42.Proces socjalizacji.
Socjalizacja to proces , w którym poprzez swoje doświadczenia jednostka:
-nabywa zachowao ludzkich
-uczy się funkcjonowania w kulturze
-kształtuje własną osobowośd.
Efektem procesu socjalizacji są określone cechy osobowości, postawy, poglądy, respekt dla norm i wartości powszechnie akceptowanych. W
procesie socjalizacji człowiek uczy się panowania nad popędami i potrzebami, a także zaspokajania ich w sposób przyjęty w danym
społeczeostwie. Internalizacja stanowi bowiem podstawowy mechanizm przejmowania w procesie socjalizacji wzorów zachowao, norm i
wartości, tworzonych przez daną kulturę. Socjalizacja ma również ogromne znaczenie w kształtowaniu systemu wartości i hierarchii potrzeb,
które wyznaczają aspiracje człowieka. W procesie tym jednostka uczy się również odgrywania ról społecznych. Człowiek zdobywa zatem
podstawowe umiejętności potrzebne mu do funkcjonowania w danej społeczności. Socjalizacja jest procesem, który trwa przez całe życie
człowieka, ponieważ społeczeostwo dostarcza mu ciągle nowych bodźców do kształtowania poglądów i zachowao.
Mechanizmy socjalizacji: uleganie, identyfikacja i internalizacja.
Uleganie jest efektem zachowania jednostki motywowanej przez chęd uzyskania nagrody lub uniknięcia kary. Podstawą ulegania jest przede
wszystkim władza jaką dysponuje osoba czy grupa oddziałująca na jednostkę .
Identyfikacja gwarantuje trwalsze efekty zachowao konformistycznych . Motywem działania w tym przypadku staje się pragnienie jednostki
aby byd podobną do osoby, od której pochodzi oddziaływanie.
Internalizacja jest mechanizmem, który daje najtrwalsze efekty konformistyczne. Czynnikiem decydującym o internalizacji określonych
wartości, celów poglądów czy wzorów zachowao jest przekonanie o ich słuszności.
43. Socjalizacja a wychowanie
Socjalizacja to proces, w którym poprzez swoje doświadczenia jednostka :
-nabywa zachowao ludzkich
-uczy się funkcjonowania w kulturze
-kształtuje własną osobowośd patrz.pyt.40
a wychowanie:
wychowanie jest to pojęcie węższe niż socjalizacja. Proces wychowawczy to socjalizacja jawna, zamierzona i celowa. Polega na wdrażaniu
określonego postępowania poprzez wskazanie jednostce wzorów, jak należy postępowad w sposób właściwy, łącząc to z nakłanianiem do
akceptowania wartości, którym realizowanie tych wzorów ma służyd. Proces wychowawczy dokonuje się poprzez perswazję, nagradzanie i
karanie.
44. Etapy socjalizacji.
Socjalizacja : pierwotna i wtórna.
Socjalizacja jest procesem, który trwa przez całe życie człowieka, ponieważ społeczeostwo dostarcza mu ciągle nowych bodźców do
kształtowanie poglądów i zachowao. Socjalizacja pierwotna obejmuje kilka okresów rozwojowych człowieka, które różnią się od siebie przede
wszystkim stopniem uzależnienia jego zachowao od innych oraz czynnikami pobudzającymi jego rozwój. Jak wskazują niektórzy badacze, w
pierwszym okresie rozwoju dziecko pobudzane jest nie przez słowa, ale przez oddziałujące na nie przedmioty. Następny etap w życiu człowieka
stanowi okres systematycznego opanowywania wiedzy i umiejętności społecznych. Uczenie się jako praca umysłowa, rozwija poziom
intelektualny, rozbudowuje strukturę wiedzy człowieka, doskonali umiejętności podejmowania działao społecznych. W tym okresie następuje
formowanie się autonomicznego systemu wartości, potrzeb i celów jednostki. Ważnym okresem w życiu każdego człowieka jest jego wejście w
świat instytucji. Jest to taki etap w procesie socjalizacji, w którym człowiek uświadamia sobie swą pozycję społeczną oraz swą odrębnośd
(tożsamośd osobistą) w których dokonuje się wtórna socjalizacja jednostki. Ludzie wchodzą codziennie w kontakty z wieloma instytucjami i
organizacjami, które wymagają od nich odpowiednich zachowao i cech. W każdym okresie życia człowiek podlega oddziaływaniom, które w
rozmaitym stopniu kształtują i modyfikują jego osobowośd. Świat zewnętrzny narzuca jednostce koniecznośd przystosowania się do nowych
warunków.
45. Zbiór, zbiorowośd, grupa społeczna
Grupa społeczna to taki zbiór ludzi między którymi powstała chociaż na krótko więź społeczna. Za grupę uznajemy:
a) między członkami występują określone interakcje wg pewnych wzorów wartości – kryterium obiektywne
b) osoby te uważają się za członków grupy – kryterium subiektywne
c) są one przez innych postrzegane jako członkowie grupy – kryte subi
Granice grupy zmieniają się, ma ona charakter ograniczony.
Zbiór to jakaś liczba ludzi, którzy nawet nie uświadamiając sobei tego posiadają pewną wspólną cechę wyodrębnioną przez badacza, np. są
lekarzami. Zbiór nie jest grupą społeczną. Cechy te mogą byd nieistotne dla socjologii, np. kolor włosów. Cechy te mogą byd istotne dla
socjologii (np. zawód) i wtedy jest to kategoria społeczna. W zbiorach nie ma więzi społecznej.
Zbiorowośd stanowią potencjalne grupy społeczne. Jest to ogólne określenie skupienia ludzi znajdujących się w jednej przestrzeni, między
którymi wystąpiła więź społeczna.
a) lokalna – zbiorowośd terytorialna
b) społecznośd jako synonim wspólnoty
Oprócz tego występują jeszcze kręgi, grupy zbiorowości, które razem tworzą środowisko społeczne. Zbiorowośd odznacza się tendencją do
przekształcania się w grupę społeczną.
46. Rodzaje zbiorowości społecznych
- kręgi społeczne – to niewielka zbiorowośd np. krąg towarzyski, nie ma przywództwa, określonego układu. Odgrywają dużą rolę w
kształtowaniu poglądu czy opinii.
- społeczności – lokalne i jako synonim wspólnoty
- środowisko – składają się na niego kręgi, zbiorowości, grupy
Ze względu na podobieostwo zachowao wyróżnia się zbiorowości:
masy społeczne – duże skupienie ludzi anonimowych, znajdujących się w podobnej sytuacji, w których styczności nie mają charakteru
osobowego. Wyróżniamy tu tłum, publicznośd, zbiegowisko.
