Unicef- historia i działalność w Polsce, UNICEF- JEGO CELE DZIAŁANIA I ICH EWOLUCJA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM CZASÓW OBECNYCH


AKADEMIA PEDAGOGICZNA IM. KOMISJI EDUKACJI NARODOWEJ W KRAKOWIE

WYDZIAŁ HUMANISTYCZNY

INSTYTUT POLITOLOGII

Dorota Mandecka

Międzynarodowy Fundusz Pomocy Dzieciom /UNICEF/ - historia i działalność w Polsce

Praca licencjacka

Napisana pod kierunkiem

dr Ewy Stawowy

Kraków 2008

Spis treści

Wstęp...................................................................................................................4

I.UNICEF jako organizacja.................................................................................6

1. Kulisy powstania UNICEF.....................................................................6

2. Struktura UNICEF................................................................................. 9

3. Miejsce UNICEF-u w systemie ONZ...................................................11

4. Finansowanie........................................................................................16

II. Działalność UNICEF-u w poszczególnych latach........................................17

1. Okres powojenny..................................................................................17

2. Lata pięćdziesiąte.................................................................................19

3. Lata sześćdziesiąte................................................................................22

4. Lata siedemdziesiąte.............................................................................24

5. Lata osiemdziesiąte ..............................................................................27

6. Lata dziewięćdziesiąte..........................................................................30

III. Działalność UNICEF-u w XXI wieku.........................................................34

1. Milenijne Cele Rozwoju.......................................................................34

2. Światowy Ruch na Rzecz Dzieci....................................................... ..37

3. Sesja Specjalna Zgromadzenia Ogólnego ONZ w 2002 „Świat przyjazny dzieciom”................................................................................................. 37
4. Priorytety...............................................................................................39
5. Raport „ State of the Word children's 2008”........................................47

IV. UNICEF w Polsce ......................................................................................49

1. Działalność UNICEF na rzecz Polski..................................................... 49
2. Działania na rzecz dzieci w Polsce prowadzone przez PKN UNICEF....50

3. Wspieranie akcji światowych UNICEF ...................................................53

Zakończenie.............................................................................................................55
Bibliografia...............................................................................................................57





Wstęp

"Dziecko małe , lekkie, mniej go jest.
Musimy pochylić, zniżyć ku niemu."

Janusz Korczak - Prawo dziecka do szacunku.

Prawa dziecka nie są tematem najczęściej poruszanym w mediach. Widok dziecka umierającego w Darfurze z pewnością nie podnosi słupków oglądalności. Sama muszę przyznać, iż moje zainteresowanie sytuacją dzieci zaczęło się od przeczytania książki „No logo” Naomi Klein, która bynajmniej nie jest poświecona prawom dzieci. Tym niemniej właśnie dzięki tej książce dowiedziałam się o wykorzystywaniu dzieci do niewolniczej pracy w fabrykach. W naszych czasach, przez firmy, których produkty są dostępne także w naszym kraju. Co więcej, zaczęłam odczuwać dyskomfort, iż nigdy wcześniej nie zastanawiałam się nad pewnymi kwestiami. Celem niniejszej pracy jest przybliżenie działalności UNICEF, organizacji, którą można bez wątpienia wyróżnić jeżeli chodzi o pracę na rzecz dzieci i promowanie ich szeroko rozumianych praw. Pisząc tą pracę, chciałam także ukazać zmiany jakie zaszły w podejściu do dziecka na przestrzeni lat, poczynając od okresu powojennego, na czasach obecnych kończąc.

Niniejsza praca składa się ze wstępu, czterech rozdziałów podzielonych na podrozdziały oraz zakończenia. Na końcu podana jest bibliografia oraz przypisy.

Pierwszy rozdział mojej pracy poświęcony jest budowie UNICEF jako organizacji. Rozpoczyna się od analizy przyczyn powstania Funduszu oraz towarzyszących temu wydarzeń historycznych. W kolejnym miejscu zajmuje się poszczególnymi strukturami składowymi UNICEF, takimi jak komitety narodowe bądź biura regionalne oraz ich wzajemnymi korelacjami. W następnym podrozdziale poruszam kwestię współpracy UNICEF z innymi agendami ONZ, podaję także przykłady ich wspólnych i programów. Na zakończenie rozdziału zajmuję się omówieniem finansowania UNICEF.

W drugim rozdziale chciałabym przybliżyć działalność UNICEF na przestrzeni lat istnienia organizacji. Począwszy od okresu powojennego, gdy działania funduszu miały charakter stricte interwencyjny, poprzez kolejne lata , gdzie zaczęto zdawać sobie sprawę iż potrzeby dzieci nie kończą się na zaspokajaniu ich doraźnych potrzeb, poprzez lata siedemdziesiąte i osiemdziesiąte kiedy to w działalności UNICEF coraz częściej pojawiają się długofalowe programy działania ( takie jak powszechne plany szczepień czy też akcje mające zapewnić najbiedniejszym społeczeństwom stały dostęp do czystej wody pitnej). Rozdział kończę opisaniem działań Funduszu w latach dziewięćdziesiątych , kiedy to szczególna uwaga organizacji została skierowana na prawa dziecka i ich ochronę. Mam nadzieję, iż poprzez scharakteryzowanie działań Funduszu na przestrzeni pięciu dekad uda mi się pokazać ewolucję celów jakie sobie stawiał oraz stopniową zmianę w stosunku do potrzeb dzieci.

Rozdział trzeci w całości poświęcony jest działalności UNICEF w XXI wieku. Na początku opisuję wydarzenia o dużej randze międzynarodowej, które miały wpływ na ustalenie priorytetów działania Funduszu w nowym millenium. Priorytety UNICEF opisane zostały z uwzględnieniem danych zawartych w corocznych raportach UNICEF „The state of the world children” z okresu 2000-2008, publikacji własnych UNICEF oraz stron internetowych Funduszu, oraz inicjatyw, które powstały pod jego auspicjami takich jak: UNAIDS, UNGEI i wiele innych. W tym miejscu pragnę podkreślić zmianę w charakterze działania UNICEF, który obecnie przy promocji praw dzieci oraz przy zaspokajaniu ich potrzeb opiera się na pomocy uzyskanej nie tylko od rządów, ale przede wszystkim społeczności lokalnych - często ze skutkiem przekraczającym początkowe zamierzenia-, czego przykłady podam na zakończenie rozdziału, opierając się na danych z raportu „The state of the world children 2008”


Rozdział czwarty poświęcony jest w całości działalności UNICEF w Polsce. Na wstępie podaję zarys historyczny działalności Funduszu w naszym kraju, w części dalszej przechodząc do zadań, jakie stawia przed sobą Polski Komitet Narodowy UNICEF. Na zakończenie rozdziału podaję przykładowe akcje organizowane przy udziale polskiego UNICEF.

I. UNICEF jako organizacja

1.Kulisy powstania

UNICEF jako organizacja jest bezpośrednim spadkobiercą UNRRy(United Nations Relief and Rehabilitation Administration), organizacji powołanej przez aliantów w celu zainicjowania naprawy szkód wojennych w 1943 roku, której członkami było 40 krajów koalicji antyfaszystowskiej. W założeniach UNRRA miała zajmować się działaniami na tyłach armii aliantów, tzn. oczyszczać teren ze szczątków broni, pojazdów, usuwać zwłoki. Zadania, jakie faktycznie przyszło spełniać tej organizacji przerosły początkowe założenia. Kiedy w 1944 roku wojska alianckie znalazły się w ofensywie, ukazała się skala dewastacji jakiej została poddana Europa podczas trwania II wojny światowej. W związku z zaistniałym stanem rzeczy cele działania UNRRA uległy znacznemu rozszerzeniu i zaczęły obejmować opiekę nad ofiarami wojny, dostarczanie żywności i leków, dostarczanie produktów, maszyn i urządzeń do zrekonstruowania socjalno-ekonomicznego statusu państw europejskich.

UNRRA w ciągu trzech i pół roku swego istnienia dostarczyła pomoc do dwudziestu pięciu krajów włączając w to Chiny, Filipiny, Koreę, Etiopię oraz kraje w centralnej i wschodniej Europie. W pracę w tej ochotniczej organizacji zaangażowanych było 15tysięcy ludzi z międzynarodowego personelu oraz 35tysięcy lokalnych pracowników, pomoc udzielona przez UNRRA poszkodowanym na wojnie wyniosła prawie 4mld dolarów. Na zakończenie działalności UNNRA nakłada się historycznie początek „zimnej wojny”, napięcia pomiędzy wschodem i zachodem. Na posiedzeniu członków zarządu UNRRA stwierdzonono „Rozpatrując przyszłe potrzeby krajów dotkniętych wojną, mamy nadzieję, że w ramach ONZ zostanie zawarte porozumienie, które będzie dożywianie głodujących dzieci we wszystkich krajach, w których UNRRA prowadziła swoje operacje. Cokolwiek by się zdarzyło, dzieci Europy nie mogą być zapomniane”.



Zdając sobie sprawę z nieuchronności rozwiązania UNRRA oraz na wskutek prowadzonej na terenie Stanów Zjednoczonych akcji promocyjnej i propagandowej w akcję pomocy dzieciom zaangażował się prezydent Harry Truman. Przed podjęciem decyzji w sprawie kontynuowania pomocy dzieciom w Europie zlecono misję polegającą na zbadaniu autentycznych potrzeb dzieci. Zadanie to powierzone zostało byłemu doradcy prezydenta Roosvelta - Herbertowi Hooverowi, człowiekowi który wsławił się pracą humanitarna już podczas I wojny światowej. W 1946 roku, jako siedemdziesięciolatek odwiedził on 38 krajów, zbierając informację o sytuacji dzieci. Raporty sporządzane przez Hoovera drukowane były w prasie USA i spotkały się z dużym zainteresowaniem amerykańskiego społeczeństwa. Prawie półroczna podróż udowodniła, że prawie 20 milionów dzieci w wizytowanych krajach żyje w nędzy, jest niedożywiona, zagrożona chorobami. W swoim raporcie Hoover zwracał uwagę na brak centrów medycznych, a co z tym idzie brakiem lekarstw i brakiem możliwości szczepień. Można śmiało powiedzieć że misja Hoovera przyczyniła się do obudzenia świadomości społecznej jeśli chodzi o sytuację dzieci - ofiar wojny i jest jednym z czynników które wpłynęły na utworzenie w ramach ONZ agencji odpowiedzialnej za niesienie pomocy dzieciom.

W 1946roku, po przemówieniu Winstona Churchill w Fulton, stało się jasne, że działalność UNNRA wkrótce dobiegnie końca. Jej działania miała przejąć ONZ w ramach tworzących się wyspecjalizowanych agencji do spraw zdrowia , żywienia i rolnictwa etc. Sprawami dzieci zajmowała się dotychczas UNRRA, fundusze na jej działalność miały się skończyć pod koniec roku 1946.

Powstanie UNICEF-u nie byłoby możliwe bez osobistego zaangażowania dr Ludwika Rajchmana , przed II wojną światową pełniącego funkcję szefa Sekcji Zdrowia w Lidze Narodów. Ludwik Rajchman pochodził z rodziny o bogatych tradycjach w dziedzinie pracy społecznej ( jego siostra, Helena Radlińska była twórczynią polskiej szkoły pedagogiki społecznej), był twórcą Międzynarodowego Biura Higieny z siedzibą w Paryżu zajmującego się zagadnieniami chorób zakaźnych. Na V tej sesji UNRRY Genewie to Ludwik Rajchman wysunął wniosek o konieczności stworzenia specjalnej organizacji przy ONZ na rzecz dzieci, rzeczowo argumentując zasadność powstania takiej agencji. Ostatecznie propozycja Ludwika Rajchmana została przedstawiona na posiedzeniu Rady Ekonomiczno-Społecznej , gdzie zaproponowano Sekretariatowi Ogólnemu ONZ rozpatrzenie propozycji w detalach na Zgromadzeniu Ogólnym.

11 grudnia 1946 roku na Posiedzeniu Generalnym ONZ podpisano rezolucję, która jednogłośnie powołała UNICEF (United Nations Interational Children Emergency Fund). Szczególny nacisk położono na apolityczność, prezentując stanowisko iż pomoc dzieciom powinna być przyznawana niezależnie od rasy, wyznania, narodowości, statusu społecznego czy też przekonań politycznych a jedyną przesłanką powinny być autentyczne potrzeby dzieci.

Postanowiono, że na czele organizacji stanie Dyrektor Generalny wybierany na Zebraniu Ogólnym Rady Ekonomiczno-Społecznej , reprezentujący kraje dawców i odbiorców pomocy, zatwierdzany przez Sekretarza Generalnego ONZ. Politykę i kierunki działalności funduszu określała Rada Zarządzająca UNICEF. Na zebraniu Unicef 19 grudnia 1946 funkcję Prezesa Rady Zarządzającej powierzono L .Rajchmanowi (został wybrany spośród przedstawicieli pierwszych państw członkowskich tj.; USA, ZSRR, Australii, Jugosławii, Kanady, Chin, Polski, Francji, Wielkiej Brytanii, Szwecji i Szwajcarii).

Kandydatami na pierwszego Dyrektora Generalnego UNICEF zostali m.in. Herbert Hoover oraz Maurice Pate. H. Hoover miał ogromne doświadczenie w dziedzinie ochrony praw dziecka, świadczył pomoc potrzebującym w trakcie i po zakończeniu obydwu wojen światowych- na jego niekorzyść przemawiał podeszły wiek. Najsilniejszym kandydatem na to stanowisko okazał się M. Pate , także posiadający doświadczenie w dziedzinie ochrony praw dziecka- po II wojnie światowej był członkiem zespołu Hoovera w Belgii, towarzyszył mu także w jego misji po Europie na początku 1946 roku. Na jego wybór na Dyrektora Generalnego wpłynął nie tylko fakt zaangażowania w pomoc humanitarną- przypuszczano iż jako wieloletni członek administracji USA będzie umiał pozyskać pomoc zarówno od konserwatystów jak i liberałów. Jeszcze przed wyborem Dyrektora Generalnego pojawiały się głosy, iż akcja UNICEF powinna być skierowana jedynie do pomocy w przypadku państw alianckich-M. Pate uzależnił objęcia stanowiska od wycofania tego typu pomysłów. W kilka dni po objęciu stanowiska M. Pate zwrócił się do Sekretarza Stanu w rządzie USA Georga C. Marshalla o natychmiastową pomoc w dostarczeniu:


„szklanki mleka i trochę tłuszczu dla 6 milionów głodujących dzieci w Europie”


Kongres USA przeznaczył 40 milionów dolarów na oczekiwaną pomoc, licząc na podobny gest ze strony rządów Australii, Kanady, Szwajcarii. UNICEF rozpoczął realizację swych pierwszych programów pomocy już w połowie 1947 roku.

2. Struktura UNICEF

Członkami Unicef jest w chwili obecnej 126 krajów, które składkami członkowskimi finansują częściowo akcje ochronne. Rzeczywistą pomoc finansową składającą się na dochód Funduszu zapewnia około 20 wysoko uprzemysłowionych państw, udział pozostałych jest symboliczny.

