P O L I T E CH N I K A P O Z N A Ń S K A

Wydział Technologii Chemicznej

Instytut Technologii i Inżynierii Chemicznej

Zakład Inżynierii i Aparatury Chemicznej

Eksploatacja i bezpieczeństwo procesowe

Rok akademicki

2012/2013

Rok studiów

IV

Część

projektowa:

2.2

Data oddania

Wykonanie

Sprawdził

Ocena

Kęcel Katarzyna

Kmietczyk Elwira

Kozica Agnieszka

Piechocka Marta

Dr inż. Piotr Mitkowski

ZADANIE PROJEKTOWE:

Raport o bezpieczeństwie

Proces 2

UWAGI

Spis treści

1.

Cel ...................................................................................................................................... 3

2.

Opis procesu ....................................................................................................................... 3

2.1.

Produkt wyjściowy ...................................................................................................... 3

2.2.

Synteza MTBE ............................................................................................................ 3

2.3.

Proces produkcji i praca urządzeń ............................................................................... 3

2.4.

Rozmieszczenie instalacji ............................................................................................ 4

2.5.

Strefy bezpieczeństwa ................................................................................................. 5

3.

Lokalizacja zakładu produkcyjnego ................................................................................... 5

3.1.

Położenie zakładu ........................................................................................................ 5

3.2.

Dostawcy substratów ................................................................................................... 7

3.3.

Ważniejsze instytucje ................................................................................................... 8

3.4.

Obecność zebrań masowych ........................................................................................ 9

3.5.

Najbliżej położony szpital ........................................................................................... 9

3.6.

Obszary ochronne ...................................................................................................... 10

3.7.

Warunki klimatyczne ................................................................................................. 11

3.8.

Transport .................................................................................................................... 11

4.

Analiza jakościowa ryzyka – HAZOP ............................................................................. 11

5.

Drzewa błędów – FTA ..................................................................................................... 13

6.

Drzewa zdarzeń – ETA ..................................................................................................... 15

7.

Analiza FMEA ................................................................................................................. 17

7.1.

Funkcjonalność .......................................................................................................... 17

7.2.

Analiza FMEA ........................................................................................................... 17

7.3.

Rekomendacje, zalecenia ........................................................................................... 18

8.

Zwiększenie bezpieczeństwa instalacji ............................................................................ 18

8.1.

Plan zagospodarowania zakładu produkcyjnego ....................................................... 18

8.2.

Kontrola poziomu bezpieczeństwa instalacji ............................................................ 19

9.

Literatura .......................................................................................................................... 21

3

1. Cel

Celem projektu jest sporządzenie raportu o bezpieczeństwie zgodnie z wymogami,

jakim powinien odpowiadać raport o bezpieczeństwie zakładu o dużym ryzyku.

W raporcie uwzględniono następujące aspekty:



lokalizację zakładu i rozmieszczenie instalacji,



analizę ryzyka dla jednego z elementów instalacji,



zalecenia dotyczące możliwości zwiększenia bezpieczeństwa instalacji,



karty charakterystyk substancji występujących w instalacji.

2. Opis procesu

2.1. Produkt wyjściowy

Instalacja służy do produkcji eteru metylo-tert-butylowego (MTBE).

MTBE znajduje zastosowanie jako:



rozpuszczalnik organiczny,



użycie jako półprodukt,



czynnik ekstrakcyjny,



dotleniający środek antystukowy do benzyn bezołowiowych.

Jako dodatek do benzyn zmniejsza ilość wytwarzanego, silnie toksycznego tlenku

węgla CO, poprzez jego utlenienie do dwutlenku węgla CO

2

.

2.2. Synteza MTBE

W wyniku reakcji egzotermicznej, metanol reaguje z izobutanem otrzymujemy eter

metylo-tert-butylowy. Jest to reakcja katalityczna z zastosowaniem katalizatora

kationowymiennego. W omawianej analizie można pominąć reakcje poboczne. W

mieszaninie przedreakcyjnej występują składniki inertne. Zakładamy, że ich głównym

składnikiem inertnym jest 1-buten. Omawiany przez nas proces jest procesem ciągłym.

