Omów wazne, Twoim zdaniem,

Prezentacje maturalne

Ucz się z

Omów ważne, Twoim zdaniem,
inscenizacje Hamleta na polskich
scenach.

To temat bardzo oryginalny i dość trudny. Wymaga dotarcia do starych recenzji teatral-
nych, czyli kilku co najmniej godzin spędzonych na lekturze prasy sprzed np. 40 lat!
Mimo wszystko, gdy uda Ci się zgromadzić potrzebne materiały, na pewno będziesz
miał z tego wiele satysfakcji; o wiele więcej niż wtedy gdybyś wybrał prostszy, wymaga-
jący mniej pracy temat.

To także temat elitarny – dla wielbicieli talentu Szekspira i dla tych, którzy dobrze

znają tekst sztuki (bez tej znajomości trudno zrozumieć, na czym polegała wyjątkowość
poszczególnych realizacji). Jeśli przekopiesz się przez kilka fachowych książek i stosy
starych gazet, zdobędziesz informacje, o których większa część Twoich rówieśników nie
ma pojęcia! Czy to nie powód do dumy? Jak pisaliśmy już w poprzednim numerze, przed-
stawione w tej prezentacji wiadomości (wbrew pozorom) mogą się przydać, choćby przy
okazji pisania referatu o Szekspirze lub w wypracowaniu domowym o wielkich bohate-
rach teatralnych.

Najlepiej chyba byłoby przyjrzeć się bliżej 4 –5 realizacjom Hamleta na scenie pol-

skiej; w ten sposób masz gwarancję, że przedstawisz je wszystkie w miarę dokładnie,
a jednocześnie nie zanudzisz słuchaczy zbytnią drobiazgowością (a tak mogłoby być,
gdybyś zechciał skupić się tylko na dwóch lub jednej z nich).

PREZENTACJA

Strategie wstępu

Możliwość 1.

Przedstaw Hamleta jako dzieło ponadczasowe.

Hamlet to bohater każdej epoki – upadną Obcy i Predator, Król Lew chyba także już

upadł, a Hamlet przetrwa. To jeden z największych mitów europejskiego teatru. Postać,
która opuściła scenę i funkcjonuje w świadomości społecznej wszystkich okresów nowo-
żytnej kultury, konkretyzowana na tysiące różnych sposobów. To sztuka, której kolejne
wystawienia są oczekiwane i są wielkim wydarzeniem kulturalnym. Miliony Polaków –
nie tylko bywalców teatralnych – zastanawiają się, jak do Hamleta podejdzie dany reży-
ser, co uwypukli w swojej realizacji, co nowego wyczyta w Hamlecie? Bohater sztuki
Szekspira jest wykładnikiem i symbolem różnych światopoglądów. Właściwie można
powiedzieć, że funkcjonuje jako archetyp.

Zastanów się, dlaczego akurat ten dramat zyskał tak olbrzymią popularność i ota-

czany jest takim kultem. Na pewno daje zarówno reżyserom, jak i aktorom i scenogra-
fom możliwość swobodnej interpretacji. Mit Hamleta bardzo szybko zagościł na stałe
w polskiej świadomości estetycznej.

Możesz przywołać takie pojęcia jak hamletyzm i hamletyzować, ukute rzecz jasna

od imienia bohatera tragedii. Hamletyzm to specyficzna postawa życiowa, którą charak-
teryzuje refleksyjność, niezdolność do podejmowania decyzji, zawieszenia działania.
Bohater hamletyczny więcej myśli niż działa.

Jeśli chcesz, możesz popisać się swoją wiedzą. Wspomnij, że jeden z dramatów Juliu-

sza Słowackiego, Horsztyński, bywa nazywany polskim Hamletem. To także dobry mo-
ment na to, by pokazać i krótko omówić reprodukcję obrazu Jacka Malczewskiego.

Bibliografia przedmiotu

•

To, oczywiście, Hamlet Williama
Szekspira, najlepiej w tłumacze-
niu Stanisława Barańczaka (naj-
popularniejszym i najbardziej lu-
bianym), ale dla porównania
możesz przeczytać sztukę w innym
tłumaczeniu, np. Jerzego S. Sito
czy Macieja Słomczyńskiego.

•

Możesz także skorzystać z Ham-
leta Stanisława Wyspiańskiego;
najlepiej w opracowaniu Biblio-
teki Narodowej, wydanego
w 1977 r. we Wrocławiu.

Prezentacje maturalne

Ucz się z

Możliwość 2.

To wariant dla ambitnych – taki wstęp gwarantuje jednak dobre wejście, czyli
połowę sukcesu. Nie ma takiego polonisty, którego taki wstęp by nie oczarował!

