DODATEK

TEMATYCZNY

nr 4/2002

METODYKA KONTROLI ŚRODKÓW

OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Środki ochrony układu oddechowego

Warszawa, listopad 2002 r.

Opracowała: Krystyna Ślebioda z OIP Gdańsk

3

1. Informacje ogólne

Przepisy prawa pracy (art. 237

6

§ 1 kodeksu pracy) nak³a-

daj¹ na pracodawcê obowi¹zek zapewnienia pracownikom
œrodków ochrony indywidualnej po wyczerpaniu innych
mo¿liwoœci wyeliminowania czynnika szkodliwego w œrodo-
wisku pracy (zmiana technologii, automatyzacja procesów,
zastosowanie œrodków ochrony zbiorowej), o czym stanowi
tak¿e § 39 ust. 1 pkt. 1 i 2 oraz ust. 2 i 3 rozporz¹dzenia Mi-
nistra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 wrzeœnia 1997 r. w
sprawie ogólnych przepisów bezpieczeñstwa i higieny pracy
(Dz. U. Nr 129, poz. 844). Jednoczeœnie pracodawca jest obo-
wi¹zany, na mocy art. 237

6

§ 1 kodeksu pracy, poinformowaæ

pracownika o sposobach pos³ugiwania siê œrodkami ochrony
indywidualnej. Skutecznoœæ stosowania œrodków ochrony in-
dywidualnej zapewnia odpowiedni ich dobór wymagaj¹cy
rozpoznania œrodowiska pracy w zakresie:

z

w³aœciwej identyfikacji jakoœciowej czynnika szkodliwe-

go lub niebezpiecznego wystêpuj¹cego w œrodowisku pracy;

z

oznaczenia jego stê¿enia lub natê¿enia w œrodowisku

pracy (nie dotyczy czynników biologicznych);

z

wyboru œrodka ochrony indywidualnej odpowiedniego

do wystêpuj¹cego czynnika szkodliwego lub uci¹¿liwego.

Identyfikacja zagro¿eñ wystêpuj¹cych w œrodowisku pracy

determinuje zastosowanie œrodka ochrony indywidualnej. Za-
gro¿enia, przy których wymagane jest stosowanie œrodków
ochrony indywidualnej okreœla za³¹cznik nr 2 zawarty w roz-
porz¹dzeniu Ministra Pracy i Polityki Spo³ecznej z dnia
11 czerwca 2002 r. zmieniaj¹cym rozporz¹dzenie w sprawie
ogólnych przepisów bezpieczeñstwa i higieny pracy (Dz. U.
Nr 91 poz. 811) Wymienione zagro¿enia to:

z

fizyczne

mechaniczne: upadki z wysokoœci, wybuchy, uderzenia,

wstrz¹sy, zgniecenia, przek³ucia, przeciêcia, otarcia, poœli-
zgniêcia, upadki, drgania;

termiczne: wysoka temperatura, ogieñ, zimno;
elektryczne;
promieniowanie: jonizuj¹ce i niejonizuj¹ce;
ha³as;
z

chemiczne

aerozole: py³y, w³ókna, dymy, mg³a;
p³yny: zanurzanie, chlapanie, pryskanie;
gazy, pary;
z

biologiczne

bakterie;
wirusy;
grzyby;
biologiczne antygeny inne ni¿ mikroorganizmy;
pierwotniaki i zwierzêta bezkrêgowe.
Wymienione rozporz¹dzenie okreœla równie¿ rodzaje prac,

przy których mo¿e byæ wymagane stosowanie okreœlonych ro-
dzajów œrodków ochrony indywidualnej. Pomimo tego, ¿e
wspomniane rozporz¹dzenie wejdzie w ¿ycie z dniem
29 czerwca 2003 r., ju¿ teraz mo¿e byæ cenn¹ pomoc¹ przy
okreœlaniu zagro¿eñ wystêpuj¹cych w œrodowisku pracy.

