Wykład 1 01.03.2014r.

Prowadząca:
dr hab. inż. Wiktoria Sobczyk, prof. AGH
A1, niski parter, pokój 16
[phone]
[e-mail]
http://www.wsobczyk.pl

Nazwa przedmiotu: „Język Polski w Technice.”

Program:

12 godzin – wykłady
3 godziny – zaliczenie

Zasady zaliczenia przedmiotu:

–

obecność na zajęciach, minimum 80% (zmieniono na: obecność ponad 60% upoważnia do
posiadania notatek na zaliczeniu)

–

napisanie kolokwium zaliczeniowego na ostatnim wykładzie (lub dwóch kolokwiów po
części wykładów),

–

dodatkowe punkty: za udział w wykładzie, rozwiązywanie zadań, układanie przykładów.

Kolokwium zaliczeniowe:

–

10 kub 12 pytań (test wyboru jednokrotnego)

–

zaliczenie od 60%, można korzystać z notatek na teście.

Cele kształcenia:

–

rozumienie podstawowych zasad ortografii, interpunkcji, budowy zdań,

–

praktyczne wykorzystanie zdobytej wiedzy poprzez umiejętność poprawnego pisania i
wysławiania się,

–

umiejętność prawnego redagowania listu, podania, życiorysu referatu,

–

kształtowanie kultury osobistej.

Tematyka zajęć:

–

kryteria poprawności językowej

–

błędy językowe

–

podstawowe zasady pisowni polskiej,

–

pochodzenie wyrazów i wyrażeń

–

jednostki w układzie si pisownia i odmiana

–

życiorys podanie, CV

1. Jak zapisać datę? Jak ją przeczytać?

Dziś mamy 1 marca 2014r. (pierwszy marca dwa tysiące czternastego roku).
Dziś mamy 1 (dzień) marca 2014r. – wstawiamy „cichy” dopełniacz (dzień), oraz odmieniamy
miesiąc i rok.

Pytanie egzaminacyjne:

Poprawne sposoby zapisywania dat:
22 II 2014
22.02.2014
22 lutego 2014

Skąd pochodzisz?

Urodziłem się w Krakowie – jestem krakowianinem.
Planeta: Mars – Marsjanin
Kontynent: Azja – Azjata
Państwo: Iran – Irańczyk
Region: Małopolska – Małopolanin
Miasto: Kraków – krakowianin
Dzielnica: Krowodrza – krowodrzanin
Wieś: Dąbrowa – dąbrowianin.

przykłady:
Sucha Beskidzka – suszanin
Tomaszów Lubelski – tomaszowianin
Nowa Huta – nowohucianin (Huta Nowa – hucianin)

Gdy określamy region, a nie miejscowość, piszemy dużą literą:

–

Urodziłem się w Wielkiej Wsi, jestem Krakowianinem.

–

Urodziłem się w Czarnochowicach, jestem Wieliczaninem.

2. Zasady pisowni.

Błędy językowe.
Kryteria poprawności językowej – zasady, zgodnie z którymi oceniamy poprawność lub błędność
wypowiedzi. Normy językowe, poprawnościowe: zbiór reguł decydujących o języku.

Pytanie egzaminacyjne:

Podstawowe zasady pisowni polskiej:

–

zasada fonetyczna: mówi o tym, że piszemy wyraz tak, jak go słyszymy – polega na
całkowitej odpowiedniości między głoską a literą, każdej głosce odpowiada zawsze ten sam
znak graficzny. W ten sposób piszmy znaczną część wyrazów języka polskiego, np. skała,
trawa, kawa, dom.

–

Zasada morfologiczna: pisownia zgodna z tą zasadą pozwala na zachowanie poczucia
tożsamości cząstek morfologicznych wyrazów, mimo że w wymowie – w wyniku
upodobnień i uproszczeń artykulacyjnych – ulega ona zatarciu kod → kodu (wyklucza
słowo „kot”), bez –> bzu (wyklucza słowo „bes”).

–

Zasada historyczna: dotyczy najczęściej naszej ortografii rozumianej „stricte”, ma niewielki
zasięg. Ogranicza się do odróżniania „rz” i „ż”, „u” i „ó”, „ch” i „h”. Pisownia tych znaków
opiera się przede wszystkim na historycznych procesach rozwoju języka. Dotyczy to
pisowni takich wyrazów, jak: chór, chrzest, córka, dużo, góra, harcerz, higiena, historia,
jarzmo, każdy, król, krzyż, który, mżawka, rzeczywistość, rzeka, skóra, wyżyna, żmija, żona,
żyzny.

–

Zasada konwencjonalna (umowa): odnosimy ją do rozstrzygnięć ortograficznych nie
znajdujących oparcia ani w wymowie, ani w budowie morfologicznej wyrazów, ani też w
ich historycznym pochodzeniu. Przykłady: stosowanie wielkiej litery na początku zdania i
niektórych wyrazów, pisanie partykuły „nie” łącznie (z rzeczownikami, przymiotnikami,
przysłówkami) lub rozdzielnie (z czasownikami), pisownia wyrażeń przyimkowych
(rozdzielną: bez reszty, do siego roku, na co dzień i łączną: naokoło, nawzajem, powoli,
zamiast), pisownia skrótów i skrótowców.