Na czele Unicef jako Dyrektor Generalny od 2005 roku stoi Ann M. Veneman ,była Sekretarz Stanów Zjednoczonych w Departamencie ds. Rolnictwa.
W Departamencie Veneman kierowała programami, które zajmowały się dożywianiem w szkołach, pomocą w zakresie odżywiania i edukacją w tym zakresie oraz zagraniczną pomocą żywnościową i rozwojową w kraju i zagranicą. Znaczna część pracy zawodowej skupiała się na dożywianiu dzieci, zdrowiu publicznym, zmniejszaniu poziomu głodu, włączając nowe starania na rzecz walki z niedożywieniem na całym świecie.

Organ Zarządzający UNICEF ma swoją siedzibę w Nowym Jorku . Kształtuje politykę, aprobuje projekty i podejmuje decyzje administracyjne, finansowe i budżetowe. Składa się z 36 przedstawicieli rządów wybieranych przez Radę Gospodarczo-Społeczną ONZ na trzyletnią kadencję.

Organ Zarządzający współpracuje z:

a) Siedmioma Biurami Regionalnymi, obejmujących po jednym z siedmiu regionów świata. Biura te nadzorują i koordynują realizacje projektów oraz zapewniają biurom krajowym zaplecze techniczne. Zajmują się też analizowaniem doniesień nadsyłanych przez biura krajowe, których wyniki są później przedstawiane w postaci okresowych raportów. Biura Regionalne obejmują następujące obszary:

b) Biurami Krajowymi, które są oddziałami w 126 krajach, głownie rozwijających się, niektóre z nich obsługują więcej niż jeden kraj. Każde z nich ma określony program działania realizowany we współpracy z rządem państwa goszczącego biuro. Do ich podstawowych zadań należy realizacja przyjętych projektów oraz dostarczanie bezpośredniej pomocy potrzebującym dzieciom i kobietom.

c) Komitetami Narodowymi działającymi w 37 wysoko rozwiniętych krajach świata. Są to organizacje pozarządowe mające status stowarzyszeń prawa wewnętrznego kraju ich siedziby. Do ich statutowych zadań należy reprezentowanie interesów dzieci wobec władz i społeczeństwa, działanie na rzecz respektowania ich praw oraz gromadzenie funduszy na działalność UNICEF w krajach rozwijających się. Zajmują się one między innymi sprzedażą produktów UNCEF i angażowaniem w działalność na rzecz dzieci przedstawicieli sektora prywatnego. Dostarczają one jednej trzeciej funduszy UNICEF. Każdy Komitet kierowany jest przez Radę Zarządzająco- Wykonawczą z jej prezesem na czele oraz dyrektorem sekretariatu, którzy są odpowiedzialni za popularyzowanie informacji o UNICEF i pozyskiwanie funduszy na rzecz działań ochronnych. Aktualnie w większości krajów europejskich są to instytucje pozarządowe, mające jednak w swym składzie przedstawicieli ministerstw (zdrowia, edukacji, spraw socjalnych etc.) oraz osoby prywatne zainteresowane ochroną praw dziecka. Często honorowymi członkami komitetów są wybitne osobistości danego kraju. W krajach Europy Wschodniej oraz Szwecji Komitety Narodowe są biurami rządowymi z członkami organizacji pozarządowych, bez osób prywatnych. Komitety Narodowe są instytucjami posiadającymi znaczną autonomię działania w swoim kraju, ich statuty muszą być zgodne z państwowymi regulacjami prawnymi. Można powiedzieć, że komitety narodowe są zarówno agendami, jak i partnerami UNICEF. W celu właściwej koordynacji pracy pomiędzy Sekretariatem UNICEF a komitetami narodowymi corocznie organizowane są spotkania na których prezentowane są raporty z działalności poszczególnych komitetów oraz raport ogólny obejmujący bieżące kierunki polityki i programy. W spotkaniach tych w miarę możliwości biorą udział: Dyrektor Generalny UNICEF, Dyrektor Biura Europejskiego, Dyrektor do spraw Informacji i Programu Kart Świątecznych, a ponadto przedstawiciele poszczególnych komitetów narodowych,

d) Biurami Wyspecjalizowanymi, takimi jak sekcja zaopatrzeniowa w Kopenhadze dostarczająca większości szczepionek dla dzieci w krajach rozwijających się.

Oprócz współpracy z wyspecjalizowanymi organami, UNICEF nauczył się korzystać przy realizacji i upowszechnianiu swych programów z pomocy sławnych osobistości- stąd też zaszczytna funkcja Ambasadora Dobrej Woli UNICEF. Sławni ludzie przyciągają uwagę mass mediów, co wpływa korzystnie na propagowanie akcji humanitarnych przeprowadzanych w danym regionie świata, popularyzuje wiedzę na temat potrzeb dzieci w krajach rozwijających się i objętych konfliktami zbrojnymi. Pierwszym ambasadorem Dobrej Woli był Danny Kaye, który uzyskał ten tytuł w 1954. Po nim tytuł ten zdobywali inni, działając jako międzynarodowi, regionalni czy też narodowi ambasadorzy, wśród nich takie sławy jak Audrey Hepburn, Sir Richard Attenborough i wielu innych.

3.Miejsce UNICEF w strukturach ONZ

UNICEF jako agenda ONZ jest strukturalnie i programowo powiązana z innymi komórkami ONZ i jej specjalistycznymi agencjami , szczególnie zaś z organizacjami rozwojowymi oraz organizacjami do spraw zdrowia, edukacji, pracy i organizacjami pozarządowymi.
W realizacji programów dotyczących zdrowia i życia dziecka, oraz zapewnienia mu dostępu do podstawowych usług medycznych UNICEF ściśle współpracuje ze Światową Organizacją Zdrowia (WHO). Szczególnie intensywna współpraca dotyczy rozwijania podstawowej opieki zdrowotnej. UNICEF i WHO prowadzą wspólnie: szczepienia ochronne, dostarczają niezbędne leki, prowadzą szkolenia personelu medycznego, pomagają przy budowie placówek opieki zdrowotnej, prowadzą akcje uświadamiające.
Przykładem wspólnego działania UNICEF/WHO mogą być takie programy jak „Zdrowie dla wszystkich do roku 2000”, zakładający taką intensyfikację działań w dziedzinie ochrony zdrowia, która w rzeczywisty sposób przyczyniłaby się do zmniejszenia wskaźnika umieralności dzieci, zachorowań na choroby zakaźne, a także umożliwiła szerszy dostęp do podstawowych usług zdrowotnych. Przedstawiciele WHO uczestniczyli we wszystkich konferencjach organizowanych przez UNICEF, które na różnych płaszczyznach współpracy międzynarodowej rozpatrywały problemy działań opiekuńczych. Wspólne akcje WHO/UNICEF dały wymierny efekt, czego przykładem może być zwiększenie liczby dzieci objętych szczepieniami z 20% w latach osiemdziesiątych do ponad 80% w czasach obecnych; dzięki wspólnym działaniom udało się prawie całkowicie wyeliminować chorobę Heinego-Medina.

Współpraca UNICEF z UNESCO została nawiązana we wczesnych latach sześćdziesiątych XX wieku, kiedy to po zatwierdzeniu przez ONZ Deklaracji Praw Dziecka UNICEF miał współuczestniczyć w kompleksowym zabezpieczaniu praw dziecka. Kierownictwa obu organizacji podjęły wówczas decyzję o nawiązaniu bliższej współpracy w zakresie technicznej i specjalistycznej pomocy w celu realizacji programów ochronnych. Od roku 1962 doradca edukacyjny UNESCO jest stałym pracownikiem w siedzibie głównej UNICEF w Nowym Jorku; została przydzielona mu funkcja eksperta do spraw opieki wychowawczej (od 1982 roku UNICEF zaangażował dodatkowo własnego eksperta działań oświatowych). Aby uczynić współpracę pomiędzy obiema organizacjami jeszcze bardziej efektywną zatrudniono specjalnych pracowników w Biurze Współpracy UNESCO/UNICEF w Paryżu oraz w biurach regionalnych oraz administracjach rządowych poszczególnych krajów. Nie udało się uniknąć pewnego rodzaju rywalizacji pomiędzy obiema organizacjami- od roku 1960 UNESCO jakoby zrezygnowało z odpowiedzialności za „podstawową edukację” przekazując tą dziedzinę w sferę działań UNICEF, a wydatniej promując edukację techniczną, ogólną na poziomie średnim i wyższym oraz badania edukacyjne. UNESCO nie przyjęło koncepcji Zgromadzenia Ogólnego ONZ z 1976 roku, która odpowiedzialność za promowanie podstawowych potrzeb i usług na rzecz dzieci powierzyła UNICEF. Mimo tego obydwie organizacje podjęły wspólne programy związane z:

Płaszczyzny wspólnie organizowanej pomocy objęły:

UNICEF i UNESCO zostały zaproszone do współudziału w organizacji Międzynarodowego Roku Oświaty roku szkolnym 1989/90. Dodatkowo podjęły zobowiązania ( będące obecnie w trakcie realizacji) dotyczące tworzenia podstaw równych możliwości edukacyjnych dla grup szczególnie zaniedbanych oraz tworzenia warunków rozwoju i wychowania dzieci specjalnej troski i wychowania resocjalizacyjnego.

UNICEF ze względu na charakter organizacji współpracuje z Bankiem Światowym (WB) oraz Międzynarodowym Funduszem Walutowym (IMF) w sprawie uzyskiwania funduszy na rzecz pomocy dzieciom. Od roku 1986 IMF popiera finansowe planowanie tzw. Programów dostosowania (Country Approach Programms); wspólnie z UNICEFEM współpracuje w zakresie opieki zdrowotnej, żywieniowej, edukacyjnej oraz rozwojowej w poszczególnych rejonach świata.
Interdyscyplinarny charakter UNICEF stwarza konieczność współpracy z takimi ogniwami ONZ jak:

Wspólne działania obejmują: planowanie inicjatyw rozwojowych mających na celu wzmocnienie przedsięwzięć na rzecz dzieci, pomoc w restrukturyzacji rolnictwa i produkcji żywności, udział w programach i akcjach, których zadaniem jest walka z głodem i ochrona podstawowego prawa do życia. Szczególnie ważna obecnie jest współpraca UNICEF z Międzynarodową Organizacją Pracy (ILO), zwłaszcza na tle powtarzających się doniesień o częstym zatrudnianiu dzieci w fabrykach w krajach rozwijających się. ILO zajmuje się podstawowymi prawami człowieka, warunkami pracy i polityki społecznej, ochrony pracy młodzieży i kobiet, uchwala szereg konwencji związanych z obroną ich praw. Rola UNICEF polega głównie na diagnozowaniu sytuacji dzieci i młodzieży w różnych rejonach świata , ujawnianiu przed opinią publiczną zaniedbań w sferze prawnej i socjalnej przy zatrudnianiu dzieci, wykorzystywaniu do pracy dzieci poniżej określonego wieku, wykorzystywaniu seksualnym, zmuszaniu do pracy.

Realizacja programów UNICEF w wielu regionach świata nie była by praktycznie możliwa bez współpracy z organizacjami pozarządowymi (NGO-Non Governmental Organizations). Organizacje te zrzeszają ludzi różnych zawodów (lekarze, nauczyciele, pracownicy socjalni, prawnicy) a także ugrupowania religijne, zrzeszenia kobiet itp.
Organizacje pozarządowe mają formalne więzi z systemem ONZ, stanowią tzw. Status konsultacyjny z Radą Ekonomiczno-Socjalną oraz innymi wyspecjalizowanymi agendami- w związku z tym przedstawiciele NGO mogą uczestniczyć w posiedzeniach plenarnych Rady lub jej organów w celu opiniowania i wnioskowania pewnych przedsięwzięć międzynarodowych.
Początkowa współpraca UNICEF z NGO sięga okresu powojennego, kiedy w realizacji programów Funduszu brało udział wielu członków pozarządowych organizacji ochotniczych. W 1949 roku w trakcie konferencji Departamentu ONZ do spraw Informacji Publicznej Maurice Pate poprosił o stworzenie Komitetu NGOs przy UNICEF w celu zacieśnienia współpracy ( pomoc przy upowszechnianiu i realizacji programów UNICEF). Organizacje pozarządowe uzyskały status konsultacyjny przy UNICEF w 1952 roku, a od 1953 roku uczestniczą formalnie w zebraniach Rady Zarządzającej Funduszu. Doceniając siłę i zasięg działania NGO UNICEF zobowiązał Komitety Narodowe oraz Biura Regionalne do nawiązywania ścisłej współpracy z organizacjami pozarządowymi, zwłaszcza jeżeli chodzi o działalność informacyjną, publikacyjną oraz diagnozowanie potrzeb różnych grup dzieci. W roku 1983 na posiedzeniu komitetów narodowych UNICEF w Genewie podjęto rezolucję, która wnosiła:

Przykładowe wspólne działania UNICEF i NGOs to :

Najbardziej spektakularnym wspólnym dokonaniem jest jednak rozszerzenie opieki dziecka niepełnosprawnego o działania rehabilitacyjne i edukacyjne, umożliwiające pełniejszą integrację społeczną dzieci upośledzonych fizycznie bądź umysłowo. Rok 1981 został ogłoszony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ „Międzynarodowym Rokiem Osób Niepełnosprawnych”- UNICEF i NGOs stymulowały i koordynowały prace związane z tym rokiem.

4.Finansowanie UNICEF

Unicef finansowany jest ze składek krajów członkowskich, oraz z pieniędzy przekazywanych przez prywatnych darczyńców. Przez wiele lat liczba krajów finansujących UNICEF ograniczała się przede wszystkim do krajów wysoko rozwiniętych, w 1980 roku ustalono dodatkowe zasady finansowania przede wszystkim publicznej informacji i rozwoju aktywności edukacyjnej. W celu lepszego pozyskiwania funduszy zastosowano:

W 2001 w związku z kontrowersyjną polityką promowania aborcji przez UNICEF (m.in. przeznaczanie 1% funduszy na dotowanie aborcji) ze sponsorowania organizacji wycofał się Watykan.

II. Działalność UNICEF - u w poszczególnych latach

1. Okres powojenny


Pomoc UNICEF w latach 1947-1950 w 80% przeznaczona była dla dzieci w Europie. Pomoc ta, z opieki doraźnej i żywieniowej ewoluowała w kierunku opieki zdrowotnej nad dziećmi.

Jednakże zanim ta ewolucja się dokonała główne kierunki UNICEF obejmowały następujące akcje:

W 1948 roku w porozumieniu z Duńskim Czerwonym Krzyżem oraz Norweskim Związkiem Pomocy UNICEF zainicjował kampanię szczepień przeciwko gruźlicy pod nazwą „Wspólne Przedsięwzięcie”- zaowocowało to przyjęciem szczepień przez 8,5 miliona osób. W tym samym roku Rada Zarządzająca Funduszu przeznaczyła 3 miliony dolarów dotacji dla krajów azjatyckich, ustalając przy tym priorytety działań w tym regionie świata na opiekę nad matką i dzieckiem, specjalistyczne szkolenie kadr a także pomoc w opanowaniu epidemii chorób zakaźnych takich jak malaria , gruźlica, frombezja.