47. Zachowania zbiorowe.
Typy zachowao zbiorowych:
1)Wspólnośd utrwalonych wzorów i norm w zachowaniach (taniec plemienny)- jest to ład normatywny , który charakteryzuje się :
- naciskiem na konformizm (uwewnętrzniony przymus społeczny)
- wiernością wobec tradycyjnych wzorów
- zamiłowaniem do rutyny
- wrogością wobec wszystkich innowacji
- brakiem inicjatywy
- wiarą , że istniejący porządek jest naturalny i jedynie możliwy
2)Indywidualna motywacja w zachowaniach (dansing, dyskoteka)- ład policentryczny (indywidualne decyzje) :
- nacisk na niezależnośd i inicjatywę jednostki
- dążnośd do innowacji
- decentralizacja i samoregulacja
- indywidualna inicjatywa i wpółzawodnictwo
- w miejsce regulacji pozytywnej zachowao regulacja negatywna
- wielkośd ośrodków decyzji i ograniczenia władzy zwierzchniej.
3)Zachowania koordynowane przez nadrzędny ośrodek decyzji (musztra)- ład monocentryczny (dyspozycje, rozkazy) charakteryzuje się :
- urabianiem posłuszeostwa z plastyczną zdolnością do zmiany opinii, gdy z góry przyjdą takie dyrektywy
- lojalnością wobec władzy zwierzchniej
- poczuciem, że za los indywidualny odpowiedzialne są władze
- centralizacją (eliminacją rynku w gospodarce, areny w polityce i wielości opinii w kulturze)
PRZYKŁADY:
1)ład normatywny
>społecznośd pierwotna (plemienna)
>tradycyjna społecznośd terytorialna (wspólnota
2)ład policentryczny
>społeczeostwo demokratyczne
>samorzutne, dobrowolne zrzeszenia
3)monocentryczny
>armia, policja >przedsiębiorstwo
48. Publicznośd
Skoro czynnikiem konstytuującym publicznośd jest powtarzalnośd aktu odbioru, to stopieo wielokrotności tej czynności, nabierającej
charakteru czynności nawykowej, może byd podstawą typologii publiczności. Stosując proste pomiary statystyczne można wyróżnid trzy typy
publiczności:
• publicznośd przeciętną – odbiorcy wykazujący średnią (w skali zbiorowości i okresu objętego badaniem) częstotliwośd kontaktów z przekazem
danego typu (np. w przypadku gazety ukazującej się sześd razy w tygodniu będą to czytelnicy, którzy co tydzieo czytają 3-4 wydania)
• publicznośd okazjonalną – odbiorcy wykazujący rzadszą niż średnia częstotliwośd kontaktu z tym przekazem (czytelnicy co tydzieo czytający 1-
2 wydania gazety)
• publicznośd klubową – odbiorcy mający częstszą niż średnia częstotliwośd kontaktu z tym przekazem (czytelnicy mający nawyk czytania 5-6
wydao tygodniowo)
49. Tłum i publicznośd
Tłum to masa ludzi skupionych w określonej w sytuacji społecznej, którzy szybko się aktywizują i wyłaniają przywódcę lub przywódców. Cechą
charakterystyczną tłumu są emocje które szybko udzielają się innym. Jednostka będąca w tłumie nie myśli sama, ulega zachowaniu się tłumu.
a) tłum agresywny – atakuje jednostkę (tłum linczujący, samosąd), zbiorowośd lub instytucję, kibice.
b) tłum uciekający, ogarnięty paniką – w czasie katastrof czy wojen, zatrata świadomego działania, rządzi tu strach i instynkt, nie działa tu
żadna więź
c)
tłum rabujący, grabiący, nabywający – w czasach głodu, klęsk żywiołowych, zamieszek ulicznych, dezorganizacji
d) tłum demonstrujący – przez organizatorów, którzy inicjują spotkania przez jakąś propagandę. Są oni odpowiedzialni za tłum, muszą go
kontrolowad, bo może przerodzid się w tłum agresywny.
Zasada emocyjności tłumu – działa pod wpływem emocji, nie myśli.
Publicznośd – powstała przez rozwój środków masowego przekazu, w szerokich kręgach w różnych środowiskach.
a) skupiona (zebrana) – ten sam przedmiot zainteresowania
b) rozproszona – np. TV, radiowa
Przesłanką do tworzenia się publiczności jest podział na organizatorów życia publicznego, kulturalnego, politycznego oraz na masę, która to
obserwuje – odbiorcy, konsumenci. Publicznośd jest późną formą życia zbiorowego, tworzy się w wielkim społeczeostwie o dobrze
wykształconych dziedzinach życia publicznego. Publicznośd może przekształcid się w tłum. Publicznośd wyrażą zbiorowe sądy o wydarzeniach i
osobach.
Opinia publiczna to rezultat uczestnictwa szerokich kręgów obywateli w życiu publicznym.
50. Rodzaje grup
Ze względu na różne kryteria grupy dzielą się na:
1) ze względu na kryterium liczebności zbioru:
a) grupy małe (diady – 2 os., triady – 3 os., wieloosobowe)
b) grupy duże
2) ze względu na kryterium podziału struktury grupy:
a) grupy małe – gdzie struktura jest prosta, mikrostruktury
b) grupy duże – struktura jest złożona, makrostruktury
3) ze względu na rodzaj więzi społecznych
a) pierwotne, np. rodzina
b) wtórne – przez stycznośd pośrednią, rzeczową, nie socjalizują jednostki
4) ze względu na rodzaj stosunków w grupie
a) nieformalne – stosunki spontaniczne
b) formalne – przez przepisy
5) ze względu na stopieo trudności wejścia do grupy:
a) inkluzywne – łatwo wejśd
b) ekskluzywne – specjalne wymogi
6) ze względu na trwałośd grupy
a) krótkotrwałe
b) długotrwałe
7) wspólnota – wcześniejsza postad grupy, która dąży do odtwarzania swego składu w sposób naturalny. Szeroki zakres życia grupowego.
8) zrzeszenie – powstaje na podłożu wspólnoty, to grupy wyspecjalizowane, koncentrują się na określonej dziedzinie działalności, np. nauce,
religii. Mogą mied charakter prawny.
