Neuroinfekcje

Anna Piekarska

Ewa Majda-Stanisławska, Małgorzata Bednarek

Katedra Chorób Zakaźnych

Etiologia zakażeo Ośrodkowego Układu

Nerwowego

• Bakteryjne
• Wirusowe
• Bakteryjne, nieropne (np. gruźlica, listerioza)
• Pasożytnicze
• Grzybicze

Ropne zapalenia opon mózgowych

i mózgu

Ropne zapalenie opon mózgowo - rdzeniowych i
mózgu jest ostrą chorobą zakaźną:

– o etiologii bakteryjnej,
– objawiającą się stanem zapalnym opony miękkiej i

pajęczynówkowej mózgu i rdzenia, oraz wypełnionej
płynem m- rdz przestrzeni międzyoponowej.

-

występującą endemicznie ze skłonnością do
zaostrzeń epidemicznych.

-

Objętą obowiązkiem diagnostyki i leczenia w
warunkach szpitalnych

Zapalenie opon mózgowo-

rdzeniowych jest jednostką

chorobową objętą obowiązkiem

hospitalizacji

Ropne zapalenie opon m-rdz

–

drogi zakażenia

1. Droga kropelkowa

2.

Droga naczyń krwionośnych

3.

Droga naczyń chłonnych

4.

Bezpośredni kontakt przez blaszkę sitową
do jamy czaszki

Etiologia RZOM w zależności od wieku

Noworodki

< 2 m-

ca życia

Dieci starsze

> 2 mca

Osoby dorosłe

Bakterie Gram(-)

50 - 60%

Streptococcus

Pneumoniae

35%-45%

Neisseria meningitdis

30% - 45%

Paciorkowce grupy B

10 - 25%

Neisseria meningitidis

30% - 40%

Streptococcus

pneumoniae

10% - 30%

L. Monocytogenes

2 - 10%

Haemophilus influenzae

10% - 20%

S. aureus, S. epidermidis

5% - 15%

S. aureus, S. epidermidis

5%

S. aureus, S. epidermidis

5%

L. Monocytogenes

5%

Ropne zapalenie opon m-rdz -

diagnostyka

• Podstawowym badaniem w diagnostyce

zapaleń opon m-rdz jest badanie płynu m-

rdz uzyskanego drogą punkcji lędźwiowej

• Punkcja lędźwiowa wykonywana jest w

warunkach szpitalnych

• Punkcja lędźwiowa poprzedzona powinna

być badaniem okulistycznym dna oka i
badaniem neurologicznym

Punkcja lędźwiowa –

technika wykonania

Badanie płynu mózgowo - rdzeniowego

Płyn m-rdz

L. kom

w1 mm

3

Rodzaj

komórek

Białko

(mg%)

Glukoza

(mg%)

Prawidłow

y

<4

limfocyty

<45

>40

Ropny

Kilka-

kilkadziesi

ąt tys.

granulocyty

↑

(>200)

(0)

Wirusowy

kilkaset

limfocyty

N /

N

Gruźliczy

do 1000

limfocyty

Ropne zapalenie opon m-rdz

– diagnostyka

bakteriologiczna

1.

Badanie płynu mózgowo- rdzeniowego

u

Bakterioskopia bezpośrednia po wybarwieniu metodą
Grama

u

Szybkie testy lateksowe określajace antygeny bakteryjne

u

Posiew płynu m-rdz i uzyskanie antybiogramu

2. Posiew krwi i uzyskanie antybiogramu
3.

Wymaz z gardła i ewentualnych ognisk ropnych poza
OUN

Symptomatologia RZOM

– 1. Gorączka do 39-40

0

C z dreszczami

– 2. Silne, rozlane bóle głowy nieustępujące po lekach

przeciwbólowych,

–

u małych dzieci niepokój i długotrwały płacz

– 3. Nudności i wymioty niezależne od przyjmowania

posiłków

– 4.Zaburzenia świadomości

• - zamroczenie, całkowita utrata przytomności

– 5. Pobudzenie psychoruchowe z przeczulicą
– 6. Szybko narastające cechy wstrząsu septycznego

• sinica, duszność zlanie zimnym potem, spadek RR

7.

Drgawki kloniczno toniczne (głownie u dzieci), stan
padaczkowy

8. Afazja

– motoryczna lub mieszana

8. Badaniem przedmiotowym

• - dodatni zespół objawów oponowych
• ułożenie odgięciowe
• u niemowląt uwypuklone, tętniące, napięte ciemie przednie

Objawy oponowe

Następstwa RZOM

• I. Zaburzenia

neuroradiologiczne

–1. Wodogłowie wewnętrzne
–2. Zarostowe zapalenie

pajęczynówki
–3. Poszerzenie przestrzeni

płynowych zewnątrzmózgowych

•

a.wodniaki podoponowe

•

b.wodogłowie zewnętrzne

–4. Ogniskowe uszkodzenie

tkanki mózgowej

•

a.ropnie mózgu

•

b.ogniska krwotoczne i

niedokrwienne
•

c. blizny oponowo-

mózgowe

–5. Zaniki korowe i/lub korowo-
podkorowe

• II. Zaburzenia neurologiczne

–1. Uszkodzenie nerwów
czaszkowych
–2. Zaburzenia słuchu
–3. Padaczka

• III. Zmiany

psychopatologiczne

• IV. Zgon.

Powikłania RZOM

Limfocytowe zapalenia opon

mózgowo-rdzeniowych-objawy

Objawy stałe



gorączka



bóle głowy



nudności i wymioty



dodatnie objawy oponowe

II Objawy zmiennie występujące



nagły początek



światłowstręt



zaburzenia świadomości

Wirusy powodujące zapalenia opon

mózgowo-rdzeniowych i mózgu w Polsce

•

Paramyksowirusy:

(wirus świnki, odry)

•

Enterowirusy

(polio, echo, coxackie)

•

wirusy Herpes

(HSV typ 1 i 2, VZV, CMV, wirus
Epsteina-Barr)

•

wirus wścieklizny

•

wirus KZM (TBE)

Epidemiologia wirusowych ZOMR



zachorowania w miesiącach letnich i wczesną jesienią



dotyczą ludzi młodych do 40 roku życia



bardzo rzadko u niemowląt



zazwyczaj przebieg łagodny, bez trwałych następstw

• niekiedy towarzyszy im zapalenie mózgu

(encephalomeningitis,meningoencephalitis)

Podział neuroinfekcji w zależności od

umiejscowienia stanu zapalnego



Meningitis (zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych)



Encephalitis (zapalenie mózgu)



Myelitis (zapalenie rdzenia kręgowego)

Zapalenie rogów przednich rdzenia

Nagminne porażenie dziecięce

Choroba Heinego-Medina

Poliomyelitis anterior acuta

•

Trzy typy wirusa (1,2,3) - typ1 daje ciężkie postacie z
porażeniami

•

Występuje wyłącznie u człowieka (źródłem zakażenia jest
człowiek chory lub nosiciel)

•

Zakażenie przez przewód pokarmowy (choroba brudnych
rąk)

•

Lub rzadziej drogą kropelkową

•

Okres wylęgania średnio 9-12 dni

Zapalenie rogów przednich rdzenia

Nagminne porażenie dziecięce

Choroba Heinego-Medina

Poliomyelitis anterior acuta



U 95% zakażonych -przebieg bezobjawowy



U 4-8% postad poronna: gorączka, bóle głowy, gardła,

mięśni



Aseptyczne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych



U 0,1% - postad porażenna

Świat bez polio 2000?

Przyczyny niepowodzenia programu:

- dwie niedoskonałe szczepionki,

- niepełna realizacja szczepieo

Szczepionka inaktywowana (zabita)

wg J.E. Salka, podawana w injekcji

Inactivated Polio Vaccine (IPV)

Szczepionka żywa, atenuowana (osłabiony wirus) wg A.B.

Sabina i H. Koprowskiego, podawana drogą doustną

Oral Polio Vaccine (OPV)

Zapalenie mózgu - objawy

•

Typowy zespół oponowy (gorączka, bóle głowy, nudności i

wymioty) - nie zawsze występuje

•

Zaburzenia świadomości

sennośd, splątanie, stupor, śpiączka

•

Okresy senności na przemian z okresami pobudzenia

•

Objawy ogniskowe

•

Niedowłady, porażenia

•

Osłabienie siły mięśniowej, wygórowane odruchy ścięgniste

•

Obrzęk tarczy nerwu wzrokowego

Zapalenie mózgu wywołane przez wirusy

Herpes simplex:

opryszczkowe zapalenie mózgu

Herpes simplex encephalitis (HSE)

•

Wystąpid może zarówno w czasie zakażenia pierwotnego
jak i nawrotowego -najczęściej powodowane przez HSV-1

•

Wirus wnika do CUN drogą wstępującą poprzez neurony,
powoduje zmiany krwotoczne w płatach skroniowych

•

Objawy: gorączka, nudności i wymioty, zmiany

osobowości, postępujące zaburzenia przytomności,
objawy ogniskowe, drgawki, porażenia połowicze,
ograniczenia pola widzenia, zaburzenia mowy

Zapalenie mózgu wywołane przez wirusy Herpes

simplex:

opryszczkowe zapalenie mózgu

Herpes simplex encephalitis (HSE)

•

Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego: zmiany jak w
LZOMR

•

W nie leczonym HSE śmiertelnośd 60-80%, powrót do
zdrowia bez trwałych następstw 2,5% pacjentów

•

Lek z wyboru : acyklowir (Zovirax ) 10 mg/kg mc. co
8 godzin

Wirusowe zapalenie opon mózgowo-

rdzeniowych i mózgu - leczenie

•

Leczenie przyczynowe - w zakażeniach

spowodowanych przez wirusy Herpes: acyklowir

(Zovirax) 10 mg/kg mc/dawkę co 8 godzin

•

W zakażeniach CMV: gancyklowir (Cymevene) 5

mg/kg/dawkę co 12 godzin

•

Leki przeciwobrzękowe:

20% Mannitol 200 ml (dzieci 10ml/kg/dobę) co 8-12 godzin,

Dexamethasone 8 mg (dzieci 0,6-1 mg/kg/dobę) co 6-8 godzin

•

Leki przeciwdrgawkowe (Luminal, Relanium)

•

Leki przeciwzapalne, przeciwgorączkowe