Przedstaw w nim krótko Studium o Hamlecie Stanisława Wyspiańskiego.
Stanisław Wyspiański na wstępie swego dzieła pisze:

Około świąt Bożego Narodzenia przyszedł do mnie Pan Kamiński i oświadczył,
że chce grać Hamleta i że chce porozmawiać o Hamlecie (…) O „Hamlecie” myślę
aż nazbyt często i z przyjemnością mogę porozmawiać o Hamlecie.

Dzieło Wyspiańskiego powstało w ciągu zaledwie kilku tygodni na przełomie 1904
i 1905 r. Ta książka zawiera bardzo precyzyjne analizy poszczególnych scen Hamleta,
mimo to jednak owo studium jest bardziej tekstem lirycznym niż zbiorem precyzyjnych
wskazówek – fragmenty wnikliwych analiz przechodzą często w poetycką prozę… De-
koracją Hamleta jest dla niego Wawel. To dzieło zadedykowane zostało „Aktorom
polskim”, których pracę i wkład w stawanie się sztuki ten wielki reformator teatru bar-
dzo cenił. Na pytania zawarte w studium Wyspiańskiego praktycznej odpowiedzi szukał
Jerzy Grotowski i twórcy teatru Laboratorium, realizując Studium o Hamlecie. Ludwik
Flaszen napisał do widzów tego spektaklu: Cieszylibyśmy się, gdybyś po naszym „Studium
o Hamlecie” dokonał studium duszy własnej, kotku.

Strategia rozwinięcia

1 .

1 . Proponujemy, byś skupił się na chwilę na pierwszej realizacji

Proponujemy, byś skupił się na chwilę na pierwszej realizacji

Hamleta

w Polsce – reżyserem i odtwórcą głównej roli był

w Polsce – reżyserem i odtwórcą głównej roli był Wojciech Bogusławski.....

Polska prapremiera Hamleta odbyła się 9 kwietnia 1798 r. we Lwowie. Tekst sztuki
wystawianej w Polsce znacznie różnił się od szekspirowskiego oryginału, ze względu na
to, między innymi, że nie był tłumaczony z oryginału. Ale nie tylko dlatego – Hamlet
Bogusławskiego to Hamlet przepuszczony przez filtr klasycyzmu. Oto przykład: w trosce
o jedność akcji (!) Bogusławski zrezygnował z wątku związanego z postacią Fortynbra-
sa. Złagodzone zostały niektóre słowa Hamleta, np. gdy bohater przebija szpadą podsłu-
chującego Poloniusza, mówi „How now, rat?” (w tłumaczeniu Stanisława Barańczaka
„A cóż to, szczur?”); tu te słowa zostały zamienione na „Któż tu jest? To złodziej zapew-
ne”. Słowo szczur nie mogło być wypowiedziane na scenie przez bohatera tragedii –
byłoby to przecież niezgodne z zasadą decorum!

Opuszcza także wątek Fortynbrasa: „Ten cały epizod, jako wcale do zdarzenia Ham-

leta nienależący, (…) opuszczony został”. Okazuje się, że Hamlet bez poprawek nie
nadawałby się do wystawienia w wieku oświeconym – i tak skreślone zostały fragmenty,
które mogłyby sugerować średniowieczną wiarę w duchy.

Możesz tu przytoczyć pewną ciekawostkę. Sztukę przetłumaczył także Krystyn Ostrow-

ski (1870); w jego tłumaczeniu wystawiono te sztukę w 1871 r. w Teatrze Wielkim. W tek-
ście przetłumaczonym przez Ostrowskiego Poloniusz jest… polskim szlachcicem, poj-
manym w czasie bitwy przez ojca Hamleta. Laertes, jego syn, nie chce walczyć zatrutą
szpadą w pojedynku z Hamletem, co proponuje mu Klaudiusz. Tak uzasadnia tę odmo-
wę, powołując się na honor Polaka:

Mam w sobie polską, nie szatańską duszę,
Mój ojciec był Polakiem, a krew polska
Nie cierpi zdrady.

2 .

Hamlet

Hamlet Andrzeja Wajdy w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku, 1960 r.

Andrzeja Wajdy w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku, 1960 r.

Andrzej Wajda po raz pierwszy wystawił tę sztukę w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku.
Czytał Hamleta razem ze studium Wyspiańskiego (wówczas nie było to wcale powszechną
praktyką teatralną). Nie była to inscenizacja do końca udana, ale ciekawa. Sceną, która
zapadała w pamięć widzom, była scena pogrzebu Ofelii – został on ukazany jako staro-
polska uroczystość z udziałem wojów i dziewic. Jednym kojarzył się ze Starą baśnią,
innym z pogrzebem Danusi z Krzyżaków Aleksandra Forda – ta scena nie podobała się,
wydawała się festyniarska i głupia, a jednak (a może mimo to) zapadała w pamięć.

Kontrowersyjne wydawało się też obsadzenie tytułowej roli. Rolę księcia duńskiego

Wajda powierzył Edmundowi Fettingowi, aktorowi uznawanemu za chłodnego, zim-

Pokaż, jak dobrze orientujesz się
w temacie. Kazimierz Kamiński to
jeden z najbardziej znanych akto-
rów przełomu XIX i XX w. Choć grał
w tych samych czasach, co Ludwik
Solski, jego nazwisko – w przeci-
wieństwie do Solskiego – nie prze-
trwało próby czasu, choć wśród ów-
czesnych uchodził za równie wiel-
kiego artystę co Solski (uważano
nawet, że w niektórych rolach był
od niego lepszy). Stanisława Wy-
spiańskiego zapewne nie zdziwi-
ło, że ten aktor chce grać Hamleta,
gdyż miał do tego doskonałe wa-
runki fizyczne – był dość wysoki,
szczupły, miał bardzo zgrabną syl-
wetkę – doskonale prezentowałby
się w obcisłym, czarnym stroju
(zapewne wiesz, że taki właśnie
strój kojarzy się z Hamletem). Nie
zdziwiło go też zapewne, że „Pan
Kamiński” chce porozmawiać
o sztuce, bowiem ten aktor słynął
z perfekcyjnego dopracowywania
każdej roli. Gdy miał zagrać klo-
szarda, słynący z elegancji w ca-
łym Krakowie, przez parę tygodni
gościł bezdomnego w swoim
domu i długo z nim rozmawiał na
temat jego życia i nawyków.
Choć aktor marzył o zagraniu roli
Hamleta, po przeczytaniu dzieła
Wyspiańskiego… zrezygnował
z niego.

Warto wiedzieć

Rodzajem dyskusji ze studium
Wyspiańskiego miał być Hamlet,
którego Konrad Swinarski plano-
wał zrealizować w krakowskim Te-
atrze Starym. Te plany udaremniła
śmierć artysty. Główną rolę plano-
wał powierzyć Jerzemu Radziwił-
łowiczowi.

Prezentacje maturalne

Ucz się z

nego. Był to więc wielki eksperyment, chyba udany. Hamlet Edmunda Fettinga był ostry,
czasem odpychający, antypatyczny. Z wielkim uporem dążył do poznania prawdy.

Między tekst wpleciono fragmenty studium Wyspiańskiego, które czytał Jerzy Ra-

dziwiłłowicz.

Początkowo Andrzej Wajda chciał powierzyć tę rolę Gustawowi Holoubkowi. Żało-

wał, że nie zaryzykował i nie dał jej Zbyszkowi Cybulskiemu. No właśnie, to bardzo
ciekawe, jak poradziłby sobie z taką rolą…

3 .

Hamlet

Hamlet Adama Hanuszkiewicza w Teatrze Narodowym w Warszawie,

Adama Hanuszkiewicza w Teatrze Narodowym w Warszawie,

1970 r.

Rolę Hamleta Hanuszkiewicz powierzył Danielowi Olbrychskiemu. Trochę ryzyko-
wał, bo była to dopiero druga rola teatralna młodego aktora (po raz pierwszy wystąpił
w Ślubach panieńskich). Reżyser miał nosa – okazało się, że Olbrychski umie skupić na
sobie uwagę widzów, ma charyzmę i wewnętrzny autentyzm. Jego Hamlet jest wrażliwy,
nerwowo spontaniczny.

Aktorzy grali niemal bez charakteryzacji, bo dla Hanuszkiewicza ważny był współ-

czesny punkt widzenia i twarze współczesnych ludzi, noszą stroje, na których znać rękę
współczesnego scenografa – np. Hamlet nosi kostium z czarnego skaju (taki strój mógł-
by założyć ówczesny awangardowy student). To przedstawienie bardzo chwalono – uwa-
żano je za najbardziej czyste reżysersko przedstawienie Hanuszkiewicza od czasów
Zbrodni i kary. Ciekawie została rozegrana scena obłędu Ofelii – Ofelia (Ewa Żukow-
ska) zaczyna naśladować Hamleta: wkłada spodnie, chodzi jego kołyszącym się kro-
kiem. Nie rozdaje także kwiatuszków, lecz rozrzuca z pomostu paski papieru.

Zagranie tej roli było dla Daniela Olbrychskiego dużym przeżyciem, jak przyznaje

w wywiadzie udzielonym Maciejowi Karpińskiemu. Mówi, że w tej roli, jak w żadnej
innej, aktor znajduje okazję do najpełniejszego wyrażenia siebie, do sięgania granic
swoich możliwości. Jednocześnie kryje się w tej roli niebezpieczeństwo porażki może
boleśniejszej niż w innych, ale stawka warta jest ryzyka.

Przytocz także inne, ważne wypowiedzi tego aktora. Mówi on, że „niegdyś grano

Hamleta tak, jakby jego problemy były najważniejszymi problemami całej ludzkości.
Dziś wiemy już, że to nie jest dokładnie tak. Problemy Hamleta pozostały jednak
i pozostaną problemami człowieka młodego, niedoświadczonego, wchodzącego w ży-
cie, poszukującego swego miejsca w świecie”. Czy zgadzasz się z tym stwierdzeniem?

Hamleta charakteryzuje jako bardzo wrażliwego i inteligentnego chłopaka. Jego

mądrość nie ma nic wspólnego z mądrością Fausta – jest to jakby mądrość bez doświad-
czenia. Uważa także, że przedstawienie musi być utrzymane w szybkim tempie – „Ham-
let nie ma prawa myśleć wolniej niż widz, bo wtedy byłby nudny”.

Ten Hamlet został wystawiony w tłumaczeniu Jerzego S. Sito; zgodnie z „uwspółcze-

śniającą” intencją reżysera i ta jest współczesna. Pojawia się tam słowa, takie jak: „wzmo-
żona czujność”, „aktywność”, a także… „faceci”, „bandziory”, „odzywki”; składnia zo-
stała odretoryzowana i odarchaizowana. Tłumaczenie bardzo spodobało się oglądającej
spektakl młodzieży; można powiedzieć, że został przywrócony żywy kontakt z młodzieżą
jak za czasów The Globe.

W roli Ducha wystąpił… sam Adam Hanuszkiewicz, w pełnym świetle i z własną

twarzą (podobno sam Szekspir grywał Ducha!); „chyba nie tylko ze względu na dyrektor-
ski charakter roli i możliwość pójścia na piwo po trzecim akcie”, jak pisze Grzegorz
Sinko.

4 .

Hamlet

Hamlet Andrzeja Wajdy na Wawelu, 1981 r.

Andrzeja Wajdy na Wawelu, 1981 r.

Pamiętasz? Tak właśnie wyobrażał sobie inscenizację Hamleta Stanisław Wyspiański,
a Wajda choć w małej części realizuje jego marzenie. Próby trwały tylko 18 dni.

Rolę Hamleta reżyser powierzył (wyda Ci się to może szokujące) Jerzemu Stuhro-

wi. Klaudiusza zgrał Jerzy Trela, zaś Gertrudę „jeden z najzdolniejszych aktorów w Pol-
sce” (określenie Andrzeja Wajdy) Teresa Budzisz-Krzyżanowska. Hamlet w wersji Je-
rzego Stuhra nie był nastrojowy ani rozedrgany wewnętrznie. W swojej interpretacji
aktor położył nacisk przede wszystkim na bolesny wysiłek stawania się postaci na scenie;
jego Hamlet jakby rodził się w bólach porodowych. Ta interpretacja była inna, skłaniała
do refleksji, była niezła. Była, dopóki Stuhr nie zaczął grać pod publiczność, szczególnie
eksponować tych momentów monologów, które można by ukazać jako aluzję do ówczes-
nej sytuacji politycznej Polski. Jedną z kwestii, które można było tak ukazać były zapew-

Bibliografia podmiotu

•

Witold Chwalewik,

Witold Chwalewik, Polska

Polska

w „Hamlecie”

w „Hamlecie”, Wrocław 1956
– krótka, bardzo ciekawa ksią-
żeczka; wszyscy wiedzą, że z Po-
lakami walczył Fortynbras, ale
z tego dziełka dowiesz się znacz-
nie więcej. Nie jest wcale nie-
zbędne – sięgnij po nie, jeśli
chcesz, by Twoja prezentacja
była jeszcze ciekawsza, Uważaj
jednak, bo wadą tej książki jest
dość enigmatyczny język.

•

Maciej Karpiński,

Maciej Karpiński, Hamlet o so-

Hamlet o so-

bie. Rozmowa z Danielem Ol-

bie. Rozmowa z Danielem Ol-
brychskim

brychskim

brychskim, Życie Literackie 1970
nr 20, s. 17 – 18 – rozmowę
z tym znanym i cenionym akto-
rem warto chyba przeczytać;
bardzo ciekawe informacje na
temat pracy nad tą rolą.

•

Jarosław Komorowski,

Jarosław Komorowski, Kilka

Kilka

chwytów na flet prosty

chwytów na flet prosty, Teatr
1999 nr 10/ 11/ 12, s. 29 – 30
– refleksje i uwagi na temat
przedstawienia Krzysztofa War-
likowskiego; skłania do prze-
myśleń.

•

Krzysztof Kusek,

Krzysztof Kusek, Polski Ham-

Polski Ham-

let. Z historii idei i wyobraźni

let. Z historii idei i wyobraźni
narodowej

narodowej

narodowej, Poznań 1999 – tej
pozycji nie pomiń, bez niej Two-
je wystąpienie byłoby o wiele
uboższe.

•

Stanisław Marczak-Oborski,

Stanisław Marczak-Oborski,
Przewodnik teatralny

Przewodnik teatralny

Przewodnik teatralny, t. 1, War-
szawa 1991 – Hamletowi poświę-
cono zaledwie kilka stron, znaj-
dziesz tam jednak treść sztuki fa-
chowo i przystępnie rozpisaną na
sceny, listę polskich tłumaczy
Hamleta (długa!) oraz informa-
cję: Hamlet to 23 role męskie
(oraz liczni statyści), a tylko dwie
kobiece!

•

Maria Prusak, wstęp do: Sta-

Maria Prusak, wstęp do: Sta-
nisław Wyspiański,

nisław Wyspiański,

nisław Wyspiański, Hamlet

Hamlet

Hamlet,

Wrocław 1977 – zawsze warto
czytać książki opracowane przez
BN, a tekst Marii Prusak jest na-
pisany prostym, przejrzystym ję-
zykiem. Pozycja nieobowiązko-
wa, ale warto.

Prezentacje maturalne

Ucz się z

ne słynne słowa „Dania jest więzieniem”. Niestety, aktor nie chciał czy nie umiał wyrzec
się maniery i… popsuł pierwsze dobre wrażenie. To dzięki niemu (a raczej przez niego)
ten Hamlet przeszedł do historii jako Hamlet polityczny.

5 .

Hamlet (IV)

Hamlet (IV) Andrzeja Wajdy w Teatrze Starym w Krakowie

Andrzeja Wajdy w Teatrze Starym w Krakowie

To Hamlet niezwykły – przede wszystkim dlatego, że rolę Hamleta powierzył „jednemu
z najzdolniejszych aktorów polskich”, czyli Teresie Budzisz-Krzyżanowskiej. Przy-
pomnij, że we wcześniejszej realizacji grała ona Gertrudę. Nie tylko z tego względu –
większa część sztuki rozgrywa się za kulisami teatru, w niewielkim pomieszczeniu, gdzie
mieściło się niewielu więcej niż maksymalnie stłoczonych 60 widzów. Nie ma prawie
wcale dekoracji w tradycyjnym tego słowa znaczeniu; to, że widzowie siedzieli w te-
atralnej garderobie, nie było wcale ukrywane. Na tradycyjnej, prawdziwej scenie toczy
się oficjalne życie Danii; tam mają miejsce oficjalne ceremonie, takie jak audiencja,
przemarsz wojsk Fortynbrasa czy pogrzeb Ofelii. Tymczasem w garderobie panuje in-
tymna atmosfera. Monologi aktorki-Hamleta są wypowiadane w ten sposób, że wydają
się bardzo osobiste. Momentami – podobno – publiczność była nawet zażenowana
intymnością tych wyznań.

No i kolejna „niezwykłość” – to już czwarty Hamlet Andrzeja Wajdy (każdy był inny!),

swego rodzaju ukoronowanie pracy nad tą sztuką.

Duże wrażenie robiła pierwsza scena: Teresa Budzisz-Krzyżanowska wchodzi do

garderoby w eleganckiej sukni, znika za chwilę za parawanem i wychodzi stamtąd w męs-
kim, renesansowym stroju. Już przed publicznością zapina długie buty, zaczesuje włosy.
Recenzenci podkreślają, że wysoka i szczupła aktorka wspaniale wyglądała w tym
„przebraniu”; właśnie przebraniu – gdyż w tej sztuce nie wciela się ona w Hamleta – jest
kobietą, która zmaga się z rolą Hamleta i jest to dla niej bardzo ciężka praca. Nie udaje,
że jest mężczyzną, nie naśladuje męskich ruchów. Gdy zapada kurtyna, a po chwili wy-
chodzą artyści i kłaniają się publiczności, aktorka słania się ze zmęczenia.

Dalsza część obsady także jest nowatorska, np. Poloniusza grał Jerzy Bińczycki – ten

aktor o posturze niedźwiedzia założył kontrastujący z jego potężną sylwetką srebrzysty
strój, małe okularki, dopracował drobniutkie, miękkie gesty. Ofelią była Dorota Segda,
która wyglądała z kolei jak niedojrzała dziewczynka. Fortynbrasa (to bardzo ciekawe)
zagrał Jerzy Radziwiłłowicz, aktor, który miał grać Hamleta w realizacji Konrada Swi-
narskiego…

Koniecznie wspomnij o bardzo ciekawym fakcie. Na pewno tłumaczenie Stanisława
Barańczaka jest Ci dobrze znane. Ale czy wiedziałeś, że sztuka została przetłumaczona
specjalnie dla Andrzeja Wajdy, specjalnie na potrzeby tego spektaklu?

Andrzej Wajda chciał, by Hamlet był grany w starym tłumaczeniu Józefa Paszkow-

skiego; jedynie monologom Hamleta chciał nadać nowy, współczesny, bliższy widzom
kształt – stąd jego prośba do Stanisława Barańczaka, by przetłumaczył monologi księ-
cia. Pisał:

Grać będę „Hamleta” w starym tłumaczeniu Paszkowskiego, bo to jest właśnie te-
atralne, tradycyjne, ale monologi mówione do widza w intymnej atmosferze gardero-
by powinny rzecz jasna mieć inny charakter, być dzisiejsze, wyzbyte oracji dawnego
przekładu.

W jednym z kolejnych listów Stanisław Barańczak pisał z kolei:

(…) odważam się Panu przedstawić propozycję, która stoi w sprzeczności z pańskimi
planami: przełożę dla Pana całego „Hamleta”. Także dla własnej przyjemności (…).

Reżyser i zespół byli zachwyceni tym tłumaczeniem i cała sztuka została zagrana w tym
przekładzie.

Taka oto jest historia powstania najpopularniejszego polskiego przekładu.

6 .

Hamlet

Hamlet Krzysztofa Warlikowskiego, Teatr Rozmaitości w Warszawie,

Krzysztofa Warlikowskiego, Teatr Rozmaitości w Warszawie,

1999 r.

Wspomnij o tej realizacji tylko wtedy, gdy widziałeś tę sztukę. Egzaminatorzy, wiedząc,
że miałeś szansę ją zobaczyć, mogą życzliwie zapytać o Twoje wrażenia i nie wystarczy
im zdawkowa odpowiedź „bardzo ciekawe”. Naprawdę mogą być ciekawi, jakie są gusta
teatralne współczesnej młodzieży!

Bibliografia podmiotu

•

Anna Schiller,

Anna Schiller, Hamlet bez wła-

Hamlet bez wła-

ściwości

ściwości, Wprost 1999 nr 44,
s. 110 – 111 – dobra, inspiru-
jąca recenzja Hamleta Krzysztofa
Warlikowskiego.

•

Grzegorz Sinko,

Grzegorz Sinko, Hamlet dla

Hamlet dla

dorosłych

dorosłych, Miesięcznik Literacki
1970 nr 8, s. 67 – 72 – wnikli-
wa, wieloaspektowa analiza
Hamleta z Danielem Olbrych-
skim w roli głównej.

•

Teatralny świat Andrzeja Waj-

Teatralny świat Andrzeja Waj-
dy

dy pod red. Anny Kuligow-

pod red. Anny Kuligow-

skiej-Korzeniewskiej i Krzysz-

skiej-Korzeniewskiej i Krzysz-
tofa Packa

tofa Packa

tofa Packa, Kraków 2000 – ta
książka została wydana przez wy-
dawnictwo uniwersyteckie, więc
nie jest łatwa; zawiera jednak tyle
ważnych informacji, że trudno
ją zastąpić inną pozycją.

•

Joanna Walaszek,

Joanna Walaszek, Teatr Waj-

Teatr Waj-

dy. W kręgu arcydzieł: Dosto-
jewski, „Hamlet”, „Wesele”, Kra-
ków 2003 – Andrzej Wajda wy-
stawiał Hamleta aż cztery razy –
każde z tych wystawień było
inne, a przy tym ważne i cieka-
we – autorka książki bardzo do-
brze i plastycznie je przybliża –
to prawie tak, jakbyś je widział…

•

Elżbieta Wysińska,

Elżbieta Wysińska, Obecność

Obecność

Hamleta

Hamleta, Życie Literackie 1970
nr 20, s.19 – 21 – kolejna bar-
dzo dobra recenzja (wybraliśmy
dla Ciebie same najlepsze).

•

Andrzej Żurowski,

Andrzej Żurowski, Szekspiria-

Szekspiria-

dy polskie

dy polskie, Warszawa 1976 –
stare, ale jare. Zawiera wiele cie-
kawostek, które mogą ubarwić
Twoje wystąpienie.

Prezentacje maturalne

Ucz się z

Hamlet Warlikowskiego jest prowokujący i momentami ostry. Scena – prostokątny

podest przypomina ring, wokół którego – jak na meczu bokserskim – siedzą widzowie.
Nie jest to Hamlet polityczny, romantyczny, psychologiczny ani angry young man – to po
prostu Hamlet teatralny, a trochę także edypalny, gdyż (jak się zdaje) motywacją wielu
czynów Hamleta jest zazdrość o matkę. Hamleta gra jeden z ulubionych aktorów War-
likowskiego – Jacek Poniedziałek, aktor pięknie i harmonijnie zbudowany. To ważne,
gdyż przez długi czas jest nagi lub półnagi. Podczas rozmowy z matką Hamlet jest nagi,
nie ma jednak prowokacji. Ta scena (trzeba zobaczyć, żeby uwierzyć) nie ma w sobie nic
wyzywającego; wypada bardzo naturalnie. Sto razy bardziej wyzywający jest moment
w sztuce, gdy Ofelia oznajmia, że chce mu oddać kilka pamiątek – oddaje mu wtedy…
zdjętą przed chwilą suknię. Oraz kapitalna scena z Guidensternem, gdy Hamlet każe
mu spróbować zagrać na flecie. Trzyma go na wysokości rozporka. Ta scena jest jednak
piękna, ironiczna i bolesna (trzeba zobaczyć, żeby uwierzyć).

Aktorzy noszą na przemian dworskie i współczesne stroje, nie ma w tym jednak wra-

żenia „maskarady”.

Hamlet stworzony przez Jacka Poniedziałka jest inny niż pokutujace wyobrażenie

Hamleta jako młodzieńca o chwiejnej osobowości. Jest beznamiętny, mówi prawie ści-
szonym głosem, jest beznamiętny i poddaje się fali zdarzeń. Jedynie matka wywołuje
w nim jakieś emocje…

Mimo wszystko jest to Hamlet intensywny, absorbujący naszą uwagę, choć enigma-

tyczny. Trudno zrozumieć jego motywacje. Wydaje się, że nie kochał nigdy Ofelii – po
prostu z nią sypiał. Ciekawie zostały obsadzone role Rosenkratza i Guidensterna – po-
wierzone zostały młodym aktorkom, Marii Seweryn i Jolancie Fraszyńskiej. Androgy-
niczność tych postaci to pomysł Swinarskiego, który został wykorzystany.

Strategie zakończenia

Możliwość 1.

Rola Hamleta to wielkie wyzwanie dla aktora i prawdziwe wyróżnienie, powód do dumy.
Aktorzy, którzy go grali, zwykle przechodzą do historii. W polskim teatrze są właściwie dwa
takie wielkie wyzwania: role Konrada i właśnie Hamleta. Zastanów się, dlaczego ta rola
jest tak ceniona przez aktorów i z takim zainteresowaniem śledzona przez widzów. Zauważ,
że daje ona olbrzymie możliwości interpretacji oraz zaprezentowania całej gamy uczuć
i emocji: strachu, obawy, nienawiści, rozgoryczenia, szyderstwa, cynizmu, wzruszenia…

Możliwość 2.

Hamlet funkcjonuje na niemal takich samych prawach jak nasz dramat narodowy –
Dziady Adama Mickiewicza. Były inscenizacje Dziadów, które łączyły pokolenia, były
inscenizacje Hamleta równie ważne w życiu Polaków. Podkreśl, że z tekstem sztuki Szek-
spira zmagali się nasi najwybitniejsi tłumacze i ludzie pióra.

Ramowy plan wypowiedzi

Określenie problemu

Różne interpretacje Hamleta Williama Szekspira na scenie polskiej; ich wymowa, zna-
czenie, charakterystyka.

Kolejność prezentowanych argumentów

• Hamlet Wojciecha Bogusławskiego
• Hamlet Andrzeja Wajdy (1960)
• Hamlet Adama Hanuszkiewicza (1970)
• Hamlet Andrzeja Wajdy (1981)
• Hamlet (IV) Andrzeja Wajdy (1989)
• Hamlet Krzysztofa Warlikowskiego (1999)

Wnioski

Hamlet to sztuka, która „dopasowuje” się do potrzeb i oczekiwań widzów. Jednak po-
trzeby i mentalność publiczności się zmieniają. Dlatego żartem można powiedzieć, że
nowa inscenizacja Hamleta pojawia się mniej więcej raz na 10 lat…

Jan Kott, wybitny znawca twórczo-
ści Szekspira pisał, że Hamlet jest
jak gąbka, która „wchłania w sie-
bie od razu całą współczesność”.

Sposoby
uatrakcyjnienia
wypowiedzi

•

Przede wszystkim będą to foto-
grafie z literatury i prasy, co-
dziennej i specjalistycznej (np.
Dialog, Teatr). Uwaga! Jeśli zde-
cydowałeś się na ten temat
prezentacji, taki sposób uatrakcyj-
nienia wypowiedzi będzie właści-
wie KONIECZNOŚCIĄ. Zdjęcia
możesz po prostu skserować,
lecz jeśli jesteś ambitny, powi-
nieneś je powiększyć i oprawić
w ramki (np. z pomalowanego
kartonu). Możesz także zrobić
specjalny album, a każde zdję-
cie opatrzyć krótkim komenta-
rzem.

•

Zaprezentuj reprodukcję obrazu
Jacka Malczewskiego Hamlet
polski. Widzimy na nim mężczy-
znę o melancholijnej, pociągłej
twarzy, z nieodgadnioną miną.
Gdyby nie podpis, moglibyśmy
pomyśleć, że to… Don Kichot.
Mężczyzna ubrany jest w czarny,
hamletowski strój, a w ręku trzy-
ma biały kwiatek przypominają-
cy rumianek.

•

Jeśli nie brak Ci odwagi, przy-
nieś czaszkę (może być tandet-
ny plastik) i wygłoś fragment
słynnego monologu Hamleta
zaczynającego się od słów „Być
albo nie być”.

Prezentacje maturalne

Ucz się z

O co może zapytać komisja?

Dlaczego wybrał Pan/ wybrała Pani akurat te realizacje Hamleta?

Proponowana odpowiedź

Wspomniałam o prapremierze Hamleta w Polsce w reżyserii Wojcie-
cha Bogusławskiego nie dlatego, że wydała mi się ona szczególnie
cenna czy interesująca. Przeciwnie, uznałam ją za śmieszną i preten-
sjonalną. Poza tym nie ukrywam – byłam ciekawa, jak przedstawi tę
sztukę oświeceniowy klasycysta. Poświęciłam także sporo uwagi re-
alizacjom Andrzeja Wajdy. Pomyślałam, że warto wzbogacić swoją
wiedzę na temat tego sławnego reżysera, dziś kojarzonego przez więk-
szość znanych mi osób tylko z kinem. Myślę, że mój wybór był słusz-
ny, że warto było poszperać w starej prasie, żeby poznać tę inną, „te-
atralną” twarz Andrzeja Wajdy. Muszę przyznać, że nazwisko Edmun-
da Fettinga słyszałam po raz pierwszy, za to byłam bardzo ciekawa,
jak zagrał tę rolę Jerzy Stuhr, gdyż widziałam go tylko w komercyj-
nych komediach i trudno mi było sobie wyobrazić, że mógłby zagrać
jakąś poważną rolę teatralną, a co dopiero rolę Hamleta… Bardzo
spodobał mi się pomysł obsadzenia w tytułowej roli Teresy Budzisz-
Krzyżanowskiej, aktorki, która już za życia stała się legendą. Żałuję, że
nie mogłam oglądać jej interpretacji tej roli. Na temat Hamleta (IV)
przeczytałam najwięcej – to on mnie najbardziej zaintrygował!

Dlaczego wybrałam Hamleta Adama Hanuszkiewicza? To proste –

znam tego reżysera i aktora, który zagrał Hamleta, jednego z najbar-
dziej znanych polskich aktorów, Daniela Olbrychskiego. Hamlet Krzysz-
tofa Warlikowskiego to chyba wybór oczywisty – z racji swojej daty
urodzin, tylko jego mogłam zobaczyć na scenie. Nie ukrywam, że ten
spektakl ukazywany jako „nasz” (nas – młodych ludzi) Hamlet, zrobił
na mnie duże wrażenie i że taka interpretacja jest mi bliska – dlatego
i jej chciałam poświęcić kilka słów.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Omów wazne, Twoim zdaniem,
jezyk polski, Opisz obrzęd lub obyczaj, który twoim zdaniem najlepiej odda, V-5
Jakie twoim zdaniem sfery działań?ukacyjnych w Polsce, należy porównywać z innymi Państwami i dlacze
Współcześnie działające bractwa rycerskie Skąd twoim zdaniem bierze się popularność i zainteresowani
Czy banał, nijaka codzienność mogą być Twoim zdaniem tematem wybitnego dzieła literackiego
Bardzo ważne, pomocne i ułatwiające zdanie egzaminu ze statystyki!! ZDAŁAM;)
Ważne i sprawdzone sposoby na zdanie egzaminu
prezentacja zdanie(1) ppt
25 Wyklad 1 Dlaczego zwiazki sa wazne
Przemiany aminokwasów w biologicznie ważne, wyspecjalizowane produkty
76 Omow znane Ci typy kanalow jonowych
Co jest wazne w internetowym marketnigu 2
PŁACHTA WAŻNE
4. omów cechy artystyczne, Licencjat kulturoznawstwo
DZIECKO W CYBERPRZESTRZENI, Ważne dla sudenta, Studia pedagogika
Zakażenia ważne w stomatologii, Mikrobiologia
2 Omów klasyfikacje metod nauczania., Metodyka
Czynniki szkodliwe dla twojego zdrowia na twoim stanowisku pracy

więcej podobnych podstron