9) grupa odniesienia
51. Więź społeczna i jej składniki.
Więź społeczna
-identyfikacja (aprobująca świadomośd przynależności) z poczuciem odrębności od innych grup
-kult (pielęgnowanie) wspólnych wartości grupowych z tendencją do przestrzegania podstawowych konformizmów
-wyznaczanie wspólnych interesów grupowych z tendencją do ich dominacji nad interesami własnymi.
Więź społeczna występuje w grupach społecznych – zbiorowości stanowią potencjalne grupy społeczne. Zbiorowośd społeczna natomiast jest
najbardziej ogólnym określeniem skupienia ludzi, między którymi chociaż na krótko wystąpiła więź społeczna.
Rodzaj więzi społecznej pozwala na wydzielenie grup pierwotnych i wtórnych. Termin grupa pierwotna wprowadzony został przez Charlesa H.
Cooleya na początku tego stulecia na oznaczenie grup, które występują w każdym środowisku ludzkim- rodzina, grupa sąsiedzka i rówieśnicza.
Wszystkie te grupy są małe, związki między ich członkami polegają na tzw. kontaktach „face to face” na stycznościach bezpośrednich,
osobistych, są silnie zabarwione emocjami. W następstwie prac Cooleya sformułowano pojęcie grupy wtórnej, w której występuje izolacja
członków i anonimowośd , przewaga styczności pośrednich , rzeczowych, stajemy się ich członkami później niż członkami grup pierwotnych.
52. Grupa odniesienia
To specyficzny rodzaj grupy, kategoria ta ma podłoże psychologiczne. Wyjaśniając zachowanie jednostki odwołujemy się do jej „układu
odniesienia”, do kontekstu społecznego, który kształtuje jego postawy i w jakim człowiek ocenia swą pozycję społeczną. Jednostka jest taka
jakie jest społeczeostwo, środowisko w jakim żyje. Jest kopią otoczenia. Wg Roberta Mertona wyróżnid można 2 rodzaje grup:
a) porównawcze – stanowią układ odniesienia, względem którego człowiek ocenia samego siebie i innych ludzi.
b) normatywne – dostarczają jednostce wzorów zachowao, są źródłem wartości.
Te same grupy mogą pełnid obie funkcje. Grupami odniesienia nie muszą byd grupy z którymi łączy jednostkę jakaś więź, mogą to byd grupy od
których jednostka chce się odciąd lub grupy obce – do których jednostka aspiruje. Funkcje grup odniesienia mogą pełnid też jednostki – osoby
odniesienia (modele roli)
53. Pozycja i rola w grupie
Każda jednostka przynależąca do grupy zajmuje w tej grupie określone miejsce i pełni rolę wynikającą z tego miejsca. O przynależności do
jakiejś grupy świadczy rola pełniona w grupie, np przynależnośd syna do rodziny, tzn. że jednostka stosuje się do wymogów roli, respektuje
narzucone zasady, postępuje zgodnie ze wzorem.
Każda grupa społeczna posiada organizację wewnętrzną – strukturę, którą tworzą role społeczne, pozycje im odpowiadające i system
stosunków społecznych. ponieważ poszczególne pozycje łączą rożne stosunki społeczne, w każdej grupie występują różne struktury – struktura
władzy, komunikowania się, powiązao emocjonalnych. Każda jednostka obejmuje w obrębie grupy określone miejsce, pewną formalnie lub
nieformalnie określoną pozycję, z którą łączy się rola społeczna pełniona przez nią wobec innych członków grupy.
Są dwa ujęcia roli społecznej: funkcjonalna (schemat zachowao stałych i spójnych wewnętrznie będących reakcją na zachowanie innych) i
normatywne (zbiór praw i obowiązków, przywilejów określających instytucjonalnie zachowanie jednostki zajmującej daną pozycję.
Grupę społeczną można więc zdefiniowad jako układ różnorodnych ról społecznych, które pełnią w niej poszczególni członkowie, np. rola
przywódcy.
54. Przywództwo w grupie
Pozycję szczególną w grupie sprawuje jej przywódca, który ma możliwośd sprawowania kontroli nad pozostałymi członkami grupy ale jest także
przez nią kontrolowany. Aby utrzymad swe przywództwo musi on ściśle przestrzegad norm cenionych przez grupę. Przywódca nie tylko
kontroluje to co się dzieje wewnątrz grupy, ale także jej relacje ze światem zewnętrznym, co daje mu możliwośd podejmowania decyzji
zgodnych z oczekiwaniami grupy. Dopóki decyzje te są akceptowane przez grupę, dotąd jest on przywódcą. Przywódca posiada władzę nad
grupą co daje mu prawo wymuszania na członkach zachowao zgodnych z interesami grupy. Przywódca może sprawowad władzę na wiele
sposobów. 3 podstawowe style kierowania grupą:
a) autorytarny
b) demokratyczny
c)
lesseferystyczny – rezygnacja z przywództwa, członkowie robią co chcą
Socjologia wyróżnia 5 typów władzy:
a) władza nagradzania i przymusu – władca obserwuje zachowania nagradzając lub karząc
b) władza eksperta – władza oparta na wiedzy przywódcy
c)
władza odniesienia – władza opierająca się na identyfikacji z osobą posiadającą władzę
d) władza legalna – opiera się na akceptowaniu przez jednostkę zintenralizowanych norm i wartości, które zezwalają na akceptowanie
wpływu. Przywódca postrzegany jako osoba mająca prawo dyktowad zachowania np. matka dziecku
55. Naród jako zbiorowośd
Zbiorowośd to grupy społeczne, które wiąże określona więź społeczna. Zbiorowośd poprzez zamieszkanie na określonym terytorium określa się
mianem wspólnot. Naród to wspólnota.
Naród jako zbiorowośd – naród jest wspólnotą imaginacyjną, tzn. istniejącą w tej mierze w jakiej jej członkowie intelektualnie i emocjonalnie
identyfikują się z pewną zbiorowością mimo braku bezpośredniej styczności ze wszystkimi jej członkami. Naród istnieje pod
warunkiem że pewna zbiorowośd identyfikuje się jako naród. Proces kształtowania się narodów w sferze świadomości oznaczał że kryteria
etniczne przestawały byd jedyną podstawą przynależności do wspólnoty.
