

Przykłady podstawowych i ponadczasowych
prawd filozoficznych jako czę´sci duchowego
dziedzictwa ludzko´sci.

EDUKACJA REGIONALNA – DZIEDZIC-
TWO KULTUROWE W REGIONIE
Główne zabytki przyrody i architektury w re-
gionie.

POLSK

A

PIA

S

TÓ

W

Początki Polski

2

Uczeń zna:

– daty: 966, 972 (P),
– postacie: Galla Anonima,

Mieszka I, Ibrahima
ibn Jakuba, Hodona,
Thietmara (P),

– najważniejsze plemiona

słowiańskie, zamieszku-
jące ziemie polskie (P).

Uczeń rozumie:

– pojęcia: plemię, gród,

dynastia (P),

– główny powód wydania

dokumentu Dagome iudex
(PP).

Uczeń potrafi:

– przedstawić proces kształtowania się państwa

polskiego (P),

– wskazać przyczyny i okre´slić znaczenie przy-

jęcia chrztu przez Mieszka I (P),

– lokalizować na osi czasu daty wydarzeń:

chrztu Polski, bitwy pod Cedynią (P),

– wskazać na mapie granice państwa polskiego

w czasach Mieszka I (P),

– wskazać na mapie obszary zajmowane przez

plemiona słowiańskie (PP).

EDUKACJA CZYTELNICZA I MEDIALNA
Dokumenty gromadzone w bibliotece i ich
warto´sć informacyjna.

Media jako ´srodki poznania historii i współ-
czesno´sci. Komunikaty informacyjne i per-
swazyjne (reklamowe i propagandowe, public
relations

).

EDUKACJA EUROPEJSKA
Polska w Europie. Przykłady najważniejszych
wzajemnych związków między Polską a in-
nymi państwami europejskimi w przeszło´sci.

W państwie
pierwszych
Piastów

2

Uczeń zna:

– daty: 1000, 1025 (P),
– postacie: Bolesława Chro-

brego, ´sw. Wojciecha (P),

– strukturę i zajęcia

ludno´sci państwa
wczesnopiastowskiego
(PP).

Uczeń rozumie:

– pojęcia: arcybiskupstwo,

gród, podgrodzie, woj,
drużyna (P),

– polityczne znaczenie

koronacji Bolesława
Chrobrego (P).

Uczeń potrafi:

– ocenić znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego dla

rozwoju organizacji ko´scielnej i państwo-
wej (P),

– lokalizować na osi czasu daty: zjazdu w Gnie-

źnie, koronacji Bolesława Chrobrego (P),

– korzystając z mapy, przedstawić zmiany tery-

torialne w czasach pierwszego koronowanego
władcy polskiego (P),

– omówić organizację państwa polskiego w cza-

sach pierwszych Piastów (PP),

– opowiedzieć o misji ´sw. Wojciecha (PP).

EDUKACJA EUROPEJSKA
Polska w Europie. Przykłady najważniejszych
wzajemnych związków między Polską a in-
nymi państwami europejskimi w przeszło´sci.

Zasady ładu europejskiego opartego na wspól-
nej, historycznej podstawie cywilizacyjnej: fi-
lozofii greckiej, prawie rzymskim i Biblii.

Trudny wiek XI

2

Uczeń zna:

– daty: 1025, 1039,

1076 (P),

– postacie: Mieszka II,

Kazimierza Odnowiciela,
Bolesława ´

Smiałego,

biskupa Stanisława,
Wincentego Kadłubka (P).

Uczeń rozumie:

– pojęcie: kryzys pań-

stwa (P),

– podłoże konfliktu

Bolesława ´

Smiałego

z biskupem Stanisławem
(PP).

Uczeń potrafi:

– wskazać przyczyny kryzysu państwa polskiego

za Mieszka II (P),

– ocenić politykę Bolesława ´

Smiałego w sto-

sunku do cesarza Henryka IV (P),

– wyja´snić politykę władców piastowskich w sto-

sunku do Pomorza (P),

– synchronizować wydarzenia w Polsce z wyda-

rzeniami w Europie w XI w. (PP),

EDUKACJA EUROPEJSKA
Polska w Europie. Przykłady najważniejszych
wzajemnych związków między Polską a in-
nymi państwami europejskimi w przeszło´sci.

