III. Procesy egzogeniczne kształtuja˛ oblicze Ziemi
1.
Podane procesy przyporza˛dkuj wywołuja˛cym je siłom zewne˛trznym lub wewne
˛trznym.
trze˛sienie ziemi
erupcja wulkanu
erozja rzeczna
gejzery
wietrzenie skał
tworzenie sie˛ skał
spływy mas błotnych
fałdowanie łan
´cucho
´w go
´rskich
powstawanie wydm
abrazja brzegu morskiego
wyste˛powanie cieplic
tworzenie sie˛ jaskin
´
a. siły wewne˛trzne:
......................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................
b. siły zewne˛trzne:
.......................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................
2.
Na podstawie opisu rozpoznaj rodzaj wietrzenia.
a. Kruszenie i rozpad skał naste˛puja˛ce pod wpływem zmian temperatury to wietrzenie
.............................................................................
b. Proces, w wyniku kto
´rego zmienia sie˛ skład chemiczny skał to wietrzenie
.............................................................................
c. Rozkruszanie skał oraz zmiana ich składu chemicznego na skutek działalnos
´ci ros
´lin i
zwierza˛t to wietrzenie
.............................................................................
3.
Gołoborza sa˛ efektem wietrzenia mrozowego i powstały w warunkach mroz
´nego kli-
matu peryglacjalnego w plejstocenie. Wymien
´ trzy obszary w Polsce, gdzie wyste˛puja˛ takie
rumowiska skalne.
a.
.............................................................................
b.
.............................................................................
c.
.............................................................................
4.
Ruchy grawitacyjne mas skalnych to odprowadzanie zwietrzeliny pod wpływem siły
cie
˛z
˙kos
´ci. Wyro
´z
˙niamy ro
´z
˙ne rodzaje rucho
´w grawitacyjnych. Do podanych rodzajo
´w ru-
cho
´w dopisz przykłady.
Rodzaje rucho
´w grawitacyjnych mas
skalnych
Przykłady zaobserwowane w s
´rodowisku
a. obrywanie
b. odpadanie
c. osuwanie
1
LICEUM – TESTY DLA CIEBIE – publikacja internetowa
Geografia, 2. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
5.
Dopisz nazwe˛ procesu egzogenicznego, do kto
´rego odnosza˛ sie
˛ wszystkie wymienione
nazwy:
a. hydroliza, uwe˛glanowienie, utlenianie, uwadnianie, rozpuszczanie
.......................................................
b. obryw, spływ, spełzywanie, spłukiwanie, odpadanie
.......................................................................................
c. deflacja, saltacja, toczenie, przesuwanie, korazja
.............................................................................................
6.
Zwietrzelina pod wpływem siły cie
˛z
˙kos
´ci przemieszcza sie
˛ w do
´ł. Wymien
´ trzy pro-
cesy nalez
˙a˛ce do grawitacyjnych rucho
´w masowych, kto
´re rozpoznajesz na przedstawionym
rysunku.
a.
....................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
b.
....................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
c.
....................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
7.
Uzupełnij zdania.
a. Proces
.......................................
skał przez wody w obecnos
´ci CO
2
to proces
....................................................
b. Szczego
´lnie podatne na proces krasowienia sa˛ skały wapienne oraz
.......................................
i
.......................................
, a w mniejszym stopniu
.......................................
i
.......................................
c. Urozmaicona
rzez
´ba
na
powierzchni
terenu
jest
charakterystyczna
dla
krasu
.......................................
, a wyste
˛powanie jaskin
´, korytarzy i grot cechuje kras
.......................................
8.
W teks
´cie opisuja˛cym procesy i formy krasowe podkres
´l błe˛dy i popraw je.
Warto wiedziec
´, co dzieje sie
˛ z woda˛ opadowa˛, kto
´ra spadnie na obszar zbudowany z wapieni.
