Jakie twoim zdaniem sfery działań edukacyjnych w Polsce, należy porównywać z innymi Państwami i dlaczego?
Uzasadnij swój wybór.

Spośród tak wielu aspektów dotyczących sfery nauczania w Polsce na największą uwagę, moim, zdaniem zasługuje porównanie rodzimego systemów edukacji przedszkolnej do tego wypracowanego przez poszczególne kraje Unii Europejskiej. Jest to o tyle ważne, iż dobrze zorganizowany system sprzyja lepszemu rozwojowi dziecka, ponieważ młody człowiek najlepiej rozwija się wśród rówieśników, więc należy umożliwić wszystkim dzieciom taki kontakt. Wspólnym celem edukacji przedszkolnej wszystkich krajów UE jest przede wszystkim przygotowanie dziecka do życia w społeczeństwie, tak by potrafiło ono prawidłowo funkcjonować w zespole.

Warto w pierwszej kolejności przyjrzeć się jaka jest frekwencja dzieci, w przeliczeniu na procenty, uczęszczających do przedszkoli. W 2010 roku sytuacja prezentowała się następująco: 3-latki 50 %, 4-latki 64%, 5-latki 81%, 6-latki 97%. Dla porównania w krajach takich jak Belgia, Hiszpania czy Francja do przedszkoli uczęszcza prawie 100% dzieci z każdej z grup wiekowych.

Jeżeli chodzi o przedział wiekowy dzieci uczęszczających do przedszkoli w poszczególnych krajach jest zróżnicowany. W Austrii, Francji, Belgii, Finlandii, Hiszpanii, Niemczech, Portugalii oraz we Włoszech cykl wychowania przedszkolnego przeznaczony jest dla dzieci w wieku 3-6 lat, zaś w Danii od 3 do 7, w Grecji od 3,5 roku i trwa dwa lata, w Luksemburgu do przedszkoli dzieci uczęszczają od 4 do 6 roku życia.

Spośród wielu systemów edukacji przedszkolnej najbardziej atrakcyjne moim zdaniem wyglądają działające we Francji, Szwecji, Belgii, Włoszech oraz Austrii. Po bliższym opisie ich funkcjonowania podam na zasadzie porównań do rodzimego systemu, co można było by z nich w Polsce wprowadzić.

We Francji obowiązku przedszkolnego nie ma i są one pełni bezpłatne. Do placówek przedszkolnych uczęszcza prawie 1/3 dzieci w wieku 2 lat i prawie 100% 3latków i starszych. Zajęcia odbywają się w klasach w szkołach podstawowych i są prowadzone w grupach dzielonych wiekowo. Cele nauczania we francuskich placówkach przedszkolnych tyczą się przede wszystkim przygotowania dziecka do życia w otaczającym go świecie, a także wspierają jego równowagę psychiczną i fizyczną, zachęcając do udziału w zajęciach muzycznych, artystycznych oraz gimnastycznych. Przede wszystkim ważnym zadaniem francuskich przedszkoli jest pomoc dziecku w swobodnym przejściu ze statusu przedszkolaka do ucznia szkoły podstawowej.

Z kolei Szwecja proponuje zupełnie inny model kształcenia przedszkolnego. Przede wszystkim nie zalicza się edukacji przedszkolnej do systemu szkolnego. Do przedszkoli w omawianym skandynawskim kraju uczęszczają dzieci w wieku 1-7 lat, a ma to na celu integrację między dziećmi starszymi, a młodszymi, tak by narodziła się między nimi więź, a starsze nauczyły się czym jest troska o drugiego człowieka. W Szwecji wyróżnia się 5 rodzajów instytucji przedszkolnych:

1. całodzienne otwarte w godzinach 6-18,

2. prywatne, ale prowadzone przez w pełni wykwalifikowane osoby,

3. otwarte, nie są to placówki pedagogiczne, a dziećmi zajmuje się opiekunka w godzinach 9-17

4. przedszkola dla dzieci 5-6 letnich czynne ok. 3 godzin dziennie- przygotowują dzieci do szkoły

5. przyzakładowe.