Zgodnie z obowi¹zuj¹cymi przepisami rodzaj czynników

szkodliwych dla zdrowia, przez okreœlenie rodzaju badañ i po-
miarów czynników szkodliwych dla zdrowia na mocy § 4
ust. 1 rozporz¹dzenia Ministra Zdrowia i Opieki Spo³ecznej
z dnia 9 lipca 1996 r. w sprawie badañ i pomiarów czynników
szkodliwych dla zdrowia w œrodowisku pracy (Dz. U. Nr 86,
poz. 394),* okreœla decyzj¹ w³aœciwy pañstwowy inspektor
sanitarny, przy czym pierwsz¹ decyzjê wydaje po zawiado-
mieniu przez pracodawcê o rozpoczêciu lub zmianie prowa-
dzonej dzia³alnoœci dokonanym w trybie artyku³u 209 kodek-
su pracy. Wartoœci najwy¿szych dopuszczalnych stê¿eñ che-
micznych i py³owych, natê¿eñ fizycznych czynników szko-
dliwych dla zdrowia okreœlaj¹ za³¹czniki do rozporz¹dzenia
Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r.
w sprawie najwy¿szych dopuszczalnych stê¿eñ i natê¿eñ
czynników szkodliwych dla zdrowia w œrodowisku pracy
(Dz. U. Nr 79, poz. 513; zm. 2001 r. Dz. U. Nr 4 poz. 36).
Czêstotliwoœæ prowadzonych badañ oraz jednostki uprawnio-
ne do ich przeprowadzenia okreœlaj¹ § 5 i § 2 rozporz¹dzenia
Ministra Zdrowia i Opieki Spo³ecznej z dnia 9 lipca 1996 r.
w sprawie badañ i pomiarów czynników szkodliwych dla
zdrowia w œrodowisku pracy (Dz. U. Nr 86, poz. 394).* Na
podstawie § 7 ww. rozporz¹dzenia pracodawca rejestruje wy-
niki wykonywanych badañ i pomiarów, wpisuj¹c je do reje-
stru wyników badañ i pomiarów czynników szkodliwych dla
zdrowia na stanowisku pracy, zwanego dalej rejestrem, oraz
do kart pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, zwa-
nych dalej kartami. W rejestrze zapisane s¹ równie¿ czynniki
biologiczne i uci¹¿liwe wystêpuj¹ce w œrodowisku pracy. Re-
jestr oraz karty prowadzi i przechowuje s³u¿ba bezpieczeñ-
stwa i higieny pracy, a w zak³adach, w których nie powo³ano
takiej s³u¿by - pracodawca. W karcie pomiaru zawarte s¹ in-
formacje dotycz¹ce m. in. nazwy czynnika, daty pomiarów
oraz interpretacji wyniku, czyli charakterystyka ewentual-
nych przekroczeñ normatywu higienicznego.

W przypadku wystêpowania w œrodowisku pracy czynni-

ków rakotwórczych lub prawdopodobnie rakotwórczych
(m. in. chrom, kadm, mg³y kwasu siarkowego, krzemionka
krystaliczna, py³ drewna twardego - buk, d¹b,) oraz czynni-
ków biologicznych, niezale¿nie od poziomu ich stê¿enia, pra-
codawca ma obowi¹zek stosowaæ œrodki ochrony indywidu-
alnej. Stanow¹ o tym § 3 pkt. 6 rozporz¹dzenia Ministra
Zdrowia i Opieki Spo³ecznej z dnia 11 wrzeœnia 1996 r.
w sprawie czynników rakotwórczych w œrodowisku pracy
oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo
nara¿onych na te czynniki (Dz. U. Nr 121, poz. 571)* oraz
§ 101 ust. 1 i 2 rozporz¹dzenia Ministra Pracy i Polityki So-
cjalnej z dnia 26 wrzeœnia 1997 r. w sprawie ogólnych prze-
pisów bezpieczeñstwa i higieny pracy. Obowi¹zek prowadze-
nia rejestru czynników rakotwórczych nak³adaj¹ na praco-
dawcê przepisy rozporz¹dzenia Ministra Zdrowia i Opieki
Spo³ecznej z dnia 11 wrzeœnia 1996 r. w sprawie czynników
rakotwórczych w œrodowisku pracy oraz nadzoru nad stanem