56. Socjologiczne ujęcia narodu
Nie ma jednoznacznej definicji narodu. Możemy wyróżnid tylko koncepcje narodu jako:
a) wspólnoty historycznej – czyli wspólnego losu zbiorowości terytorialnej, posiadającej wspólną kulturę, terytorium, paostwo
b) wspólnoty terytorialno-ekonomicznej – tu znaczenie czynników obiektywnych, tj. terytorium, wspólny typ gospodarki. Przekształcenie
wspólnoty terytorialnej w naród to współpraca grup o wspólnym języku, religii, kulturze...
c)
wspólnota polityczna – zbiorowości terytorialne i wspólnoty etniczne łączą się w narody aby zapewnid sobie bezpieczeostwo, wspólne
prawo, oświatę i kulturę
d) wspólnota kulturowa – znaczenie kultury, która jest dorobkiem okreslonej zbiorowości
e) wspólnota psychiczna – potwierdza znaczenie wielu czynników jako narodowotwórczych (język, religia) jednak szczególną rolę przypisuje
woli bycia narodem oraz poczuciu więzi narodowej.
57. Naród i grupy etniczne
Grupy etniczne to grupy które żyją w obrębie narodu, społeczeostwa, członkowie grup etnicznych genezy swej przynależności upatrują we
wspólnej historii i przodkach. Członkowie tworzą sied organizacji i nieformalnych stosunków społecznych, które zachęcają do pozostania w
danej grupie. Grupę etniczną charakteryzuje to że posiada ona własne symbole związane z poczuciem jej odrębności.
W każdym narodzie żyją mniejszości narodowe, kulturowe czy inne, wśród nich są grupy rasowe i etniczne. Pojawiają się z różnych przyczyn,
np. emigracja, wojny w krajach do których przynależą, w wyniku przyłączenia ich ziem do innych paostw.
Mniejszości etniczne to te, które nie posiadają suwerenności politycznej, nie aspirujące do własnego paostwa, a które posiadają świadomośd
własnej odrębności kulturowej.
Grupy etniczne wg Kurelskiego można podzielid na kategorie etniczne, organizacje etniczne i społeczności etniczne. Szczególne miejsce wśród
zainteresowao socjologów zajmują grupy rasowe. Grupa rasowa to pewna kategoria etniczna której członkowie i inni mają przekonanie, że
posiada wspólne cechy fenotypu <dalej nawijad o dyskryminacji, ksenofobii>
58. Etnocentryzm i ksenofobia
Żadna kultura współczesnego społeczeostwa nie rozwija się w izolacji. Między kulturami zachodzą procesy dyfuzji i osmozy. Masowy rozwój
komunikacji umożliwia międzykulturową wymianę treści symbolicznych. Wg Roberta Lintona każda kultura składa się w 90% z wątków
zapożyczonych od innych społeczności, a tylko 10% z własnych wytworów. Wiek XX zrodził przeciwstawne tendencje rozwoju kultur:
a) etnocentryzm – wprowadził to pojęcie Sumner, to występuje wtedy gdy mamy do czynienia z koncentracją na własnej grupie,
pochodzenia i zamknięcia się w jej granicach. Towarzyszy temu przekonanie o szczególnej wartości i ważności własnej grupy i własnej
kultury wobec innych grup np. społeczności pierwotne w wyniku odizolowania.
b) ksenofobia – to współcześnie inny charakter etnocentryzmu. To lęk lub nienawiśd w stosunku do obcych. Oznacza to całkowite odrzucenie
innych kultur i pogardliwe ich traktowanie ze względu na odmiennośd od własnej kultury. Własna kultura jest chroniona od obcych
wpływów z obawy przed utratą tożsamości, czystości, odrębności. Wymiana kulturalna postrzegana jest jako zagrożenie dla grupy i
przybycie obcym jest zabronione, np. rasizm.
59. Zrzeszenia/ organizacje jako grupy celowe
Organizacje działają w celu zaspokojenia potrzeb ludzkich. Wg Parsonsa organizacje to zbiorowości dla których cel jest wynikiem wspólnego
działania. Cel więc jest główną cechą odróżniającą od innych systemów. Wg Barnonda organizacja to świadomy, przemyślany i celowy typ
współpracy między ludźmi. Natomiast dla Baumana organizacja to grupa celowa, której cechę stanowi świadomie i jawnie deklarowane
samoograniczenie.
Celowi temu służą statuty, które określają jasno reguły postępowania dla swoich członków. Organizacja to raczej zbiór określonych ról, a nie
osobowości ludzkich, bo ludzie są wymieniani, ale role pozostają.
60. Rola organizacji we współczesnym społeczeostwie
We współczesnym świecie istnieje masa różnego typu organizacji, we wszystkich sferach życia, tj. polityka, gospodarka. Istnieją nie tylko
organizacje krajowe ale też ponadnarodowe, narodowe czy lokalne, a także jednostkowe np. zrzeszenie wędkarzy. Wszechobecnośd organizacji
w życiu prowadzi do powstania nowego typu „człowieka organizacji” – osobowości ukształtowanej przez organizacje a społeczeostwo
składające się z organizacji bywa „społeczeostwem organizacyjnym”.
61. Organizacje a instytucje. Instytucjonalizacja organizacji.
Dawniej występowała mała ilośd organizacji. Instytucjonalizację organizacji mogą zapoczątkowad nieformalne spotkania kilku osób pragnących
udzielid się jakoś społecznie. Potem ta grupa łączy się z inną grupą o tych samych celach i w wyniku tego wydziela się już zarząd, skarbnik,
rejestruje się zrzeszenie.
Prawie każdy zespół zinstytucjonalizowanych zachowao jest organizacją, która porządkuje życie społeczne we właściwy sobie sposób. Nie każda
natomiast organizacja jest zarazem instytucją, np. organizacja wędkarska.
62.Kontrola wewnątrz struktury organizacji.
Społeczna kontrola to zespół środków działania, jakimi rozporządza grupa w celu zapewnienia jedności i zwartości wewnętrznej, a w
szczególności zaś podporządkowania jej członków normom grupowym. Życie społeczne regulowane jest przez normy, które zdefiniowad można
jako przyjęte przez grupę reguły postępowania. Jednostka lekceważąca normy społeczne jest usuwana ze społeczeostwa na ogół tylko w
ostateczności, przeważnie jest dotykana rozmaitymi dotkliwymi sankcjami ze strony tych, którzy normy respektują i uważają że tak się powinno
czynid. Podstawowym celem społecznej kontroli jest jednośd i zwartośd społeczeostwa poprzez zapewnienie integracji jednostki ze
społeczeostwem i z tego powodu konflikty systemów normatywnych są zagrożeniem dla kontroli.
Władza jest rozumiana jako możliwośd sprawowania kontroli przywódcy nad zachowaniami innych członków grupy oraz możliwośd
wymuszania zachowao pożądanych z punktu widzenia interesów grupy jako całości. Społeczeostwa wykształciły w toku rozwoju metody
wymuszania na jednostce konformizmu, czyli zgodności działania z narzuconym wzorem społecznym. Za Karlem Mannheimem wyróżnimy
bezpośrednie i pośrednie metody oddziaływania na zachowania jednostki. Te pierwsze oparte są zawsze na wpływie osobistym i funkcjonują w
najbliższym otoczeniu jednostki. Wpływ taki wywiera z reguły ojciec, sąsiad, nauczyciel itp. a używają metod takich , jak odwoływanie się do
emocji, sugestia, strach; agitacja. Oddziaływania pośrednie są dokonywane przez jakieś odległe ośrodki, przeważnie zdepersonalizowane.
Pośród tych metod Mannheim wyróżnił ciekawą podklasę oddziaływao, którą określił jako metodę oddziaływao przez struktury pola. Taką
strukturę pola społecznego wytwarzał od dawna świat handlu. Wpływ struktury pola na cechy jednostki manifestuje się wówczas, gdy jej
zachowao nie daje się wyjaśnid wpływem społeczności, do której należy.
Społeczeostwo dysponuje też zestawem sankcji stosowanych w wypadku osób uchylających się od norm, jak i w wypadku przykładnych i
gorliwych wyznawców jego zasad. Repertuar kar i nagród stosowanych w systemach społecznych i normatywnych jest rozległy: napiętnowanie,
klątwa, banicja, odmowa szacunku, obojętnośd, wyśmianie, strach, tortury, więzienie itp. i z drugiej strony pochwała, pochlebstwo, aprobata,
awans, zysk, premia, order itp.
63. Patologie organizacji
-
autonomizacja kontroli
-
deformacja osobowości
-
fałszowanie informacji przez kierowników niższego szczebla
-
niska jakośd produktów
64. Cechy organizacji biurokratycznej
Organizacje są racjonalne, w przeciwieostwie do tłumu. Organizacja to formalna, wydzielona z innych grup. Organizacje zbudowane są na
zasadach biurokratycznych, są wewnątrz zbiurokratyzowane, tworzą wewnętrzną administrację. Nie jest to wymóg dla wszystkich organizacji,
ale wielkie korporacje, np. rząd muszą byd zbiurokratyzowane. Organizacje są kierowane centralnie. M. Weber twierdzi, że biurokracja jest
racjonalna w dużych przedsiębiorstwach. Cechy biurokracji:
-
biurokracja jest zjawiskiem nowym
-
racjonalna
-
to specjalizacja i podział obowiązków pracy
-
hierarchia w biurokracji – zbudowana na zasadzie wieloszczeblowej
-
bezosobowośd – eliminacja związków emocjonalnych
-
dokumentacja – gromadzenie dokumentów pisanych aby można było do sprawy wrócid, dokumenty są archiwizowane
-
zasada kwalifikacji, kompetencji i awansu – nie można zatrudnid ludzi przypadkowych, kwalifikacje pracowników
65. Instytucje/organizacje totalne
Występują w paostwach o ustroju totalitarnym. Są one podporządkowane tylko i wyłącznie władzy sprawującej kontrolę nad całym życiem
społecznym obywateli.
66. Monocentryczny typ ładu społecznego
Historia tworzenia modeli ładu społecznego sięga czasów starożytnych – Platona. Obecnie można wyróżnid 4 rodzaje modeli ładów idealnych:
ład monocentryczny, policentryczny, porozumieo społecznych oraz przedstawieo zbiorowych.
Ład monocentryczny oparty jest na systemie rozkazów i środków jawnego lub utajonego przymusu. istnieje w nim jeden ośrodek kierowniczy,
skupiający pełnię władzy politycznej i kierujący się w swych działaniach celami ogólnymi, wśród których rolę decydującą spełnia rozwój,
ekspansja, dynamika. Ład ten stwarza najlepsze warunki, poprzez odpowiednie środki przymusu do realizacji planów w skali makrospołecznej,
których niewykonanie grozi odpowiednimi sankcjami.
Zakłada on równośd społeczną jednak ma tendencję do asymetrii społecznej w wyniku nierównego podziału władzy. Społeczeostwo tu
zorganizowane jest hierarchicznie, podporządkowane zorganizowanej monocentrycznie władzy. Temu ładowi odpowiada zazwyczaj
dychotomiczna struktura społeczna. Tu zachowania ludzi polegają na sprawnej realizacji decyzji władzy, wyposażonej zgodnie z założeniami w
wiedzę o gospodarce i potrzebach społecznych.
67. Cechy ładu policentrycznego.
Ład policentryczny charakteryzuje się wielością ośrodków władzy większą symetrycznością struktury społecznej, istnieniem i funkcjonowaniem
licznych grup interesu, oparciem stosunków między grupami i ośrodkami władzy, władzą i społeczeostwem raczej na porozumieniach,
przetargach, kompromisach niż na przymusie, represji, sankcjach. Ponadto w tym ładzie występuje decentralizacja i dekoncentracja władzy
oraz przeciwstawienie się uniformizmowi. Ład policentryczny związany jest z gradacyjnym modelem struktury społecznej. Występuje tu
zróżnicowanie zachowao ludzkich i możliwośd wyboru strategii działania, co decyduje o jego funkcjonalności.
68. Sprzecznośd interesów i wartości jako źródła konfliktu
Konflikty społeczne są ważnym elementem życia społeczeostwa. Ten pogląd wykazują tacy teoretycy konfliktu jak Marks, Spencer i Dahrendorf.
Przez konflikt można rozumied konkurencję, napięcie, spór jak i otwarte starcia między siłami społecznymi oraz konflikt jest tam gdzie
pojawiają się sprzeczne dążenia lub czynności. W węższym znaczeniu konflikt traktowany jest jako określony rodzaj walki będącej skutkiem
sprzeczności i napięd psychospołecznych. L. Coser uważa, że konflikt to walka ludzi reprezentujących odmienne wartości lub walka o dostęp do
statusu, władzy lub ograniczonych dóbr, w walce tej celem stron konfliktowych jest nie tylko osiągnięcie pożądanych dóbr ale też neutralizacja
lub eliminacja przeciwników.
69. Czynniki wzmacniające intensywnośd konfliktu
Sytuację konfliktową można opisad za pomocą pojęd zakresu konfliktu i jego intensywności.
