II. Procesy endogeniczne kształtuja˛ oblicze Ziemi
1.
Rozpoznaj typ wulkanu na podstawie cech lawy.
Lawy tego wulkanu zawieraja˛ niewiele krzemionki, maja˛ mała˛ lepkos
´c
´ i sa˛ rzadkie. Roz-
lewaja˛ sie
˛ na duz
˙e odległos
´ci, gazy łatwo sie
˛ z nich ulatniaja˛, a erupcja ma spokojny przebieg.
.............................................................................
2.
Uzupełnij zdania tak, aby wyjas
´niły poje
˛cia.
a. Kaldera to
....................................................................................................................................................................................
b. Materiały piroklastyczne to
..............................................................................................................................................
c. Pumeks powstaje z
.................................................................................................................................................................
3.
Dwutlenek krzemu (krzemionka) decyduje o włas
´ciwos
´ciach lawy. Wymien
´ dwie ce-
chy lawy zalez
˙ne od ilos
´ci krzemionki w niej zawartej.
a.
..............................................................................................................................................................................................................
b.
..............................................................................................................................................................................................................
4.
Opro
´cz pary wodnej wulkany wyrzucaja˛ do atmosfery takz
˙e inne gazy: dwutlenek
we˛gla, dwutlenek siarki, siarkowodo
´r i metan. Wymien
´ dwa skutki, kto
´re moga˛ spowodo-
wac
´ gazy wulkaniczne.
a.
..............................................................................................................................................................................................................
b.
..............................................................................................................................................................................................................
5.
Na kuli ziemskiej wyste˛puje najwie˛cej stratowulkano
´w. Wyjas
´nij budowe
˛ stoz
˙ko
´w
wulkanicznych tego typu wulkano
´w.
....................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................
6.
Poro
´wnaj wulkany eksplozywne i efuzywne. Podaj trzy wyste
˛puja˛ce mie˛dzy nimi
ro
´z
˙nice.
a.
..............................................................................................................................................................................................................
b.
..............................................................................................................................................................................................................
c.
..............................................................................................................................................................................................................
7.
Podanym typom wulkano
´w przyporza˛dkuj wymienione niz
˙ej wulkany.
Nazwy wulkano
´w: Hekla, Etna, Wezuwiusz, Mauna Loa, Mayon
Typy wulkano
´w
Nazwy wulkano
´w
a. eksplozywne
b. efuzywne
1
LICEUM – TESTY DLA CIEBIE – publikacja internetowa
Geografia, 2. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
8.
Na rysunku podpisz elementy budowy wulkanu.
9.
Uzupełnij zdania:
a. Eksplozja wulkanu, podczas kto
´rej wydostaja˛ sie˛ potoki lawy oraz materiał piroklastyczny,
to
.............................................................................
b. Podmorskie trze˛sienia ziemi przyczyniaja˛ sie˛ do powstania pote˛z
˙nych fal zwanych
.............................................................................
c. W strefach subdukcji wyste˛puje az
˙
.............
% wulkano
´w.
10.
Zaznacz ten szereg nazw geograficznych, kto
´ry nie odpowiada kryterium przy-
porza˛dkowania, jakim jest wyste˛powanie wulkano
´w.
a. Etna, Kluczewska Sopka, Orizaba, Popocatepetl
r
b. Wyspy Liparyjskie, Sycylia, Hawaje, Wyspy Japon
´skie
r
c. Islandia, Irlandia, Hawaje, Filipiny
r
11.
Trze˛sienia ziemi przebiegaja˛ inaczej w strefie ryftu i w strefie subdukcji. Podaj dwie
istotne ro
´z
˙nice pomie
˛dzy tymi typami trze˛sien
´ ziemi i wyjas
´nij, na czym one polegaja˛.
a.
..............................................................................................................................................................................................................
b.
..............................................................................................................................................................................................................
12.
Do cyfry, wyraz
˙aja˛cej procentowy udział typu trze˛sien
´ ziemi w ogo
´lnej liczbie trze˛sien
´
ziemi, dopisz nazwe
˛ tego typu trze˛sien
´.
a. 3%
....................................................
b. 7%
....................................................
c. 90%
....................................................
2
LICEUM – TESTY DLA CIEBIE – publikacja internetowa
Geografia, 2. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
13.
Zaznacz, do jakiego typu obszaro
´w zaliczane sa˛ obszary starych platform kon-
tynentalnych i obszary den baseno
´w oceanicznych.
a. sejsmicznych
r
b. asejsmicznych
r
c. pensejsmicznych
r
d. tektonicznych
r
14.