Metodyka kontroli środków ochrony indywidualnej

*

Przepisy nieobowi¹zuj¹ce, aktualnie trwaj¹ prace legislacyjne.

zdrowia pracowników zawodowo nara¿onych na te czynniki
(Dz. U. Nr 121, poz. 571)*. Na pracodawcê na³o¿ony jest
równie¿ obowi¹zek, na mocy § 39 ust. 1 rozporz¹dzenia Mi-
nistra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 wrzeœnia 1997 r.
w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeñstwa i higieny pra-
cy i art. 226 kodeksu pracy, oceniania i dokumentowania ry-
zyka zawodowego wystêpuj¹cego przy okreœlonych pracach,
co m. in. wymaga identyfikacji omawianych czynników.

Gwarancj¹, ¿e dany œrodek ochrony indywidualnej nale¿y-

cie spe³nia swoj¹ funkcjê jest uzyskanie certyfikatu na znak
bezpieczeñstwa przed wprowadzeniem go do obrotu. Dlatego
przepisy art. 237

6

§ 3 ustawy kodeks pracy nakazuj¹ dostar-

czenie pracownikom takich œrodków ochrony indywidualnej,
które spe³niaj¹ wymagania dotycz¹ce oceny zgodnoœci okre-
œlone w odrêbnych przepisach. Do dnia uzyskania przez RP
cz³onkowstwa w Unii Europejskiej obowi¹zuje system certyfi-
kacji okreœlony ustaw¹ z dnia 3 kwietnia 1993 r. o badaniach
i certyfikacji. Œrodki ochrony indywidualnej podlegaj¹ce certy-
fikacji na znak bezpieczeñstwa „B” powinny byæ oznakowane
tym znakiem. Po uzyskaniu cz³onkowstwa w UE bêd¹ oznako-
wane znakiem CE. Z dniem 1 stycznia 2003 r. bêdzie obowi¹-
zywa³a ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny
zgodnoœci (Dz. U. Nr 166, poz. 1360). Wprowadzi³a ona zmia-
nê w ustawie o PIP polegaj¹c¹ na dodaniu pkt 5a zobowi¹zu-
j¹cego Pañstwow¹ Inspekcjê Pracy do nadzoru i kontroli
przestrzegania przez pracodawców obowi¹zku dostarczenia
pracownikom œrodków ochrony indywidualnej spe³niaj¹cych
wymagania dotycz¹ce oceny zgodnoœci.

2. Œrodki ochrony uk³adu oddechowego.

Sprzêt filtruj¹cy

U¿ycie sprzêtu ochrony uk³adu oddechowego jest zdeter-

minowane przez zidentyfikowane wczeœniej czynniki szko-
dliwe wystêpuj¹ce w œrodowisku pracy. Zastosowanie
sprzêtu filtruj¹cego nastêpuje, gdy w powietrzu stanowiska
pracy wystêpuj¹ aerozole: py³ów, dymów, mgie³, a tak¿e
tzw. aerozole biologiczne, których faz¹ rozproszon¹ s¹ wi-
rusy, bakterie, glony, zarodniki grzybów, mchów i porostów,
py³ki kwiatów.

Aerozole - uk³ady wielofazowe sk³adaj¹ce siê z powietrza

lub innych gazów, w których s¹ rozproszone (zawieszone)
cz¹stki cia³ sta³ych i/lub cieczy.

Py³y - cz¹stki cia³ sta³ych zawieszone w gazach, zw³aszcza

w powietrzu, powstaj¹ce g³ównie w procesach mechanicznej
obróbki cia³ sta³ych.

Py³ ca³kowity - zbiór wszystkich cz¹stek w okreœlonej ob-

jêtoœci powietrza.

Py³ respirabilny - udzia³ masowy cz¹stek frakcji wdycha-

nych, docieraj¹cych a¿ do bezrzêstkowych dróg oddecho-
wych.

W³ókna respirabilne - w³ókna o d³ugoœci powy¿ej 5 um,

o maksymalnej œrednicy poni¿ej 3 um i o stosunku d³ugoœci
do œrednicy wynosz¹cym 3: 1.