W 1949 roku Rada Zarządzająca UNICEF przeznaczyła 3,84 miliona dolarów na żywność, opiekę zdrowotną i kontrolę chorób zakaźnych w Ameryce Łacińskiej.

Do roku 1950 zdano sobie sprawę z tego, iż nie tylko dzieci „ofiary wojny” potrzebują pomocy, iż to, co dotychczas uczyniono jest kroplą w morzu potrzeb. M.Pate, Dyrektor Generalny UNICEF wskazał potrzebę współdziałania wszystkich organizacji wchodzących w skład ONZ, szczególnie zaś WHO i FAO.

2. Lata pięćdziesiąte

Rozpoczęcie działalności poza Europą zbiegło się z rozstrzygnięciem przyszłości działalności Funduszu w kolejnych latach. Na forum ONZ starły się ze sobą dwie opinie- jedna prezentowana przez Eleonorę Roosvelt (USA), która zakładała iż UNICEF dokonał ogromnego dzieła w sprawie pomocy dzieciom w Europie, ale został powołany w celu pomocy „dzieciom-ofiarom wojny” co też zostało uczynione, i po zakończeniu akcji w Europie powinien zostać rozwiązany. Odmienne stanowisko prezentował Achmed Bokhari, przedstawiciel Pakistanu. Stwierdził on, iż dzieci europejskie nie były w gorszej sytuacji niż miliony dzieci w Azji wychowujące się w słabo rozwiniętych krajach, oraz że zdziwienie budzi fakt, iż ONZ zechciała udzielić pomocy dzieciom w Europie, zaś nie widzi takiej potrzeby w przypadku krajów rozwijających się. Dnia 1 grudnia 1950 roku Zgromadzenie Ogólne ONZ przedłużyło działalność UNICEF na następne 3 lata, nakładając na organizację obowiązek udzielania pomocy dzieciom w krajach rozwijających się.
W dniu 8 grudnia 1953 roku Zgromadzenie Ogólne ONZ jednogłośnie przegłosowało przekształcenie UNICEF w stałą organizację ONZ zajmującą się problematyką ochrony i opieki dzieci na świecie. Jednocześnie dokonano zmiany nazwy Funduszu rezygnując ze słów International i Emergency ustalając nazwę United Nations Children's Fund ( Fundusz Narodów Zjednoczonych na rzecz Dzieci). Fundusz zachował w użyciu dawny akronim organizacji.

Dzięki zainicjowaniu pomocy dzieciom w krajach Ameryki Łacińskiej oraz Azji zaczęto dostrzegać potrzeby dzieci także poza rejonem objętym II wojną światową. Rozpoczęto diagnozowanie sytuacji dzieci w Ameryce Łacińskiej oraz Azji, czego efektem był szokujący raport z którego wynikały iż śmiertelność dzieci w tych rejonach świata wynosi 100 do 200 na 1000 urodzeń. Przy współpracy z WHO przeznaczono 52 miliony dolarów na kampanię przeciwko chorobom zakaźnym w tych regionach świata.

Od roku 1950 UNICEF poza kontynuowaniem programów w Europie rozszerzył swą działalność na pozostałe regiony świata- w tym samym roku prawie połowa z funduszy wynoszących 12,2mln. dolarów została przeznaczona na pomoc dzieciom w krajach pozaeuropejskich.

W 1951 roku Rada Zarządzająca UNICEF postanowiła koncentrować swe wysiłku na opiece zdrowotnej, dożywianiu, szkoleniu personelu medycznego w opiece nad dzieckiem oraz na przeprowadzaniu kampanii przeciwko chorobom zakaźnym atakującym dzieci.

W roku 1952 UNICEF zapoczątkował akcje ochronne w Afryce- zdano sobie sprawę, iż pomoc Funduszu nie może mieć charakteru jedynie doraźnej pomocy finansowej bądź materialnej. Dzięki współpracy jaka została zawiązana z komitetem NGOs zaczęto opierać programy pomocy na podstawie analizy informacji o sytuacji zdrowotnej, ekonomicznej i społecznej dzieci w poszczególnych krajach świata. Dało to możliwość zaspokajania rzeczywistych potrzeb dzieci w danym rejonie świata, a także rozwijania i kontynuacji programów ochronnych w oparciu o wiarygodne przesłanki.
Po przekształceniu UNICEF w stałą organizację ONZ prace Funduszu zaczęły skupiać się wokół następujących problemów:

W trakcie realizacji programów poza Europą okazało się że stopień niedożywienia w krajach rozwijających się występuje w dużo ostrzejszej formie niż w powojennej Europie. W celu pomocy programom UNICEF Kongres USA przegłosował w 1954 roku przekazywanie nadwyżek z produkcji mleka na rzecz Funduszu. Potrzeby w krajach rozwijających się przekraczały zasoby i możliwości finansowe Funduszu, dlatego w 1956 roku UNICEF postawił na pomoc w rozbudowie infrastruktury produkcji żywnościowej nastawionej na wytwarzanie mleka w proszku bogatego w witaminę A i D , oraz wspieranie produkcji roślinnej i zwierzęcej.W sferze edukacyjnej UNICEF zobowiązał się w 1954 roku do finansowania szkoleń pracowników służb medycznych i socjalnych, od 1957 roku zaczął wspierać kształcenie pediatrów i personelu medycznego zgodnie z projektem usprawnienia planowania oraz kontroli usług medycznych. Duży nacisk położono na tzw. „edukację nieformalną” skierowaną głownie do kobiet. Obejmowała ona praktyczne szkolenia matek w zakresie opieki zdrowotnej nad dzieckiem, ale także specjalistyczne kursy dla kobiet w celu nabycia przez nie umiejętności wykonywania różnych rzemiosł, co podnosiło jakość życia ich rodzin a także aktywizowało społecznie kobiety w krajach rozwijających się.

W przypadku edukacji dzieci uznano rozwijanie jej zwłaszcza na szczeblu podstawowym za szczególnie ważne, słusznie zauważając iż dzieciom w krajach rozwijających się należy zapewnić możliwość także rozwoju intelektualnego, aby dać im możliwość troszczenia się o siebie i wyboru własnej drogi życiowej w przyszłości. Umożliwić to miały następujące formy działalności:

-szkolenie nauczycieli, szczególnie na terenach wiejskich

-edukacja dziewcząt

-pomoc w budowie i wyposażeniu normalnych szkół podstawowych

-zabezpieczenie w podstawowe urządzenia i materiały do produkcji podręczników oraz pomocy szkolnych.

Podsumowując działalność UNICEF w latach 50tych XX wieku, możemy zauważyć istotne zmiany w stosunku do działań podejmowanych bezpośrednio po II wojnie światowej:

-obszar działania Funduszu rozszerzył się na kraje pozaeuropejskie, obejmując w praktyce obszar całego świata

-doraźna, interwencyjna pomoc zaczęła przekształcać się w planowaną, długoterminową

-w opiece medycznej postawiono na akcję prewencyjne, nie interwencyjne.

-rozpoczęto pomoc edukacyjną

-w związku z interdyscyplinarnym charakterem Funduszu nawiązano intensywną współpracę z innymi agendami ONZ.

3. Lata sześćdziesiąte

W listopadzie 1959 roku Zgromadzenie Ogólne ONZ jednogłośnie zatwierdziło dziesięciopunktową Deklarację Praw Dziecka., stawiając prawa dzieci na miejscu priorytetowym ( nie dawała ona jednak ochrony traktatowej, którą zapewni dopiero Konwencja Praw Dziecka z 1989 roku). W rezolucji towarzyszącej Deklaracji Praw Dziecka uznano zasługi i doświadczenia UNICEF w zakresie ochrony praw dzieci, nakładając jednocześnie na Fundusz obowiązek promowania i praktycznej realizacji zasad zawartych w Deklaracji. Lata 60te w historii ONZ jak i UNICEF określane są ogólnie jako „Dekada Rozwoju”, która to została zapoczątkowana deklaracją prezydenta USA J.F.Kennediego pod tym samym tytułem. Zakładała ona przekazywanie przez każdy uprzemysłowiony kraj !% na Międzynarodową Pomoc Rozwojową.
W roku 1960 Rada Zarządzająca zleciła diagnozowanie potrzeb dzieci w krajach rozwijających się. Wciągu roku z pomocą takich instytucji jak International Children's Centre, Inter-Amwerican Children's Instytut w Montevideo oraz International Union for Child Welfare przeprowadzono badania i opracowano raporty z 24 krajów. Na podstawie cząstkowych raportów przygotowanych przez WHO, FAO, ILO, Fundusz opracował kompleksowe studium potrzeb dzieci. Całościowy raport został przedstawiony przez M. Pate na posiedzeniu Rady Zarządzającej UNICEF w czerwcu 1961 roku. Ujawnił rażące dysproporcje pomiędzy realiami a deklaracjami, wskazał na wysoki stopień śmiertelności, analfabetyzmu, niedożywienia i niedostatków w kwestii opieki socjalnej, stał się punktem zwrotnym w polityce UNICEF. Fundusz położył nacisk na współpracę międzynarodową w kwestii realizacji programów, które dzięki dogłębnej analizie miały szanse stać się bardziej efektywne. W latach 60tych UNICEF realizował swą politykę zdrowotną, żywieniową, wychowawczą i socjalną w oparciu na pogłębionej analizie sytuacji dziecka w danym kraju , kierując się troską o jego prawidłowy rozwój. W czerwcu 1962 roku Rada Zarządzająca UNICEF zsynchronizowała politykę na rzecz dzieci z „Dekadą Rozwoju”. Została powołana specjalna komisja pod nazwą „Planing for Children” której głównym zadaniem było rozpatrywanie potrzeb dzieci w ujęciu danych struktur oraz łączenie programów ochronnych Funduszu z programami i planami rozwojowymi w poszczególnych krajach. Komisja ta pracowała pod przewodnictwem polskiego ekonomisty prof. Edwarda Iwaszkiewicza. Zgodnie z nową koncepcją promowano pogląd, iż rozwój krajów „trzeciego świata” jest uzależniony od stopnia przygotowania młodych ludzi do poszczególnych sektorów życia społecznego. Kulminacyjnym punktem tych założeń stała się konferencja w Belagio (Włochy) w 1964 roku, pod hasłem „Dzieci i Młodzież w Narodowym Rozwoju”. Do roku 1969 UNICEF organizował sesje wyjazdowe Rady Zarządzającej z uczestnictwem przedstawicieli agencji ONZ oraz członków poszczególnych krajów w Santiago (Chile), Bangkoku (Tajlandia), Paryżu i Addis Abebie. Aktywność Funduszu w zakresie planowania i programowania opieki nad dzieckiem zapoczątkowana w latach sześćdziesiątych ugruntowała pozycję UNICEF jako protektora i promotora praw dzieci. Narodowe studia nad dziećmi, młodzieżą i kobietami były inspirowane i częściowo finansowane przez UNICEF, stawały się nierzadko przedmiotami badań lokalnych ośrodków uniwersyteckich. Na rezultaty podjętych przez UNICEF działań w zakresie pełniejszego diagnozowania potrzeb dzieci i uwzględnianiu ich w planach rozwojowych nie trzeba było długo czekać - od roku 1969 większość krajów Azji opracowuje pięcioletnie plany dotyczące dzieci i młodzieży.

UNICEF od czasu swego powstania stał się międzynarodowym symbolem pracy na rzecz ochrony praw i potrzeb dzieci, Doceniając zaangażowanie Funduszu w programy pomocy oraz zdolność Funduszu do aktywizacji społeczności międzynarodowych w 1965 roku przyznano UNICEF Pokojową Nagrodę Nobla.

4. Lata siedemdziesiąte


Ogłoszone zostały „Drugą Dekadą Rozwoju”, strategię dla nich ogłoszono w 1970 roku na Zgromadzeniu Ogólnym ONZ. Zakładała ona:

- konieczność zwiększenia dochodu narodowego (GNP) w krajach rozwijających się
- zwiększenie nakładu środków na pomoc rozwojową pochodzących z krajów uprzemysłowionych (minimum 1% GNP).

W celu osiągnięcia zamierzonych celów sugerowano położenie szczególnego nacisku na tworzenie nowych perspektyw pracy zwłaszcza w dużych miastach, zabezpieczenie strefy edukacyjnej, zdrowotnej i żywieniowej, włączenie dzieci i młodzieży w procesy rozwojowe. UNICEF w latach siedemdziesiątych oprócz swych podstawowych zadań zabezpieczających podstawowe potrzeby dziecka położył szczególny nacisk na nowe problemy jakie pojawiły się przed Funduszem w tej dekadzie. Okazało się bowiem, iż mimo postępującego wzrostu gospodarczego w krajach rozwijających się problem biedy bynajmniej nie zanika, co najwyżej pojawiają się coraz większe dysproporcje pomiędzy biednymi a bogatymi. Na ten stan rzeczy miała wpływ eksplozja demograficzna (zwłaszcza wśród najuboższych warstw społeczeństw) jak i też błędnie prowadzona polityka rządów. UNICEF w swych programach uwzględnił nowe potrzeby opieki nad dziećmi- po raz pierwszy zwrócono uwagę na wspomaganie działań w zakresie wychowania przedszkolnego, reedukacji i resocjalizacji dzieci i młodzieży wychowujących się w specyficznych i trudnych warunkach socjalnych, ekonomicznych i środowiskowych. W celu zwiększenia siły oddziaływania swych programów UNICEF opracował strategię wspierania lokalnych społeczności, opartą w dużej mierze na działaniach wolontariuszy. Pozwoliło to na przełamanie bariery w rozwoju działalności, której przyczyną była niewielka liczba specjalistów, co w znacznej mierze przyczyniło się do zmniejszenia kosztów pomocy i zwiększenia jej skuteczności.

Zwiększono nakłady w celu zapewnienia wykształcenia zarówno formalnego i nieformalnego dziewcząt i kobiet, popierając ich aktywny udział w życiu społecznym. Ufundowano stypendia dla 220 tysięcy osób personelu parazawodowego i pomocniczego, podkreślając znaczenie tych kadr w działaniach ochronnych.
Do programów kształcenia włączono także edukację seksualną, która miała sprzyjać odpowiedzialnemu rodzicielstwu i w konsekwencji obniżyć przyrost naturalny.

W 1971 roku na zebraniu Rady Zarządzającej wraz z przedstawicielami ponad pięćdziesięciu NGO's podjęto konkretne zobowiązania w sprawie pomocy dla tzw. „dzieci ulicy”- czyli dzieci z najbiedniejszych środowisk wielkomiejskich, nierzadko Zdemoralizowanych. Programy pomocy obejmowały rozszerzenie usług socjalnych, zdrowotnych i resocjalizacyjnych, kształcenie wieczorowe i wakacyjne, przygotowanie zawodowe dla młodzieży pozbawionej formalnej edukacji.

W sferze zdrowotnej Fundusz zaangażował się w finansowanie i budowę systemów zaopatrujących ludzi w zdrową wodę pitną. Wpływ na to miała liczba dzieci umierająca z powodu biegunek - 2miliony rocznie. Dotyka to krajów świata w których brak infrastruktury zmusza ludzi do sięgania po wodę z rzek w których płynie brudna woda. Ciężkie odwodnienie organizmu połączone z brakiem opieki zdrowotnej i lekarstw często kończy się śmiercią, zwłaszcza w przypadku małych dzieci.