Uzupełnij zdania, wybieraja˛c odpowiednie okres
´lenia skal spos
´ro
´d podanych.
Skale: Beauforta,
Richtera,
Farenheita,
Mercallego
a. Amplituda wstrza˛so
´w sejsmicznych okres
´la wielkos
´c
´ trze˛sienia ziemi od 0 do 8 stopni i
mierzona jest według skali
.............................................................................
b. Skutki trze˛sienia ziemi mierzy sie˛ za pomoca˛ 12-stopniowej skali .......................................
15.
Uzasadnij stwierdzenie: Trze˛sienia ziemi i wybuchy wulkano
´w sa˛ zaliczane do
kataklizmo
´w.
....................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................
16.
Japonia jest krajem cze˛sto nawiedzanym przez kle
˛ski z
˙ywiołowe, do kto
´rych nalez
˙a˛:
....................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................
17.
Oznacz litera˛ P zdania prawdziwe, a litera˛ B zdania błe˛dne.
a. Pra˛dy konwekcyjne zachodza˛ce w skorupie ziemskiej prowadza˛ do ruchu płyt litosfery
.............
b. W strefach ryfto
´w naste˛puje przyrastanie dna oceanicznego
.............
c. Zanurzenie płyty oceanicznej pod kontynentalna˛ w strefie subdukcji powoduje, z
˙e po-
wierzchnia Oceanu Spokojnego powie
˛ksza sie˛
.............
18.
Spos
´ro
´d wymienionych struktur zaznacz te, kto
´re nie zostały wykształcone w wyniku
proceso
´w plutonicznych.
a. batolity
r
b. brekcje
r
c. dajki
r
d. sille
r
e. mogoty
f. lakolity
r
g. kaldery
r
19.
Korzystaja˛c z rysunko
´w, opisz kolejne etapy rozwoju go
´r fałdowych.
a.
..............................................................................................................................................................................................................
b.
..............................................................................................................................................................................................................
c.
..............................................................................................................................................................................................................
d.
..............................................................................................................................................................................................................
a.
b.
c.
d.
3
LICEUM – TESTY DLA CIEBIE – publikacja internetowa
Geografia, 2. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
20.
Poro
´wnaj go
´ry fałdowe i zre˛bowe. W tabeli zapisz po trzy cechy istotne dla tych go
´r.
a. Go
´ry fałdowe
b. Go
´ry zre
˛bowe
21.
Wymienione krainy geograficzne pogrupowano według kryterium układu warstw
skalnych. Zaznacz szereg, kto
´ry nie odpowiada temu kryterium przyporza˛dkowania.
a. Sudety, Alpy, Wogezy
r
b. Wyz
˙yna Kolorado, Wyz
˙yna Brazylijska, Nizina Wschodnioeuropejska
r
c. Karpaty, Andy, Himalaje
r
22.
Okres
´l poje
˛cie procesu endogenicznego, z kto
´rym zwia˛zany jest szereg podanych nazw:
a. lapolity, intruzje, z
˙yły:
..........................................................................................................................................................
b. ognisko, lawa, komin:
...........................................................................................................................................................
c. płaszczowina, fałd, synklina:
...........................................................................................................................................
23.
Z podanych okres
´len
´ wybierz te, kto
´re utworza˛ poprawny tekst. Błe˛dne sformułowania
skres
´l.
a. Obszar Polski, chociaz
˙ jest zro
´z
˙nicowany pod wzgle˛dem tektonicznym, nalez
˙y do obszaro
´w
sejsmicznych/asejsmicznych
.
b. Zjawiska powulkaniczne (wyziewy gazo
´w wulkanicznych i gejzery)
nie wyste
˛puja˛/wy-
ste
˛puja˛
na obszarze Polski.
c. S
´lady dawnej działalnos´ci wulkanicznej w postaci wylewo´w bazaltowych i andezytowych
wyste˛puja˛ w
Sudetach/Go
´rach S
´wie˛tokrzyskich
.
24.
Dopasuj nazwe˛ do opisywanego procesu:
Nazwy proceso
´w: izostazja, orogeneza, epejrogeneza, diageneza
a. Pionowe, powolne ruchy skorupy ziemskiej o charakterze odwracalnym obejmuja˛ce duz
˙e
obszary.
.........................................................................................................................................................................................
b. Poziome przesunie˛cia płyt litosfery prowadza˛ce do likwidowania geosynklin i fałdowania
zgromadzonych w nich osado
´w.
....................................................................................................................................
c. Da˛z
˙nos
´c
´ mas w skorupie ziemskiej do ro
´wnowagi grawitacyjnej dzie˛ki plastycznos
´ci as-
tenosfery
.........................................................................................................................................................................................