Dymy - cz¹stki cia³ sta³ych zawieszone w gazach,

a zw³aszcza w powietrzu, powstaj¹ce w procesach termicz-
nych lub chemicznych.

Mg³y - cz¹stki substancji ciek³ych rozproszone (zawieszo-

ne) w gazach, a zw³aszcza w powietrzu. Powstaj¹ przez me-
chaniczne rozpylanie cieczy, kondensacjê par lub w reakcjach
chemicznych.

Podstawowy sprzêt filtruj¹cy chroni¹cy drogi oddechowe to:


Pó³maski filtruj¹ce stosowane jako sprzêt jednorazowe-

go u¿ytku os³aniaj¹ce nos, usta i brodê u¿ytkownika.

PN-EN 149: Sprzêt ochrony uk³adu oddechowego Pó³ma-

ski filtruj¹ce. Wymagania, badanie, znakowanie.



Pó³maski skompletowane z filtrem i maski skompleto-

wane z filtrem.

PN-EN 143: Sprzêt ochrony uk³adu oddechowego Filtry.

Wymagania, badanie, znakowanie.

2.1. Podstawowe zasady doboru

filtruj¹cego sprzêtu ochrony uk³adu

oddechowego

Niezale¿nie od typów i rozwi¹zañ konstrukcyjnych filtru-

j¹cego sprzêtu ochrony uk³adu oddechowego jednakowy jest
ich sposób klasyfikacji. Wyró¿nione s¹ trzy klasy ochronne
ró¿ni¹ce siê zdolnoœci¹ zatrzymania aerozolu w materiale fil-
tracyjnym: P1; P2 i P3.

klasa P1 - zdolnoœæ filtracyjna ma³a (80%)
klasa P2 - zdolnoœæ filtracyjna œrednia (94 %)
klasa P3 - zdolnoœæ filtracyjna du¿a (97 %).

Procent zatrzymania cz¹stek aerozolu testowego na mate-

riale filtracyjnym pó³maski filtruj¹cej okreœla pkt. 4.4.2
PN-EN 149.

Sprzêt filtruj¹cy ka¿dej klasy ochronnej mo¿e byæ stoso-

wany w œrodowisku zanieczyszczonym cz¹stkami sta³ymi
(py³, dym), wówczas oznaczony jest liter¹ S, lub równie¿
cz¹stkami ciek³ymi (py³, dym i mg³a) - oznaczony liter¹ SL.

Wymaganiem dodatkowym dla filtrów klasy P1 i P2 jest

sprawdzenie „zatkania” py³em wêglowym C i/lub dolomito-
wym D (pkt. 5.6 PN-EN 143).

Podstawow¹ zasad¹ doboru filtruj¹cego sprzêtu ochrony

uk³adu oddechowego jest okreœlenie jego klasy ochronnej
w zale¿noœci od krotnoœci dopuszczalnej wartoœci stê¿enia za-
nieczyszczenia powietrza w œrodowisku pracy. (patrz p. 2.2)

Ta zasada nie ma zastosowania w przypadku wystêpowania

czynników biologicznych (bioaerozoli) w œrodowisku pracy.

W przypadku wystêpowania czynników biologicznych, za-

kwalifikowanych do 4 grup ryzyka w zale¿noœci od ich zdol-
noœci wywo³ania zaka¿enia, zastosowanie klasy filtru uzale¿-
nione jest od wielkoœci wystêpuj¹cych cz¹stek bioaerozolu
i od oceny poziomu ryzyka:

klasa P1

ˆ 1.0 µm sprzêt o niskiej skutecznoœci

(1 grupa ryzyka)

klasa P2 < 1.0 µm ÷ 0.5 µm

ˆ sprzêt o œredniej skuteczno-

œci (2 grupa ryzyka)

klasa P3 < 0.5 µm ÷ 0.3 µm

ˆ sprzêt wysokoskuteczny

(3 grupa ryzyka)

W sytuacji nara¿enia na bioaerozol zakwalifikowany

do czwartej grupy ryzyka konieczne jest stosowanie
sprzêtu specjalistycznego, na przyk³ad izoluj¹cego drogi
oddechowe.