W celu zapobiegania odwodnieniu opracowano tzw. Terapię ORT ( Oral Rehydration Therapy) polegającą na podawaniu dziecku specjalnej mieszanki glukozy i sodu. Po raz pierwszy Terapię ORT zastosowano w Bangladeszu pod koniec lat siedemdziesiątych- od tamtej pory saszetki ORT ratują przed śmiercią ponad milion dzieci rocznie (UNICEF produkuje 40 milionów saszetek rocznie, co i tak jest ilością niewystarczającą).

W 1975 roku UNICEF w kooperacji z WHO opracował program podstawowej opieki zdrowotnej, w którym szczególny nacisk położono na propagowanie znaczenia żywienia dla prawidłowego rozwoju psychofizycznego dziecka, zainicjowano międzynarodowe akcje obejmujące nie tylko kraje rozwijające się ale i uprzemysłowione polegające na przeprowadzaniu badań przesiewowych (np. regularne ważenie i mierzenie dzieci). Jednocześnie UNICEF kontynuował dostarczanie do wielu regionów świata witaminy A, w celu zapobiegania ślepocie.

W roku 1976 Zgromadzenie Ogólne ONZ zatwierdziło rezolucję proklamującą rok 1979 Międzynarodowym Rokiem Dziecka (MRD). Na UNICEF spoczywała koordynacja inicjatyw związanych z obchodami- powołano w tym celu na początku 1977 roku Sekretariat MRD. Aby zorganizować komisje MDR w krajach rozwijających się UNICEF stworzył specjalny fundusz wynoszący 3 miliony dolarów. Dla celów propagandowych i promocyjnych Sekretariat MRD w Genewie opublikował serię materiałów informacyjnych. UNICEF nie był osamotniony w przygotowaniach do MRD, razem z Funduszem kampanię przestrzegania praw dziecka prowadziła ILO, WHO dedykowała rok 1979 jako „Światowe Dni Zdrowia”. Mimo iż idee ochrony praw dzieci nie wszędzie na świecie spotkały się z odzewem, dla dzieci w wielu rejonach świata stał się szansą na odkrycie ich potrzeb. Inauguracja Międzynarodowego Roku Dziecka odbyła się 9 stycznia 1979 roku koncertem „Muzycy dla UNICEF” emitowanym przez telewizje 60 krajów- dzięki tej formie promocji pozyskano fundusze w wysokości 4 milionów dolarów. Niektórzy artyści zgodzili się przekazać prawa do piosenek wykonywanych w trakcie koncertu na rzecz UNICEF czasowo ( na okres trwania MRD) bądź na stałe, jak np. zespół Bee Gees, którego piosenka „ Too much heaven” zarobiła dla UNICEF 7 milionów dolarów do roku 2003.

Rok 1979 stał się w wielu krajach okazją dla rządów do przeglądu prawodawstwa, do dostosowania go do ogłoszonej w 1959 roku Deklaracji Praw Dziecka. Inicjowano badania w dziedzinie zdrowia, żywienia, edukacji, aktywności kulturalnej, wyrównywania szans życiowych dzieci z różnych środowisk. W 1979 roku Dyrektor Generalny UNICEF H. Labouisse przedstawił Sekretarzowi ONZ zarys działań Funduszu zakładający:

Inicjatywa Międzynarodowego Roku Dziecka okazała się sukcesem. Większość państw zaangażowanych w udział podjęło studia nad potrzebami dzieci w nich żyjących, niektóre państwa zainteresowały się problematyka ochrony dzieci po raz pierwszy. Część państw zajęło się opracowywaniem specyficznych problemów, tak np. odżywianie (Chiny, Haiti, Oman), polio (Malawi), szczepienia (Bhutan) dzieci ulicy (Columbia), sieroctwo (Czad i Filipiny), dzieci pozbawione nadzoru rodziców (Wielka Brytania) dzieci uchodźcy (Finlandia). Ghana i Kenia przeprowadziły kampanie na rzecz powrotu dzieci do szkół, a Wietnam i Korea Południowa skupiły się na opracowywaniu pomocy dla dzieci niepełnosprawnych.

Dyrektor Generalny UNICEF Henry Labouisse w raporcie podsumowującym rok 1979 wypowiedział się na temat Międzynarodowego Dnia Dziecka stwierdzając, iż zainteresowanie opieką dziecka nie sięgnęło planowanego szczytu, osiągnęło ten poziom, od którego powinno stale zacząć wzrastać. („It was not intended to be a high point on the graph of our concern for children. It was meant to be a point of departure from which that graph continue to growth”)

5. Lata osiemdziesiąte

Lata osiemdziesiąte określone zostały jako Trzecia Dekada Rozwoju i są w historii UNICEF uznawane za okres najbardziej aktywnych działań. Intensywna działalność Funduszu w tym okresie zbiegła się z globalnym kryzysem ekonomicznym, który spowodował pogorszenie się warunków życia, zwłaszcza wśród najuboższych grup społecznych (było to w dużej mierze następstwem zaostrzenia polityki budżetowej w krajach uprzemysłowionych, będących w dużej mierze sponsorami wielu akcji i programów humanitarnych).

Na posiedzeniu Rady Zarządzającej UNICEF w 1980 roku (pod kierownictwem nowego Dyrektora Generalnego Jamesa P. Granta) zatwierdzono programy i kierunki działań jakimi Fundusz miał kierować się w najbliższych latach. Przede wszystkim ustalono iż akcje rozpoczęte w Międzynarodowym Roku Dziecka będą nadal kontynuowane, jednocześnie planowano poddać je innowacji oraz skierować pomoc szczególnie do krajów rozwijających się. Działalność Funduszu miała skupić się na:

W 1982 roku na konferencji ONZ poświęconej problematyce rozbrojeniowej James P. Grant zaapelował do przedstawicieli zgromadzonych państw o podjęcie zdecydowanych kroków w celu redukcji zbrojeń i przekazania części zaoszczędzonych w ten sposób funduszy na rzecz narodowych i międzynarodowych programów opieki nad dzieckiem takich jak zapewnienie dostępu do czystej wody pitnej, podstawowej opieki zdrowotnej i odpowiedniej edukacji. Mimo entuzjastycznego przyjęcia tego przemówienia przez słuchaczy nie przełożyło się ono w wymierny sposób na pozyskanie większej ilości funduszy na rzecz dzieci przez UNICEF.

W związku z nasilającym się kryzysem ekonomicznym i trudnością w pozyskiwaniu pieniędzy na ochronę dzieci Fundusz zainicjował w 1982 roku nowy program dający szansę na poprawę jakości życia i spadku umieralności dzieci przy niewielkiej ilości nakładów finansowych. We wrześniu 1982 roku UNICEF zaprosił przedstawicieli wyspecjalizowanych agend ONZ (WHO, FAO, Banku Światowego i innych) na prezentację programu „Rewolucja przetrwania i rozwoju dziecka” ( A child survival and development) w celu dokonania analizy doświadczeń w działalności ochronnej. W wyniku wspólnej analizy stwierdzono, iż nowy program ma szanse powodzenia mimo przeznaczenia niewielkich nakładów finansowych, musi jednak doprowadzić do integracji wszystkich elementów nad dzieckiem.

W sferze działań zdrowotnych opracowano program składający się z czterech głównych elementów, w skrócie GOBI ( G-growth monitoring-monitorowanie wagi i wzrostu, O-Oral Rehydration Therapy - doustna terapia wodna, B-breastfeeding- karmienie piersią, Immunization- szczepienia ochronne).

Rewolucyjność tej metody opierała się na upowszechnianiu metod profilaktycznej i zaangażowaniu oprócz organizacji wyspecjalizowanych w udzielaniu pomocy także najbliższych dziecka. Przykładowo kontrola wskaźników wagi i wzrostu przez rodziców dziecka daje możliwość diagnozowania objawów niedożywienia, ale także dzięki dostarczeniu tablic wskaźników odpowiednich dla danego wieku można pomóc w wykryciu zaburzeń rozwojowych. W ciągu lat osiemdziesiątych stan odżywienia dzieci poprawił się praktycznie w każdym rejonie świata (marginalnie w Afryce subsaharyjskiej).

Doustna terapia wodna była już stosowana w latach siedemdziesiątych, aczkolwiek biegunki i odwodnienie były przyczyną śmierci około 5 milionów dzieci rocznie. Przełom nastąpił w ciągu dekady 1981-1990- wg WHO 1,2 miliarda ludzi otrzymało w tym okresie dostęp do czystej wody pitnej a 750 milionów dostęp do sanitariatów. Procent rodzin mających dostęp do bezpiecznej wody pitnej wzrósł w Azji południowo-wschodniej z 38 do 66 procent, z 66 do 79 procent w Ameryce Łacińskiej oraz z 32 do 45 procent w Afryce. W założeniu programu GOBI w roku 1989 dostęp do saszetek ORT powinno mieć 50 % populacji na całym świecie- postęp w promowaniu ORT okazał się jednak o wiele większym sukcesem- w roku 1990 dostęp do doustnej terapii wodnej miało 62% globalnej populacji, produkcja saszetek sięgnęła 350 milionów rocznie. Szacuje się, iż doustna terapia wodna ratuje życie około miliona dzieci rocznie.

Ważnym elementem programu GOBI była promocja karmienia piersią, jako zwiększającego odporność organizmu i sprzyjającemu rozwojowi psychofizycznemu dziecka. Karmienie piersią ma szczególne znaczenie w krajach trudnych warunkach higienicznych.

W początkach lat osiemdziesiątych liczba dzieci objętych szczepieniami ochronnymi wynosiła od 10 do 20 procent. Na konferencji w Bellagio w 1984 roku powołano grupę mającą na celu promocję szczepień, w której skład wchodziły oprócz UNICEF- WHO<UNDP, Bank Światowy oraz Fundacja Rockefellera. Zostało to określone jako „Wielkie przymierze na rzecz dzieci”. W szeregu państw takich jak Burkina Faso, Kolumbia, Senegal, Indie i Nigeria przeprowadzono „narodowe dni szczepień”. Najlepszym sprawdzianem dla programu szczepień prowadzonego przez UNICEF był powszechny program szczepień przeprowadzony w 1985 roku w Turcji - utworzono 45 tysięcy punktów szczepień, w prace zaangażowanych zostało 12 tysięcy ludzi z personelu medycznego oraz 65 tysięcy wolontariuszy, 5 milionów matek zostało przekonanych aby przyprowadzić swoje dzieci do punktu szczepień trzykrotnie. W akcje promowania szczepień zaangażowane były tak środowiska opiniotwórcze jak i lokalni działacze. Po dwóch miesiącach od rozpoczęcia akcji 84 % docelowej grupy dzieci zostało zaszczepionych

W roku 1985 roku w trakcie trwania wojny domowej w Salwadorze walczące strony ustaliły wstrzymanie ognia na 3 dni, aby możliwe było przeprowadzenie szczepień u 250 tysięcy dzieci Zapoczątkowało to ideę „Dzieci jako strefy pokoju” (Children as zones of peace”). Podobne akcje przeprowadzone zostały w trakcie trwania wojen domowych w Libanie, Sudanie, Ugandzie oraz wiele lat później Jugosławii.

W ciągu lat osiemdziesiątych niektórym krajom rozwijającym się udało się objąć szczepieniami 75 procent dzieci.

W 1988 roku zainicjowano Światowy Program Wyeliminowania Polio- ogniska tej choroby istniały w 125 krajach. Do naszych czasów szczepieniami objęto około 575 milionów dzieci, a ogniska polio znajdują się tylko w 7 krajach, z czego największe w Indiach, Nigerii i Egipcie.

Także w roku 1988 UNICEF powołał do życia Innocenti Research Centre (Centrum Badań Innocenti) z siedzibą we Florencji- instytucja ta zajmuje się badaniem aktualnych potrzeb dzieci na całym świecie oraz promocją praw dzieci zarówno w krajach rozwiniętych jak i rozwijających się.

UNICEF zainicjował akcję „Edukacja dla wszystkich” promującą edukację zwłaszcza wśród dziewczynek. Zaczęto promować świadome rodzicielstwo, oraz edukować kobiety w sprawie przerw pomiędzy kolejnymi ciążami.

W roku 1986 Rada Zarządzająca UNICEF zobowiązała się wzmocnić aktywność ochronną w stosunku do dzieci więzionych, wyzyskiwanych, bezdomnych oraz ofiar przemocy, gwałtu i narkomanii. Polegać to miało diagnozowaniu sytuacji i współdziałaniu rządami poszczególnych państw i organizacjami pozarządowymi na rzecz zabezpieczania potrzeb dzieci dotkniętych dewiacjami. UNICEF w związku ze swoimi ograniczonymi możliwościami finansowymi skupił się na promocji praw dzieci ulicy i aktywności propagandowej. Efektem tych działań są filmy „Learning a Living” oraz „The Urban Challenge” pokazujące skrajne zaniedbania podstawowych potrzeb dzieci żyjących w środowiskach nie raz skrajnie zdeprawowanych.

Ukoronowaniem działalności UNICEF w latach osiemdziesiątych może być uznana uchwalona w 1989 roku Konwencja o Prawach Dziecka. W odróżnieniu od Deklaracji Praw Dziecka z 1959 roku daje ona podstawę prawną do obrony praw dzieci. Do roku 2003 Konwencja została podpisana przez przedstawicieli 191 państw, co jest faktem nie spotykanym w prawie międzynarodowym, żaden inny dokument tej rangi nie został podpisany tak szybko.

6. Lata dziewięćdziesiąte

Działalność UNICEF w latach dziewięćdziesiątych rozpoczęło zorganizowanie we wrześniu 1990 roku „Światowego Szczytu na Rzecz Dzieci” w Nowym Jorku.

Miał on za zadanie ustanowienie planu działania na rzecz poprawy losu dzieci i określenie głównych celów stojących przed UNICEF w latach dziewięćdziesiątych. W trakcie trwania szczytu opracowano „Światową Deklarację Przetrwania, Ochrony oraz Rozwoju Dzieci” a w ślad za nią opracowano Plan Działania w celu realizacji postulatów w niej zawartych.

Głównymi założeniami na okres lat dziewięćdziesiątych były:

Powyższe cele zostały sformułowane w drodze szerokich konsultacji na forum przedstawicieli państw, odpowiednich agencji ONZ, takich jak Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), UNICEF, UNESCO, UNDP czy Bank Światowy oraz wielu organizacji pozarządowych.

W Planie Działania podkreślono konieczność włączenia jego założeń do programów ogólnokrajowych, o szerszym zasięgu działania. Uczestnicy konferencji zaapelowali do wszystkich rządów, aby przed upływem roku 1991 przygotowały krajowe programy działania, szczególnie uwzględniające udział wspólnot lokalnych i samorządowych, w celu wpajania ludziom postaw obywatelskiej odpowiedzialności. Zgodnie z zaleceniami każdy z krajów powinien także ustanowić odpowiednie mechanizmy służące do zbierania danych i ich analizowania ( informacje o opiece prenatalnej, śmiertelności niemowląt, zakresie szczepień ochronnych , alfabetyzacji itp.).