EDUKACJA CZYTELNICZA I MEDIALNA
Opis i spis bibliograficzny (biografie sławnych
postaci).

40

41

H1GN str. 42

H1GN str. 43

POLSK

A

PIA

S

TÓ

W

– przedstawić wkład Kazimierza Odnowiciela

w odbudowę państwa (PP),

– scharakteryzować postaci: Mieszka II, Ka-

zimierza Odnowiciela, Bolesława ´

Smiałego,

biskupa Stanisława, Wincentego Kadłubka,
Galla Anonima (PP).

Decyzja
Bolesława
Krzywoustego

2

Uczeń zna:

– daty: 1109, 1138 (P),
– postacie: Władysława

Hermana, Bolesława
Krzywoustego, Zbigniewa,
Henryka V (P).

Uczeń rozumie:

– pojęcia: trybut, statut (P),
– zasady statutu Bolesława

Krzywoustego (P).

Uczeń potrafi:

– wyja´snić przyczyny i przebieg walk obronnych

Polski w 1109 r. (P),

– wyja´snić znaczenie Pomorza dla sprawnego

funkcjonowania gospodarki państwa polskie-
go (P),

– ocenić znaczenie wojny obronnej dla kształ-

towania się poczucia wspólnoty narodowej
(PP),

– omówić przyczyny i skutki rozbicia dzielnico-

wego w Polsce (PP),

– dostrzec zmiany terytorialne państwa pol-

skiego w X–XII w. (PP),

– ocenić postaci: Henryka V, Władysława Her-

mana, Zbigniewa, Sieciecha i Bolesława Krzy-
woustego w historii (PP).

EDUKACJA EUROPEJSKA
Polska w Europie. Przykłady najważniejszych
wzajemnych związków między Polską a in-
nymi państwami europejskimi w przeszło´sci.

EDUKACJA CZYTELNICZA I MEDIALNA
Opis i spis bibliograficzny (biografie sławnych
postaci).

Ku zjednoczeniu

2

Uczeń zna:

– datę 1226 (P),
– postać Konrada

Mazowieckiego (P).

Uczeń rozumie:

– pojęcia: prawo składu,

lokacja, immunitet,
sołtys (P),

– różnice między lokacją

na prawie polskim
i niemieckim (P).

Uczeń potrafi:

– opowiedzieć o początkach państwa krzyżac-

kiego (P),

– wskazać czynniki jednoczące kraj (P),
– wytłumaczyć, jak doszło do powstania gospo-

darki towarowo-pieniężnej (PP),

– dostrzec zmiany w składzie narodowo´scio-

wym, czego konsekwencje były widoczne do
połowy XX w. (PP).

EDUKACJA EUROPEJSKA
Polska w Europie. Przykłady najważniejszych
wzajemnych związków między Polską a in-
nymi państwami europejskimi w przeszło´sci.

EDUKACJA REGIONALNA – DZIEDZIC-
TWO KULTUROWE W REGIONIE
Rola regionu i jego związki z innymi regionami
Polski.

Charakterystyka i pochodzenie społeczno´sci
regionalnej.

Elementy historii regionu. Jego najwybitniejsi
przedstawiciele.

Król Władysław
Łokietek

1

Uczeń zna:

– daty: 1295, 1300, 1308,

1320, 1331 (P),

– postacie: Władysława

Łokietka, Przemysła II,
Wacława II, Wacława
III (P).

Uczeń rozumie:

– pojęcia: bulla, starosta (P).

Uczeń potrafi:

– lokalizować na osi czasu wydarzenia: korona-

cję Przemysła II i Władysława Łokietka, za-
jęcie Pomorza Gdańskiego przez Krzyżaków,
bitwę pod Płowcami (P),

– wskazać na mapie ziemie zajęte przez Łokiet-

ka i pozostające poza granicami państwa (P),

– opowiedzieć o rządach Wacława II i Wacła-

wa III (PP),

– omówić drogę Władysława Łokietka do ko-

rony (PP).

EDUKACJA EUROPEJSKA
Polska w Europie. Przykłady najważniejszych
wzajemnych związków między Polską a in-
nymi państwami europejskimi w przeszło´sci.

EDUKACJA CZYTELNICZA I MEDIALNA
Opis i spis bibliograficzny (biografie sławnych
postaci).

42

43

H1GN str. 44

H1GN str. 45

POLSK

A

PIA

S

TÓ

W

Korona Królestwa
Polskiego

2

Uczeń zna:

– daty: 1333–1370, 1339,

1343, 1364 (P),

– postacie: Kazimierza

Wielkiego, Janka
z Czarnkowa (P).

Uczeń rozumie:

– pojęcia: kodyfikacja prawa,

monarchia stanowa (PP),

– cele polityki wewnętrznej

oraz zagranicznej
Kazimierza Wielkiego
(PP).

Uczeń potrafi:

– przedstawić wpływ Akademii Krakowskiej na

rozwój kultury i organizację państwa Kazi-
mierza Wielkiego (P),

– ocenić rolę Kazimierza Wielkiego w umacnia-

niu pozycji Polski w Europie (P),

– porównać obszar Polski w XIV w. ze stanem

terytorialnym w 1138 r. (PP),

– porównać i ocenić sytuację społeczną, poli-

tyczną, gospodarczą i kulturalną Polski z sy-
tuacją na zachodzie Europy (PP).

EDUKACJA EUROPEJSKA
Polska w Europie. Przykłady najważniejszych
wzajemnych związków między Polską a in-
nymi państwami europejskimi w przeszło´sci.

Zasady ładu europejskiego opartego na wspól-
nej, historycznej podstawie cywilizacyjnej: fi-
lozofii greckiej, prawie rzymskim i Biblii.

KULTURA POLSKA NA TLE TRADYCJI

´

SRÓDZIEMNOMORSKIEJ
Rola filozofii greckiej, prawa rzymskiego i Bi-
blii w kulturze polskiej.

Polska Piastów

2

Uczeń potrafi:

– przedstawić zmiany terytorialne państwa pol-

skiego w X–XIV w. (P),

– porównać organizację państwa pierwszych

Piastów z organizacją państwa Kazimierza
Wielkiego (P),

– ocenić wpływ religii chrze´scijańskiej na życie

społeczeństwa polskiego w X–XIV w. (P),

– charakteryzować wzorce osobowe człowieka

´sredniowiecza (władca, asceta, rycerz) (P),

– dostrzec zmiany polityczne, społeczne, gospo-

darcze i kulturalne oraz ich uwarunkowania
w X–XIV w. (PP),

– ocenić rolę Ko´scioła w Polsce w ciągu 400 lat

(PP),

– synchronizować wydarzenia polityczne, go-

spodarcze, społeczne i kulturalne w Europie
z wydarzeniami w Polsce (PP).

EDUKACJA EUROPEJSKA
Polska w Europie. Przykłady najważniejszych
wzajemnych związków między Polską a in-
nymi państwami europejskimi w przeszło´sci.

Zasady ładu europejskiego opartego na wspól-
nej, historycznej podstawie cywilizacyjnej: fi-
lozofii greckiej, prawie rzymskim i Biblii.

KULTURA POLSKA NA TLE TRADYCJI

´

SRÓDZIEMNOMORSKIEJ
Obecno´sć warto´sci ´swiata starożytnego w ´sred-
niowieczu i nowożytnej Europie.

Rola filozofii greckiej, prawa rzymskiego i Bi-
blii w kulturze polskiej.

EDUKACJA REGIONALNA – DZIEDZIC-
TWO KULTUROWE W REGIONIE
Rola regionu i jego związki z innymi regionami
Polski.

Charakterystyka i pochodzenie społeczno´sci
regionalnej.

Elementy historii regionu. Jego najwybitniejsi
przedstawiciele.