Intensywnośd konfliktu jest mierzona stopniem zaangażowania stron. Zależy ona od: znaczenia jakie przypisują pozostające w konflikcie strony
problemom stanowiącym przedmiot konfliktu; zakresu problemów objętych konfliktem; stopnia emocjonalnego zaangażowania walczących
stron; ideologicznej podbudowy racji o które toczy się walka; wpływu psychologicznych mechanizmów walki. 2 ostatnie mają szczególne
znaczenie dla intensyfikacji konfliktu.
Ideologia może zmienid konflikt społeczny w konflikt ideologiczny: ideologia łączy interesy indywidualne w interesy grupowe; ideologia
integruje walczącą zbiorowośd, ideologia przenosi konflikt na szersze tło społeczne, zwiększa ilośd problemów; ideologia przyczynia się do
polaryzacji stron, podkreślając to co je dzieli.
Z punktu widzenia psychologicznego konflikt daje impuls do walki albo do kompromisu, z tego względu rozróżnia się konflikty destruktywne i
konstruktywne.
70. Konflikt a system społeczny. Funkcjonalnośd i dysfunkcjonalnośd konfliktu
Amerykaoski socjolog L. Coser rozróżnia konflikty funkcjonalne i dysfunkcjonalne względem struktury społecznej. Do funkcjonalnych zalicza te,
które dotyczą celów, wartości i interesów, ale nie są sprzeczne z podstawowymi zasadami, na których opierają się stosunki społeczne.
Dysfunkcjonalne to te, gdzie zwalczające się strony przestają uznawad podstawowe wartości systemu – są one najgroźniejsze gdyż mogą
doprowadzid do zniszczenia danej struktury społecznej.
71. Antagonizm kierowany i zastępcze obiekty wrogich uczud
Każde społeczeostwo inaczej radzi sobie z konfliktami. Struktury społeczne różnią się jednak od siebie stopniem w jakim antagoniści mogą
ujawnid swoje sprzeczne roszczenia. Jedne wykazują większą tolerancję, inne nie tolerują w ogóle konfliktu. Sztywne struktury społeczne, które
nie pozwalają na duże ujawnienie się konfliktu, narażają się na kumulację tych konfliktów i gwałtowny wybuch, grożący zniszczeniem tego
systemu. W związku z tym istnieją sposoby na przesuwanie wrogości na inne sprawy nie będące bezpośrednią przyczyną konfliktu. I tu można
wyróżnid:
-
konflikt realistyczny – który wypływa z niespełnienia potrzeb w danym systemie społecznym i jest zwrócony przeciw rzeczywistym
źródłom frustracji
-
konflikt nierealistyczny, którego celem jest tylko rozładowanie napięcia jednego lub obu antagonistów.
Elastyczne struktury społeczne mają mechanizmy natychmiastowego ujawniania się sprzeczności a co za tym idzie możliwośd przekształcania
się struktury społecznej w celu wyeliminowania źródeł niezadowolenia. Tu różne konflikty krzyżują się ze sobą i angażują jednostkę w wiele
drobnych konfliktów dzięki czemu ona nie bierze udziału w jednym dużym, Konflikt wtedy spełnia pozytywną funkcję względem struktury
społecznej gdy są tolerowane i instytucjonalizowane. Wtedy przyczynia się do przekształceo struktury społecznej w lepszym kierunku, do
uzgadniania interesów wszystkich grup, do stabilizacji i integracji.
72. Metody rozwiązywania konfliktów
a) konflikty konstruktywne – wtedy gdy ludzie rozwiązują konflikt przez kompromis, ustępstwo jednej ze stron, wspólnych dążeo do
pomnożenia dóbr
b) konflikty destruktywne – wtedy gdy jego rozwiązanie polega na zniszczeniu jednej ze stron. To walka, przynosząca zniszczenie, bez
kompromisu. Rozwiązuje się go przez przemoc, atak, przez zniszczenie przeciwnika.
73. Źródła nierówności w społeczeostwie
O tym jakie miejsce zajmuje dana jednostka w społeczeostwie i do jakiej klasy należy decyduje rozkład władzy, podział dóbr ekonomicznych i
prestiżu społecznego. nierówności społeczne to uwarstwienie lub stratyfikacja społeczna. Uznano, że istnienie nierówności jest cechą wszelkich
układów społecznych bez względu na ustrój polityczny i ekonomiczny. Uważano również, że nierówności mogą pochodzid od tego, że istnieją
różne funkcje w społeczeostwie a klasy są w zależności od pełnionych funkcji.
Nierówności mogą byd klasowe: ze względu na posiadanie dóbr i ich nierówny podział:
-
etniczne – ze względu na rasę, pochodzenie
-
płciowe
74. Schematy ujmowania struktury społecznej: dychotomia i gradacja
System stosunków, który stanowi strukturę społeczną, daje się sprowadzid do 3 kategorii stosunków:
-
zależności wzajemnych wynikających z podziału pracy, tzn. z podziału funkcji
-
zależności jednostronnych, wynikających z przywilejów posiadania mniej lub więcej stałych środków przymusu względem innych członków
społeczeostwa
-
stosunków dystansu, więzi i antagonizmów społecznych
Podstawowe znaczenie w strukturze społecznej ma podział władzy, dóbr ekonomicznych i prestiżu społecznego. To ten podział decyduje o
miejscu jednostek i grup w społeczeostwie. Wyodrębnia się różne aspekty struktury społecznej, np. struktura klasowa czy społeczno-
zawodowa. Jednym ze schematów struktury społecznej jest schemat dwuczłonowy czyli dychotomia, wg którego społeczeostwo dzieli się na
tych co są na górze oraz na dole. Wg niego w społeczeostwie występuje podział: rządzący (klasy panujące) i rządzeniu, bogaci (klasy
posiadające) i biedni (klasy nieposiadające), wyzyskujący (ci na których się pracuje) i wyzyskiwani (ci którzy pracują na innych). Moralne aspekty
podstawowej dychotomii objawiają się w takich aspektach jak: klasy uciskane i uciskające, ciemiężyciele i ciemiężeni. Ujmując strukturę
społeczną w schemat dychotomiczny, mamy do czynienia ze społeczeostwem rozbitym na dwie przeciwstawne klasy, pomiędzy którymi
zachodzi stosunek asymetrycznych zależności (np. w Polsce lata komunizmu: podział na klasę władzy i klasę ludzi pracy).
Schemat dwuczłonowy pomija niestety inne możliwości podziału strukturowego. Te możliwości przywraca koncepcja klas lub warstw
pośrednich, czyli schemat wieloczłonowy, tzw. gradacja. Przedstawia ona schemat społeczeostwa jako układ warstwowy kilku klas, z których
każda jest pod takim samym względem wyższa lub niższa od innych.
75. Rodzaje struktury społecznej
Struktura składa się z pozycji i ról. Można wyróżnid struktury:
a) grupa
b) organizacja
c)
społecznośd lokalna
d) instytucje
e) struktury kategoryzujące
f)
społeczeostwa
76. Status i czynniki statusu
Status jest określany przez grupę. Najważniejszy osobnik w grupie jest przywódcą. przywództwo jest rozmaite – naturalne i nieformalny oraz
nienaturalny i formalny.
Status przypisany to miejsce w społeczeostwie z góry przypisane, np. przez urodzenie, lub przynależnośd do określonej klasy.
Czynnikami statusu są: klasa społeczna, wykształcenie, zawód, rasa (pochodzenie etniczne), płed oraz inne tj. uroda, inteligencja, zdrowie.
77. Sztywne i elastyczne struktury; status przypisany i osiągany
Stare, tradycyjne społeczeostwa (immobilne) mają sztywną strukturę społeczną z przypisanym urodzeniem, rolami, w którym jednostka
dziedziczy własną pozycję społeczną to status przypisany.
Społeczeostwo nowoczesne (mobilne) jest otwarte, odznacza się elastyczną strukturą społeczną z dostępnością ról i pozycji i drożnymi
kanałami awansu. Jednostka nie dziedziczy pozycji ale ją osiąga własnymi siłami i pracą – status osiągany.
78. Ruchliwośd społeczna, typy ruchliwości
Ruchliwośd społeczna jest wtedy, gdy jednostki w obrębie społeczeostwa, klasy mogą zmieniad swoją pozycję społeczną czyli są ruchliwe
społecznie. Rozróżniamy ruchliwośd pionową i poziomą.
Pionowa odnosi się do zmiany pozycji społecznej na inną o wyższej lub niższej randze, np. sprzedawca ze stacji benzynowej w wyniku
ukooczenia kursu zostaje agentem ubezpieczeniowym, czyli wykazuje ruchliwośd w górę.
Pozioma to zmiana pozycji społecznej na inną o mniej więcej takim samym statusie np. zwolniony dyrektor banku staje się agentem
ubezpieczeniowym.
79. Źródła prawomocnego panowania
Wyróżniamy 2 strony stosunku władzy: rządzący i rządzeni. Władza jest relacją między tymi stronami polegającą na podporządkowaniu się
władzy. Władza dysponuje pewnymi środkami przymusu, sankcjami. Z władzą prawomocną mamy do czynienia gdy rządzeni przyznają
rządzącym prawo do określania polityki, rozstrzygania sporów i wydawania wyroków, czyli do działania przywódczego. Jednak nie przez obawę
przed karą za nieposłuszeostwo ale dlatego, że wierzą, że ten posłuch się należy.
Legitymizacja – czyli społeczne uprawomocnienie władzy może przybierad różne formy i opierad się na różnych podstawach. Max Weber
wskazał 3 typy podstaw prawomocnej władzy: tradycję, charyzmę i przepis prawa. Władza jest legitymizowana o ile: jest nabywana zgodnie z
ustalonymi regułami formalnymi lub nie oraz reguły te znajdują odzwierciedlenie w przekonaniach rządzących i rządzonych na temat tego co
jest prawomocnym źródłem autorytetu, jakie cechy rządzących są pożądane i w jaki sposób jednostki mogą je pozyskiwad. Ważne jest też
istnienie wspólnych wyobrażeo obu stron na temat ogólnego interesu i potrzeb.
80. Zmiana, rozwój, postęp
Postęp zawsze oznacza zmianę, jednak zmiana nie zawsze oznacza postęp. Za zmianę społeczną uznaje się w socjologii każde przeobrażenie,
które jest postrzegane jako znaczące dla życia społecznego. Niektóre pojęcia przydatne do analizy zmiany to np. rozwój, postęp, ruch,
dynamika, proces, przewrót, ruchliwośd społeczna, ale też anomia, patologia, konflikt, upadek, katastrofa.
Rozwój społeczeostw jest nieuchronny, wszelka zbiorowośd musi przechodzid przez kolejne fazy rozwoju w różnym tempie. Każdy rozwój
składa się na zmianę, niemożliwe jest trwanie bez zmian. Rozwój nie musi oznaczad dążenia do zmiany, np. rozwój w epoce przedprzemysłowej
był podyktowany czynnikami zewnętrznymi tj. zmiany klimatu, jałowienie gleby. Rozwój następował wskutek presji zewnętrznej, bo przy jej
braku społeczeostwo może trwad w zastygłym stanie długo, np. społeczeostwa pierwotne.
W epokach przedindustrialnych broniono się przed rozwojem np. Platon pisał, że trzeba się wystrzegad wszelkich zmian, bo są niebezpieczne.
Postęp może oznaczad wzrost wskaźnika dochodu narodowego, uprzemysłowienie, nowe technologie.
81. Czynniki zmiany społecznej
Czynniki zmian społecznych mogą byd bardzo zróżnicowane. Generalnie czynniki jako przyczyny zmian można podzielid na:
-
endogenne (wewnętrzne) i egzogenne (zewnętrzne)
-
ekonomiczne i pozaekonomiczne
-
powodujące integrację i dezintegrację społeczną
Odnosząc się do czynników endogennych można wymienid tu konflikty i sprzeczności w społeczeostwie. Chodzi tu zarówno o walki klasowe jak
też o konkurencję i dążenie do osiągnięcia lepszych dóbr. Ponadto do czynników endogennych można zaliczyd (wg teorii ewolucjonistów):
właściwośd człowieka, samo społeczeostwo, kultura, sposoby produkcji, czynniki przyrodnicze.
Do czynników egzogennych: dyfuzja i kontakt kulturowy, kryzysy, katastrofy, podbój oraz teoria równowagi: dążenie w społeczeostwie do
stabilności i wewnętrznej równowagi dzięki adaptacji i kontroli społecznej.
82. Zmiana a stabilnośd
Człowiek nie posiada naturalnej skłonności do ulepszeo i innowacji, które prowadzą do zmian porządku społecznego
Każda zmiana wiąże się z naruszeniem jakiegoś porządku kojarzonego ze stabilnością
Zatem zmiana jest zaprzeczeniem stabilności zwłaszcza w przekonaniu społeczeostwa tradycyjnego
(Rosja, Chiny, Bizancjum)
W społeczeostwie nowoczesnym, gdzie jednostki reprezentuje wysoki poziom aspiracji i dążnośd do zmian, znaleziono sposób pogodzenie
zmian ze stabilnością systemu. Ciągłe zmiany, wzrost i dynamika w przemyśle i handlu a także w polityce nie stanowią zagrożenia dla porządku
społecznego lecz są przez niego adaptowane, aczkolwiek nie bez konfliktów.