Jest rzeczą oczywistą iż pomiędzy Szczytem na Rzecz Dzieci a Konwencją Praw Dziecka istnieją wzajemne powiązania. Dzięki Konwencji prawa dzieci przestały być wreszcie marginalizowane, państwa które podpisały konwencję nie musza być w dalszym ciągu „zachęcane” do przestrzegania praw dzieci- po jej ratyfikowaniu można im przypomnieć iż są do tego zobligowane.

W latach dziewięćdziesiątych działalność UNICEF przesunęła się w kierunku promocji praw dzieci, nie oznacza to jednak iż Fundusz zaprzestał swej dotychczasowej działalności. Szczególną uwagę od lat osiemdziesiątych wzbudzała obrona tzw. Dzieci ulicy, zwłaszcza w Ameryce Południowej. W 1990 roku w Urugwaju pod przewodnictwem UNICEF powołano do życia organizację „Nuestros Ninos”( Nasze dzieci), której działalność opiera się na:

Ponadto w celu promowania edukacji seksualnej, odpowiedzialnego rodzicielstwa i planowania rodziny od roku 1995 w Ameryce Łacińskiej tworzone są tzw „Strefy Nastoletnich Dziewcząt”(Teenage Girls Zones) miejsca przeznaczone dla nastolatków, gdzie oprócz uzyskania edukacji w wyżej wymienionej sferze mogą uzyskać informacje na temat przyszłego rozwoju zawodowego i naukowego, ewentualnie pomoc pracowników socjalnych. Od 1999 roku powołano podobne instytucje przeznaczone dla chłopców ( Teenage Boys Zones).

W kwestii opieki zdrowotnej UNICEF kontynuował program GOBI, ale nie zatrzymał się tylko na nim. W 1992 roku w kooperacji z WHO powstał Zarząd do Kontroli Dziecięcych Chorób Zakaźnych, który zajął się projektowaniem strategii przeciwko pięciu chorobom powodującym największą umieralność u dzieci poniżej piątego roku życia, mianowicie: zapaleniu płuc, odrze, malarii, niedożywieniu, biegunkom połączonym z odwodnieniem, W roku 1998 uczestniczyło w tym programie 58 państw, obecnie bierze w nich udział osiemdziesiąt.

W 1996 roku UNICEF zaopatrzył dzieci w 1,2 miliardy szczepionek, z czego połowa została użyta w Międzynarodowym Programie Eliminacji Polio; w 1998 roku UNICEF dostarczył szczepionek przeciwko tej chorobie do 97 krajów dostarczając ich dla 450 milionów dzieci-czyli dwóch trzecich populacji dziecięcej poniżej piątego roku życia. Ponadto w latach dziewięćdziesiątych UNICEF zintensyfikował wysiłki na rzecz dzieci zarażonych wirusem HIV bądź chorych na AIDS. W 1999 roku przeprowadził programy informacyjne w 20 krajach, ponadto rozpoczęto programy zapobiegające przekazywaniu nosicielstwa HIV przez matkę w 11 krajach, z czego 9 z nich znajdowało się w Afryce Subsaharyjskiej. Kobietom i ich partnerom zapewniono bezpłatne poradnictwo oraz testy na nosicielstwo, ciężarne zarażone wirusem HIV otrzymały leki zapobiegające przekazaniu wirusa dziecku.

W 1998 roku UNICEF zainicjował program „Powstrzymać malarię” (Roll back malaria- RBM). Szacuje się, że 20% światowej populacji, spośród której większość żyje w najbiedniejszych krajach świata, jest narażona na zarażenie się malarią. Co roku notuje się ponad 300 milionów ostrych stanów chorobowych i przynajmniej milion przypadków śmiertelnych spowodowanych przez malarię. - 90% zgonów ma miejsce w Afryce, na południe od Sahary, a większość z nich stanowią dzieci poniżej piątego roku życia. UNICEF skupił się na promowaniu użycia ochronnych siatek przeciwko komarom roznoszącym malarię. Odpowiednie ich użycie oraz natychmiastowa pomoc lekarska na poziomie lokalnym mogą zmniejszyć przypadki zarażenia malarią aż o 60%, a wskaźnik umieralności wśród dzieci obniżyć o przynajmniej jedną piątą.

W kwestii pozyskiwania funduszy dla krajów rozwijających się UNICEF zainicjował „Program 20/20”. Wzywa on do przeznaczania 20% oficjalnej wysokości pomocy rozwojowej ofiarowanej przez kraje rozwinięte oraz 20% budżetów narodowych państw rozwijających się na rozbudowę podstawowych usług socjalnych, takich jak zapewnienie dostępu do wody pitnej czy kanalizacji. Całkowity koszt tej operacji przekracza kwotę 200 miliardów dolarów stanowi on jednakże mniej niż 1 procent globalnych wydatków.

Pracę Unicef latach dziewięćdziesiątych można scharakteryzować jako łączenie procesów rozwojowych zachodzących w skali międzynarodowej z ulepszaniem życia populacji dzieci na całym świecie. Można to scharakteryzować cytując J.P.Granta: ”Zbyt często myślimy, że traktowanie praw dziecka jako zadań priorytetowych jest humanitarna akcją, w rzeczywistości kształcąc dzieci, umożliwiając by były zdrowe kładziemy fundament pod ekonomiczno-społeczną przyszłość narodu”



III. Działalność UNICEF w XXI wieku

1. Milenijne Cele Rozwoju.

Omawianie działalności UNICEF w XXI wieku należy rozpocząć od Szczytu Milenijnego, który odbył się w dniach 6-8 września 2000 roku w Nowym Jorku. Było to największe zgromadzenie szefów państw i głów rządów jakie kiedykolwiek się odbyło. Zwołane w celu wyznaczenia roli ONZ w XXI wieku zaowocowało uchwaleniem Deklaracji Milenijnej, kładącej nacisk na 6 głównych zasad : wolność, równość i solidarność, tolerancja, powstrzymanie się od stosowania przemocy, szacunek i wspólna odpowiedzialność za stan środowiska naturalnego. W ogłoszonej Deklaracji 150 państw-sygnatariuszy zobowiązało się do końca 2015 roku zrealizować następujące cele, określane jako Milenijne Cele Rozwoju (Millenium Development Goals):

  1. Wyeliminować ubóstwo i głód na świecie:

  1. Osiągnąć uniwersalny rodzaj edukacji określonej jako podstawowa - zapewnić wszystkim chłopcom i dziewczętom możliwość ukończenia podstawowej edukacji

  2. Promować równość płci i zwiększenie praw kobiet - wyeliminować nierówny dostęp płci do pierwszego i drugiego szczebla edukacyjnego do 2005 roku, a na wszystkich szczeblach do 2015 rok

  3. Zredukować stopę śmiertelności wśród dzieci: zmniejszyć o dwie trzecie wskaźnik umieralności u dzieci do 5 la

  4. Poprawić stan zdrowia matek - zmniejszyć o trzy czwarte wskaźnik umieralności matek

  5. Walczyć z HIV/AIDS, malarią i innymi chorobami

  6.  Zapewnić zrównoważony rozwój środowiska:

  1.  Ustanowić globalny sojusz i partnerstwo na rzecz rozwoju:

2. Światowy Ruch na Rzecz Dzieci

Szczyt milenijny z 2000 roku nie był jedynym przejawem pojawienia się sprzyjającej prawom dzieci sytuacji międzynarodowej . W maju 2001 w trakcie przygotowań do sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ, UNICEF wraz z innymi organizacjami zajmującymi się sprawami dzieci powołał do życia „Światowy Ruch na Rzecz Dzieci” ( Global Movement on Children). Ma on na celu zajmowanie się realizacją praw dzieci oraz przeprowadzaniem efektywnych akcji na ich rzecz. Pod przewodnictwem Nelsona Mandeli oraz Graca Machel wysunięto inicjatywę „Powiedz dzieciom tak” (Say yes for children).

Inicjatywa "Powiedz dzieciom tak" określała 10 imperatywów koniecznych do stworzenia świata przyjaznego dzieciom:

  1. Zajęcie się każdym dzieckiem

  2. Przede wszystkim dzieci

  3. Opieka dla każdego dziecka

  4. Walka z HIV/AIDS

  5. Ochrona dzieci przed krzywdą i wykorzystywaniem

  6. Słuchanie dzieci i zapewnienie im czynnego udziału w decydowaniu o sobie

  7. Edukacja dla każdego dziecka

  8. Ochrona dziecka przed konfliktami zbrojnymi

  9. Ochrona zasobów Ziemi dla dzieci

  10. Likwidacja ubóstwa, inwestycje w dzieci

Kampania "Powiedz dzieciom tak" objęła swym zasięgiem cały świat. Ponad 95 milionów osób zobowiązało się do kierowania się wspomnianymi imperatywami w działaniach na rzecz dzieci.

3.Sesja Specjalna Zgromadzenia Ogólnego ONZ w 2002 roku


"Jesteśmy dziećmi świata.
Jesteśmy ofiarami przemocy i wykorzystywania.
Jesteśmy dziećmi ulicy.
Jesteśmy dziećmi wojny.
Jesteśmy ofiarami i sierotami HIV i AIDS.
Odmawia nam się dobrej jakości edukacji i opieki zdrowotnej.
Jesteśmy ofiarami dyskryminacji.
Jesteśmy dziećmi, których głosy nie są słyszalne: czas wziąć pod uwagę nasze zdanie."

Sesja Specjalna Zgromadzenia Ogólnego ONZ poświęcona dzieciom, która odbyła się w dniach 8-10 maja 2002 roku była pierwszym zgromadzeniem koncentrującym się wyłącznie na problemach dzieci i pierwszym z ich udziałem. Została ona zwołana, aby przeanalizować postęp osiągnięty w dziedzinie pomocy dzieciom od czasu Szczytu Światowego z 1990 roku. W sesji uczestniczyło ponad 7000 osób: liderzy 69 krajów, 190 delegatów narodowych, ponad 1700 przedstawicieli organizacji pozarządowych oraz ponad 600 dzieci, wnoszących śmiałe i kreatywne pomysły. Wśród uczestników znaleźli się przedstawiciele państw, świata kultury i nauki, biznesu, przywódcy religijni czy takie osobistości jak Nelson Mandela.

Sesja poprzedzona była specjalnym spotkaniem około 400 dzieci, które wybrały swoich przedstawicieli mających później wziąć udział w sesji Zgromadzenia Ogólnego. Pracujące w grupach roboczych dzieci wysunęły ponad 100 inicjatyw działania dla liderów świata i samych dzieci dotyczących różnych obszarów od zdrowia, edukacji poprzez walkę z wykorzystywaniem, ubóstwem i HIV/AIDS do ochrony środowiska.

Na samej sesji Zgromadzenia Ogólnego młodzi przedstawiciele stwierdzili, że dzieci nie są źródłem problemów, ale potencjałem koniecznym do ich rozwiązania. Pieniądze przeznaczane na ich rzecz to nie zbędne wydatki, ale konieczne inwestycje. Po raz pierwszy przywódcy świata uświadomili sobie, że poprawa świata dzieci wymaga również ich udziału. Na sesji zapowiedziano więc uwzględnienie głosu dzieci w rozwiązywaniu problemów ich dotyczących.

Wynikiem i momentem kulminacyjnym specjalnej sesji było przyjęcie i podpisanie przez 180 państw dokumentu końcowego pod tytułem "Świat przyjazny dzieciom". Dokument końcowy składa się z trzech zasadniczych części. Pierwszą z nich stanowi Deklaracja, w której przedstawiciele państw wspólnie zaapelowali o pilne podjęcie działań na rzecz zapewnienia lepszej przyszłości każdemu dziecku na ziemi. Zobowiązali się do ukończenia programu określonego podczas Szczytu Światowego, potwierdzili również swoją gotowość i obowiązek do podjęcia działań zapewniającej ochronę praw każdego dziecka - jak to określono każdej istoty ludzkiej poniżej 18 lat, zapewnienia im dobrobytu oraz potwierdzili raz jeszcze, że Konwencja Praw Dziecka wraz z dodatkowymi protokołami jest najbardziej uniwersalnym w historii paktem dotyczącym praw człowieka - zawiera obszerny zestaw norm prawnych dla ochrony dobra dzieci.
W drugiej części dokumentu końcowego skupiono się na ocenie dotychczasowych dokonań zaś trzecia - zasadnicza - dotyczy określenia zasad i celów tworzenia Planu Działania, który miał zostać wdrożony przez każde państwo-sygnatariusza dokumentu. Za priorytetowe obszary działania uznano:

W celu realizacji postanowień dokumentu wezwano społeczność międzynarodową do:

4.Priorytety działania w nowym millenium.

Wszystkie wyżej wymienione wydarzenia oraz uchwalone dokumenty i inicjatywy miały wpływ na określenie planu działania UNICEF w początkach nowego tysiąclecia. Przykładowo, wśród ośmiu Milenijnych Celów rozwoju sześć dotyczy w dużym stopniu dzieci i to właśnie na ich podstawie UNICEF opracował swoje priorytety na początek XXI wieku. Są to:

  1. Równy dostęp do edukacji dla dziewcząt i chłopców.

  2. Wspomaganie rozwoju małego dziecka

  3. Rozszerzony programy szczepień

  4. Zapobieganie HIV/AIDS

  5. Ochrona dzieci przed przemocą, wykorzystywaniem i dyskryminacją

  1. W założeniu Milenijnych Celów Rozwoju do roku 2005 edukacja na poziomie podstawowym miała być dostępna powszechnie, zaś do roku 2015 założono iż zlikwidowane zostaną dysproporcje pomiędzy dostępnością edukacji pomiędzy chłopcami a dziewczętami zarówno na poziomie podstawowym jak i ponadpodstawowym. Mimo widocznych postępów w tej sferze, daleko jest jeszcze do osiągnięcia założeń na rok 2005 jak i tych na rok 2015. Szacuje się, iż około 54 krajów będzie wymagało dodatkowej pomocy w celu realizacji programu powszechnej edukacji.
    Według danych UNICEF z czerwca 2003 r. ze 120 milionów dzieci, które nie uczęszczają do szkoły podstawowej większą część stanowią dziewczynki. Z szacowanej liczby 862 milionów dorosłych analfabetów dwie trzecie to kobiety. Najgorzej sytuacja ta wygląda w Afryce Subsaharyjskiej, gdzie statystycznie mniej niż 25% dziewczynek uczęszcza do szkoły średniej oraz w Azji Południowej i na Bliskim Wschodzie, gdzie występują największe dysproporcje pomiędzy procentem chłopców a procentem dziewczynek uczęszczających do szkoły. Konsekwencje tego stanu rzeczy są nie do przeoczenia - wśród kobiet nie posiadających wykształcenia ponad 40% nie ma żadnej wiedzy na temat AIDS. W przypadku tych które ukończyły przynajmniej szkołę podstawową wynik ten utrzymuje się na poziomie 9%.
    W celu zmniejszania dysproporcji w dostępie do edukacji w roku 2000 powołano pod auspicjami UNICEF „Inicjatywę Narodów Zjednoczonych na Rzecz Edukacji Dziewcząt” (UNGEI) -jest ona powszechnym ruchem angażującym w swe działania rządy, organizacje pozarządowe, przedstawicieli biznesu, związki wyznaniowe, rodziców, nauczycieli, organizacje studenckie. Działania UNGEI prowadzone są zarówno na szczeblu lokalnym, jak i globalnym, Poświęcone są eliminowaniu dyskryminacji ze względu na płeć oraz niwelowaniu dysproporcji w dostępie do edukacji.
    Kolejną ważna inicjatywą UNICEF mającą na celu udostępnienie edukacji dla dziewcząt i chłopców jest kampania 25 do 2005, której zadaniem jest przyspieszenie procesu wyrównywania dysproporcji pomiędzy dziewczynkami i chłopcami w dostępie do edukacji na poziomie podstawowym i średnim. Obecnie kampania ta obejmuje trzynaście krajów z Afryki Zachodniej i Środkowej oraz  sześć krajów z Azji Południowej. Wyboru tego dokonano na podstawie jasnych kryteriów, takich jak mały odsetek dziewczynek uczęszczających do szkół, dysproporcje pomiędzy płciami przekraczające 10%, przekroczenie liczby miliona dziewczynek nie objętych obowiązkiem szkolnym oraz wysoki stopień zagrożenia dla normalnego procesu edukacji wynikający z trwających wojen i szybkiego rozprzestrzeniania się HIV. Praca w ramach kampanii 25 do 2005 koncentruje się na poziomie lokalnym i jest oparta na ścisłej współpracy z rządami krajów objętych programem. Pracownicy UNICEF zaczynają od budowania społecznego poparcia dla swojej działalności, wyjaśniając korzyści dla całej społeczności wynikające z edukacji dziewczynek. Ich zadaniem jest także zbieranie środków koniecznych dla rozbudowy szkół i przystosowania ich do nowych wymagań. Badania przeprowadzone na grupie dziewcząt dowodzą, iż ich edukacja stanowi wymierne korzyści dla całego społeczeństwa - takie dziewczęta trudniej stają się ofiarami wyzysku społecznego, później wychodzą za mąż, mają mniej dzieci ale otaczają je lepszą opieką- są w stanie być odbiorcami programów prozdrowotnych i korzystać z nich. Przykładem akcji pomagającej dzieciom w dostępie do edukacji może być akcja „Powrót do szkoły” przeprowadzona w 2002 roku w Afganistanie. Akcja ta pokazała jak wiele można osiągnąć w przypadku zainteresowania i zaangażowania w problem międzynarodowej opinii społecznej. W marcu 2003 roku otworzono dzięki UNICEF 3000 szkół, 93 procent materiałów dydaktycznych i pomocy szkolnych była zakupiona za pieniądze pochodzące ze zbiorek w krajach rozwiniętych. Wówczas do szkoły uczęszczał milion uczniów, zaś we wrześniu tego samego roku liczba dzieci uczęszczających do szkoły wynosiła 3 miliony, z czego 30 procent stanowiły dziewczynki. Należy to uznać za ogromne dokonanie, zważywszy na to, iż nawet przed rządami Talibów liczba dziewcząt uczących się nie przekraczała 5 procent.

  2. W swej działalności na rzecz rozwoju małego dziecka UNICEF skupia się na trzech zasadniczych kwestiach. Pierwszą z nich jest zapewnienie odpowiedniej opieki prenatalnej, zapewnienie kobiecie w ciąży zbilansowanego pożywienia, bogatego w witaminy, kwas foliowy oraz sól jodowaną ( jod zapewnia prawidłowy rozwój umysłowy, jego niedobór może powodować znaczne obniżenie ilorazu inteligencji oraz tzw. kretynizm tarczycowy) co zapewni odpowiednią wagę i dobry ogólny stan dziecka po urodzeniu. Następną ważną rzeczą w rozwoju małego dziecka jest dostarczenie mu odpowiedniej ilości witaminy A, której brak powoduje ślepotę i zaburza prawidłowe funkcjonowanie systemu odpornościowego, co oznacza zwiększone ryzyko śmierci w wyniku odry, malarii czy biegunki. Opieka nad małym dzieckiem obejmuje także szczepienia przed takimi chorobami jak gruźlica, odra, dyfteryt, tężec i choroba Heinemedina, co zasadniczo zmniejsza wskaźnik umieralności wśród dzieci..
    W sprawie zapewnienia odpowiedniego poziomu wyżywienia i walki z niedożywieniem powołano w 2002 roku Globalny Ruch na Rzecz Poprawy Wyżywienia ( Global Alliance for Improved Nutrition -GAIN) który jest inicjatywą powołania sojuszu sektora prywatnego i publicznego na rzecz wyeliminowania niedoborów witamin i substancji mineralnych w diecie mieszkańców najuboższych państw. W krajach rozwijających się co czwarte dziecko (27%) cierpi na niedowagę (146 milionów dzieci). Blisko trzy czwarte z nich mieszka w 10 krajach: Indiach, Bangladeszu, Pakistanie, Chinach, Nigerii, Etiopii, Indonezji, Demokratycznej Republice Kongo, Filipinach, Wietnamie. Na całym świecie aż 20 milionów dzieci poniżej piątego roku życia cierpi na ostre niedożywienie (severe acute malnutrition - SAM). Każdego roku umiera milion z nich. Dzieci cierpiące na ostre niedożywienie potrzebują pożywienia bezpiecznego, lekkostrawnego, wysokoenergetycznego oraz bogatego w witaminy i minerały. Najprostszym sposobem jest wykorzystywanie pożywienia terapeutycznego gotowego do spożycia (redy-to-use therapeutic food - RUTF). Są to specjalnie zaprojektowane produkty, które z łatwością mogą być konsumowane przez dzieci powyżej 6 miesiąca życia. Produkty te nie wymagają użycia wody, co w znacznym stopniu ogranicza pojawienie się szkodliwych bakterii. Dzięki temu mogą być bezpiecznie przechowywane w temperaturze pokojowej, a także w miejscach o złych warunkach higienicznych. Taki rodzaj terapii może być prowadzony w domu, a jedzenie może być podawane przez osoby niewykwalifikowane, np. rodziców. Leczenie powinno być wspomagane lekami chroniącymi organizm dzieci przed infekcjami.
    Ważnym aspektem opieki nad dzieckiem jest także zapewnienie rodzinom dostępu do czystej wody- UNICEF wspiera rozwijanie kanalizacji w krajach rozwijających się, prowadzi szkolenia uczące opieki i higieny małego dziecka, a także dostarcza informacje jaką wodę można bezpiecznie spożywać bądź uczynić ją zdatną do użycia. Do osiągnięcia wyżej wymienionych zamierzeń potrzebny jest aktywny udział rodziców niemowląt bądź ich opiekunów, dlatego też organizowane są grupowe szkolenia dla rodziców dzieci oraz ośrodki opieki nad dziećmi. Patrząc na powyższe przykłady można by było odnieść wrażenie , iż UNICEF zajmuje się jedynie dziećmi w krajach rozwijających się. Owszem , większość akcji przeznaczonych jest dla dzieci żyjących w szczególnie ciężkich warunkach, ale potrzeby dzieci w krajach rozwiniętych także są uwzględniane. Przykładem takiej inicjatywy w stosunku do najmłodszych dzieci może być projekt zastosowany pierwotnie we Włoszech w roku 2000, mający za zadanie zmianę podejścia do umieszczania dzieci w instytucjach opiekuńczych. Zakłada on między innymi:

Sposób kontroli jakości świadczonej przez instytucje opiera się na angielskiej zasadzie „Trzech T” (Time-czas, Territory- miejsce zamieszkania, Tutelage-kuratela)
Czas- dziecko, jeśli to możliwe powinno spędzić w placówce opiekuńczej jak najmniejszą ilość czasu Miejsce zamieszkania- jeśli już dziecko znajduje się w placówce opiekuńczej ma ona zapewnić mu udział w życiu lokalnej społeczności. Kuratela- prawa dziecka mają być szczególnie chronione, zwłaszcza na terenie placówek opiekuńczych.
Wiele aspektów tego programu stosowane jest w krajach na całym świecie, w tym w Polsce.

  1. Na początku 2003 roku przeprowadzono w Indiach największą w dziejach akscję szczepień przeciwko Heinemedina. Objęła ona 152 miliony dzieci, a aż 25 milionów spośród nich zaszczepiono w ciągu pierwszych pięciu dni kampanii.
    Na początku czerwca 2004, UNICEF wraz z sudańskim Ministerstwem Zdrowia, Światową Organizacją Zdrowia oraz działającymi w Darfurze organizacjami pozarządowymi, rozpoczął akcję, mającą na celu zaszczepienie 2,26 miliona dzieci przeciwko odrze. Przed akcją, dzieci masowo umierały w obozach dla uchodźców. Ministerstwo Zdrowia utworzyło więc w tych obozach ośrodki szczepień. Jednak to nie wystarczyło, ponieważ odra rozprzestrzeniała się tam z ogromną prędkością, zabijając dwoje dzieci na godzinę. Warunki miała idealne- wszechobecny głód, wilgoć, powodzie, trudne warunki obozowania, malaria tak osłabiły dzieci, że stały się wyjątkowo podatne na wszelkie choroby. Wielka kampania szczepień trwała miesiąc i zakończyła się dużym sukcesem, ponieważ 2 tysiące wydelegowanych grup szczepieniowych dotarło do niemal 2 milionów dzieci w regionie. Grupy szczepieniowe, przy okazji szczepienia przeciw odrze, podały również 483 tysiącom najmłodszych dzieci, w wieku od 6 miesięcy do lat 5, witaminę A. Ponadto zaszczepiły 200 tysięcy dzieci przeciw polio.
    2005 rok, Zambia. Przy ścisłej współpracy ze Światową Organizacją Zdrowia (WHO) i rządem, UNICEF wspiera wszelkie inicjatywy, mające na celu kontrolowanie i zapobieganie rozprzestrzenianiu się chorób ( odra, choroba Heinego-Medina, tężec dziecięcy), na które istnieją szczepionki ochronne, poprzez prowadzenie kampanii promujących szczepienia ochronne dla dzieci od szóstego miesiąca do szóstego roku życia oraz poprzez organizowanie dodatkowych szkoleń dla kadry medycznej w planowaniu i zarządzaniu programami szczepień ochronnych W 2006 roku, podczas trwania konfliktu Izraelsko- Libańskiego UNICEF rozpoczął kampanie szczepień wśród dzieci, które zostały pozbawione dachu nad głową. Akcja ta była konieczna, aby uchronić dzieci przed potencjalnymi zachorowaniami na polio, odrę bądź inne choroby zakaźne. Dzieci do piątego roku życia otrzymały witaminę A oraz szczepionkę przeciwko polio, która łatwo rozprzestrzenia się w dużych skupiskach ludzi, dzieci do 15tego roku życia otrzymały szczepionkę przeciwko odrze. Są to przykładowe akcje UNICEF przeprowadzane na przestrzeni ostatnich lat . W dużej mierze nie mogłyby się odbyć, gdyby nie pomoc społeczności międzynarodowych oraz kampanie na rzecz dzieci przeprowadzanych w mediach. Tak na przykład aby uzyskać pieniądze na szczepienia przeciwko tężcowi UNICEF pozyskał pomoc firmy Pampers. Do tej pory w akcję "1 paczka = 1 szczepionka" zaangażowało się ponad 20 krajów z całego świata, w tym Francja, Japonia i Stany Zjednoczone. W ciągu dwóch lat współpracy uzyskano sumę, która pozwoliła UNICEF na zakup ponad 46 milionów szczepionek przeciwko tężcowi.

  2. Walka z HIV/AIDS zajmuje jedno z czołowych miejsc wśród priorytetów UNICEF. Szacuje się, iż co minutę jedno dziecko poniżej 15 roku życia umiera na AIDS. W 2007 roku z powodu AIDS na świecie zmarło 2,1mln osób, trzy czwarte z nich w Afryce Subsaharyjskiej, gdzie mieszka 68 procent osób zarażonych wirusem HIV. Problem AIDS najbardziej dotyka kobiet i dzieci. Ponad 60 procent zarażonych wirusem HIV w Afryce Subsaharyjskiej to kobiety. Wg danych UNICEF z 2007 roku:

W 2005 roku UNICEF rozpoczął program „Razem dla dzieci, razem przeciwko AIDS” zakładający uwrażliwienie międzynarodowej opinii społecznej na problematykę dzieci żyjących z ta chorobą, oraz zahamowanie postępu AIDS na całym świecie. Programy krajowe walki z AIDS są wspierane przez UNICEF w 58 krajach świata. Szczególnie ważną rolę gra uświadamianie młodych ludzi w odnośnie dróg zakażenia wirusem. Fundusz stosuje wobec młodzieży program nazywany w skrócie ABCD:

Promowane jest także szerzenie informacji na temat choroby, które pozwalają walczyć z ignorancją oraz przełamywać społeczne stereotypy. Edukacja seksualna zapewnia większa samoświadomość, zwłaszcza u młodych kobiet i w dużej mierze przyczynia się do zapobiegania zarażeniom wirusem. Ważną częścią programu zwalczania HIV/AIDS jest zapewnienie matkom zarażonym wirusem HIV leków, które zapobiegną przekazaniu wirusa dziecku. Według raportu UNICEF z 2006 można stwierdzić iż w wielu krajach nastąpił znaczący postęp w tym temacie. Jako przykład można podać Namibię, gdzie odsetek kobiet w ciąży(nosicielek HIV) otrzymujących leki zapobiegające transmisji wirusa na dziecko wzrósł z 6 procent w 2004 roku do 29 procent w roku 2005. W RPA odsetek ten wzrósł w tym samym czasie z 22 do 30 procent.
AIDS nie można traktować jedynie jako choroby- należy ją traktować także jako palący problem społeczny. Według raportu UNICEF z 2007 roku około 15 milionów dzieci zostało sierotami z powodu AIDS. Dzieci, które straciły rodziców z powodu AIDS, są często piętnowane i wykluczane przez lokalne społeczności. Są w dużo większym stopniu narażone na przemoc i wykorzystywanie, są ofiarami dyskryminacji oraz innych nadużyć. Stają w obliczu niedożywienia, chorób, fizycznych i psychicznych urazów, odmawia się im dostępu do edukacji. Ocenia się, iż w 12 afrykańskich krajach ( zwłaszcza Afryka Subsaharyjska) dzieci osierocone z powodu AIDS będą stanowić 15 procent wszystkich dzieci do 2010 roku. UNICEF współpracuje z rządami państw najciężej dotkniętych tym problem, wspólnie z organizacjami pozarządowi i społecznościami lokalnymi udało się wypracować wspólny front działania. Zakłada się. iż najlepszą rzeczą jaką można zrobić dla dzieci zagrożonych sieroctwem jest przedłużenie życia ich rodziców. W tym celu prowadzone są kampanie mające na celu zapewnienie większego dostępu do leków antyretrowirusowych, hamujących bądź znacznie opóźniających rozwój choroby; prowadzone są akcje nacisku na firmy farmaceutyczne po to, aby obniżyły ceny leków. UNICEF służy pomocą także w usprawnianiu opieki zdrowotnej, tak aby skuteczniej mogła zajmować się zakażeniami oportunistycznymi ( choroby które pojawiają się wraz z rozwojem AIDS) takimi jak zapalenie płuc, gruźlica. W sytuacji gdzie dziecko zostaje już osierocone, UNICEF stoi na stanowisku, iż powinno jeśli tylko istnieje taka możliwość pozostać w środowisku w jakim się wychowało - w związku z tym prowadzona jest pomoc razem z organizacjami pozarządowymi i społecznościami lokalnymi, mająca na celu zapewnienie środków potrzebnych do odpowiedniej opieki nad dzieckiem. Wsparcie to obejmuje pomoc psychologa, pomoc dla rodziców w planowaniu sukcesji, przyuczanie do zawodu, opłacanie szkoły i zapewnianie podstawowej opieki medycznej.
Mimo prowadzonych akcji uświadamiających i programów przeciwko AIDS ,a także widocznemu niewielkiemu postępowi w walce przeciwko tej chorobie, można niestety powiedzieć, że jest to problem który najprawdopodobniej będzie w dalszym ciągu uznawany za priorytetowy nawet w przyszłej dekadzie.