25.
Oznacz litera˛ P zdania prawdziwe, a litera˛ B zdania błe˛dne.
a. Na granicach płyt litosfery wyste
˛puje około 90% wszystkich trze˛sien
´ ziemi
.............
b. Na obszarach, gdzie jedna płyta wchodzi pod druga˛, czyli w strefach subdukcji, powstaja˛
rowy oceaniczne
.............
c. Granice płyt litosfery pokrywaja˛ sie˛ z obszarami kontynento
´w
.............
4
LICEUM – TESTY DLA CIEBIE – publikacja internetowa
Geografia, 2. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
Modele poprawnych odpowiedzi
do testo
´w
II. PROCESY ENDOGENICZNE KSZTAŁTUJA˛ OBLICZE ZIEMI
Nr
zad.
Prawidłowa odpowiedz
´
Nazwa sprawdzanej umieje
˛tnos
´ci
Poziom
wymagan
´
Kat.
takson.
1.
wulkan tarczowy
Znajomos
´c
´ fakto´w, poje˛c
´, zalez
˙nos
´ci,
prawidłowos
´ci i teorii niezbe˛dnych do
zrozumienia i przedstawienia zdarzen
´,
zjawisk i proceso´w w zakresie geografii
fizycznej
P
B
2.
a. rozległe obniz
˙enie na szczycie wulkanu
powstałe na skutek zapadnie˛cia lub wy-
sadzenia cze˛s
´ci szczytowej stoz
˙ka;
b. stałe produkty erupcji wulkanicznej;
c. lepkiej lawy zawieraja˛cej duz
˙o skład-
niko
´w lotnych
jw.
P
B
3.
a. zasadowos
´c
´
b. kolor
(Lawy zasadowe maja˛ mało krzemionki i
ciemniejsza˛ barwe˛).
Wyjas
´nianie i ocenianie przebiegu oraz
konsekwencji zjawisk i proceso
´w przy-
rodniczych
PP
C
4.
kwas
´ne opady;
s
´mierc
´ organizmo
´w z
˙ywych (uduszenie);
zapylenie atmosfery;
mniejsze
nasłonecznienie
powoduja˛ce
obniz
˙enie temperatury powietrza.
jw.
P
C
5.
Stoz
˙ki stratowulkano
´w sa˛ zbudowane
z naprzemianległych warstw zastygłej
lawy powstałej w wyniku erupcji spokoj-
nej i materiału piroklastycznego wy-
rzucanego w wyniku erupcji gwałtownej.
jw.
P
C
6.
Wulkany efuzywne (lawowe) maja˛ spo-
kojny przebieg erupcji; Ich lawy sa˛ za-
sadowe, mało lepkie i rzadkie; Wulkany
te najcze˛s
´ciej sa˛ tarczowe, niskie;
Wulkany eksplozywne maja˛ gwałtowny
przebieg erupcji; Ich lawy najcze˛s
´ciej sa˛
kwas
´ne, lepkie i ge˛ste; Wulkany te sa˛
stoz
˙kowe, wysokie.
Znajomos
´c
´ fakto´w, poje˛c
´, zalez
˙nos
´ci,
prawidłowos
´ci i teorii niezbe˛dnych do
zrozumienia i przedstawienia zdarzen
´,
zjawisk i proceso´w w zakresie geografii
fizycznej
PP
C
7.
a. Mauna Loa, Hekla, Mayon
b. Wezuwiusz, Etna
Znajomos
´c
´ fakto´w, poje˛c
´, zalez
˙nos
´ci,
prawidłowos
´ci i teorii niezbe˛dnych do
zrozumienia i przedstawienia zdarzen
´,
zjawisk i proceso´w w zakresie geografii
fizycznej
P
A
8.
Korzystanie z ro
´z
˙nych z
´ro
´deł informacji
w celu odczytywania, interpretowania
i przetwarzania informacji zapisanych w
postaci mapy, tekstu, tabel, wykreso
´w,
fotografii, modeli i schemato
´w
P
B
5
LICEUM – TESTY DLA CIEBIE – publikacja internetowa
Geografia, 2. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
Nr
zad.
Prawidłowa odpowiedz
´
Nazwa sprawdzanej umieje
˛tnos
´ci
Poziom
wymagan
´
Kat.
takson.
9.
a. erupcja
b. tsunami
c. 80%
Znajomos
´c
´ fakto´w, poje˛c
´, zalez
˙nos
´ci,
prawidłowos
´ci i teorii niezbe˛dnych do
zrozumienia i przedstawienia zdarzen
´,
zjawisk i proceso´w w zakresie geografii
fizycznej
P
B
10.
c
jw.