4

*

Przepisy nieobowi¹zuj¹ce, aktualnie trwaj¹ prace legislacyjne.

Klasyfikacja czynników biologicznych podana jest w dyrek-

tywie 90/679/EWG. Jest tak¿e na ten temat publikacja pt. „Kla-
syfikacja szkodliwych czynników biologicznych wystêpuj¹-
cych w œrodowisku pracy oraz nara¿onych na nie grup zawo-

dowych” J. Dutkiewicza, R. Œpiewaka, I. Jab³oñskiego. Opra-
cowywane aktualnie zmiany do kp przewiduj¹ delegacjê dla
ministra zdrowia, który w drodze rozporz¹dzenia okreœli klasy-
fikacjê i wykaz szkodliwych czynników biologicznych.

5

UWAGA!

z

Nie nale¿y stosowaæ filtruj¹cego sprzêtu ochrony uk³adu oddechowego w przypadku nie-

doboru tlenu - poni¿ej 17%.

z

Instrukcje dotycz¹ce prac zwi¹zanych ze stosowaniem niebezpiecznych substancji i pre-

paratów chemicznych powinny uwzglêdniaæ informacje zawarte w kartach charakterystyki
tych substancji i preparatów, w tym informacje dotycz¹ce stosowania œrodków ochrony indy-
widualnej.

z

Maski chirurgiczne traktowane przez producentów i personel medyczny jako wyrób me-

dyczny (ustawa z dnia 10 paŸdziernika 1991 r. o œrodkach farmaceutycznych, materia³ach me-
dycznych, aptekach, hurtowniach i nadzorze farmaceutycznym - Dz. U. Nr 105, poz. 452) nie
objête by³y ustaw¹ z dnia 3 kwietnia 1993 r. o badaniach i certyfikacji. Z dniem 1 paŸdzierni-
ka 2002 r. wesz³a w ¿ycie ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wyrobach medycznych (Dz. U. Nr
126, poz. 1380 oraz Dz. U. Nr 126, poz. 1382 - ustawa z dnia 6 wrzeœnia 2001 r. - Przepisy
wprowadzaj¹ce ustawê - prawo farmaceutyczne, ustawê o wyrobach medycznych...). Zgodnie
z art. 2 ust 1 pkt. 3 ustawy o wyrobach medycznych nie stosuje siê jej „... do sprzêtu ochrony
osobistej...”, do którego z pewnoœci¹ nale¿y zaliczyæ sprzêt, który stosuj¹ pracownicy dla
ochrony uk³adu oddechowego przed czynnikami biologicznymi.

z

Zastosowanie sprzêtu bardziej z³o¿onego od jednorazowej pó³maski filtruj¹cej, na przy-

k³ad maski skompletowanej z filtrem, zwiêksza skutecznoœæ ochrony przez dok³adniejsze do-
pasowanie czêœci twarzowej, ale jednoczeœnie zwiêksza uci¹¿liwoœæ stosowania ochrony.

z

W przypadku koniecznoœci wykonywania pracy w œrodowisku, w którym wystêpuje wy-

sokie stê¿enie aerozolu, aerozolu o dzia³aniu szczególnie toksycznym, w uci¹¿liwych warun-
kach klimatycznych, lub w przypadku niedoboru tlenu zaleca siê stosowanie sprzêtu filtruj¹ce-
go z dodatkowym wspomaganiem przep³ywu (oznakowanie TM) lub z wymuszonym przep³y-
wem powietrza (oznakowanie TH).

z

W sytuacji wystêpowania na stanowisku pracy nieznanych czynników szkodliwych lub

czynników niezidentyfikowanych, ale w nieznanych iloœciach, nale¿y zapewniæ sprzêt uciecz-
kowy lub izoluj¹cy.

z

W przypadku jednoczesnego wystêpowania w œrodowisku pracy aerozoli i par chemicz-

nych nale¿y stosowaæ sprzêt skompletowany z odpowiednim filtropoch³aniczem, który filtruje
powietrze zatrzymuj¹c w materiale filtracyjnym cz¹steczki aerozoli i jednoczeœnie poch³ania
gazy i pary zwi¹zków chemicznych.

6

2.2 Zakres stosowania filtruj¹cego sprzêtu ochrony uk³adu oddechowego

(wg Krzysztof Makowski, Katarzyna Majchrzycka - "Dobór filtruj¹cego sprzêtu ochrony uk³adu

oddechowego", CIOP, Warszawa 2000)

Oznakowanie

sprzętu

Zastosowanie

PÓŁMASKI FILTRUJĄCE

FFP1S

Ochrona przed pyłami i dymami, jeśli stężenie nie przekracza wartości 4NDS

FFP1SCD

Ochrona przed pyłami i dymami, jeśli stężenie nie przekracza wartości 4NDS; spełnia

wymagania zatkania pyłem węglowym i/lub dolomitowym C/D

FFP2 S

Ochrona przed pyłami i dymami, jeśli stężenie nie przekracza wartości 9NDS

FFP2 S CD

Ochrona przed pyłami i dymami, jeśli stężenie nie przekracza wartości 9NDS; spełnia

wymagania zatkania pyłem węglowym i/lub dolomitowym. C/D

FFP2SL

Ochrona przed pyłami, dymami i mgłami, jeśli stężenie nie przekracza wartości 9NDS.

FFP2SL CD

Ochrona przed pyłami, dymami i mgłami, jeśli stężenie nie przekracza wartości 9NDS;

spełnia wymagania zatkania pyłem węglowym i/lub dolomitowym. C/D

FFP3 S

Ochrona przed pyłami i dymami, jeśli stężenie nie przekracza wartości 20 NDS.

FFP3 SL

Ochrona przed pyłami i dymami, jeśli stężenie nie przekracza wartości 20 NDS; spełnia

wymagania zatkania pyłem węglowym i/lub dolomitowym. C/D

FILTRY skompletowane z półmaską

P1

Ochrona przed pyłami, dymami, jeśli stężenie nie przekracza wartości 4NDS;

P2S

Ochrona przed pyłami, dymami, jeśli stężenie nie przekracza wartości 9NDS;

P2SL

Ochrona przed pyłami, dymami i mgłami, jeśli stężenie nie przekracza wartości 9NDS;

spełnia wymagania zatkania pyłem węglowym i/lub dolomitowym. C/D

P3S

Ochrona przed pyłami, dymami, jeśli stężenie nie przekracza wartości 20NDS;

P3SL

Ochrona przed pyłami, dymami i mgłami, jeśli stężenie nie przekracza wartości 20NDS;

spełnia wymagania zatkania pyłem węglowym i/lub dolomitowym.

FILTRY skompletowane z maską

P1

Ochrona przed pyłami, dymami, jeśli stężenie nie przekracza wartości 5NDS;

P2S

Ochrona przed pyłami, dymami, jeśli stężenie nie przekracza wartości 16NDS;

P2SL

Ochrona przed pyłami, dymami i mgłami, jeśli stężenie nie przekracza wartości 16NDS;

spełnia wymagania zatkania pyłem węglowym i/lub dolomitowym. C/D

P3S

Ochrona przed pyłami, dymami, jeśli stężenie nie przekracza wartości 900NDS;

P3SL

Ochrona przed pyłami, dymami i mgłami, jeśli stężenie nie przekracza wartości 900NDS;

spełnia wymagania zatkania pyłem węglowym i/lub dolomitowym C/D

Informacje dotycz¹ce zdolnoœci filtruj¹cej pó³maski filtru-

j¹cej lub filtra zawarte s¹ w certyfikacie uprawniaj¹cym do
oznaczania wyrobu znakiem bezpieczeñstwa, w zapisach
umieszczonych w dziale „podstawowe parametry i zastoso-
wanie” oraz w instrukcji u¿ytkowania pó³maski filtruj¹cej lub
filtra. Parametry u¿ytkowe filtruj¹cych œrodków ochrony
dróg oddechowych podawane s¹ przez ich producentów lub
dystrybutorów w materia³ach informacyjnych. Mog¹ one byæ
inne ni¿ podane w tabeli, ale nie mog¹ okreœlaæ parametrów
gorszych ni¿ wymienione w cytowanej wy¿ej tabeli.