Zachodząca w procesie reakcja została przedstawiona w poniższym równaniu:

CH

3

OH+ (CH

3

)

2

C=CH

2

↔ (CH

3

)

3

COCH

3

Instalacja składa się z dwóch głównych części, reaktora rurowego ze złożem

nieruchomym oraz z kolumny rektyfikacyjnej reaktywnej. W celu prawidłowego przebiegu

reakcji, zastosowano reaktor rurowy wypełniony odpowiednim katalizatorem o podłożu

żywicowym.

2.3. Proces produkcji i praca urządzeń

Schemat instalacji pokazano na Rys. 1.

4

Rysunek 1. Schemat instalacji służącej do produkcji eteru metylo-tert-butylowego.

Charakterystyka syntezy zachodzącej w reaktorze:



Metanol oraz mieszanina zawierająca 18,7% izobutenu oraz 81,3% 1-buten

podgrzewane są w wymienniku ciepła,



Zawrót mieszaniny do reaktora rurowego wynosi 0,5,



Reaktor rurowy pracuje pod ciśnieniem 1940 kPa.

W skład kolumny rektyfikacyjnej wchodzą: kondensator, kolumna posiadająca 15

półek i kotła do ponownego odparowanie skroplin. Każda półka zawiera 50 kg katalizatora w

wypełnieniu strukturalnym.

2.4. Rozmieszczenie instalacji

Rozmieszczenie instalacji przemysłowej do produkcji MTBE przedstawiono na Rys 2.

Rysunek 2. Rozmieszczenie instalacji: 1 – zbiornik zasilający metanolu, 2 – zbiornik

5

zasilający mieszaniny butenów, 3,4 – wymienniki ciepła, 5 – reaktor o złożu stałym, 6 –

kolumna rektyfikacyjna, 7 – kondensator, 8 – kocioł, 9 – zbiornik butenów, 10 – zbiornik

MTBE.

2.5. Strefy bezpieczeństwa



Wokół reaktora (5) wyznaczono strefę bezpieczeństwa równą 5 m.



Wokół kolumny rektyfikacyjnej (6) wyznaczono strefę bezpieczeństwa równą 10

m.



Wokół wymienników ciepła (3,4,7,8) wyznaczono strefę bezpieczeństwa równą

1m.



Wokół zbiorników (1,2,9,10) wyznaczono strefę bezpieczeństwa równą 1m.

3. Lokalizacja zakładu produkcyjnego

3.1. Położenie zakładu

Zakład produkcyjny usytuowano na terenie niezamieszkanym w miejscowości o

nazwie Otusz, który znajduje się w okolicach Buku. Położenie i odległość od Poznania

przedstawiono na Rysunkach 3 i 4.

Administracyjnie Miasto i Gmina Buk położone jest w Województwie Wielkopolskim,

w Powiecie Poznańskim. Miasto Buk leży w odległości 330 km od Warszawy, 250 km od

Berlina, 160 km od przejścia granicznego w Świecku i 21 km od międzynarodowego portu

lotniczego "Ławica" w Poznaniu oraz około 28 km od terenów Międzynarodowych Targów

Poznańskich.

Miasto i Gmina Buk zajmuje powierzchnię 90,3 km2. W dniu 31 grudnia 2010 roku

mieszkało tutaj 12.040 mieszkańców, w tym w Buku 6.062 osób. Na terenie Gminy Buk

położonych jest 11 sołectw.

Wieś Otusz położona jest w województwie wielkopolskim, w zachodniej części

powiatu poznańskiego, w gminie Buk. Od miasta Buk dzieli ją dystans 3 km, a od Poznania

25 km. Dzisiejszy Otusz liczy sobie 452 mieszkańców. Blisko ze wsi Otusz do Strefy

Aktywizacji Gospodarczej w Niepruszewie leżącej po drugiej stronie autostrady A2.

Wygoda - mała wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie

poznańskim, w gminie Buk przy drodze wojewódzkiej nr 307 i w pobliżu węzła drogowego

Buk w ciągu autostrady nr A2. Wygoda jest oddalona od Buku 3,4 km, od Otusza 4,7 km, od

Poznania 32,9 km.

6

Rysunek 3. Położenie zakładu produkcyjnego.

Rysunek 4. Położenie zakładu produkcyjnego.