Partykuła „około” odpowiada na pytania dopełnienia (kogo? Czego?) i może być stosowana jedynie
w przypadkach gdy zdanie odpowiada wyrazem stojącym za partykułą na to pytanie. Przykłady
błędów:

–

Przy około 300

o

C przebiega proces spalania

–

Przez około

10

miesięcy nie padało.

Błąd językowy - jest to odstępstwo od współczesnej normy językowej, usankcjonowanej
zwyczajem językowym.

Co powoduje powstawanie błędów językowych?

–

nieznajomość ogólnopolskiej normy językowej,

–

niedostateczna troska o poprawną formę wypowiedzi,

–

bierność myślowa mówiącego lub autora tekstu.

Ze względu na naruszaną normę językową wyróżniamy:

–

błędy gramatyczne (fleksyjne i składniowe=syntaktyczne);

–

błędy leksykalne (znaczeniowe);

–

błędy fonetyczne,

–

frazeologiczne,

–

stylistyczne,

–

błędy ortograficzne,

–

błędy interpunkcyjne.

Błędy gramatyczne fleksyjne polegają na użyciu wyrazów z pogwałceniem ich form odmiany:

–

przyjacielami

–

przekonywują,

–

oddziaływujący

Błędy fleksyjne wynikają często także z zaliczenia wyrazu do niewłaściwego wzorca odmiany
(niewłaściwe użycie kategorii przypadka, rodzaju lub liczby związanych z wyrazem):

–

ten pomarańcz

–

w łazience odpadło ze ściany sześć kafelek,

–

coś jest znacznie lepszego,

–

szkoła imieniem Sienkiewicza,

–

około siedemnaście minut,

3. Grzecznościowe powinności mężczyzny.

1. Mężczyzna jako pierwszy kieruje do kobiety zwrot powitania, któego forma zależy od

stopnia znajomości.

2. Przy powitaniu mężczyzna ,czeka, aż kobieta pierwsza wyciągnie rękę, jeśli kobieta tego nie

zrobi, mężczyzna wstrzymuje się od podania ręki.

3. Jeżeli mężczyzna podchodzi do towarzystwa, witając się poprzez podanie ręki, to

rozpoczyna od kobiet. Jeżeli mężczyzna całuje kobietę w rękę, schyla głowę na wysokość
wyciągniętej przez kobietę ręki.

4. Mężczyzna przepuszcza przed sobą kobietę w drzwiach budynków oraz pojazdów.
5. Mężczyzna ustępuje miejsca we wszystkich sytuacjach, które prowadziłyby do tego, że

mężczyzna siedzi, a kobieta obok stoi.

6. Mężczyzna pomaga towarzyszącej mu kobiecie nieść ciężkie przedmioty.
7. W lokalu mężczyzna składa zamówienie kelnerowi, uwzględniając życzenie kobiety w

pierwszej kolejności.

8. Przy stole mężczyzna podaje kobiecie jako pierwszej półmiski, przyprawy itp. Jako

pierwszej nalewa napoje.

9. W szatni mężczyzna nie pozwala, by szatniarz pomagał ubrać się kobiecie, z którą

mężczyzna przyszedł do lokalu.

4. Jednostki miar i wag.

Ogólne zasady pisowni:

–

Pełne nazwy jednostek fizycznych piszemy od małej litery: sekunda, metr, kelwin, dżul,
paskal.

–

Ich skrótowe oznaczenia piszemy od małej litery: kg, s, m.

–

Ich skrótowe oznaczenia piszemy od wielkiej litery, gdy pochodzą od nazwiska uczonego:
K, J, Pa, N.

–

Nazwy jednostek fizycznych podlegają odmianie przez przypadki: gramów, amperów,
woltów.

Układ Międzynarodowych Jednostek Miar – SI.

Układ Jednostek Miar – SI (Systeme International) stanowi obecnie jedyny dopuszczalny układ
jednostek miar obowiązujący w Polsce. Został wprowadzony w 1975r.

Pytanie egzaminacyjne:

Podstawowe jednostki SI:

–

jednostka długości – metr (m),

–

jednostka masy - kilogram (kg),

–

jednostka czasu – sekunda (s),

–

jednostka natężenia prądu – Amper (A),

–

jednostka temperatura – Kelwin (K),

–

jednostka masy atomowej – mol (mol),

–

jednostka …. candella (cd)

uzupełniające:

–

radian (rad)

–

steradian (sr)

Spoza układu SI dopuszczonych jest do stosowania kilka jednostek o określonym przeznaczeniu,
np.:

–

litr 1l=1 dm

3

,

–

tona

1t=1000 kg

,

–

etc.