2.3. Instrukcja u¿ytkowania

i oznakowanie filtruj¹cego sprzêtu

ochrony uk³adu oddechowego

Do ka¿dego jednostkowego opakowania wyrobu dostêpne-

go w handlu powinna byæ do³¹czona instrukcja u¿ytkowania.
Obowi¹zek ten wynika z norm: PN-EN 143, Sprzêt ochrony
uk³adu oddechowego. Filtry. Wymagania, badanie, znakowa-
nie. PN-EN 149, Sprzêt ochrony uk³adu oddechowego. Pó³-
maski filtruj¹ce. Wymagania, badanie, znakowanie. PN-EN
14387: 2004 Sprzêt ochrony uk³adu oddechowego. Poch³a-
niacze i filtropoch³aniacze Wymagania, badanie, znakowanie.

Zgodnie z ww. normami instrukcja u¿ytkowania powinna

byæ zredagowana w jêzyku polskim oraz powinna zawieraæ
m. in. nastêpuj¹ce informacje:



zakres stosowania/ograniczenia w stosowaniu;



znakowanie identyfikuj¹ce rodzaj œrodka ochrony;



sprawdzenie przed u¿yciem;



sposób u¿ytkowania;



konserwacja;



przechowywanie;



informacja o wymianie pó³maski na now¹ po jednokrot-

nym u¿yciu.

Producent/dystrybutor ma obowi¹zek oznakowaæ

sprzêt zgodnie z wymaganiami okreœlonymi w Polskiej
Normie i zapisami znajduj¹cymi siê w certyfikacie.

Znakowanie powinno zawieraæ:


cechy identyfikuj¹ce producenta;



typ i klasy: dla pó³maski FFP1, FFP2, FFP3; dla filtra

P1, P2, P3;



numer normy;



napis: zapoznaæ siê z instrukcj¹ u¿ytkowania;



datê produkcji oraz informacjê dotycz¹c¹ okresu prze-

chowywania lub daty przydatnoœci do u¿ytku.

2.4. Czas u¿ytkowania sprzêtu

filtruj¹cego

Sprzêt filtruj¹cy dzia³a na zasadzie przep³ywu powietrza

przez materia³ filtruj¹cy, który zatrzymuje z powietrza
cz¹stki aerozolu (py³ów, dymów i mgie³), a tak¿e bioaero-
zle (wirusy, bakterie, glony, zarodniki grzybów, mchów
i porostów, py³ki kwiatów). Zdolnoœci filtruj¹ce sprzêtu fil-
truj¹cego s¹ ograniczone, a na czas jego u¿ytkowania du¿y
wp³yw maj¹:



wykonywane czynnoœci zawodowe zwi¹zane z wysi³-

kiem pracownika;



stê¿enie cz¹stek aerozolu w powietrzu okreœlone krot-

noœci¹ jego normatywu higienicznego (nie dotyczy bioaero-
zoli);



warunki mikroklimatyczne istniej¹ce na stanowisku

pracy, g³ównie wilgotnoœæ powietrza.

UWAGA!
Wymiana sprzêtu filtruj¹cego powinna nast¹piæ zawsze

w przypadku wzrostu oporów oddychania.

7

Przyk³ad znakowania wyrobów

1) Oznakowanie pó³maski filtruj¹cej firmy SECURA BC umieszczone wewn¹trz w formie pieczêci:

2) Oznakowanie filtra firmy SECURA BC umieszczone na bia³ej opasce dooko³a filtra:

3) Oznakowanie pó³maski filtruj¹cej firmy POLFILTER, które umieszczono w dolnej czêœci pó³maski w formie

pieczêci:

SECURA

SECURA 0P2S

FFP2 S

BC

PN-EN 149

B

SECAIR 2000 P2SL CD-m

Stosowaæ zgodnie z instrukcj¹

PN-EN 143

Chroni przed py³ami, dymami

i mg³ami o NDS

≥ 0.05mg/m

3

Do kompletowania z pó³mask¹ SECURA 2000.