e) Ochrona dziecka przed przemocą, dyskryminacją i wykorzystywaniem ma priorytetowe znaczenie dla jego rozwoju. Dziecko pozbawione dostępu do edukacji, pozbawione opieki jest narażone na wykorzystywanie zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Ma to dwojakie znaczenie dla społeczeństwa- dziecko pozbawione szans na rozwinięcie swego potencjału jednocześnie pozbawia społeczeństwo, w którym żyje szans na rozwój.
W niektórych częściach świata wciąż istnieje niewolnictwo, w ciężkich i niebezpiecznych warunkach pracuje ponad 246 milionów dzieci. Najbardziej wstrząsającym faktem oprócz samego przymuszania dzieci do pracy jest to, iż w wielu przypadkach robią to firmy dobrze znane na całym świecie, w tym i w Polsce. Wiele dzieci jest pozbawionych źródeł opieki z powodu wojen, AIDS i innych okoliczności życiowych. Tym samym są narażone na ogromne ryzyko niezależnie od tego, czy żyją na ulicach czy w ośrodkach opieki. Aż 1,2 miliona dzieci jest przemycanych każdego roku w celu przymuszenia do ciężkiej pracy lub wykorzystywania seksualnego w kraju docelowym. Ponad milion dzieci jest wykorzystywanych seksualnie. Ponad 300 000 dzieci bierze udział w walkach, a z nich nie ukończyły nawet 8 roku życia. W samej Afryce 120 000 dzieci jest zmuszonych do walki. Wiele dzieci znajduje się w obliczu zagrożenia innym niż konflikty zbrojne. UNICEF stara się w miarę możliwości pomagać dzieciom- żołnierzom w powrocie do normalnego życia i do rodzin- przykładem może być Angola, gdzie wojna domowa zakończyła się w 2002 roku. Od tamtego czasu UNICEF dostarcza dzieciom informacje które pomagają im w odnalezieniu rodzin i w powrocie w rodzinne strony. Prowadzone są programy, w których szczególny nacisk kładzie się na edukację i zdobywanie kwalifikacji zawodowych. Dużą trudnością w udzielaniu pomocy dzieciom przymuszanym do uczestnictwa w walkach jest to, iż nikt dokładnie nie oszacował ich liczby. Część z dzieci biorących udział w walkach po zakończeniu wojny zostało przymuszone do niewolniczej pracy.
UNICEF w walce z wykorzystywaniem i dyskryminacją skupia się na eliminowaniu postaw, zwyczajów, praktyk które im sprzyjają. W tym celu prowadzone są dogłębne badania sytuacji dzieci na świecie, zwłaszcza w państwach o których wiadomo iż mogą mieć z tym zagadnieniem problem. Fundusz podkreśla, iż bardzo ważnym czynnikiem jest zaangażowanie rządów państw poprzez odpowiednie ustawy i skuteczną ich realizację. Docenia także rolę mediów, które umożliwiają otwartą, publiczną dyskusję na temat praw dzieci. Podkreśla się, iż najłatwiej zapobiegać przemocy i złemu traktowaniu poprzez wsparcie rodzin i lokalnych społeczności

5. Postęp w sytuacji kobiet i dzieci na podstawie raportu „The state of the world children 2008.


Raport ten został podany do wiadomości publicznej 22 stycznia 2008 roku w Genewie. Zawiera prezentacje strategii, które okazały się bardzo efektywne w opiece nad matką i dzieckiem. Trzeba podkreślić, iż wiele inicjatyw które odniosły sukces w okresie 2 ostatnich lat miało szansę powodzenia tylko dzięki aktywnemu współudziałowi środowisk lokalnych. Aktywizacja społeczeństwa do którego pomoc jest skierowana jest teraz głównym sposobem działania UNICEF w tym dziesięcioleciu. Dane z raportu „ The state of the world children 2008” wykorzystałam także przy opracowywaniu poprzedniego rozdziału, poświęconego priorytetom. W tym zaś miejscu pragnę zaprezentować niektóre osiągnięcia w ochronie praw dziecka i jakości życia jakie nastąpiły w ciągu ostatnich 2 lat. Zwiększenie dostępu do czystej wody pitnej, sanitariatów oraz poprawa zwyczajów higienicznych
Szacuje się, iż dostęp do czystej wody pitnej i bezpiecznych toalet może zapewnić przeżywalność w skali rocznej około 1,5 miliona dzieci, oraz obniżyć zachorowalność na biegunki o 88 %. Mycie rąk mydłem przed jedzeniem bądź po skorzystaniu z toalety to kolejne mniej od 0,5 miliona do 1,4 miliona zgonów wśród dzieci.
Wśród krajów rozwijających się , które zanotowały największy postęp w tej dziedzinie można wyróżnić Peru, w którym spadek zachorowalności na biegunki u dzieci spadł do 9 procent, oraz Mozambik. W przypadku Mozambiku udało się osiągnąć więcej niż jeden z Milenijnych Celów Rozwoju- mianowicie społeczności lokalne dbając o rozwój kanalizacji i promując poprawę zwyczajów higienicznych przyczyniły się do wzrostu odsetka dziewcząt uczęszczających do szkoły. Mianowicie, do obowiązków kobiet w tym kraju należało zaopatrywanie domu w wodę, nierzadko dostępną w miejscu oddalonym o kilka godzin marszu. Zapewniając czystą wodę pitną, jakby przy okazji zapewniono wzrost odsetka dziewcząt uczących się do planowanego na rok 2015 wskaźnika 25 procent.
W kwestii zapewnienia odpowiednich warunków higienicznych oraz zmiany dotychczasowych nawyków można wyróżnić Indie i Bangladesz, gdzie postęp był największy - w niektórych obszarach kraju udało się objąć kanalizacją i zapewnić toalety 100 procentom społeczności. W Azji południowej aspekt zapewnienia o konieczności rozbudowania sieci kanalizacji był dość trudną sprawą, gdyż większość ludzi nie uważała np. braku toalet za rzecz dokuczliwą. W okresie 2002-2005 przeprowadzane były kampanie uświadamiające, połączone z wizytowaniem najlepiej radzących sobie z tematem miejsc. W Indiach za objęcie kanalizacją 100% społeczności w danym terenie wyznaczane były nagrody rządowe. W roku 2005 otrzymało je 38 społeczności, zaś w 2006 już 780, co jest ogromnym krokiem naprzód.

.
Działania w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej.

Na pierwszy plan można wysunąć masowe szczepienia przeciwko odrze. Jest to kolejny z milenijnych celów rozwoju bliski zrealizowania przed rokiem 2015. Pomiędzy rokiem 1999 a 2005 zostało zaszczepionych przeciwko odrze 217 milionów dzieci, głownie w Afryce. Szacuje się, według danych WHO że umieralność na odrę spadła w tym okresie na całym świecie o 72 procent, zaś w samej Afryce o 60 procent. Na rok 2010 przewidziany jest spadek zachorowalności na tą chorobę o 90%. Ameryka Łacińska została uznana przez UNICEF za kontynent, w przypadku którego będzie szczególnie trudno o osiągnięcie Milenijnych celów Rozwoju. W przypadku Brazylii udało się osiągnąć spadek umieralności wśród dzieci poniżej piątego roku życia z poziomu 90 śmierci na 1000 urodzeń do jednej trzeciej tego wskaźnika. W roku 2002 wskaźnik ten wynosił nadal 58/ 1000 urodzeń. W tym przypadku także odwołano się do działań prowadzonych przez społeczności lokalne, powołując „Program Zdrowia Rodziny”. Społeczności lokalne powołują grupy pracowników służby zdrowia, składających się z lekarza, pielęgniarki ,pracownika socjalnego i dentysty których zadaniem jest wizytowanie rodzin, promocja zdrowia, monitorowanie wzrostu dzieci poniżej szóstego roku życia, opieka nad kobietami ciężarnymi. Każdy z takich zespołów, a jest ich około 220 tysięcy ma pod opieką tysiąc rodzin. W efekcie działalności tych ekip i prowadzenia polityki prozdrowotnej nastąpił spadek śmiertelności z 90 do 28 / 1000 w roku 2006.








IV. UNICEF w Polsce

1. Działalność UNICEF na rzecz Polski

W 1947 roku powołano w warszawie biuro Unicef, jako jedno z pierwszych jakie powstawały w europie w tamtym okresie. Było to naturalną koleją rzeczy, gdyż jak to ujawniła misja Hoovera w żadnym z innych europejskich krajów dzieci nie znajdowały się w tak krytycznej sytuacji - po sześcioletnim okresie wojny na terenie polski pozostało 140 tysięcy sierot, nieporównywalnie większa liczba dzieci była okaleczona psychicznie bądź fizycznie.
W tym samym roku do portu w Gdyni zaczęły napływać pierwsze statki z pomocą dla dzieci, która w późniejszym okresie była rozdysponowywana przez żłobki, sierocińce i szkoły. Zakładano, iż pomoc dla polski obejmie 700 tysięcy dzieci, w praktyce objęła ona około miliona osób. Z programów zdrowotnych w tamtym okresie należy wyróżnić szczepienia przeciwko gruźlicy, która atakowała dużą część dzieci i młodzieży. Kampania antygruźlicza w Polsce przeprowadzona została przy wydatnej pomocy skandynawskiego czerwonego krzyża- brało w niej udział oprócz trzystu osób z polskiej obsługi medycznej około sześćdziesięciu lekarzy i pielęgniarek ze Skandynawii. Efektem tej akcji było zaszczepienie do końca 1949 roku około 5,5 miliona polskich dzieci.
Oprócz szczepień p/gruźlicy Unicef uczestniczył w:

W latach 1958-65 UNICEF pomagał w realizacji programu szkoleń medycznych w zakresie profilaktyki i położnictwa. Kierując się programem Zdrowia Matki i Dziecka był współorganizatorem specjalistycznych kursów pediatrycznych na terenie całego kraju. W roku 1964 odbyły się w Warszawie międzynarodowe kursy pediatrów. Oprócz kształcenia kadry medycznej Unicef dostarczał także wyposażenie do pracowni stomatologicznych przy 179 szkołach i ośrodkach zdrowia. W 1959 roku Polska otrzymała dofinansowanie na rzecz opieki nad dziećmi niepełnosprawnymi. Pomoc obejmowała także wyposażenie gabinetów fizjoterapii oraz szkolenia specjalistycznego personelu.
W 1975 roku na mocy specjalnej uchwały Rady Zarządzającej UNICEF Polska otrzymała 60tysięcy dolarów na budowę Szpitala- Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie, który to miał być pomnikiem dla uczczenia pamięci dzieci zamordowanych przez nazistów oraz poległych w trakcie II wojny światowej. Pomoc UNICEF skupiała się także na wyposażaniu laboratoriów w odpowiednie odczynniki oraz preparaty i komponenty niezbędne do wytwarzania szczepionek. W okresie nasilenia zimnej wojny Polska, tak jak inne kraje bloku wschodniego była zmuszona pod naciskiem ZSRR opuścić struktury UNICEF a także inne wyspecjalizowane agendy ONZ. Polska była przeciwna tego typu działaniom, więc jako ostatnia w bloku wschodnim opuściła UNICEF, a w 1956 roku jako jedna z pierwszych ponownie wróciła w jego szeregi. W 1962 roku z inicjatywy profesora medycyny Bogusława Kożusznika powstał pierwszy Komitet Narodowy UNICEF we wschodniej części Europy. UNICEF jest reprezentowany w Polsce przez Polski Komitet Narodowy UNICEF. Najwyższą władzą Komitetu jest Zgromadzenie Członków. Walne Zgromadzenie powołuje i odwołuje Radę Komitetu, która sprawuje stałą kontrolę i nadzór nad działalnością Komitetu. Przewodniczącą Rady jest Pani dr Elżbieta Borowiecka, kardiolog dziecięcy. Zarząd PKN UNICEF składa się z trzech osób: Marek Krupiński - Dyrektor Generalny, Magdalena Krupa-Hernandez - Dyrektor Wykonawczy, Katarzyk -Kacprzak.

2. Działania na rzecz dzieci w Polsce prowadzone przez PKN UNICEF

W roku 2002 UNICEF zaliczył Polskę do państw wysoko rozwiniętych. Oznacza to, iż zadania Polskiego Komitetu Narodowego mają za podstawowe zadanie promowanie praw dziecka oraz wspieranie akcji UNICEF prowadzonych w krajach rozwijających się.
Na początku chciałabym się odnieść do działań PKN na terenie Polski. Jak wspomniałam wyżej, do priorytetów należy promowanie praw dziecka. Działalność ta nie dotyczy tylko uświadamiania dorosłych co do praw dzieciom przysługujących, powinna także obejmować dzieci. Jest to zgodne z art. 42 Konwencji o prawach dziecka, w której to państwa sygnatariusze zobowiązują się do szerzenia jej postanowień zarówno wśród dorosłych jak i dzieci, wykorzystując przy tym wszystkie dostępne środki.
Na początku 2001 roku Polski Komitet UNICEF zlecił przeprowadzenia badań w szkołach, mających za zadanie sprawdzenie stanu świadomości dzieci w zakresie przysługujących im praw. Tylko 13% dzieci deklarowało że posiada dużą wiedzę na temat przysługujących im praw. Wśród praw jakie wymieniane były przez dzieci najczęściej pojawiały się:

Kolejną inicjatywą UNICEF na terenie Polski jest promowanie rodzinnych domów dziecka. Celem akcji jest zwiększenie ilości osób, które chciałby w przyszłości zostać „zawodowymi” rodzicami, prowadzącymi rodzinne domy dziecka. Jest naukowo potwierdzone, także na przykładzie innych państw, iż dzieci w takich domach mają zapewniony harmonijny rozwój, łatwiej odnajdują swoje miejsce w społeczeństwie.
Dla dzieci przebywających w państwowych domach dziecka przeznaczona jest akcja „Radosny powrót do szkoły” . W ciągu trzech lat trwania akcji UNICEF przygotował paczki zawierające przybory szkolne , plecaki , piórniki dla 940 dzieci; dla najmłodszych przeznaczono także zabawki edukacyjne.