7

3.2. Dostawcy substratów



Metanol

Uni-Chem Sp. z o.o.

PL 01-042 Warszawa

ul. Okopowa 56/81

Rysunek 5. Odległość zakładu od dostawcy menatolu.



Frakcja C

4

z ropy naftowej (zaw. izobutylen)

PKN ORLEN SA

ul. Chemików 7

09-411 Płock

Rysunek 6. Odległość zakładu od dostawcy frakcji C

4

.

8

3.3. Ważniejsze instytucje

Instytucje na terenie gminy Buk:



Urząd Miasta i Gminy w Buku, tel. /61/ 814 06 71

ul. Ratuszowa 1

64-320 Buk



Komisariat Policji, tel. /61/ 894 04 00,

ul. Wegnera

64-320 Buk



Ochotnicza Straż Pożarna, tel. /61/ 814 02 20

ul. Grodziska 1

64-320 Buk



Urząd Pocztowy, tel. /61/ 814 01 06

ul. Dworcowa 10

64-320 Buk

Ochotnicze Straże Pożarne w pobliżu wybranej lokalizacji:



Ochotnicza Straż Pożarna

Buk, ul.Grodziska nr 13

Tel./61/ 8140-220



Ochotnicza Straż Pożarna

Szewce, ul.Bukowska nr 143

Tel. /61/ 894 75 98



Ochotnicza Straż Pożarna

Dakowy, Suche ul. Bukowska 5

Tel. /61/ 894 75 55



Ochotnicza Straż Pożarna

Dobieżyn, ul.Powstańców Wielkopolskich nr 1

Tel. /61/ 894 70 08



Ochotnicza Straż Pożarna

Otusz 31

Tel./61/ 894 95 53



Ochotnicza Straż Pożarna

Niepruszewo, ul.Starowiejska 15

Tel. /61/ 894 80 83

9

Szkoły w Buku:

Rysunek 7. Rozmieszczenie szkół w mieście Buk.

3.4. Obecność zebrań masowych



Hala sportowa w Buku



Ośrodek rekreacyjny jazdy konnej w Wygodzie



Targi Poznańskie, Poznań



Stadion Miejski w Poznaniu

3.5. Najbliżej położony szpital

111 Szpital Wojskowy z Przychodnią SPZOZ

Grunwaldzka 16/18, Poznań

27,1 km czas 31 min

10

Rysunek 8. Odległość od najbliżej położonego szpitala.

3.6. Obszary ochronne

Wielkopolski Park Narodowy g

ranice objęły powierzchnię 9600 ha.

W Parku utworzono

18 obszarów ochrony ścisłej o łącznej powierzchni 260 ha.

Odległość WPN od wybranej lokalizacji:

Rysunek 9.

Odległość od Wilkopolskiego Parku Narodowego.

11

3.7. Warunki klimatyczne

Klimatycznie gmina Buk położona jest w środkowej dzielnicy klimatycznej

Wielkopolski ze: średnią roczną temperaturą powietrza +8,0°C, średnią roczną wilgotnością

względną powietrza 78%, średnimi rocznymi opadami 528 mm, średnią roczną prędkością

wiatru 4,0 m/s (głównie w kierunku północno-wschodnim). W szacie roślinnej zadrzewienia

zajmują jedynie 3.6%. Na wybranym terenie nie występują kompleksy leśne. W pobliżu nie

ma rzeki, przez co praktycznie zagrożenie powodziowe nie istnieje (w odległości ok. 1,5 km

przepływa tylko niewielki strumyk Żarnowiec).

3.8. Transport

Przez miasto i gminę przebiegają dwie drogi wojewódzkie:



Nr 306 Lipnica – Wilczyna – Buk – Stęszew,



Nr 307 Poznań – Buk – Opalenica – Bukowiec.

Północną częścią gminy przebiega AUTOSTRADA A-2. Umożliwia ona szybki i

bezkolizyjny przejazd w kierunku Łodzi, przez Poznań. Na jej trasie powstały wiadukty

drogowe, które umożliwią bezkolizyjny przejazd następującymi drogami:



droga powiatowa Nr 32 736 Otusz Dworzec – Niepruszewo,



droga powiatowa Nr 32 167 Żegowo – Brzoza.