Woda ta pobiera dwutlenek siarki z powietrza, przez co moz
˙e rozpuszczac
´ wapienie. Cze
˛sto
wymywa bruzdy ułoz
˙one zgodnie z linia˛ spływu wody, tworza˛c mogoty, pomie
˛dzy kto
´rymi
powstaja˛ z
˙ebra skalne. W miejscu, w kto
´rym woda intensywnie rozpuszcza wapien
´, tworzy sie
˛
wzniesienie nazwane od kształtu, kto
´ry przyjmuje, lejkiem krasowym. Gdy poła˛czy sie
˛ wiele
lejko
´w krasowych, powstaja˛ rozległe zagłe
˛bienia, zwane polja. Uwały sa˛ to natomiast kotliny
powstałe w wyniku długotrwałych i intensywnych proceso
´w krasowych. Osia˛gaja˛ one
znaczne rozmiary, moga˛ zajmowac
´ powierzchnie
˛ dochodza˛ca˛ nawet do 200 km
2
.
na podst. J. Kop i inni, Geografia. Podre
˛cznik, cze
˛s
´c
´ I
2
LICEUM – TESTY DLA CIEBIE – publikacja internetowa
Geografia, 2. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
9.
Na podstawie zamieszczonego rysunku opisz procesy zachodza˛ce na stoku i u jego
podno
´z
˙a pod wpływem wo
´d płyna˛cych.
10.
Działalnos
´c
´ rzez
´botwo
´rcza rzek przebiega inaczej w kaz
˙dym jej odcinku. Dopisz na-
zwe˛ biegu rzeki, w kto
´rym dominuje podany rodzaj działalnos
´ci.
Rodzaj działalnos
´ci
Bieg rzeki
a. erozja wgłe˛bna
b. erozja boczna
11.
Korzystaja˛c z rysunku, opisz kro
´tko warunki, w kto
´rych dochodzi do erozji wstecznej.
12.
Na podstawie opisu rozpoznaj rodzaj ujs
´cia rzeki.
a. Duz
˙a głe
˛bokos
´c
´ zbiornika wodnego, do kto
´rego rzeka uchodzi oraz oddziaływanie silnych
pływo
´w morskich i pra˛do
´w przybrzez
˙nych tworzy ujs
´cie zwane
.............................................................
b. Materiał niesiony przez rzeke˛ nie jest zabierany przez morze, gdy jest ono płytkie, spokojne,
bez pra˛do
´w przybrzez
˙nych i powstaje wo
´wczas ujs
´cie zwane
..................................................................
............................................................................................
............................................................................................
............................................................................................
............................................................................................
............................................................................................
............................................................................................
............................................................................................
............................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
3
LICEUM – TESTY DLA CIEBIE – publikacja internetowa
Geografia, 2. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
13.
Na kaz
˙dej z wymienionych pustyn
´ przewaz
˙a inny rodzaj działalnos
´ci wiatru. Przy-
porza˛dkuj typom pustyn
´ dominuja˛cy na nich rodzaj działalnos
´ci eolicznej: niszczenie,
transport, akumulacja.
Typy pustyn
´
Rodzaj działalnos
´ci
a. skalista
b. piaszczysta
14.
Do podanych nazw pustyn
´ dopasuj pan
´stwa, w kto
´rych sie
˛ one znajduja˛.
Pan
´stwa: Stany Zjednoczone, Namibia, Angola, Indie, Australia, Irak
Nazwa pustyni
Pan
´stwo
a. Pustynia Simpsona
b. Pustynia Thar
c. Pustynia Namib
15.
Wymienione pustynie przyporza˛dkuj kontynentom, na kto
´rych sie
˛ znajduja˛.
Nazwy pustyn
´: Tanami, Takla Makan, Wielka Pustynia Wiktorii, Nubijska, Gibsona,
Namib,
Simpsona,
Lota,
Kalahari,
Wielka Pustynia Piaszczysta,
Libijska,
Kara-Kum,
Syryjska,
Ałaszan,
Arabska
Kontynent
Pustynia
a. Afryka
b. Azja
c. Australia
16.
Korzystaja˛c z rysunku, opisz trzy kolejne etapy powstawania jeziora przybrzez
˙nego
o genezie mierzejowo-zalewowej.
a.
..............................................................................................................................................................................................................
b.
..............................................................................................................................................................................................................
c.
..............................................................................................................................................................................................................
4
LICEUM – TESTY DLA CIEBIE – publikacja internetowa
Geografia, 2. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
17.
Oznacz litera˛ P zdania prawdziwe, a litera˛ B zdania błe˛dne.
a. Do wysokich wybrzez
˙y morskich zaliczamy wybrzez
˙a klifowe, riasowe, dalmatyn
´skie i fior-
dowe
.............
b. Niskie wybrzez
˙a morskie sa˛ niszczone przez fale morza
.............
.
18.
Przyporza˛dkuj rysunkom nazwy typo
´w wybrzez
˙y: 1. szkierowe, 2. dalmatyn
´skie,
3. fiordowe, 4. riasowe, 5. mierzejowo-zalewowe
19.
Zaro
´wno w czasie działalnos
´ci la˛dolodo
´w, jak i lodowco
´w go
´rskich tworzyły sie˛ mo-
reny. Wymien
´ moreny wykształcone przez:
a. la˛dolo
´d:
..........................................................................................................................................................................................
b. lodowiec go
´rski:
.......................................................................................................................................................................
20.
Oznacz litera˛ P zdania prawdziwe, a litera˛ B błe˛dne.
a. W czasie topnienia la˛dolo
´d pozostawiał w miejscach dłuz
˙szego postoju formy morenowe
.............
b. Moreny czołowe to pago
´ry o małych wysokos
´ciach wzgle˛dnych, dlatego obszary ich wy-
ste
˛powania charakteryzuja˛ sie˛ monotonnos
´cia˛ krajobrazu
.............
c. Krajobraz Polski na znacznym obszarze powstawał w wyniku działalnos
´ci la˛dolodo
´w plej-
stocen
´skich i wo
´d z nich spływaja˛cych
.............
5
LICEUM – TESTY DLA CIEBIE – publikacja internetowa
Geografia, 2. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
21.
Rzez
´ba polodowcowa zasadniczo ro
´z
˙ni sie˛ w zalez
˙nos
´ci od czasu, kto
´ry mina˛ł od
momentu jej utworzenia. Podaj dwie cechy ro
´z
˙nia˛ce rzez
´be
˛ staroglacjalna˛ od młodogla-
cjalnej.
a.
..............................................................................................................................................................................................................
b.
..............................................................................................................................................................................................................
22.
Jedna˛ z cze
˛s
´ciej wyste
˛puja˛cych form polodowcowych sa˛ jeziora. Podaj po trzy cechy
jeziora morenowego i jeziora zastoiskowego.
a. jezioro morenowe
b. jezioro zastoiskowe
23.
Na przedpolu lodowca podczas dłuz
˙szych jego postojo
´w wody wypływaja˛ce z lodowca
usypywały rozległe pola sandrowe. Wymien
´ trzy cechy sandro
´w.
a.
..............................................................................................................................................................................................................
b.
..............................................................................................................................................................................................................
c.
..............................................................................................................................................................................................................
24.
W klimacie peryglacjalnym na przedpolu zanikaja˛cego la˛dolodu miało miejsce wiele
proceso
´w: akumulacyjna działalnos
´c
´ wiatru, wietrzenie mrozowe, spływy błotne. Do po-
danych obszaro
´w dopisz zachodza˛ce na nich procesy.
Obszary wyste
˛powania proceso
´w
peryglacjalnych
Procesy
a. Wzgo´rza Trzebnickie, Wzgo´rza Dalkowskie,
Wzniesienia Z
˙arskie
b. Go
´ry S
´wie˛tokrzyskie, Tatry, Karkonosze
25.
W wymienionych grupach okres
´len
´ wskaz
˙ element, kto
´ry nie pasuje do pozostałych.
a. kanion, spełzywanie, kaptaz
˙, meander, delta
b. ponor, mogot, estuarium, uwał, stalagnat
c. oz, kem, sandr, muton, polje
6
LICEUM – TESTY DLA CIEBIE – publikacja internetowa
Geografia, 2. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
Modele poprawnych odpowiedzi
do testo
´w
III. PROCESY EGZOGENICZNE KSZTAŁTUJA˛ OBLICZE ZIEMI
Nr
zad.
Prawidłowa odpowiedz
´
Nazwa sprawdzanej umieje
˛tnos
´ci
Poziom
wymagan
´
Kat.
takson.
1.
a. trze˛sienie ziemi, wyste˛powanie cieplic,
erupcja wulkanu, gejzery, tworzenie sie˛
skał magmowych, fałdowanie łan
´cucho
´w
go
´rskich;
b. erozja rzeczna, wietrzenie skał, spływy
mas błotnych, powstawanie wydm, abra-
zja brzegu morskiego, tworzenie sie˛ jas-
kin
´
Znajomos
´c
´ fakto´w, poje˛c
´, zalez
˙nos
´ci,
prawidłowos
´ci i teorii niezbe˛dnych do
zrozumienia i przedstawienia zdarzen
´,
zjawisk i proceso´w w zakresie geografii
fizycznej
P
B
2.
a. fizyczne
b. chemiczne
c. organiczne (biologiczne)
jw.
P
B
3.
a. Go
´ry S
´wie˛tokrzyskie
b. Karkonosze
c. Tatry
jw.
P
A
4.
a. pojedyncze oberwanie bloku skalnego,
np. oberwanie klifu;
b. odpadanie okrucho´w skalnych na sto-
kach go
´rskich, np. wzdłuz
˙ budowanych
autostrad;
c. zsuwanie sie˛ w do´ł warstwy zwie-
trzeliny przesyconej woda˛ opadowa˛, np.
po ulewnych deszczach
Wyjas
´nianie i ocenianie przebiegu oraz
konsekwencji zjawisk i proceso
´w przy-
rodniczych
P
C
5.
a. wietrzenie chemiczne;
b. grawitacyjne ruchy masowe;
c. działalnos
´c
´ wiatru – eoliczna
jw.
P
C
6.
obrywanie,
odpadanie,
osuwanie zwietrzeliny,
usypywanie blokowiska skalnego
Korzystanie z ro
´z
˙nych z
´ro
´deł informacji
w celu odczytywania, interpretowania i
przetwarzania informacji zapisanych w
postaci mapy, tekstu, tabel, wykreso
´w,
fotografii, modeli i schemato
´w
P
C
7.
a. rozpuszczania, krasowy;
b. sole i gipsy, dolomity i margle;
c. powierzchniowego, podziemny
Znajomos
´c
´ fakto
´w, poje˛c
´, zalez
˙nos
´ci, pra-
widłowos
´ci i teorii niezbe˛dnych do zrozu-
mienia i przedstawienia zdarzen
´, zjawisk i
proceso
´w w zakresie geografii fizycznej
P
B
8.
dwutlenek siarki – powinno byc
´ dwu-
tlenek we˛gla;
mogoty – powinno byc
´ z
˙łobki;
obniz
˙enie – powinno byc
´ wzniesienie;
polja – winno byc
´ uwały;
uwały – winno byc
´ polja
Znajomos
´c
´ fakto´w, poje˛c
´, zalez
˙nos
´ci,
prawidłowos
´ci i teorii niezbe˛dnych do
zrozumienia i przedstawienia zdarzen
´,
zjawisk i proceso´w w zakresie geografii
fizycznej
P
B
9.
W wyz
˙szych partiach stoku zachodzi
proces erozji i tworzy sie˛ bruzda erozyj-
na, z kto
´rej wykształci sie˛ dolina rzeczna;
U podno
´z
˙a stoku naste˛puje proces aku-
mulacji materiału, tworzy sie˛ stoz
˙ek na-
pływowy.
Wyjas
´nianie i ocenianie przebiegu oraz
konsekwencji zjawisk i proceso
´w przy-
rodniczych
P
C
7
LICEUM – TESTY DLA CIEBIE – publikacja internetowa
Geografia, 2. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
Nr
zad.
Prawidłowa odpowiedz
´
Nazwa sprawdzanej umieje
˛tnos
´ci
Poziom
wymagan
´
Kat.
takson.
10.
a. bieg go´rny
b. bieg s
´rodkowy
Znajomos
´c
´ fakto´w, poje˛c
´, zalez
˙nos
´ci,
prawidłowos
´ci i teorii niezbe˛dnych do
zrozumienia i przedstawienia zdarzen
´,
zjawisk i proceso´w w zakresie geografii
fizycznej
P
B
11.
Obszar zbudowany jest z wyste˛puja˛cych
na przemian skał mało i bardzo od-
pornych na procesy niszczenia;
Skały mało odporne sa˛ szybciej niszczone
przez wode˛ i tworza˛ sie˛ kotły eworsyjne,
a ich pogłe˛bianie prowadzi do cofania sie˛
progo´w skalnych (erozja wsteczna).
Wyjas
´nianie i ocenianie przebiegu oraz
konsekwencji zjawisk i proceso
´w przy-
rodniczych
PP
D
12.
a. estuarium
b. delta
Znajomos
´c
´ fakto´w, poje˛c
´, zalez
˙nos
´ci,
prawidłowos
´ci i teorii niezbe˛dnych do
zrozumienia i przedstawienia zdarzen
´,
zjawisk i proceso´w w zakresie geografii
fizycznej
P
B
13.
a. niszczenie;
b. transport i akumulacja
jw.
