SFERY DZIAŁALNOŚCI W TERAPII PEDAGOGICZNEJ

1. Działalność psychoterapeutyczna

Psychoterapia - to świadome i celowe wpływanie środkami psychicznymi na osobowość człowieka, bądź na sposób jego uczestnictwa w procesach społecznych, by umożliwić mu optymalne funkcjonowanie psychiczne.

Działalność psychoterapeutyczna ma na celu:

• Wzbudzać wiarę we własne możliwości i siły;

• Eliminować i zapobiegać sytuacjom stresującym;

• Zaspokajać potrzeby sukcesu;

• Uczyć dziecko wytrwałości poprzez doprowadzenie każdej pracy do końca;

• Dostrzegać najmniejsze osiągnięcia;

• Eksponować cechy pozytywne dzieci i ich uzdolnienia;

• Stosować ćwiczenia o charakterze kompensacji psychicznej;

• Ujednolić wymagania i oddziaływania wychowawcze stosowane w szkole i w domu;

• Budować cechy osobowości;

• Kształtować postawę świadomego uczestnictwa w przezwyciężaniu trudności.

2. Czynniki, które wpływają na jakość i skuteczność działań terapeutycznych:

- Prymym non nocera - zasada medyczna

Nie szkodzić, nie ośmieszać, nie dyskwalifikować, nie karać za to, co nie stanowi winy dziecka.

Ważne jest:

1. związek terapeuty z uczestnikami terapii - więź emocjonalna;

2. atmosfera zajęć (pełnego bezpieczeństwa, tolerancji, szczerości, otwartości, serdeczności);

3. osobowość terapeuty:

- kompetencje - wiedza i umiejętności, odpowiednie przygotowanie merytoryczne;

- znajomość psychiki małego dziecka;

- empatia;

- łatwość nawiązywania kontaktów;

- cierpliwość, wyrozumiałość;

- musi wzbudzać zaufanie i lubić dzieci;

- życzliwość i ciepło, poczucie humoru;

- potrafi uczyć odpowiedzialności;

- wyzwala optymizm;

- elastyczny i twórczy w swoim działaniu;

- stwarzający dobry klimat (uśmiech, cierpliwość, łagodność);

- koncentrujący się na mocnych stronach ucznia i dowartościowujący go;

- potrafi uświadomić dziecko, że to jest dziecka problem, a rolą terapeuty jest przezwyciężenie trudności;

- powinien posiadać szeroką wiedzę o procesach poznawczych;

- wiedzę dotyczącą funkcjonowania OUN, objawów jego uszkodzeń i mechanizmów kompensacji funkcji zaburzonych przez sprawnie działające;

-powinien posiadać umiejętności ułatwiające nawiązanie kontaktu i rozładowanie napięć emocjonalnych;

- znać zasady metodyki nauczania czytania i pisania;

- informować dziecko o postępach, motywować go do dalszej pracy;

- proponować interesujące zajęcia i służyć pomocą;

- nie egzekwować wiadomości i nie oceniać za pomocą stopni, lecz wprowadzać korekty i szukać sposobów przezwyciężenia trudności;

- wystrzegać się nadmiernego sterowania dziećmi;

- przekazywać polecenia w formie propozycji i dążyć do tego, by uwagi krytyczne i ocenę pracy formułowało samo dziecko sprowokowane przez nauczyciela terapii.

3. Na efektywność pracy terapeutycznej wpływ będą miały:

• uwzględniane podstawowe zasady terapeutyczne;

• współpraca z domem rodzinnym;

• współpraca z nauczycielami uczącymi dziecko;

• systematyczność;

• dostosowanie ćwiczeń do możliwości dziecka i jego aktualnych umiejętności w zakresie czytania i pisania.

Współpraca z domem rodzinnym polega na:

• wyjaśnianiu przyczyn trudności w czytaniu i pisaniu dziecka;

• ukazaniu mocnych stron i roli w procesie terapeutycznym rozwijania zainteresowań dziecka.

• zapraszaniu rodziców do uczestnictwa w zajęciach terapeutycznych i powielaniu ćwiczeń w domu;

• pomocy w wykonywaniu materiałów do ćwiczeń terapeutycznych;

• planowaniu zadań domowych i ćwiczeń umiejętności szkolnych pod kierunkiem nauczyciela;

• ujednoliceniu metod postępowania w zakresie pomocy dydaktycznej i wychowawczej;

• tworzeniu atmosfery życzliwości, miłości i zrozumienia;

• ułożeniu prawidłowego harmonogramu dnia - stałych pór odrabiania lekcji, wypoczynku, snu i posiłków;

• zmiany postaw rodziców, szczególnie niewydolnych wychowawczo, wskazując na pozytywne cechy osobowości dziecka.

4. Zasady oddziaływania terapeutycznego:

a). Punktem wyjścia postępowania terapeutycznego jest diagnoza, która powinna obejmować:

- właściwości rozwojowe w ontogenezie;

- rodzaj i stopień opóźnionych funkcji percepcyjno-motorycznych;

- zaburzenia mowy;

- zaburzenia procesu lateralizacji;

- błędy w czytaniu i pisaniu;

- cechy intelektualne;

- cechy charakterologiczne (stan emocjonalny, pobudliwość psychoruchowa, jak również reakcje dziecka na zaistniałe trudności).

b). Należy przestrzegać aktywnego, dobrowolnego udziału dzieci w zajęciach.

c). Dążyć do sukcesu dziecka, gdyż jest on bardzo ważną sprawą już od pierwszych zajęć terapeutycznych.

d). Istotna jest różnorodność form i metod prowadzenia zajęć.

e). Ocena efektów końcowych powinna być przychylna dziecku.

f). Należy unikać nadmiernego wysiłku, rywalizacji, werbalizacji.