Jedna grupa dzieci nie liczy więcej niż 15 osób, opiekę nad nimi sprawuje dwóch nauczycieli plus wykwalifikowany opiekun, a na miejsce dowożone są autobusem. Dzieci 6 letnie mają zapewnioną w pełni bezpłatną edukację. Szwedzkie przedszkola podlegają komunom i są przez nie częściowo finansowane, a odpowiedzialne jest za ich prawidłowe funkcjonowanie Biuro Socjalne. Głównym celem edukacji przedszkolnej w Szwecji jest stworzenie dla dziecka takiego środowiska, które ma sprzyjać jego wychowaniu i pozwolić rodzicom łączyć pracę zawodową z wychowaniem pociechy.

Edukacja przedszkolna w Belgii nierozerwalnie łączy się z całym systemem szkolnictwa tego kraju. Przedszkole jest nieobowiązkowe i bezpłatne, a uczęszczają do omawianych placówek oświatowych dzieci w wieku 2,5 do 6 lat. Sale przedszkolne są umiejscowione zwyczajne w szkołach podstawowych, a dzieci podzielone są według grup wiekowych. We Wspólnocie Francuskiej i Niemieckojęzycznej odsetek dzieci uczęszczających do przedszkoli wynosi prawie 100%, zaś w Wspólnocie Flamandzkiej jest nie co niższy i wynosi trochę ponad 90%. W Belgii stawia się na spokojne dla dziecka przejście z systemu przedszkolnego do wczesnoszkolnego. Tamtejsza struktura edukacyjna kładzie nacisk na rozwój dziecka w aspekcie muzycznym, artystycznym oraz mowy ojczystej, przy pełnej równowadze psychiczno- fizycznej. Rodzice dziecka sami decydują w jakim wieku poślą dziecko do szkoły i z pomocą poradni psychologiczno- medyczno- socjalnych są w stanie ustalić jakie rozwiązanie edukacyjne jest dla ich dziecka najbardziej odpowiednie.

Najmniej jednolitym systemem edukacji przedszkolnej jest ten występujący we Włoszech. To w jaki stopniu przedszkola są dostępne dla dzieci, kto je utrzymuje zależy od wielu czynników. Niemniej jednak przedszkole uznaje się ze najważniejszy etap edukacji dziecka dla jego prawidłowego rozwoju. Dzieci uczęszczają do przedszkoli od 3 do 6 roku życia, a frekwencja wynosi prawie 100%. Scuola materna w ponad połowie są finansowane przez Ministerstwo Edukacji, w 1/3 przez prywatnych właścicieli, a w 13% przez gminy. Przedszkola państwowe są w pełni bezpłatne, prowadzone przez instytucje kościelne pobierają niewielkie opłaty, najdroższe są prywatne placówki.

W Austrii przedszkola noszą nazwę Kindergarden i aż 75% jest finansowana przez gminy, zaś pozostałe 25% utrzymują landy lub budżet federacyjny. Przedszkola są także prowadzone przez różnego rodzaju stowarzyszenia, kościoły lub zakony, a otrzymują częściowo dotację od władz landów. Uczęszczają do nich dzieci w przedziale od 3 do 6 lat, a frekwencja wynosi niewiele ponad 90% dla poszczególnego wieku. Dzieci łączone są w grupy, nie zawsze w tym samym wieku, maksymalnie do 20 osób, a w przypadku przedszkoli integracyjnych ilość zmniejsza się do 15. W Austrii dzieci nie korzystają z żadnych podręczników, ani innych książeczek o charakterze edukacyjnym. Tworzone są osobne pracownie plastyczne, techniczno- stolarskie oraz sala gimnastyczna i przeznaczona do zajęć rytmiczno- muzycznych. Każda z grup przedszkolnych ma dwóch opiekunów, którzy organizują wiele zajęć pozwalających na poznanie mowy, gdyż Austria ma spory odsetek obcokrajowców i w ten sposób zapewnia dzieciom łatwiejszą i bezstresową naukę lokalnego języka. Pewien nacisk kładzie się w austriackich przedszkolach na poznanie różnych kultur i religii, które występują w danym kraju, przez co uczy się od najmłodszych lat tolerancji i zrozumienia dla odmienności i różności między ludźmi. Najważniejszym aspektem w systemie przedszkolnym omawianego kraju jest prawidłowy rozwój emocjonalny i moralny dziecka.