Nie stosowaæ, gdy zawartoœæ tlenu

Nr partii:15.0202

SECURA

BC

oraz w³óknami azbestu

w powietrzu jest ni¿sza ni¿ 17%

Data wa¿noœci: 15.02.04

B

FMO/17/A04

EN 143 – FFP1 S CD

P

F

000916/2/2545

B

Wzrost oporu oddychania oceniany jest subiektywnie i za-

le¿y od cech osobniczych pracownika, dlatego trudno jest
okreœliæ jednoznacznie czas u¿ytkowania sprzêtu filtruj¹cego.
W trakcie u¿ytkowania pó³maski nastêpuje wzrost oporów
oddychania powodowany osadzaniem siê na niej py³u. Pó³-
maski s¹ przeznaczone do stosowania przez okres jednej
zmiany roboczej i powinny byæ u¿ytkowane przez jedn¹ oso-
bê. Jako sprzêt jednorazowego u¿ycia pó³maski nie podlega-
j¹ konserwacji.

3. Dobór i stosowanie

sprzêtu filtruj¹cego

3.1. Wybór sprzêtu filtruj¹cego odpowiedniego do wy-

stêpuj¹cego aerozolu:



Typ zastosowanej ochrony: pó³maska filtruj¹ca, pó³ma-

ska skompletowana z filtrem, maska skompletowana z fil-
trem;



Klasa zastosowanej ochrony: P1, P2, P3;

PN-EN 143, Sprzêt ochrony uk³adu oddechowego. Filtry.

Wymagania, badanie, znakowanie



Zdolnoœci filtruj¹ce ochrony: S lub SL;

PN-EN 143, Sprzêt ochrony uk³adu oddechowego. Filtry.

Wymagania, badanie, znakowanie



Spe³nienie wymagañ odnoœnie zatkania py³em dolomi-

towym (oznakowanie D) lub wêglowym (oznakowanie C);

PN-EN 143, Sprzêt ochrony uk³adu oddechowego. Filtry.

Wymagania, badanie, znakowanie

3.2. Prawid³owoœæ stosowania i przechowywania sprzê-

tu filtruj¹cego:



szkolenie pracowników o sposobie pos³ugiwania siê

œrodkami ochrony indywidualnej (art. 237

6

§ 1 ustawy ko-

deks pracy);



oznakowanie sprzêtu (m. in. zakres stosowania, prze-

ciwwskazania, data wa¿noœci, oznakowanie znakiem B);



wyposa¿enie w instrukcjê u¿ytkowania;



u¿ytkowanie pó³maski filtruj¹cej jako sprzêtu jednora-

zowego u¿ytku;



sposób przechowywania pó³masek filtruj¹cych i filtrów

okreœlony w instrukcji u¿ytkowania;



kompletowanie filtrów z pó³maskami lub maskami wie-

lokrotnego u¿ytku zgodnie z zaleceniami zawartymi w in-
strukcji u¿ytkowania;

PN-EN 143: „Sprzêt ochrony uk³adu oddechowego. Filtry.

Wymagania, badanie, znakowanie”;

PN-EN 149: „Sprzêt ochrony uk³adu oddechowego. Pó³-

maski filtruj¹ce Wymagania, badanie, znakowanie”;

PN-EN 14387: 2004 „Sprzêt ochrony uk³adu oddechowe-

go. Poch³aniacze i filtropoch³aniacze. Wymagania, badanie,
znakowanie”.

Wydawca: G³ówny Inspektorat Pracy.
Publikacja przygotowana przez Departament Informacji i Promocji GIP.
Redaktor techniczny - Jan Klimczak.
Adres: ul. Krucza 38/42, 00-926 Warszawa, tel. [phone], w. 522, fax [phone].

Druk: ALGRAF, Biskupiec.

Redakcja zastrzega sobie prawo zmiany tytu³ów i skracania nades³anych materia³ów. Teksty w postaci wydruku z za³¹czon¹ dyskietk¹ bardzo

u³atwi³yby nam pracê. Po wczeœniejszym uzgodnieniu z redakcj¹ materia³ mo¿na przes³aæ poczt¹ elektroniczn¹: [e-mail]

Stan prawny na dzieñ 15 listopada 2004 r.

9