W Buku oraz w Otuszu znajduje się stacja kolejowa.

4. Analiza jakościowa ryzyka – HAZOP

HAZOP to analiza ryzyka dotycząca danego zakładu produkcyjnego. Analiza HAZOP

została wykonana dla całego fragmentu instalacji zawierającego reaktor o złożu stałym,

wymiennik ciepła oraz dwa zbiorniki zasilające – zawierające odpowiednio metanol oraz

mieszaninę butenów (2.2).

Słowo-klucz

Dewiacja

Przyczyny

Konsekwencje

Zabezpieczenia

Za mały

Za mały

przepływ

izobutylenu

zasilający

reaktor

Awaria, pompy,

niewłaściwa kontrola

jakościowa,

uszkodzony zawór

otwierający/zamykający

Zbyt mała
konwersja

izobutylenu

Dodatkowe

przepływomierze

Za duży

Za duży

przepływ

izobutylenu

zasilający

reaktor

Awaria, pompy,

niewłaściwa kontrola

jakościowa,

uszkodzony zawór

otwierający/zamykający

Zbyt mała
konwersja

izobutylenu,

przeładowanie

zbiornika

Dodatkowe

przepływomierze

12

Słowo-klucz

Dewiacja

Przyczyny

Konsekwencje

Zabezpieczenia

magazynowania

Za mały

Za mały

przepływ
metanolu

zasilający

reaktor

Awaria, pompy,

niewłaściwa kontrola

jakościowa,

uszkodzony zawór

otwierający/zamykający

Zbyt mała
konwersja

metanolu

Dodatkowe

przepływomierze

Za duży

Za duży

przepływ o

9% metanolu

zasilający

reaktor

Awaria, pompy,

niewłaściwa kontrola

jakościowa,

uszkodzony zawór

otwierający/zamykający

Zbyt mała
konwersja

metanolu, ale

odwracalna,

przeładowanie

zbiornika

magazynowania,

Dodatkowe

przepływomierze

Za duży

Za duży

przepływ o

13,7%

metanolu

zasilający

reaktor

Awaria, pompy,

niewłaściwa kontrola

jakościowa,

uszkodzony zawór

otwierający/zamykający

Zbyt mała,

nieodwracalna

konwersja

metanolu,

przeładowanie

zbiornika

magazynowania

Dodatkowe

przepływomierze

Brak

Brak

przepływu

Nieszczelność

rurociągu, wyciek

produktu

Uszkodzenie

aparatury

Kontrola

natężenia

przepływomierze,

dodatkowe

czujniki

alarmowe

Za mała

Za niska

temperatura

w reaktorze

Awaria wymiennika

ciepła

Duży spadek

stopnia

przereagowania

izobutylenu

Kontrola systemu

wymiany ciepła

Za duża

Za wysoka

temperatura

w reaktorze

Awaria wymiennika

ciepła

Niewielki spadek

stopnia

przereagowania

izobutylenu

Kontrola systemu

wymiany ciepła

Za mała

Za niska

temperatura

w reaktorze

Awaria mieszadła

Spadek stopnia

przereagowania

izobutylenu

Kontrola obrotów

mieszadła

Za duża

Za wysoka

temperatura

w reaktorze

Awaria mieszadła

Wzrost stopnia

przereagowania

izobutylenu

Kontrola obrotów

mieszadła

Za duża

Za duża

wymiana

ciepła w

wymienniku

Awaria grzałek

Zbyt wysoka

temperatura

medium

ogrzewającego

Czujniki

temperaturowe

13

Słowo-klucz

Dewiacja

Przyczyny

Konsekwencje

Zabezpieczenia

Za mała

Za mała

lepkość

cieczy

Za wysoka temperatura

Niewłaściwy

przepływ

produktu

kontrola lepkości

produktu

(wiskozymetr)

Za duża

Za duża

lepkość

cieczy

Za niska temperatura

Niewłaściwy

przepływ

produktu

kontrola lepkości

produktu

(wiskozymetr)