Wszystkiej wyżej wymienione państwa przedstawiają te modele edukacji przedszkolnej, z których można brać przykład, porównywać je, a nawet wprowadzić w Polsce dla lepszego funkcjonowania rodzimych przedszkoli. Przede wszystkim wiek dziecka uczęszczającego do przedszkolnej placówki, tu sytuacja najciekawiej prezentuje się w Szwecji, gdzie grupy sa mieszane, dzieci uczą się altruizmu, odpowiedzialności za drugiego człowieka, w Polsce niestety ten aspekt został pominięty. W przypadku Francji i Belgii najważniejszym celem działań przedszkoli jest stworzenie dla dziecka takich sprzyjających warunków, by przejście z etapu przedszkolnego do wczesnoszkolnego w żaden sposób się na nim nie odbiło, dlatego są one do szkoły świetnie przygotowane. Niestety w polskiej oświacie tego brakuje, gdyż od dziecka 6-letniego tak naprawdę nie wymaga się wiele, a nauczyciel nie ma obowiązku przygotowywać dziecko z zakresu czytania, pisania czy liczenia, co zostawia się pedagogom I stopnia etapu kształcenia. Inna kwestią jest liczba dzieci w grupie oraz to, ilu nauczycielom przypada opieka nad nią. W Polsce maksymalnie w jednej grupie może być 25 dzieci, choć często jest ich więcej, a opiekuje się nią jeden nauczyciel, nie licząc dzieci 3-letnich, gdzie ma on do pomocy jeszcze jedną osobę. W Austrii grupy nie liczą więcej niż 20 dzieci, gdzie przypada na nie 2 pedagogów, wówczas praca jest łatwiejsza, a pozwala to na poświęcenie znacznie większej uwagi dziecku. Podobnie jest z kwestią frekwencji, gdzie w naszym kraju w przypadku 3,4,5 latków jest ona niewielka, ponieważ brak jest miejsc w przedszkolach, należałoby wziąć przykład z wielu krajów Unii, w kwestii finansowania omawianych placówek, gdzie pieniądze na ich utrzymanie daje zarówno budżet państwa, jak i landy (województwa) czy gminy, dzięki czemu każde dziecko ma zapewnione miejsce w przedszkolu, co znacznie ułatwia rodzicom ich wychowanie, a także pozwala godzić rodzicielstwo z pracą zawodową.

Dlatego warto przyjrzeć się dokładnie systemom edukacji przedszkolnej innych krajów Unii Europejskiej, gdyż niektóre rozwiązania są naprawdę dobre i możliwe do wprowadzenia w Polsce, dzięki czasu rodzima edukacja stała by się bardziej dostępna i lepiej funkcjonująca, a co za tym idzie ułatwiła by życie wielu rodziną, których dzieci mają problem z przyjęciem do przedszkoli.

Bibliografia:

Dziewulak D., Systemy szkolne w Unii Europejskiej, ŻAK, Warszawa, 1997

Kształcenie przedszkolne i podstawowe w krajach Unii Europejskiej, Eurydis, europejska Sieć Informacji o Edukacji, Warszawa, 1996

Lewowicki T., Przemiany oświaty, Warszawa, ŻAK, 1997

Maziuńska M., Polityka edukacyjna UE, WSiP, Warszawa, 2004

Pery A., Nasze przedszkole w Unii Europejskiej, W: Management w przedszkolu, RAABE, 2003, nr 12

0

---