P
B
11.
Głe˛bokos
´c
´ wyste˛powania: w strefie ryftu
oceanicznego trze˛sienia ziemi wyste˛puja˛
na małych głe˛bokos
´ciach.
Intensywnos
´c
´ procesu: silniejsze trze˛sie-
nia ziemi sa˛ w strefie ryftu oceanicznego;
Odległos
´c
´ od uskoku: silniejsze trze˛sienia
ziemi sa˛ w strefie uskoko´w na kon-
tynentach.
Wyjas
´nianie i ocenianie przebiegu oraz
konsekwencji zjawisk i proceso
´w przy-
rodniczych
PP
C
12.
a. zapadowe
b. wulkaniczne
c. tektoniczne
Znajomos
´c
´ fakto´w, poje˛c
´, zalez
˙nos
´ci,
prawidłowos
´ci i teorii niezbe˛dnych do
zrozumienia i przedstawienia zdarzen
´,
zjawisk i proceso´w w zakresie geografii
fizycznej
P
A
13.
b
jw.
P
B
14.
a. Richtera
b. Mercallego
jw.
P
A
15.
Sa˛ nieprzewidywalne, człowiek ma ogra-
niczone moz
˙liwos
´ci przeciwdziałania im,
powoduja˛ olbrzymie straty materialne
i biologiczne.
Wyjas
´nianie i ocenianie przebiegu oraz
konsekwencji zjawisk i proceso
´w przy-
rodniczych
P
C
16.
tsunami, tajfuny, trze˛sienia ziemi, wy-
buchy wulkano´w i inne poprawne
Znajomos
´c
´ fakto´w, poje˛c
´, zalez
˙nos
´ci,
prawidłowos
´ci i teorii niezbe˛dnych do
zrozumienia i przedstawienia zdarzen
´,
zjawisk i proceso´w w zakresie geografii
fizycznej
P
B
17.
a. P, b. P, c. B
jw.
P
B
18.
b, e, g
jw.
P
B
19.
a. W geosynklinie gromadza˛ sie˛ osady,
dno geosynkliny pogłe˛bia sie˛ – asteno-
sfera sie˛ ugina;
b. Naste˛puje nacisk sa˛siaduja˛cych ob-
szaro´w la˛dowych (kier kontynentalnych);
c. Osady zgromadzone w geosynklinie
fałduja˛ sie˛, wypie˛trzaja˛c pionowo;
d. Morze uste˛puje, na powierzchni la˛du
stercza˛ pofałdowane utwory (go
´ry fałdo-
we).
Wyjas
´nianie i ocenianie przebiegu oraz
konsekwencji zjawisk i proceso
´w przy-
rodniczych
P
C
20.
a. Typowe dla obszaro
´w, na kto´rych wy-
ste˛powały ruchy go´rotwo´rcze; maja˛ za-
chowana˛ cia˛głos
´c
´ warstw skalnych; wy-
ste˛puja˛ fałdy, synkliny i antykliny;
b. Wyste˛puja˛ na obszarach ponownie
wypie˛trzonych, kto
´re wczes
´niej uległy
ruchom go
´rotwo
´rczym; cia˛głos
´c
´ warstw
jest przerwana uskokami, wyste˛puja˛
zre˛by oddzielone rowami tektonicznymi.
jw.
P
C
6
LICEUM – TESTY DLA CIEBIE – publikacja internetowa
Geografia, 2. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
Nr
zad.
Prawidłowa odpowiedz
´
Nazwa sprawdzanej umieje
˛tnos
´ci
Poziom
wymagan
´
Kat.
takson.
21.
a
Znajomos
´c
´ fakto´w, poje˛c
´, zalez
˙nos
´ci,
prawidłowos
´ci i teorii niezbe˛dnych do
zrozumienia i przedstawienia zdarzen
´,
zjawisk i proceso´w w zakresie geografii
fizycznej
P
B
22.
a. proces plutoniczny
b. proces wulkaniczny
c. proces orogeniczny
jw.
P
B
23.
Nalez
˙y skres
´lic
´:
a. sejsmicznych
b. wyste˛puja˛
c. Go
´rach S
´wie˛tokrzyskich
jw.
P
B
24.
a. epejrogeneza
b. orogeneza
c. izostazja
jw.
P
B
25.
a. P, b. P, c. B
jw.
PP
B
7
LICEUM – TESTY DLA CIEBIE – publikacja internetowa
Geografia, 2. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl