Czynność gruczołu tarczowego

Umiejscowienie gruczołu tarczowego na szyi

Jednostką funkcjonalną tarczycy jest

pęcherzyk tarczycy

wypełniony koloidem (tyreoglobuliną).

Tarczyca wychwytuje i gromadzi jod, który potrzebny jest do
syntezy hormonów.

Gromadzenie jodków odbywa się przy udziale transportu
czynnego zwanego

pompą jodkową- wbrew gradientowi

stężeń (zagęszczenie jodków jest 25-50 razy większe niż w
osoczu).

Tarczyca otrzymuje jod:

•

z pokarmów (jest resorbowany z jelit jako jon jodkowy (I-)

•

wykorzystuje też jod uwolniony z tarczycy w ilości ok. 60

µg/d w procesie odhodowania jodotyrozyn

c.d.

Jod krążący we krwi oprócz tarczycy jest też wychwytywany

przez:

-

gruczoły ślinowe

-

gruczoły błony śluzowej żołądka

-

ciałko rzęskowe w oku, splot naczyniówkowy, gruczoły
sutkowe

Czynność gruczołu tarczowego związana jest z:

•

wychwytywaniem z krwi jodu nieorganicznego i
aminokwasu tyrozyny przez komórki nabłonka
pęcherzyków tarczycy,

•

syntezą T3 (trijodotyroniny) i T4 (tyroksyny) wewnątrz

komórek pęcherzyków tarczycy,

•

magazynowaniem T3 i T4 wewnątrz pęcherzyków w

postaci związanej z tyreoglobuliną,

•

uwolnieniem do krwi T3 i T4 przez odczepienie od
tyreoglobuliny.



Zawartość hormonów w koloidzie (tyreoglobulinie)
wystarcza na

około 3 miesiące, gdyby nie zachodziła

synteza.



Do wytworzenia hormonów tarczycy konieczny jest
jod w ilości

około 500 µg/dobę.

Synteza hormonów tarczycy

W komórkach nabłonka jod jest utleniany i wbudowany do
cząsteczki

tyrozyny

-

aminokwasu wchodzącego w skład

tyreoglobuliny.

W wyniku wbudowania jodu do tyrozyny powstaje
monojodotyrozyna- MIT;

Jod + tyrozyna → MIT

MIT po przyłączeniu drugiego atomu jodu zamienia się w
dijodotyrozyna

– DIT;

MIT + jod → DIT

Z dwóch cząsteczek DIT i odłączeniu alaniny powstaje T4
(tyroksyna);

DIT + DIT (

– alanina) → T4

Z połączenia MIT i DIT powstaje trijodotyronina (T3) ;

MIT + DIT → T3.

Jodowanie tyrozyn odbywa się przy udziale enzymu-

jodazy

tyrozynowej

, która jest pobudzana przez TSH.

Wydzielanie hormonów tarczycy

W procesie proteolizy z tyreoglobuliny uwalniają się:



T3 i T4 oraz



nieaktywne jdotyrozyny

– MIT i DIT.

MIT I DIT pod wpływem dejodaz odłączają jodki, które

podlegają recyrkulacji i są zużywane do syntezy nowych
hormonów tarczycy.

Wydzielanie hormonów tarczycy c.d.

Tarczyca wydziela w ciągu doby:

-

80 µg T4

-

4 µg T3

-

2 µg rT3 (rewers T3)

c.d.

Znaczna część T3 i rT3 powstaje z T4 w wyniku

odjodowania

w tkankach,

gdyż tylko w bardzo niewielkiej ilości są one

wydzielane przez tarczycę.

Odjodowanie w tkankach T4 → T3

↓

r T3 ( dużo powstaje w stanach

chorobowych).

Tworzenie rT3 działa hamująco na powstawanie T3 i T4.

c.d.

T4 uwalnia się do krwi 20 razy więcej niż T3,
ale T3 wykazuje 10 krotnie silniejsze powinowactwo do
receptorów niż T4.

Transport hormonów tarczycy

Hormony tarczycy wiąże się we krwi z białkami:

-

globuliną,

-

prealbuminą,

-

albuminą

Działanie biologiczne hormonów tarczycy

1.

T3 i T4 regulują przemiany metaboliczne w organizmie.

Duże ilości T4 zwiększają podstawową przemianę materii

o

60-100%.

Początek działania występuje po upływie godzin lub dni.

Szczyt po 12 dniach.

Wcześniej po zastosowaniu T3 niż T4.

•

Hormony tarczycy zwiększając przemianę materii

zwiększają wytwarzanie ciepła.

2.

T3 i T4 wpływają na przemianę węglowodanową:

•

zwiększają wchłanianie glukozy i galaktozy z jelit.

•

zwiększają rozpad glikogenu w wątrobie prowadząc do
przejściowej hiperglikemii.

3.

T3 i T4 wzmagają metabolizm tłuszczów.

•

↑ lipolizę

zamieniając triacylglicerole do glicerolu i

wolnych kwasów tłuszczowych.

Kwasy tłuszczowe to źródło energii.

•

↓stężenie cholesterolu w osoczu (↑ syntezę i rozpad

cholesterolu w kom. wątrobowych i wychwytują
cholesterol z krwi).

4.

↑ wydzielanie hormonu wzrostu

Hormony tarczycy działają synergistycznie z:

- hormonem wzrostu,

- glikokortykoidami,

- aminami katecholowymi.

c.d.

5.

T3 i T4 w tkankach

wzmagają syntezę białka u młodych

osób

, pobudzają wydzielanie hormonu wzrostu i

przyspieszają wzrost.

Nadmiar T3 i T4 w młodym wieku

hamuje wzrost.

Niedobór w młodym wieku powoduje

upośledzony rozwój

umysłowy

– kretynizm.

Hormony tarczycy są niezbędne do prawidłowego

rozwoju i dojrzewania układu nerwowego.

Wpływają na

rozwój synaps i prawidłową mielinizację włókien
nerwowych.

Regulacja wydzielania

Podwzgórze – TRH (hormon uwalniający hormon
↓ tyreotropowy – tyreoliberyna)
Przedni płat przysadki – TSH (hormon tyreotropowy)
↓
Tarczyca - T3 i T4

↓

Tkanki

Nadmiar T3 i T4 - hamuje wydzielanie TRH i TSH

Wahania TRH i TSH są sezonowe – więcej wydziela się zimą,
znacznie mniej latem.

www.tarczyca.friko.pl/sprzezenie

Zwiększa wydzielanie hormonów tarczycy:

-

TSH

(

↑ wychwytywanie J przez tarczycę, wiązanie J z

białkiem i przyspiesza proteolizę tyreoglobuliny),

-

Zimno

(

pobudzone pod wpływem zimna termodetektory w

podwzgórzu zwiększają wydzielanie TRH, który zwiększa
wydzielanie TSH z przysadki),

-

długotrwałe stany emocjonalne,

- sen,

-

AVP, NA i inne hormony działające na naczynia-

początkowo zwiększają, a następnie zmniejszają
wydzielanie

Hamuje wydzielanie hormonów tarczycy:
-

ciepło

-

stres

-

↑ T3 i T4

-

niedobór jodu w pokarmach poniżej 20 µg/d

-

nadmiar jodu

– 10 x więcej

-

ACTH

-

glikokortykoidy

-

związki egzogenne blokujące wiązanie jodu z tyrozyną i

powstawanie MIT i DIT