Wraz z WHO, od 1992 roku. UNICEF Polska uczestniczy w akcji Szpital Przyjazny Dziecku. Celem akcji jest przywrócenie - w skali globalnej - prawidłowego sposobu żywienia dzieci. Każdy szpital na świecie odznaczony tym tytułem musi spełniać warunki zawarte w dokumencie znanym pod nazwą „Ochrona, Propagowanie i Wspieranie Karmienia Piersią”.
W Polsce taki sposób opieki nad matką i dzieckiem, który umożliwia karmienie naturalne, zapewnia godność kobiecie rodzącej i poprawia jakość opieki okołoporodowej jest promowany i wdrażany przez Komitet Upowszechniania Karmienia Piersią (KUKP), który organizuje szkolenia szpitali, zaopatruje je w materiały informacyjne i szkoleniowe, dokonuje ocen szpitali i nadaje im tytuły „Szpital Przyjazny Dziecku”

Nie można przecenić wartości karmienia dziecka piersią. Zmniejsza ono u dziecka ryzyko wystąpienia infekcji przewodu pokarmowego i moczowego, chorób układu oddechowego, zapalenia ucha. Dzieci karmione piersią są mniej podatne na choroby alergiczne i cukrzyce insulino-zależne. Zmniejsza się też u nich ryzyko wystąpienia w późniejszym wieku chorób układu krążenia, nowotworów dziecięcych, próchnicy czy też stwardnienia rozsianego Szczególne zaś znaczenie ma karmienie piersią w przypadku wcześniaków-udowodniono że zapewnia im lepszy fizyczny i psychiczny rozwój.
Karmienie piersią ma także swoje korzyści dla matki, zabezpiecza w dużym stopniu przed wystąpieniem nowotworów piersi bądź jajników, osteoporozy i chorób reumatycznych.

Szacuje się, że gdyby każde dziecko było karmione piersią od momentu urodzenia, dałoby się uratować około 1,5 miliona dzieci rocznie. Dane te dotyczą zwłaszcza krajów rozwijających się, w których brakuje dostępu do czystej wody, a nawet miejsc w których można byłoby podgrzać bądź wysterylizować butelkę. W takich miejscach karmienie piersią jest dla dzieci szansą na przeżycie.

Następną inicjatywą UNICEF w Polsce wykonywaną we współpracy z WHO jest Program Polityki Jodowej. Jest on realizowany ciągle, zgodnie z rekomendacją Międzynarodowej Komisji do Kontroli Zaburzeń z Niedoboru Jodu. Jak ważny jest dla zdrowia dzieci i ludności w Polsce w ogóle, można było się przekonać po upływie lat 1980-86, kiedy to jego stosowanie zostało zawieszone. W ciągu 5 lat doszło do zwiększenia przypadków przemijającej niedoczynności tarczycy u niemowląt, wzrostu występowania wola u dzieci i dorosłych oraz do gwałtownego wzrostu raka tarczycy.
Od roku 1987 program jest z powrotem stale realizowany, polega na monitorowaniu zachorować na niedoczynność tarczycy, zapadalności na raka tarczycy oraz inne choroby spowodowane niedoborem jodu. Skupia się także na kontrolowaniu ubocznych skutków jodowania soli- tzn. zachorowalności na nadczynność tarczycy.
W 2002 roku Program Polityki Jodowej został uznany za bardzo efektywny i bezpieczny przez ekspertów WHO i UNICEF. Jako ciekawostkę można podać fakt, iż mimo że program ten ma charakter ciągły został skreślony w 2003 roku z listy programów finansowanych przez Ministerstwo Zdrowia.

3. Wspieranie akcji światowych UNICEF przez UNICEF Polska.

Jak już wspomniałam na początku rozdziału, od 2002 roku Polska zaliczana jest do krajów wysoko rozwiniętych, więc oprócz działalności w naszym kraju ma za zadanie wspierać międzynarodowe akcje UNICEF.

Wspomniana wyżej akcja „ Radosny powrót do szkoły” oprócz pomocy polskim dzieciom pomogła także dzieciom w krajach objętych akcjami UNICEF.
Wyliczono, iż w krajach rozwijających się za kwotę zbliżoną do 70 złotych można kupić: podwójną tablicę, 200 sztuk kredy, 2 gąbki. Za kwotę 670 złotych można już pozwolić sobie na zakup tzw. zestawu „szkoła w pudełku” zawierającego materiały szkolne, zeszyty i książki dla 80 dzieci, a także materiały dla nauczyciela.

W 2006 roku przy udziale polskiej Ambasador Dobrej Woli- Małgorzaty Foremniak ruszyła akcja pod nazwą „ Przepustka do życia”. Miała ona na celu zebranie pieniędzy potrzebnych na finansowanie szczepień przeciwko odrze w Sierra Leone. Jest to kraj o jednym z najwyższych wskaźników umieralności dzieci na świecie- co trzecie dziecko nie dożywa piątych urodzin. Dzięki pomocy Darczyńców z całej Polski udało się wówczas zebrać 2mln 700 tysięcy złotych i sfinansować trzyletni program szczepień przeciwko odrze w tym kraju (jedna dawka szczepionki kosztuje 40 groszy).
UNICEF Polska uczestniczy także od roku 2007 w programie „Szkoły dla Afryki”. Jest to kampania, którą UNICEF rozpoczął w 2004 roku wspólnie z Fundacją Nelsona Mandeli. Jej celem jest dotarcie z pomocą do tych dzieci w Afryce, którym kryzysy humanitarne i powszechne ubóstwo uniemożliwiają dostęp do szkoły. W ramach projektu UNICEF pozyskuje fundusze na budowę nowych i remont już istniejących szkół, buduje sanitariaty i dostarcza wodę zdatną do picia. Przekazuje dzieciom przybory szkolne oraz dostarcza materiały edukacyjne dla nauczycieli i uczniów. Kwota jaką UNICEF uzyskał dzięki hojności Polaków jest imponująca jak na nasz kraj - 636 477, 12 złotych, które zasilą główny Fundusz w Stanach Zjednoczonych a następnie zostaną przekazane na wspieranie edukacji dzieci w Angoli. W obecnym roku została przeprowadzona akcja pod nazwą „Przepustka do życia II” mająca na celu zebranie funduszy na walkę z niedożywieniem u dzieci w Etiopii. Skala tego zjawiska w tym kraju nie zmienia się mimo podejmowanych akcji od roku 1980, w dalszym ciągu ponad połowa dzieci jest niedożywiona. Przy promocji tej akcji także zwrócono się o pomoc do Ambasadora Dobrej Woli- Artura Żmijewskiego. W lutym bieżącego roku ogłoszono kwotę jaką udało się zebrać w trakcie trwania akcji -2miliony, 200tysięcy złotych- zapewni to pomoc dla 10 ośrodków w całej
Etiopii na okres dwóch lat.
Należy podkreślić, iż UNICEF także w Polsce używa w celu promowania swych akcji pomocy Ambasadorów Dobrej Woli. Jak widać na przykładzie akcji w których brali udział Małgorzata Foremniak i Artur Żmijewski wsparcie osób znanych i lubianych przez społeczeństwo daje wymierny, finansowy efekt, oraz co najważniejsze, chociaż na moment skupia uwagę na tych, którzy pomocy potrzebują najbardziej.


Zakończenie

Nigdy wcześniej w historii nie istniał bardziej sprzyjający klimat do walki o ochronę praw dzieci . Sytuacja dzieci w wielu rejonach świata nadal jest tragiczna, ale nie spotyka się już z obojętnością, coraz więcej organizacji a także osób prywatnych włącza się w akcje pomocy dzieciom. Duży wpływ ma na to działalność Ambasadorów Dobrej Woli UNICEF, którzy korzystając ze swej sławy i talentu przyciągają uwagę do tych miejsc na ziemi, gdzie dzieci szczególnie wymagają naszej pomocy. Mimo że nie lubimy oglądać obrazów wojny czy tez nędzy, to dzięki takim właśnie ludziom to robimy, niejednokrotnie decydując się pomóc. Dzieci jako najbardziej bezbronni członkowie społeczeństw bardzo długo musiały czekać na okres, kiedy ich problemy przestaną być celem zainteresowania jedynie organizacji filantropijnych, a staną się sprawą priorytetową dla całych społeczeństw. Uważam, że w dużej mierze ewolucję w podejściu do dziecka jako osoby zawdzięczamy właśnie UNICEF - organizacji która konsekwentnie realizowała swe cele, nierzadko w obliczu braku funduszy. Sam UNICEF rozpoczynał swą działalność jako organizacja pomocy doraźnej, przeznaczająca swoją pomoc głownie dla dzieci-ofiar wojny. Dzięki wielu wybitnym ludziom nie skończyło się jedynie na tym działaniu.
W trakcie upływu lat przeforsowano wiele rzeczy, uważanych przez nas za jak najbardziej oczywiste- dostęp do edukacji, szczepień, badań przesiewowych.
Patrząc z szerszej perspektywy nie można nie uznać dotychczasowej działalności Funduszu za udaną. Rozpoczynając od okresu powojennego i lat pięćdziesiątych można śmiało stwierdzić, iż UNICEF wywiązał się z zadań jakie sobie na tamten okres postawił. Bez wątpienia pomógł dzieciom w Europie, rozszerzył swoją działalność na kraje rozwijające się, przyczyniając się do zmniejszenia wskaźników zachorowalności i umieralności wśród dzieci. Dzięki akcjom promocyjnym zaczął wpływać na świadomość i podejście społeczeństw odnośnie praw dzieci. W latach sześćdziesiątych UNICEF rozpoczął prace w sposób z jakiego znany jest i w czasach współczesnych- zaczął opracowywać programy, które w swej realizacji wymagały aktywności wielu podmiotów- rządów, organizacji pozarządowych oraz społeczności lokalnych. Działania Funduszu w tym okresie ugruntowały jego pozycję jako autentycznego promotora i obrońcę praw dzieci.
Lata siedemdziesiąte i osiemdziesiąte należały do najbardziej aktywnych w działalności UNICEF. Część z celów jakie Fundusz postawił przed sobą w tamtym okresie nadal jest aktualna. Tym niemniej, wiele z nich udało się zrealizować prawie w 100 procentach, jak na przykład Program Eliminacji Polio. Za szczególne osiągnięcie tamtych lat należy uznać opisany w niniejszej pracy program GOBI.
W latach dziewięćdziesiątych działania Funduszu oprócz jego „zwykłej działalności skupiły się na promowaniu i ochronie praw dzieci. W art. 45 Konwencji o prawach dziecka ONZ zobowiązuje UNICEF do stwarzania korzystnych warunków do współpracy międzynarodowej i uczestnictwa w działaniach realizacji Konwencji.
W czasach obecnych odnoszę wrażenie iż wreszcie potrzeby dzieci ujmowane są w sposób holistyczny- więc nie tylko zaspokojenie głodu, ale zapewnienie rozwoju infrastruktury i rolnictwa, aby klęski głodu pojawiały się rzadziej lub żeby zostały zupełnie wyeliminowane. Na przykładzie Mozambiku jaki podałam wyżej można zobaczyć, jak dwie teoretycznie nie mające ze sobą wiele wspólnego sprawy potrafią wpłynąć na rozwój edukacji i poprawę sytuacji dziewcząt jednocześnie. Wiele jeszcze może zostać zrobione w kwestii ochrony i opieki nad dziećmi. Jednakże odnoszę wrażenie że nigdy też wcześniej nie było tak wielkiej determinacji, aby pomocy dzieciom udzielać.






























BIBLIOGRAFIA

Źródła

”Świat przyjazny dzieciom” dokument końcowy sesji specjalnej ONZ ;2002 rok

”Deklaracja praw dziecka” 1959

”Konwencja o prawach dziecka” Warszawa 1989

”Deklaracja Milenijna Narodów Zjednoczonych ” Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie 2002


Pozycje zwarte

1. E.Kantowicz „Ochrona praw dziecka w kontekście działalności UNICEF” Warszawa 1995

2. M.Balcerek „Międzynarodowa ochrona dziecka” Warszawa 1988

3. B. Gronowska, T.Jasudowicz, C. Mik „ O prawach dziecka” Toruń 1994

4. E. Latoszek. M. Proczek „Organizacje międzynarodowe we współczesnym świecie”
Warszawa 2006

5. Z.Klepacki „Encyklopedia organizacji międzynarodowych „ Warszawa 1996


6 .Maggie Black „ The children and the nations. The story of UNICEF” UNICEF 1986

7. Maggie Black „ Children First. The story of UNICEF past and present” UNICEF 1996

8. Maggie Black “Sixty years for children” UNICEF 2006

9. Innocenti Research Centre “Children in institution: the begining of the end?” Florencja 2003



Czasopisma i artykuły:

Raporty “ The state of the world children” lata 1999-2008

Raport “ Children and AIDS” Geneva 2007

Źródła internetowe:

www.unicef.org
www.unicef.pl
www.ungei.org
www.unaids.org
www.thewho.com
www.unesco.org


E. Kantowicz „Ochrona praw dziecka w kontekście działalności UNICEF” str. 54

Ibidem, str. 56

www.unicef.org

Maggie Black „ The children and the nations” str.48

Maggie Black „The children and the nations” str.144-147

Ibidem, str. 364

E.Kantowicz „Ochrona praw dziecka” str.85

„Children in institution. The begining of the end?”str.90 Innocenti Research Centre 2003

Ibidem, str. 91-93

Raport „ The state of the wprld children 1999”

www.unicef.org „Roll Back Malaria”Program

E.Kantowicz „ Ochrona praw dziecka w kontekście działalności UNICEF” str. 163

„ Deklaracja Milenijna Narodów Zjednoczonych ” Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie 2002

Raport „ The state of the world children 2003”

www.ungei.org

Maggie Black „Sixty years for children” str.31

„Children in institutions, the begining of the end?” str. 31

Raport „Children and AIDS. The stocktaking raport” Geneva 2007 str. 28- 39

Raport „The state of the world children 2008”

www.unicef.pl

1

58


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Studia bibliotekoznawcze w Polsce Historia i ewolucja w latach 1945 2015 ze szczegolnym uwzglednieni
Periodyzacja mediów w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem mediów lokalnych
Danuta Golik Bezporednie inwestycje zagraniczne w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem konkurencyjn
Historia działalności rodziny Szarfenbergów i „latająca drukarnia”
Historia i działalność inkwizycji
Katarzyna Jedynakiewicz Mróz Misja na Wschodzie Z historii działalności Związku Dziewcząt Niemieck
Historia Działania zbrojne 1939 1941
Opracowanie o Narodowym Banku Polskim, Historia NBP w Polsce
Struktura przestrzenna transportu w Polsce i perspektywy jego rozwoju
Ważne wydarzenia historyczne, Reformacja w Polsce
HISTORIA HOTELARSTWA W POLSCE
96 Krajowy Plan Działań w zakresie energii ze źródeł odnawialnych
ekonomia giełda, Historia giełd w Polsce, Giełdy w XIX wieku
HISTORIA INFORMATYKI W POLSCE
Zarys historii Prokuratury w Polsce, lokal
Przedsiębiorstwo i jego cele
prawo finansowe, historia nbp, Historia NBP w Polsce
historia turystyki w Polsce

więcej podobnych podstron