P
C
14.
a. Australia
b. Indie
c. Namibia
jw.
P
A
15.
a. Arabska, Nubijska, Kalahari, Namib,
Libijska
b. Kara-kum, Lota, Takla Makan, Ała-
szan, Syryjska
c. Gibsona, Wielka Pustynia Wiktorii,
Wielka Pustynia Piaszczysta, Simpsona,
Tanami
jw.
P
B
16.
a. Pra˛dy przybrzez
˙ne przynosza˛ osady,
kto
´re usypuja˛ przy wejs
´ciu do zatoki
piaszczysty wał nazywany kosa˛ lub mie-
rzeja˛;
b. Mierzeja stopniowo odcina od morza
zatoke˛, tworza˛c zalew;
c. Mierzeja całkowicie zamyka zalew,
tworzy sie˛ jezioro.
Wyjas
´nianie i ocenianie przebiegu oraz
konsekwencji zjawisk i proceso
´w przy-
rodniczych
P
C
17.
a. P, b. B
jw.
P
B
18.
A – 2, B – 4, C – 3, D – 1
Korzystanie z ro
´z
˙nych z
´ro
´deł informacji
w celu odczytywania, interpretowania
i przetwarzania informacji zapisanych w
postaci mapy, tekstu, tabel, wykreso
´w,
fotografii, modeli i schemato
´w
P
C
19.
a. morena czołowa i denna
b. morena czołowa, denna, boczna,
s
´rodkowa i wewne˛trzna
Znajomos
´c
´ fakto
´w, poje˛c
´, zalez
˙nos
´ci, pra-
widłowos
´ci i teorii niezbe˛dnych do zrozu-
mienia i przedstawienia zdarzen
´, zjawisk i
proceso
´w w zakresie geografii fizycznej
P
A
20.
a. P, b. B, c. P
jw.
P
A
21.
a. Rzez
´ba staroglacjalna powstała w na-
ste˛pstwie starszych zlodowacen
´, wiele
form utworzonych przez la˛dolo´d uległo
zniszczeniu (w wyniku po
´z
´niejszych pro-
ceso
´w egzogenicznych).
Wyjas
´nianie i ocenianie przebiegu oraz
konsekwencji zjawisk i proceso
´w przy-
rodniczych
P
C
8
LICEUM – TESTY DLA CIEBIE – publikacja internetowa
Geografia, 2. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
Nr
zad.
Prawidłowa odpowiedz
´
Nazwa sprawdzanej umieje
˛tnos
´ci
Poziom
wymagan
´
Kat.
takson.
b. Rzez
´ba młodoglacjalna wyste˛puje na
obszarze ostatniego zlodowacenia i ce-
chuje ja˛ wyste˛powanie wszystkich form
polodowcowych (glacjalnych, fluwiogla-
cjalnych), kto
´re sa˛ wyraz
´nie zachowane.
22.
a. Powstawały w misach pomie˛dzy pago´-
rami morenowymi w czasie postojo´w la˛-
dolodu; sa˛ rozległe, niezbyt głe˛bokie;
b. Tworzyły sie˛ mie˛dzy czołem la˛dolodu a
pradolina˛; powstawały na obszarach o
utrudnionym
okresowo
zatamowanym
odpływie wody; sa˛ małe, płytkie; szybko
ulegaja˛ce eutrofizacji.
jw.
PP
C
23.
a. Pola sandrowe maja˛ kształt stoz
˙ko
´w;
b. Sa˛ rozległe i płaskie;
c. Materiał je buduja˛cy jest wyselekcjo-
nowany (grubszy przy czole lodowca).
jw.
PP
B
24.
a. spływy błotne;
b. wietrzenie mrozowe
Korzystanie z ro´z˙nych z´ro´deł informacji
w celu odczytywania, interpretowania
i przetwarzania informacji zapisanych w
postaci mapy, tekstu, tabel, wykreso
´w,
fotografii, modeli i schemato
´w
PP
C
25.
a. spełzywanie
b. estuarium
c. polje
Znajomos
´c
´ fakto´w, poje˛c
´, zalez
˙nos
´ci,
prawidłowos
´ci i teorii niezbe˛dnych do
zrozumienia i przedstawienia zdarzen
´,
zjawisk i proceso´w w zakresie geografii
fizycznej
P
B
9
LICEUM – TESTY DLA CIEBIE – publikacja internetowa
Geografia, 2. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl