©

Prof. dr hab. Hanna Krauze – Sikorska

Diagnostyka psychopedagogiczna

Uwaga: materia

ły przeznaczone są do celów edukacyjnych, służą wyłącznie do państwa

dyspozycji, nie kopiujemy ich i nie przesy

łamy dalej bez zgody autora

Literatura podstawowa:

Bogdanowicz M. (2002) Ryzyko dysleksji. Gda

ńsk;

Brzez

ińska A. (1989) Zasady psychologiczno- pedagogicznego badania dzieci w wieku

przedszkolnym Pozna

ń;

Brzez

iński J., Hornowska (1993) Z psychometrycznych problemów diagnostyki

psychologicznej. Pozna

ń, UAM

Dołęga Z. (red) (2005) Diagnoza psychologiczna dzieci w wieku przedszkolnym, Wyd.
Uniwersytetu

Śląskiego Katowice;

Hornowska E. (2000) testy psychologiczne. Teoria i praktyka. Warszawa, wyd. naukowe
Scholar

Jarosz E. (2002) Wybrane obszary diagnozowania pedagogicznego, Katowice;

Jarosz E., Wysocka E. Diagnoza psychopedagogiczna. Podstawowe problemy i rozwi

ązania.

Warszawa, Wyd. Nauk.

Żak

Krauze – Sikorska H. (2010) Protodiagnoza pedagogiczna jako warunek konieczny
wspomagania i wspierania rozwoju dziecka rozpoczynaj

ącego edukację szkolną [W:] E.

Marek, J

. Łuczak (red.) Diagnoza i terapia psychopedagogiczna w edukacji dziecka, Naukowe

Wydawnictwo Piotrkowskie przy filii Uniwersytetu Humanistyczno – Przyrodniczego,,
Piotrków Trybunalski

Łaguna M., Lachowska B. (2003) Rysunek projekcyjny jako metoda badań
psychologicznych. Lublin, wyd. Towarzystwo Naukowe KUL

Paluchowski W.J. (2001) Diagnoza psychologiczna. Pode

jście ilościowe i jakościowe.

Warszawa, wyd. Naukowe Scholar

Rembowski J.( 1986) Metoda projekcyjna w psychologii dzieci i m

łodzieży. Warszawa, PWN

S

ęk H. (red) (1998) Społeczna psychologia kliniczna, Warszawa PWN;

Tyszkowa M. (red) (1981) Diagnoza psychologiczna dla celów wychowawczych, UAM
Pozna

ń;

OGÓLNY SCHEMAT OPISU I ANALIZY PRZYPADKU ©

( dotyczy dziecka o prawid

łowym rozwoju/ lub z utrudnieniami rozwoju )

1. IDENTYFIKACJA PROBLEMU

• Podaj podstawowe informacje na temat dziecka, którego dotyczy analiza

• Je

żeli występują trudności w rozwoju / zachowaniu wymień główne objawy,

wskaz

ujące na istnienie problemu

• Uzasadnij dlaczego zwróci

łeś uwagę na dane dziecko

• Oce

ń swój kontakt z dzieckiem

2. GENEZA I DYNAMIKA ZJAWISKA

• Opisz wcze

śniejsze funkcjonowanie dziecka powołując się na dane z:

→ Obserwacji nauczyciela

→ wywiadu, rozmowy z rodzicami

→ analizy dokumentów

→ informacji od osób trzecich

→ innych

źródeł np. diagnoz psychopedagogicznych

J

eżeli opisujesz dziecko z utrudnieniami rozwoju

• Opisz rozwój zjawiska (problemu) w czasie:

→ Kiedy

się zaczęło?

→ Ja

k długo trwa?

→ Jak przebiega

ło /zmieniało się (nasilenie, osłabienie)

• Przedstaw wnioski dotycz

ące powstania problemu

J

eżeli nie masz dostępu do wcześniejszych danych o dziecku i jego rozwoju przeprowadź

w

yłącznie protodiagnozę

3. PRZEPROWAD

Ź AKTUALNĄ PROTODIAGNOZĘ ( dobierz i wykorzystaj techniki i

narz

ędzia, które pomogą opisać problem w sposób szczegółowy – arkusz obserwacji, arkusz

rozmowy z dzieckiem, test projekcyjny, test CBI – dokonaj analizy, przedstaw wnioski; do

studium do

łącz wykorzystane narzędzia)

4. ZNACZENIE PROBLEMU ©

•

Odw

ołując się do wybranych pozycji z literatury psychologicznej i pedagogicznej

(ewentualnie tak

że do własnych doświadczeń) opisz specyfikę funkcjonowania

dziecka

5.. PROGNOZA

• Przedstaw na podstawie

własnych doświadczeń i literatury, przewidywania co do

dalszego rozwoju dziecka

→ Prognoza pozytywna - zmiany w funkcjonowaniu dziecka, które powinny pojaw

ić się

pod wp

ływem działań stymulujących rozwój

→ Prognoza negatywna – stan, którego spodziewasz

się jeśli nie pojawi się działania

stymul

ujące/ wystąpią czynniki utrudniające rozwój/ dziecko nie otrzyma

odpowiedniego zewn

ętrznego wsparcia

ZAPAMI

ĘTAJ

Diagnoza

– logiczny wniosek w

ieńczący serię badań zmierzających do lepszego

zrozumienia zachowania okre

ślonej osoby, funkcjonowania grupy lub sytuacji. Każda

diagnoza opier

a się na 3 podstawowych zasadach:

• Powinna wynika

ć z dużej ilości zróżnicowanych informacji

• Musi

się odnosić do historii badanego oraz jego związków ze środowiskiem

• Najbardziej prawdopodobna interpretac

ją będzie ta, która wyjaśni maksimum faktów

przy zastosowaniu minimalnej liczby hipotez ( N. Sillamy, 1989)

Diagnoza psychologiczna to system twierdze

ń:

• Opisuj

ących zaburzenie

• Wyja

śniających je ( przez wykrycie dysfunkcji i na podst. ich analizy)

• Okre

ślających udział w genezie zaburzenia czynników osobowościowych i

sytuacyjnych

• W

skazujących przyczynę

W toku diagnozy stawiamy

• Problem

• Wysuwamy hipotez

ę

• Sprawdzamy

ją przez zastosowanie odpowiednich narzędzi badawczych

Cechy charakterystyczne diagnozy klinicznej dziecka

• Brak motywacji u dziecka do podda

nia się badaniu diagnostycznemu

• Niski stopie

ń trafności diagnostycznej zmniejszający się z wiekiem

• Potrzeba

ujęcia diagnozy jako procesu ( wielokrotność kontaktów; systemowość)

• Uj

ęcie diagnozy w kontekście kliniczno- ontogenetycznym – wzgl.. nie tylko

aktualnego rozwoju, ale jego dotychczasowego przebiegu ( tempo, dynamika,

rytm)

• Diagnoza ca

łościowa

Specyfika metod w diagnozie klinicznej dziecka

• Niski poziom

samoświadomości dziecka

• Niemo

żność uświadamiania dziecku jego zaburzeń

• Brak mo

żliwości retrospekcji w traumatyzujące przeżycia

• S

łaby stopień rozwoju mowy i werbalizacji odczuć, stanów niepokoju, lęków

W diagnozie uwzg

lędniamy rozwój psychofizyczny, odwołujemy się do norm wiekowych,

danej fazy rozwoju, stylu wychowania….

Orientacje diagnostyczne

Badanie diagnostyczne

Orientacja na program

• Poznanie cz

ęści

• Stosowanie wystandaryzowanych narz

ędzi – porównywanie z normą to

podstawa ( testy inteligencji, uzdolnie

ń, skale postaw, kwestionariusze

osobowości)

• Kontakt pozytywny z badanym =

bo mogę uzyskać za mało informacji

• Proces diagnostyczny oddzielony od terapii

• Sama terapia nastawiona na zmia

nę danej właściwości –analiza aktualnego

stanu, negatywna, poszczególnych cz

ęści, zamknięta – zalecenia w formie ściśle

okre

ślonych wskazówek

Diagnosta

• Kieruje poczynaniami dziecka

• Stosuje ró

żne formy nacisku

• Przestrzega wykonywania zada

ń

• Dziecko traktowane jest instrumentalnie

• Testy: znormalizowane, obiektywne, trafne, rzetelne

Orientacja na osob

ę

• Poznanie ca

łości

• Obserwacja kliniczne

• Rozmowa z dzieckiem

• Testy – interesuje nas sposób ich rozwi

ązywania

• Dobry kontakt to wa

rtość sama w sobie

• Diagnoza i terapia uzupe

łniają się

• Dz

iałalność terapeutyczna uruchamia wewnętrzną motywację

• Diagnoza mo

żliwości =osoba rozwija się, pozytywna, kryterium normy kliniczne

nie statystyczne, istotny jest specyficzny sposób funkcjonowania dziecka

Diagnosta

• optymalne warunki badania stwarza

jące szansę na podejmowanie działań

• analizuje postrzeganie przez dziecko sytuacji

• rekonstruuje elementy

świata dziecka

• pyta – jakie mo

że być jeśli stworzy mu się odpowiednie warunki, jakie chciałoby

by

ć

• pomaga pobudza

jąc do działania

• nie manipuluje emocjami

• stosuje obserwacj

ę kliniczną

W diagnozie istotne

są

• cechy dziecka, cechy diagnosty, cech sytuacji

• pytania : jakiego typu instrukcje jest w stanie zrozumie

ć

w jaki sposób mo

że udzielić odpowiedzi ( komunikowanie rzeczowe,

mimika, pantomimika, za

pomocą dźwięków i słów)

Osoba diagnosty

•

właściwości związane z ogólnym wrażeniem jakie wywiera na dziecku

• motywacja zwi

ązana z chęcią rozwiązania problemu dziecka( na podst. zadań

diagnostycznych)

• zachowania którymi

świadomie manipuluje

Dziecko powinno w czasie diagnozy m

ieć ( istotna jest faza rozwoju)

• zapewnione poczucie bezpiecze

ństwa

• sytuacja musi sprzy

jać komunikacji

• poczucie swobody ( nie wkraczamy w aktyw

ność dziecka)

• mie

ć poczucie sukcesu

Obserwacja

Świadome, aktywne, planowe spostrzeganie – celem jest gromadzenie informacji o

zachowaniach jednostki w ro

żnych sytuacjach

Cechy obserwacji:

• Zamierzona i planowana tzn. badacz

świadomie przystępuje do obserwacji; określa

przedmiot, cel, zakres, miejsce

• Celowa – uwaga skupia s

ię na wybranych z punktu widzenia celu zachowaniach

• Aktywna – aktywnie poszukuje intere

sujących cech podmiotu, wykorzystuje do tego

posiadana wiedz

ę i doświadczenie, formułując pytania wyróżnia właściwości,

dokonuje selekcji spostrze

żeń

• Systematyczna ( obiekt obserwowany jest wielokrotnie w ró

żnych sytuacjach)

Zastosowanie obserwacji w praktyce

• S

łuży obiektywizacji naszej wiedzy ( usystematyzowaniu wrażeń, spostrzeżeń;

wyci

ąganiu wniosków; zaplanowaniu działań; zastosowaniu w pracy określonych

strategii )

• Powstrzymuje przed przedwczesnymi interpretacjami

• Pozwala monitorowa

ć zmiany np. w rozwoju, zachowaniu, poznawać silne strony

jednostki…..

• Pozwala zrozum

ieć zachowania nietypowe

• Pozwala podj

ąć odpowiednia interwencję

• Umo

żliwia monitorowanie jednostki w kontekście przyjętych strategii pracy

• Jest podstaw

ą do dialogu z dana osobą, rodzicami …….

• Jest podsta

wą współpracy merytorycznej z osobami wspomagającymi i wspierającymi

jednostkę ( np. w zespole pedagogów, psychologów, nauczycieli, terapeutów)

Podstawowe b

łędy:

• Brak celu obserwacji

• Brak standaryzacji arkuszy obserwacyjnych

• Nierejestrowanie obserwacji, brak opisu zachowania

• Brak obiektywizmu ( nieuwzgl. cech pozytywnych,

słabych , mocnych stron, cech

świadczących o cechach indywidualnych)

• Powierzc

howność, ogólnikowość

• Nie

właściwe stosowanie pojęć psychologicznych, pedagogicznych

• Nie uwzg

lędnianie związku między poznawaniem jednostki a a oddziaływaniem

środowiska

• Znieksz

tałcanie treści ze względu na procesy emocjonalne i właściwości obserwatora

• Wyprowadzanie przedwczesnych wniosków

Podstawowe b

łędy:

• Brak celu obserwacji

• Brak standaryzacji arkuszy obserwacyjnych

• Nierejestrowanie obserwacji, brak opisu zachowania

• Brak obiektywizmu ( nieuwzgl. cech pozytywnych,

słabych , mocnych stron, cech

świadczących o cechach indywidualnych)

• Powierzc

howność, ogólnikowość

• Nie

właściwe stosowanie pojęć psychologicznych, pedagogicznych

• Nie uwzg

lędnianie związku między poznawaniem jednostki a a oddziaływaniem

środowiska

• Znieksz

tałcanie treści ze względu na procesy emocjonalne i właściwości obserwatora

• Wyprowadzanie przedwczesnych wniosków

KARTA OBSERWACJI DZIECKA (oprac. Dorota Gaul)

IMIĘ I NAZWISKO ...............................................................

DATA URODZENIA ...............................

ADRES .............................................................................

PRZEDSZKOLE ...................................................................

DATA ROZPOCZĘCIA OBSERWACJI ...............................

DATA ZAKOŃCZENIA OBSERWACJI ..............................

SPIS TREŚCI

1. Motoryka duża

str. 3

2. Sprawność manualna

str. 4

3. Ogólna charakterystyka reakcji ruchowych

str. 5

4. Umiejętność koncentracji uwagi w czasie wspólnych zajęć

str. 6

5. Wytrwałość w pracy

str. 7

6. Koncentracja na wykonywanej czynności podczas zabawy

str. 8

7. Pamięć

str. 9

8. Spostrzeganie: A) percepcja wzrokowa

str. 10

B) percepcja słuchowa

str. 11

9. Uczenie się

str. 12

10. Wyobraźnia

str. 13

11. Myślenie

str. 14

12. Pojęcia matematyczne

str. 15

13. Mowa

str. 16

14. Wiedza i zainteresowania

str. 17

15. Zachowania emocjonalne

str. 18

16. Reagowanie na pochwałę

str. 19

17. Reagowanie na naganę

str. 19

18. Obraz samego siebie

str. 20

19. Interakcje z dorosłymi

str. 21

20. Interakcje z dziećmi

str. 22

21. Podejmowanie aktywności

str. 23

22. Samodzielność w wykonywaniu zadań

str. 24

23. Samodzielność (samoobsługa)

str. 25

24. Reagowanie na pojawiające się trudności

str. 27

25. Przystosowanie do grupy

str. 28

26. Informacje dodatkowe o dziecku

str. 28

29. Podsumowanie

str. 29

1. MOTORYKA DUŻA

przechodzenie po torze

przechodzenie po

odwróconej ławeczce

przekraczanie niskich

przeszkód

stanie na jednej nodze

przechodzenie na

czworakach pod

przeszkodą

bieg po obwodzie koła

bieg - slalom (omijanie

wyznaczonych miejsc)

toczenie piłki do siebie

w parach

rzut do celu

kopanie piłki

podskoki w miejscu

skok obunóż w przód

skok obunóż w dół

wchodzenie po

schodach

schodzenie ze schodów

UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:

2. SPRAWNOŚĆ MANUALNA

A. PRAKSJE (patrz tab. 12)

B. SPRAWNOŚĆ GRAFICZNA

umiejętność chwytania

posługiwanie się

pędzlem

posługiwanie się kredką

posługiwanie się

nożyczkami

lepienie z plasteliny

nakładanie krążków na

patyk

nawlekanie koralików

budowanie z klocków

zakolorowywanie

konturów

rysowanie linii pionowej

i poziomej

odtwarzanie prostych

wzorów (koło, kwadrat,

trójkąt)

odtwarzanie wzorów

literopodobnych

utrzymywanie się w linii

przy rysowaniu

“szlaczków”

pisanie liter

rysunek postaci ludzkiej

prace plastyczne

UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:

3. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA REAKCJI RUCHOWYCH

NIGDY

CZASAMI

CZĘSTO

BARDZO CZĘSTO

nadmierna

ruchliwość - nie

może usiedzieć

na miejscu,

biega, skacze,

zmienia miejsce

niepokój

ruchowy (ręce

nogi, tiki,

przyruchy)

nadmierne

wyciszenie,

spokój,

“chowanie się po

kątach”

UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:

4. UMIEJĘTNOŚĆ KONCENTRACJI UWAGI W CZASIE WSPÓLNYCH ZAJĘĆ

NIGDY

CZASAMI

CZĘSTO

BARDZO CZĘSTO

uważa

uważa, ale łatwo

zmienia obiekt

zainteresowań

po upomnieniu
uważa

nie uważa

UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:

5. WYTRWAŁOŚĆ W PRACY

NIGDY

CZASEM

CZĘSTO

BARDZO

CZĘSTO

kończy pracę

samodzielnie

wymaga

zachęty

przerywa pracę

i kończy po

upomnieniu

przerywa pracę

i nie kończy

UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:

6. KONCENTRACJA NA WYKONYWANEJ CZYNNOŚCI PODCZAS ZABAWY

KOŃCZY
ZADANIE

LUB

ZABAWĘ

BAWI SIĘ

PRZEZ

DŁUŻSZY

CZAS

KRÓTKO-
ZMIENIA
RODZAJ

AKTYW-

NOŚCI

ZACZYNA I
NIEMAL
ZARAZ
PRZERY-

WA

NIE PODEJ-

MUJE

ZABAWY

zabawa
manipulacyj-

na

zabawa

konstrukcyj-

na

twórczość

plastyczna

zabawa

tematyczna

zabawa

ruchowa

UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:

7. PAMIĘĆ

pamięć krótkotrwała (ilość

zapamiętanych

bezsensownych sylab, cyfr)

zapamiętywanie położenia

przedmiotów w przestrzeni

(zabawa w “co się

zmieniło?”

zapamiętywanie krótkich
wierszy, piosenek

zapamiętywanie treści
krótkich opowiadań, bajek

zapamiętywanie zdarzeń

UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:

8. SPOSTRZEGANIE

A) PERCEPCJA WZROKOWA

opowiadanie o obrazku -
dostrzeganie szczegółów

rozróżnianie i nazywanie
kolorów

dostrzeganie różnic

dostrzeganie podobieństw

układanie puzzli płaskich

i przestrzennych

odtwarzanie wzorów
płaskich

odtwarzanie wzorów
przestrzennych

rozpoznawanie liter

UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:

B) PERCEPCJA SŁUCHOWA

rozpoznawanie dźwięków z
otoczenia

odtwarzanie rytmu

odtwarzanie kolejności
dźwięków

wyróżnianie. rozpoznawanie i
powtarzanie głosek

analiza i synteza wyrazów o
prostej budowie fonetyczej:

Wyodrębnianie wybranych

głosek w nagłosie, wygłosie, w

środku wyrazu, przeliczanie

głosek w wyrazie,

wydrębnianie sylab,

rozróżnianie samogłosek i

spółgłosek

UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:

9. UCZENIE SIĘ

czy dziecko w nowych

sytuacjach, przy

rozwiązywaniu zadań, z

którymi nie potrafi sobie

poradzić umie korzystać ze

wskazówek dorosłego lub

innych dzieci i uczy się

rozwiązywać dane zadanie

UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:

10. WYOBRAŹNIA

w zabawie

w wypowiedziach dziecka

w pracach plastycznych

w zabawach tematyczno-
ruchowych

UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:

11. MYŚLENIE

rozumienie istoty symbolu

myślenie przyczynowo-
skutkowe

uogólnianie i tworzenie
definicji

klasyfikowanie treści na
podstawie związków
przynależności,
podrzędności, nadrzędności

a) zabawy typu: “co tu nie
pasuje”

b) werbalne uzasadnianie

podobieństw

UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:

12. POJĘCIA MATEMATYCZNE

znajomość określeń

dotyczących położenia

przedmiotów

znajomość określeń

dotyczących określenia

kierunku w przestrzeni

znajomość określeń

dotyczących wielkości

przedmiotów

znajomość określeń
dotyczących ciężaru

znajomość określeń
dotyczących pojemności

znajomość określeń
dotyczących czasu

umiejętność

rozpoznawania i

nazywania podstawowych

figur geometrycznych

rozumienie istoty pojęcia

zbiór (klasyfikowanie i

segregowanie różnych

przedmiotów ze względu

na wskazane cechy)

rozumienie pojęcia liczby

umiejętność liczenia

znajomość cyfr oraz
znaków <,>,+,-,=

UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:

13. MOWA

poziom aktywności

werbalnej

komunikatywność

wypowiedzi

zasób słownictwa

biernego

zasób słownictwa

czynnego

używanie rzeczowników

używanie czasowników

używanie przymiotników

używanie przysłówków

używanie zaimków

używanie zdań

zadawanie pytań

poprawność wymowy

czytanie prostych

wyrazów

czytanie prostych zdań

czytanie ze zrozumieniem
dłuższych tekstów

UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:

14. WIEDZA I ZAINTERESOWANIA

wiedza o sobie

wiedza o swojej rodzinie

wiedza o przedszkolu

wiedza o najbliższym
otoczeniu

wiedza o świecie

preferencje dotyczące
rodzaju aktywności:

-zadania intelektualne -
zagadki, słuchanie bajek,
opowiadań, oglądanie
książek, rozmowy z dorosłymi

-zabawy konstrukcyjne

-zabawy tematyczne

-twórczość plastyczna

-zabawy ruchowe

-ćwiczenia gimnastyczne

UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:

15. ZACHOWANIA EMOCJONALNE

NIGDY

CZASEM

CZĘSTO

BARDZO

CZĘSTO

NASTRÓJ

emocje

pozytywne

emocje

negatywne

zrównowa-

żenie emo-

cjonalne

pobudliwość

impulsyw-

ność

labilność

emocjonalna

ZACHO-

WANIA

uśmiech

głośna

radość

niepokój

smutek,

przygaszenie

nieśmiałość

lęk

płacz

obrażanie się

agresywne

gesty

agresja

werbalna

agresja

czynna

UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:

16. REAGOWANIE NA POCHWAŁĘ

NIGDY

CZASEM

CZĘSTO

BARDZO CZĘSTO

silnie

słabo

nie reaguje

UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:

17. REAGOWANIE NA NAGANĘ

NIGDY

CZASEM

CZĘSTO

BARDZO

CZĘSTO

silnie

słabo

nie reaguje

UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA

18. OBRAZ SAMEGO SIEBIE

Zachowanie dziecka wskazuje na to, że:

NIGDY

CZASEM

CZĘSTO

BARDZO CZĘSTO

czuje się ważne i
kochane

czuje się
akceptowane

potrafi być
samokrytyczne

potrafi

dopominać się o

własne prawa

ma pozytywną
samoocenę

potrafi ponieść
odpowiedzial-

ność za własne

czyny

wierzy we

własne

możliwości

stara się na

różne możliwe

sposoby zwrócić

na siebie uwagę

UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:

19. INTERAKCJE Z DOROSŁYMI

NIGDY

CZASEM

CZĘSTO

BARDZO CZĘSTO

dobry, ufny

kontakt z

dorosłymi

aktywnie reaguje

na kontakt

inicjowany prze

dorosłego

zadaje pytania

dorosłym

prosi dorosłych o

pomoc

szuka u

dorosłych

oparcia (skarży,

chroni się)

lubi fizyczny

kontakt (branie

na kolana,

przytulanie itp.)

zachęca

dorosłego do

wspólnej

aktywności

chętnie

odpowiada na

pytania

dorosłych

wypełnia

polecenia

dorosłego

kierowane do

grupy

wypełnia

polecenia

dorosłego

kierowane

indywidualnie

UWAGI, INNE SPOSTRZEŻEN

20. INTERAKCJE Z DZIEĆMI

NIGDY

CZASEM

CZĘSTO

BARDZO CZĘSTO

kontakty w

zabawie

kontakty przy

wykonywaniu

zadań

wczuwanie się w

sytuację innych

branie pod

uwagę innych

czynna agresja

wybuchy złości

żądanie

niezwłocznego

spełnienia

oczekiwań

nieprzewidy-

walność reakcji

UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:

21. PODEJMOWANIE AKTYWNOŚCI

NIGDY

CZASEM

CZĘSTO

BARDZO CZĘSTO

z własnej

inicjatywy

pod wpływem

zachęty

UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:

22. SAMODZIELNOŚĆ W WYKONYWANIU ZADAŃ

NIGDY

CZASEM

CZĘSTO

BARDZO CZĘSTO

samodzielnie

wymaga

niewielkiej

pomocy

wymaga ciągłej

pomocy

UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:

23. SAMODZIELNOŚĆ w zakresie SAMOOBSŁUGI

NIGDY

CZASEM

CZĘSTO

BARDZO CZĘSTO

ściąganie
skarpet, rajstop,
spodni,
rozsznurowa-

nych butów

zakładanie

skarpet, rajstop,

spodni, butów

zawiązywanie
sznurowadeł

rozbieranie się

(bluzka, koszula,

swetr, sukienka)

ubieranie się

(bluzka, swetr,

sukienka)

zapinanie
guzików, zamka

błyskawicznego

picie z kubka bez
pomocy

jedzenie łyżką
bez pomocy

jedzenie

widelcem bez

pomocy

przy jedzeniu

stara się mieć

czystą buzię i

ubranie

przy jedzeniu

stara się nie

rozlewać płynu i

nie rozrzucać

pokarmu

sygnalizowanie,

że chce wyjść do

ubikacji

samodzielne

radzenie sobie w

ubikacji

samodzielne

mycie rąk i

twarzy

samodzielne

wycieranie rąk i

twarzy

samodzielne
mycie zębów

samodzielne
czesanie się

samodzielne

wchodzenie po

schodach

samodzielne

schodzenie ze

schodów

UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:

24. REAGOWANIE NA POJAWIAJĄCE SIĘ TRUDNOŚCI

NIGDY

CZASEM

CZĘSTO

BARDZO CZĘSTO

próbuje

przezwyciężyć

trudności

samodzielnie

prosi o pomoc

dorosłego - po

uzyskaniu

wskazówek

kontynuuje

działanie

prosi o czynną

pomoc

dorosłego - po

jej uzyskaniu

kontynuuje

działanie

rezygnuje, nie

prosi o pomoc -

gdy dorosły jej

udzieli -

podejmuje pracę

rezygnuje,

zniechęca się i

przerywa

działanie

UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:

Adaptacja w grupie

...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...............................................

INFORMACJE DODATKOWE

...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................

PODSUMOWANIE

(mocne i słabsze strony dziecka, ewentualne zalecenia i wskazania do dalszej pracy)

Anna Frydrychowicz

„Rysunek rodziny”

Rozmowa z dzieckiem po zak

ończeniu przez nie pracy nad rysunkiem.

1. Opowiedz mi o rodzinie, któr

ą narysowałeś, co to za rodzina?

2. Powiedz i pok

aż kogo narysowałeś na swoim rysunku?

3. Kto w tej rodzinie jest najbardziej m

iły, dobry? Dlaczego?

4. Kto w tej rodzinie jest najmniej m

iły, dobry, dlaczego?

5. Komu w tej rodzinie jest najlepiej, kto jest najbardziej szcz

ęśliwy? Dlaczego?

6. Komu w tej rodzinie jest najgorzej, kto jest najmniej szcz

ęśliwy? Dlaczego?

7. Czy chcia

łbyś coś zmienić w tej rodzinie?

8. Dlaczego nie narysowa

łeś ..............................? (w przypadku kiedy dziecko rysując własną

rodzi

nę pomija na rysunku postacie wchodzące w jej skład)

Inne wypowiedzi badanego dotycz

ące własnej rodziny.

E.S Schaefer, M Aaronson

Kwestionariusz zachowania się dziecka w przedszkolu i w szkole

(Classroom behavior Inventory Preschool to Primary)

Za zgodą E. S. Schaefera opracowanie polskie J Rembowski

1

Chętnie wypowiada się na temat swych zabawek,

ubioru i tego, co robi

4 3 2 1

2

Często zmienia miejsce w sali (klasie), pokoju itp. bez

specjalnej potrzeby

4 3 2 1

3

Ujmuje się za każdym i ochrania każdego, komu inni

dokuczają

4 3 2 1

4

O ile nie musi bawić się z innymi, bawi się najchętniej

4 3 2 1

5

Pracuje tak długo, by całkowicie osiągnąć cel

4 3 2 1

6

Rozczarowuje się z powodu drobnych (błahych) spraw

4 3 2 1

7

Nie czeka, aż inni zbliżą się do niego, lecz pierwszy czyni
przyjacielski gest

4 3 2 1

8

Często nie kończy rozpoczętej pracy, gry itp., bo traci
dla niej zainteresowanie

4 3 2 1

9

Nie zabiera dzieciom zabawek czy przedmiotów, gdy te
się nimi bawią

4 3 2 1

10

Kiedy występuje przed grupą ma cichy i niepewny głos 4 3 2 1

11

Skupia swoją uwagę na tym, co robi i nic nie jest w
stanie jej oderwać

4 3 2 1

12

Jeżeli zostanie za coś zganiony – siada i zaczyna się
dąsać

4 3 2 1

13

Gdy tylko w pobliżu znajdują się jakieś dzieci – chętnie
rozpoczyna z nimi rozmowę

4 3 2 1

14

Często wierci się, siada, wstaje, kręci się, porusza itp.

4 3 2 1

15

Chętnie użycza innym materiału, oddaje kubek z wodą i
inne swoje rzeczy

4 3 2 1

16

Rzadko z własnej inicjatywy dołącz się do innych, gdy ci
pracują

4 3 2 1

17

Nie zraża się (nie rezygnuje) gdy podjęta przez niego
praca nie przynosi efektów i kontynuuje ją nadal

4 3 2 1

18

Jeżeli nie pozwala mu się robić tego, na co ma ochotę –
zaczyna narzekać i jęczeć

4 3 2 1

19

Dobiera kolegów i organizuje z nimi wspólne zabawy

4 3 2 1

20

Często nie kończy rozpoczętego zadania, bo inne rzeczy
odciągają jego uwagę

4 3 2 1

21

Stara się nie zakłócać spokoju innym

4 3 2 1

22

Nie potrafi wprost patrzeć w twarz osobom starszym,
odwraca od nich głowę, lub opuszcza ją w dół

4 3 2 1

23

Mimo hałasu i ruchu panującego wokół niego –
zachowuje spokój i nie przerywa zajęcia

4 3 2 1

24

Po kłótni, sprzeczce (sporze) złości się i gniewa przez
dłuższy czas

4 3 2 1

25

Gdy jest w grupie (gromadzie) zawsze ma coś do
powiedzenia

4 3 2 1

26

Nie usiedzi spokojnie, by wysłuchać dłuższego
opowiadania

4 3 2 1

27

Szybko przebacza tym, którzy mu dokuczają

4 3 2 1

28

Jeśli inne dzieci przyłączają się do niego – przerywa
zabawę

4 3 2 1

29

Niechętnie odchodzi od rozpoczętej pracy

4 3 2 1

30

Gdy mu ktoś dokuczy, lub się z kimś posprzecza – ma
ochotę bić i kopać

4 3 2 1

31

Podczas gier, zajęć, lub zabaw itp. stara się połączyć
dzieci w grupę według własnego upodobania

4 3 2 1

32

Każde najdrobniejsze zakłócenie z zewnątrz – odrywa
jego uwagę

4 3 2 1

33

Cierpliwie czeka swojej kolejności

4 3 2 1

34

Kiedy ktoś go obserwuje – wydaje się być mniej
sprawny i mniej zręczny

4 3 2 1

35

Jest tak zaabsorbowany tym, co robi, że nie słyszy, co

4 3 2 1

się do niego mówi

36

Kiedy nie pozwala mu się robić tego, co chce, dąsa się i
nie bierze udziału w zajęciach (zabawie)

4 3 2 1

37

Lubi opowiadać o wszystkim, co mu się przydarzyło

4 3 2 1

38

Nie może znaleźć sobie miejsca, kręci się, wykręca
palce, przebiera nogami

4 3 2 1

39

Zawiera znajomości z każdym napotkanym dzieckiem

4 3 2 1

40

Zwykle pracuje samotnie

4 3 2 1

41

Zawsze mozoli się nad pracami, by uwieńczyć je
skutkiem

4 3 2 1

42

Jeśli nie może zrobić tego czego chce – popada w zły
humor

4 3 2 1

43

Chętnie przyłącza się do grona bawiących się
(pracujących) i zachęca do tego innych

4 3 2 1

44

Przez chwilę tylko skupia uwagę na przedmiotach

4 3 2 1

45

Otwiera innym drzwi i stara się nie stać przejściu

4 3 2 1

46

Rozmawia z wychowawcą (nauczycielem) cichym i
niepewnym głosem

4 3 2 1

47

Gdy zabawka lub czynność go interesuje – bez reszty
skupia nań uwagę

4 3 2 1

48

Kiedy żąda się od niego aby poczekał na swoją kolejkę –
gniewa się i nie bierze udziału w grze (zajęciu)

4 3 2 1

49

Jest pierwszym, który zabiera głos w sprawach
klasowych (grupy)

4 3 2 1

50

Lubi biegać bez celu

4 3 2 1

51

Dzieciom skrzywdzonym lubi dodawać otuchy

4 3 2 1

52

Kiedy inni zbierają się, aby śpiewać, tańczyć czy bawić
się – on oddala się

4 3 2 1

53

Pracuje przy rozwiązywaniu łamigłówek, układaniu
zabawek konstrukcyjnych itp. tak długo, aż daną
czynność doprowadzi do końca

4 3 2 1

54

Jeśli nie otrzymuje tego czego pragnie – staje się
niespokojny i arogancki

4 3 2 1

55

Przyłącza się chętnie do grupy i wnosi do niej radość
(atmosferę koleżeństwa)

4 3 2 1

56

Zajęcia innych łatwo rozpraszają jego uwagę

4 3 2 1

57

Chętnie mówi „dziękuję” i okazuje szacunek

4 3 2 1

58

Jeżeli zwraca się na niego uwagę – wykazuje mniejsze
napięcie i większą swobodę

4 3 2 1

59

Wykonywana w klasie (sali) praca zaprząta go bez reszty
i nic nie jest w stanie go od niej oderwać

4 3 2 1

60

Kiedy czuje się urażony – trudno u niego o przebaczenie 4 3 2 1

Instrukcja:

Opisz możliwie jak najdokładniej zachowanie się dziecka, ucznia, przez obrysowanie kółkiem jednej z
czterech liczb według następującej propozycji:

Jeżeli dane stwierdzenie jest bardzo zgodne z zachowaniem dziecka – otocz kółkiem liczbę 4

Jeżeli dane stwierdzenie jest tylko w niektórych przypadkach zgodne z zachowaniem dziecka – otocz
kółkiem liczbę 3

Jeżeli dane stwierdzenie jest bardzo mało zgodne z zachowaniem dziecka – otocz kółkiem liczbę 2

Jeżeli dane stwierdzenie jest wcale niezgodne z zachowaniem dziecka – otocz kółkiem liczbę 1