5. Główne kierunki pracy terapeutycznej:

• Korygowanie zaburzeń funkcji elementarnych;

• Opanowanie i usprawnianie umiejętności szkolnych;

• Zapobieganie i eliminowanie konsekwencji zaburzeń rozwojowych;

• Wzięcie pod uwagę struktury czynności pisania i czytania oraz etapy ich opanowania przez dzieci na podstawie ogólnych prawidłowości uczenia się;

• Uwzględnianie możliwości percepcyjnych dzieci;

• Uwzględnianie aspektu lingwistycznego języka polskiego (właściwości fonetyczne);

• Pozwalanie na metodyczne uszeregowanie ćwiczeń według stopnia trudności i kolejności realizowanych celów etapowych;

• Rozwijanie i korygowanie funkcji percepcyjno - motorycznych niezbędnych w procesie czytania i pisania;

• Możliwe wszechstronne angażowanie tych funkcji podczas pracy z dzieckiem;

• Usprawnianie czytania pod względem bezbłędności, szybkiej techniki i rozumienia;

• Stymulacja ogólnego rozwoju intelektualnego;

• Usuwanie niekorzystnych objawów psychicznych (zaburzenia uwagi, obniżenia motywacji do nauki, osłabienia poczucia własnej wartości) często wtórnie występujących objawów niepowodzeń szkolnych.

6. Organizacja pracy korekcyjno - kompensacyjnej.

Podstawa planowania form, metod i treści zajęć korekcyjno - kompensacyjnych jest opinia postdiagnostyczna, wystawiona przez poradnię psychologiczno -pedagogiczną lub inna poradnię specjalistyczną.

Opinia powinna zawierać informacje o:

• Przyczynach trudności w nauce;

• Stanie psychicznym dziecka;

• Zaburzeniach lub opóźnieniach funkcji poznawczych;

• O tym, które funkcje „pracują” prawidłowo (mocne strony dziecka);

• Analizie jakościowej trudności w czytaniu, pisaniu, liczeniu.

Istotne zalecenia do pracy z dzieckiem:

Nauczyciel terapii powinien:

1. Wnikliwie analizować informacje i zalecenia postdiagnostyczne, by opracować indywidualny program terapii (dla każdego dziecka), uwzględniając indywidualne różnice rozwojowe, tempo uczenia się, konieczność ćwiczeń utrwalających materiał programowy.

2. Opracować program terapeutyczny, selektywnie dobierać typy ćwiczeń z poszczególnych etapów, kierując się zasadą korekcji zaburzeń i zasadą stopniowania trudności oraz dostosowując je do etapu, jakie dziecko osiągnęło w opanowaniu umiejętności czytania i pisania oraz do jego możliwości percepcyjnych.

W czasie zajęć korekcyjno- kompensacyjnych należy obserwować dziecko pod kątem:

• Postępu w nauce;

• Niwelowania zaburzeń rozwojowych;

• Reakcji emocjonalnych na trudności rozwojowe;

• Motywacji do nauki.

Spostrzeżenia powinny być odnotowane w dzienniku zajęć.

Na radach pedagogicznych i klasyfikacyjnych powinno się także dokonać postępów każdego dziecka z jednoczesnych prognozowaniem.

Należy:

1. Zakończyć uczestnictwo dziecka w zajęciach z chwilą zlikwidowania opóźnień w opanowaniu materiału programowego i wyeliminowaniu zaburzeń stanowiących powód objęcia dziecka taką formą pomocy.

2. W przypadku częściowego opanowania materiału programowego i minimalnego złagodzenia zaburzeń należy zalecić dalszą pracę terapeutyczna i określić kierunki tej pracy.

3. Gdy w czasie systematycznej, indywidualnej pracy z dzieckiem obserwujemy zarówno w nauce, jak i w usprawnianiu funkcji stagnację lub regres, należy ponownie skierować dziecko na badania diagnostyczne i dołączyć materiał z pracy korekcyjno - kompensacyjnej.

Reedeukator nie uczy, lecz:

1. Proponuje interesujące zajęcia i służy pomocą.

2. Nie egzekwuje wiadomości i nie ocenia za pomocą stopni szkolnych, lecz wprowadza korekty i szuka sposobów przezwyciężenia trudności.

3. Nie jest kierownikiem grupy terapeutycznej, lecz współuczestnikiem.

4. Powinien wystrzegać się nadmiernego sterowania dziećmi.

5. Polecenia przekazywać w formie propozycji i dążyć do tego, by uwagi krytyczne i ocenę pracy formułowało samo dziecko sprowokowane przez nauczyciela.

Obecność nauczyciela - terapeuty nie zwalnia nauczyciela - wychowawcy z jego odpowiedzialności za wyniki nauczania. Konieczna jest współpraca tych osób w zakresie dostosowania materiału programowego do możliwości dziecka a także ujednolicenie metod postępowania z dzieckiem i jego oceniania.

Podstawą oceny szkolnej dziecka z trudnościami w uczeniu się jest wysiłek i wkład a nie efekty, które zazwyczaj są niewspółmierne do nich.

5

---