83. Społeczny opór wobec zmian
Nieuchronnośd rozwoju w społeczeostwie, zbiorowośd ludzka musi przechodzid przez rozwój, niemożliwe jest istnienie bez zmian. W
społeczeostwach starożytnych, przedindustrialnych obawiano się zmian i uważano je za niebezpieczne, np. Platon w „Paostwie”. Istniał
społeczny opór przeciw zmianom w związku z tym paostwa szczelnie odgradzały się od wpływu świata zewnętrznego, np. Chiny, Rosja. Wtedy
mentalnośd skierowana była w przeszłośd, gdzie były wzorce do naśladowania, co stanowiło dla ówczesnych normy, dlatego innowacje były
potępione jako ekstrawagancje. Odrzucając zmiany społeczeostwo chroniło się przed naruszeniem porządku, bo każda zmiana naruszała
stabilnośd.
84. Socjologiczne kryteria modernizacji
Modernizacja to wg socjologów przejście społeczeostwa ze stanu zacofania do typu społeczeostwa nowoczesnego. teorie modernizacji
analizują przyczyny zacofania i warunków umożliwiających przejście z zacofania do nowoczesności. Z procesem modernizacji wiązano
dezintegrację tradycyjnych wartoci, struktur, norm, definicji ról oraz proces tworzenia się nowych, odchodzenie od starych metod
wytwarzania, nowe fomy organizacji społeczeostwa.
Procesem prowadzącym do modernizacji jest industrializacja i dyferencjacja.
Kryteria modernizacji: wysokośd produktu narodowego, który informuje o wydajności pracy, aktywności społecznej, o uprzemysłowieniu i
urbanizacji; poziom produkcji, poziom życia, innowacje oraz stan środowiska.
85. Społeczeostwo tradycyjne i nowoczesne
Społeczeostwo nowoczesne zostało zapoczątkowane przez rewolucję przemysłową drugiej poł. XVIII w.
Struktura społeczna i kulturowa musiały dostosowad się do wymogów nowej cywilizacji. Oto przykłady przemian o które różni się
społeczeostwo nowoczesne od tradycyjnego:
a. mobilnośd społeczna Tradycyjne: stare tradycyjne układy społeczne z przypisanymi urodzeniem rolami(społ. immobilne)
Nowoczesne: otwartośd, elastycznośd struktur społecznych, dostępnośd ról i pozycji, drożne kanały awansu (społ. mobilne)
b. uniwersalizm i indywidualizm T: społ. komórkowe złożone z autonomicznych społeczności terytorialnych nie zaangażowanych w życie
narodowe i paostwowe (partykularyzm) N: postęp przemysłu wyzwala jednostkę z wpływu takich wspólnot; jednostka jako obywatel paostwa
włącza się w życie szerszej wspólnoty narodowej
indywidualizm z silnym poczuciem wolności i wykorzenienia (uniwersalizm i indywidualizm)
c.
formalizacja i fragmentaryzacja stosunków społecznych
T: zależności oparte na więzi osobistej N: przyporządkowanie jednostki bezosobowemu prawu i ogólnym regułom; dominacja więzi formalnych
wynikających z pełnionych ról społecznych; fragmentarycznośd zaangażowania jednostki
d. integracja społeczna T: system zwyczajowych lojalności i możliwośd użycia siły w przypadku jej zachwiania N: rolę integracji odgrywa siec
wewnętrznej kontroli i komunikacji.
e. Kontrola społeczna T: obyczaj, religii i moralnośd N: prawo i opinia publiczna
W miejsce regulacji pozytywnej pojawia się regulacj anegatywna
f.
konflikt T: nie dopuszczało do artykulacji napięd społecznych (pozory ładu społeczenego, bezkonfliktowego) N: instytucjonalizacja
konfliktu; to sposób osiągnięcia kompromisu między przeciwstawnymi interesami grup społecznych
g. racjonalnośd T: działania zrutynizowane dla których wzorem był zwyczaj i tradycja bez względu na skutecznośd N: działania są nastawione
na optymalizację doboru środków do siągnięcia zamierzonego celu
h. system wartości T: strach przed zmianami, nastawienie na normy tradycyjnej moralności N: dążnośd do zmian i ulepszeo
86. Modernizacja społeczna
Nieuchronnośd rozwoju w świecie społecznym;
Wszelka zbiorowośd ludzi przechodzid musi przez kolejne fazy (stadia) rozwoju;
Kraje nowoczesne znajdujące się u kresu fazy zmian
Kraje zacofane wczesna faza zmian
Proces modernizacji przebiega w sposób zróżnicowany (multilinearny)
-stopniowe przechodzenie od epoki teologicznej do epoki pozytywnej wiedzy (racjonalizm)
-militarny charakter społeczeostwa -> industrialny
-ewolucja wspólnoty opartej na relacjach osobistych-> relacje formalne, oparte na prawie opinii publicznej, roli społecznej
-porządek oparty na arystokracji-> kształtowanie demokratycznego etosu wraz z zasadami indywidualizmu i równości
-rozwój podziału pracy: solidarnośd mechaniczna oparta na wykonywaniu tych samych czynności-> solidarnośd organiczna oparta na
zróżnicowaniu wykonywanych funkcji
-postępująca sekularyzacja
-postępująca urbanizacja
87. Rodzaje ruchów społecznych
ruch społeczny to na ogół działania zbiorowe, które mają na celu wywołanie jakiś zmian społecznych lub przejawiających się w przeżywaniu,
demonstrowaniu alternatywnych wartości. Ruchy społeczne zorientowane są na różne cele, interesy, wartości, tworzone przez różne grupy
społeczne dlatego jest wiele typów ruchów.
Najczęstszymi kryteriami podziału ruchów są: cele, formy organizacyjne, baza społeczna oraz metody działania.
W oparciu o nie wyróżniamy:
-
ruchy rewolucyjne, reformatorskie, kontestacyjne
-
ruchy ekonomiczne, polityczne, religijne, narodowowyzwoleocze
-
ruchy klasowe: chłopskie, robotnicze, burżuazyjne
-
ruchy obywatelskie – konsumenckie, młodzieżowe, zawodowe, lokalne
Tworzą się również nowe ruchy: pacyfistyczne, ekologiczne, feministyczne, kulturalne