Zwrotny

Zwrotny

kierunek

przepływu

substratów

Ciśnienie w reaktorze

wyższe, niż ciśnienie

wylotowe pompy

Wtórne

zanieczyszczenia

zbiornika

zasilającego

materiałem

użytym do reakcji

Dodanie zaworu

zwrotnego na linii

Za mało

Za mało

substratu

Za niski poziom

substratu w zbiorniku

zasilającym

Niewłaściwy

przepływ

Alarm niskiego

poziomu w

zbiorniku

Inny niż

Inny skład

substancji w

zbiorniku

zasilającym

Zanieczyszczona

dostawa do zbiornika

W zbiorniku

zasilającym

obecność innego

materiału

Sprawdzenie

zawartości

cystern

dowożących

przed

opróżnieniem do

zbiornika

Inne niż

Zewnętrzne

wycieki

Przeciekające linie,

zawory lub dławice

Skażenie

środowiska,

możliwy wybuch

Czujniki

przepływu z

wyłącznikiem jak

najbliżej reaktora

Inny niż

Zewnętrzny

wyciek

Uszkodzenie linii,

substrat nie dociera do

reaktora

Skażenie

środowiska,

możliwy wybuch

Włącznik

samoczynny

przepływu

Tabela 1. Analiza HAZOP dla wyznaczonego fragmentu instalacji.

5. Drzewa błędów – FTA

Drzewa błędów to bramki logiczne pozwalające na zidentyfikowanie zdarzenia

początkowego wywołującego dany skutek.

Drzewa błędów wykonano dla trzech dowolnych potencjalnych zdarzeń i

przedstawiono na Rysunkach .

14

Rysunek 10. Drzewo błędów dla zdarzenia „Za mała konwersja izobutylenu w reaktorze”.

Rysunek 11. Drzewo błędów dla zdarzenia „Niewłaściwa temperatura w reaktorze”.

15

Rysunek 12. Drzewo błędów dla zdarzenia „Niewłaściwy skład mieszaniny reakcyjnej”.

6. Drzewa zdarzeń – ETA

Drzewo zdarzeń pozwala przewidzieć wszystkie skutki danego wydarzenia. Jest to

logiczny ciąg wydarzeń od przyczyn do skutków. Drzewa przedstawiono dla trzech

dowolnych potencjalnych zdarzeń.

Rysunek 13. Drzewo zdarzeń dla przyczyny „Za duży strumień do reaktora spowodowany

awarią pompy”.

16

Rysunek 14.

Drzewo zdarzeń dla przyczyny „Brak chłodzenia w wymienniku ciepła spowodowany

nie doprowadzeniem cieczy chłodzącej.

Rysunek 15. Drzewo zdarzeń dla przyczyny „Wyciek spowodowany pęknięciem rurociągu”.

17

7. Analiza FMEA

FMEA procesu to analiza procesu produkcyjnego, sposobu prowadzenia operacji

przemysłowych lub kontroli procesu.

Analizę FMEA przeprowadzono dla jednego fragmentu konstrukcyjnego instalacji –

zbiornika metanolu wraz z połączeniem rurociągu i zaworem bezpieczeństwa.

7.1. Funkcjonalność

Składnik systemu

Funkcja

wykonywana

Funkcyjność techniczna

i projektowa

Zbiornik metanolu

Magazynowanie

metanolu

Wytrzymuje skrajne

temperatury, ciśnienie

Zawór

bezpieczeństwa

Zabezpiecza zbiornik

przed nadmiernym

wzrostem ciśnienia

Otwiera się gdy

ciśnienie w zbiorniku

osiągnie niebezpieczną

wartość

Połączenie

rurociągu

Dostarczenie

substratu do

wymienników ciepła

Zabezpieczenie

dostarczenia substratu

Tabela 2. Analiza funkcjonalności.

7.2. Analiza FMEA

Składnik

Funkcja

Wada

Przyczyny

mechaniczne

wady

Potencjalna wada

(przyczyny

wady)

Sposób

wykrywania

Z R W

WP

R

Zbiornik

metanolu

Magazynowani

e metanolu

Wyciek na

zewnątrz

Nieszczelność

połączenia

Straty substratu,

spadek

wydajności

reakcji,

zagrożenie

pożarem i

wybuchem

Zapach,

zatrzymanie

procesu

3

1

3

9

Zawór

bezpieczeńst

wa

Zabezpiecza

zbiornik przed

nadmiernym

wzrostem

ciśnienia

Pokazywani

e złej

wartości

ciśnienia

Wada wskaźnika

Nagły wzrost

ciśnienia,

wybuch

Zatrzymanie

procesu

3

2

1

6

Połączenie

rurociągu

Dostarczenie

substratu do

wymienników

ciepła

Wyciek na

zewnątrz

Nieszczelność

połączenia,

nieodpowiednie

połączenie rury

ze zbiornikiem

Straty substratu,

spadek

wydajności

reakcji,

zagrożenie

pożarem i

wybuchem

Zapach,

zatrzymanie

procesu

3

2

3

18

Tabela 3. Analiza FMEA.

18

7.3. Rekomendacje, zalecenia

Składnik

Zalecenie

Krytyczność

Z

R

W

WPR

Zbiornik metanolu

Sprawdzenie

połączeń, określenie

czasu użytkowania

połączeń

1

1

2

2

Zawór

bezpieczeństwa

Określenie czasu

użytkowania,

okresowe

demontowanie w
celu sprawdzenia

poprawności

działania

1

2

1

2

Połączenie rurociągu

Sprawdzenie

połączeń

uszczelniających,

określenie czasu

użytkowania

połączeń

1

1

2

2

Tabela 4. Zalecenia.

8. Zwiększenie bezpieczeństwa instalacji

W instalacji stosowane są łatwopalne substancje. Poniżej uwzględnione zostały

warunki ich bezpiecznego działania instalacji, mające na celu uniknięcie możliwych zagrożeń

dla zdrowia i życia ludzkiego oraz środowiska naturalnego.

8.1. Plan zagospodarowania zakładu produkcyjnego

Rysunek 16. przedstawia widok całego terenu zakładu z góry i służy on wyłącznie

jako schemat poglądowy. Po lewej stronie, przy drodze, znajduje się główny budynek. W

jednej części budynku znajdują się pomieszczenia socjalne dla pracowników (szatnie,

prysznice, stołówka, itp.). W drugiej części natomiast znajdują się min. biura zakładu,

pomieszczenia do przeprowadzania szkoleń. Wewnątrz umieszczone zostały miejsca

ewakuacyjne. Za tym budynkiem usytuowany został magazyn, gdzie przechowywane są

odczynniki. Na prawo znajduje się hala produkcyjna wraz ze sterownią. Jedynie reaktor wraz

z dwoma wymiennikami ciepła umieszczone zostały w pomieszczeniu, aby chronić sprzęty

przed nadmierną utratą ciepła. Reszta z przyczyn nie została zadaszona z powodu dużych

rozmiarów kolumny oraz ze względów ekonomicznych. W hali znajdują się prysznice, które

mogą okazać się nieodzowne jeżeli doszłoby do jakiegokolwiek kontaktu ze skórą

pracownika z substancją niebezpieczną. Na terenie całego zakładu panuje całkowity zakaz

19

palenia papierosów ze względu na łatwopalność odczynników. Wokół fabryki znajduje się

tzw. teren zielony aby architektura krajobrazu była nieco przyjemniejsza dla oczu.

Rysunek 16. Plan zagospodarowania zakładu produkcyjnego

8.2. Kontrola poziomu bezpieczeństwa instalacji

W celu zapobiegania awariom zastosowano następujące środki:

Środki organizacyjne:



Kontrola stanu instalacji produkcyjnej przez pracowników, nadzór oraz inspektorów z

Działu ZP,



Stała komisja ds. klasyfikacji pożarowo-wybuchowej,



Nadzór podczas wprowadzania zmian projektowych, technologicznych,



Ocena ryzyka zawodowego w tym ocena stanowisk pracy gdzie istnieje możliwość

wybuchu,



Kontrola Inspektorów z Urzędu Dozoru Technicznego,



Dokonywanie zmian technicznych zgodnie z procedurą o zasadach postępowania i

opracowywania dokumentacji technologiczno – ruchowej.

Środki zabezpieczające przed pożarem



System hydrantów wodnych,



Czujki przeciwpożarowe z całodobowym monitoringiem,



Przerywacze ognia, uziemienie,



Stałe zbiorniki wody ppoż.,



Stała instalacja gaśnicza pianowa,

20



Wyznaczenie strefy zagrożenia wybuchowego wraz z zastosowaniem urządzeń do

pracy w tej strefie.

Kontrola podstawowych parametrów procesowych.

Do odpowiedniego przebiegu procesu, ważne jest aby wszystkie parametry zachowane

były na odpowiednim poziomie. Na bezpieczeństwo przeprowadzanego procesu wpływają

głównie takie parametry, jak temperatura, ciśnienie, stopień napełnienia, przepływ oraz skład

chemiczny w kluczowych punktach instalacji. Kontrola podstawowych parametrów polegać

będzie na ich automatycznym przekazywaniu do sterowni, wyświetlając się na monitorach

komputerów służących do sterowania procesem. W razie gdy którykolwiek parametr

przekroczył dopuszczalną wartość, uwaga operatora zostanie natychmiast zwrócona poprzez

załączenie się alarmu.

Zapobieganie błędom obsługi

W celu zapobiegania błędom obsługi stosowane jest automatyczne prowadzenie

procesu poprzez komputerowe systemy sterowania. Kluczowym elementem jest system

blokad, które w razie przekroczenia dozwolonych warunków w procesie, automatycznie

wyłączają poszczególne urządzenia i/lub odcinają dopływ czynników. Te same blokady nie

pozwolą na uruchomienie procesu, jeśli nie zostaną zastosowane odpowiednie środki

naprawcze.

Każda instalacja wyposażona jest w system od kilku do kilkudziesięciu blokad, zaś ich

działanie jest regularnie sprawdzane.

Ocena prawdopodobieństwa wystąpienia i skutków potencjalnych awarii.

Ocena ryzyka zawodowego, mająca na celu:



sprawdzenie, czy występujące zagrożenia na stanowiskach pracy zostały

zidentyfikowane i czy wiąże się z nimi ryzyko zawodowe,



wykazanie, że analiza zagrożeń została odpowiednio przeprowadzona i właściwe

środki ochronne zostały zastosowane,



dobranie odpowiedniego wyposażenia stanowisk pracy, organizacji pracy oraz

materiałów,



ustalenie najważniejszych działań zmierzających do eliminowania lub ograniczania

ryzyka zawodowego,



ciągłej poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Przeglądy techniczne maszyn, urządzeń i budynków są dokonywane przez:



Inspektorów Urzędu Dozoru Technicznego zbiorników ciśnieniowych, zbiorników z

21

substancjami niebezpiecznymi, rurociągów technologicznych,



Inspektorów Transportowego Dozoru Technicznego zbiorników do przewożenia

materiałów niebezpiecznych,



Specjalistów Działu Inwestycji (ZI) i Działu Remontów (MR) w zakresie prawa

budowlanego.

Regularnie przeprowadzane kontrole systemów alarmowych:



kontrola instalacji gaśniczych, a także podręcznego sprzętu gaśniczego,



kontrola systemów sygnalizacyjno – alarmowych.,



test systemu telefonicznego powiadamiania, który w przypadku awarii automatycznie

informuje o wystąpieniu zagrożenia, wszystkie firmy znajdujące się na terenie

zakładu.

9. Literatura



Praca zbiorowa; Najlepsze Dostępne Techniki (BAT) Wytyczne dla Branży Chemicznej

w Polsce – Wielkotonażowe Chemikalia Organiczne; Ministerstwo Środowiska,

Warszawa, 2005.



J. Labovský, Z. Švandová, J. Markoš, Ľ. Jelemenský; HAZOP study of a fixed bed

reactor for MTBE synthesis using a dynamic approach; Chemical Papers, vol. 62

(2008) 51–57.



J. Labovský, Z. Švandová, J. Markoš, Ľ. Jelemenský; Model-based HAZOP study of a

real MTBE plant; Journal of Loss Prevention in the Process Industries, vol. 20 (2007)

230-237.



Ustawa z dnia 29 maja 2003 r. – Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i

Polityki Społecznej w sprawie wymagań, jakim powinien odpowiadać raport o

bezpieczeństwie zakładu o dużym ryzyku;

Dz. U. Nr 104, poz 970.



http://www.buk.gmina.pl/



http://www.mitkowski.com/



http://www.poch.com.pl/



http://www.orlen.pl/



http://www.sigmaaldrich.com/poland