ZDANIE BOGATE W

INFORMACJE

Aneta

Woźniak

ZDANIE

POJEDYNCZE

ZŁOŻONE

ROZWINIĘTE

NIEROZWINIĘTE

Zdanie

pojedyncze

– to takie

zdanie, które zawiera osobową
formę czasownika. Jeśli zawiera
samo orzeczenie lub podmiot z
orzeczeniem (np. Wsiadaj!)
nazywa się zdaniem

pojedynczym nierozwiniętym

.

Jeśli dodamy do niego inne części
zdania (np. Wsiadaj do samochodu
miły Kaziu!) to będzie zdanie

pojedyncze rozwinięte

.

CZĘŚCI ZDANIA

PODMIOT

ORZECZENIE

PRZYDAWKA

DOPEŁNIENIE

OKOLICZNIK

ORZECZENIE

to najważniejsza część zdania,
zwykle wyrażone jest osobową
formą czasownika

np. Kasia uczy się dobrze.

Kot śpi na drzewie.



Orzeczenie imienne

składa się z łącznika – być,
stać się, zostać i orzecznika –
wyrazu, który orzeka o
czynności.

np. Staś jest uczniem trzeciej klasy.
Gałązka została złamana przez
Bartka.
Moje dzieci są grzeczne.

PODMIOT

to część zdania odpowiadająca na
pytania: kto? co? Najczęściej
podmiot wyrażony jest
rzeczownikiem.

np. Mama poszła po zakupy.
Na podwórku przewrócił się
trzepak.
Jaś dał Kasi kwiaty.

PODMIOT

GRAMATYCZNY

LOGICZNY

DOMYŚLNY

ZDANIE

BEZPODMIOTOWE



Podmiot gramatyczny

to rzeczownik występujący w
mianowniku i każda część mowy
występująca w funkcji
rzeczownika.

np. Ona liczy tylko na siebie.
(zaimek)
Znajomy zaprosił mnie do kina.
(przymiotnik)
Pływać jest zdrowo. (czasownik)
„Halo” powiedział Jan do
słuchawki. (wykrzyknik)

Podmiot logiczny

występuje w przypadkach
zależnych,
np. gdy czegoś ubywa lub
przybywa.

Brakuje nam proszku do
pieczenia.
Wciąż przybywa mi siwych
włosów.
Na kolonie dojechało dwóch
kolegów.



Podmiot domyślny

jest wyrażony przez końcówkę
czasownika osobowego.

np.

Do babci pojedziemy pociągiem.
(my)

Wczoraj byliście w kinie a dziś
wychodzicie na spacer. (wy)
Pójdę do sklepu jak nie
zapomnę. (ja)

Zdanie bezpodmiotowe

nie można ustalić wykonawcy
czynności.
np.
Grzmiało i błyskało się.
Nie można tu parkować.
Trzeba być grzecznym.
Stefka popychano w tłumie.

PRZYDAWKA

to określenie rzeczownika,
odpowiada na pytania: jaki? który?
czyj?
Przydawka jest określeniem
podmiotu, dopełnienia i
okolicznika.
np.
Małe dzieci grzecznie się bawią.
Mój tata zabrał mnie na lody.
Pierwszy sen w nowym miejscu
warto zapamiętać.

DOPEŁNIENIE

to część zdania, która odpowiada na
pytania przypadków. Jest
uzupełnieniem informacji w zdaniu.
Dopełnia orzeczenie.
np.
Marysia wyszła z psem na spacer.
Tata kupił Marcinkowi rower.
(komu?) (co?)
W oddali dostrzegłem zbliżającego się
kolegę. (kogo?)
Od rana Krzyś spaceruje z ojcem. (z
kim?)

OKOLICZNIK

to część zdania, która uzupełnia
orzeczenie o dodatkowe elementy, bez
których jednak wypowiedź byłaby
kompletna.
Odpowiada na pytania: jak? gdzie?
kiedy? po co? dlaczego?
np.
Mów wolno i wyraźnie. (jak?)
Wczoraj bolała mnie głowa. (kiedy?)
W ogródku rosną piękne róże.
(gdzie?)
Idę po zakupy. (po co?)

DZIĘKUJĘ!

Bibliografia:

Gramatyka na bardzo dobry