Ćwiczenie 4 i 5 Herba

Absinthii herba – ziele piołunu
Artemisia absinthium L. – Bylica piołun rodz. Asteraceae (Compositae) – Astrowate (Złożone)
FP IX: min 2ml olejku eter./kg (suchy surowiec); wskaźnik goryczy min. 10 000

•

goryczowe laktony seskwiterpenowe z grupy gwajanolidów o charakterze proazulenów: absyntyna, anabsyntyna
(podczas destylacji przechodzą w chamazulen i dihydrochamazulen);

•

olejek (0.2-0.6%): tujol, tujon, estry tujonu, felandren, bisabolen, kadinen;

Adonidis vernalis herba – Ziele miłka wiosennego FP VI
Adonis vernalis L. – Miłek wiosenny rodz. Ranunculaceae – Jaskrowate
FP IV: 8 j.g.; FP VI: monografia jest, brak normy;

•

glikozydy kardenolidowe (0.1-0.4%): monozydy (1 cząst. cukru) i biozydy genin: adonitoksygeniny,
adonitoksygenolu, strofantydyny i strofadogeniny, dominuje adonitoksyna (3-ramnozyd adonitoksygeniny)
i cymaryna (3-cymarozyd strofantydyny);

•

flawonoidy: luteolina i jej pochodne C-glikozydowe (orientyna i izoorientyna);

•

saponiny

Chelidonii herba – Ziele glistnika Syn.: Jaskółcze ziele
Chelidonium majus L. – Glistnik jaskółcze ziele rodz. Papaveraceae – Makowate
FP IX: min. 0.6% sumy alkaloidów izochinolinowych - chelidonina

•

alkaloidy pochodne izochinoliny (0.2-0.8%), jako sole z kwasem chelidonowym i mekonowym: chelidonina,
chelerytryna, sangwinaryna;

Centaurii herba – Ziele centurii Syn.: Ziele tysiącznika
Centaurium erythraea (Erythrea centaurium) – Centuria pospolita
oraz C.majus i C.suffruticosum rodz. Gentianaceae – Goryczkowate
FP IX: wskaźnik goryczy min. 2000

•

sekoirydoidy (0.3%): gencjopikrozyd, erytauryna, swercjamaryna, swerozyd, amarogentyna;

Convallariae herba – Ziele konwalii FP VI
Convallaria majalis L. – Konwalia majowa rodz. Convallariaceae – Konwaliowate
FP IV: 12,5 j.g.; FP VI: monografia jest, brak normy;

•

glikozydy kardenolidowe (0,3%): pochodne strofantydyny, strofantydolu, peryplogeniny, bipindogeniny
główny glikozyd: konwalatoksyna (3-ramnozyd strofantydyny);

•

saponiny sterydowe.

Echinaceae purpureae herba – ziele jeżówki purpurowej
Echinacea purpurea (L.)Moench. – jeżówka purpurowa rodz. Asteraceae (Compositae) – Astrowate (Złożone)

FP IX: min. 0.1% sumy kwasu kaftarowego i cykoriowego.



alkiloamidy;



estry kwasu kawowego – kwas cykoriowy;



flawonoidy pochodne kemferolu i kwercetyny;



polisacharydy o charakterze kwaśnym.

Wygląd rośliny macierzystej: Bylina, 60-150cm, rzadko do 180cm wysoka. Łodyga jest zielona do czerwonej,
wzniesiona, nieznacznie rozgałęziona. Liście są naprzemianległe, jajowate do lancetowato-jajowatych, nieregularnie
ząbkowane, pomarszczone z obu stron, ciemnozielone z wyraźnymi jasnozielonymi nerwami; blaszka liściowa gruba i
błyszcząca. Listki okrywy dużego koszyczka są ustawione w 2 lub 3 rzędach. Pełny osadnik kwiatostanowy jest lekko
wypukły. Każdy z zewnętrznych, fioletowych, języczkowatych kwiatów (4-6 cm) i wewnętrznych fioletoworóżowych
kwiatów rurkowatych, jest przyrośnięty do czerwonawego, zaostrzonego i sztywnego przykwiatka, który wystaje
ponad kwiaty rurkowate. Kielich jest zredukowany do bardzo małego wyrostka, każda z działek ma do 1 mm długości.
Działanie: immunostymulator, pobudza działanie układu odpornościowego, pobudza leukocyty do wydzielania
substancji przeciwwirusowych (interferonów).

Equiseti herba – Ziele skrzypu
Equisetum arvense L. – Skrzyp polny rodz. Equisetaceae – Skrzypowate
FP IX: min. 0.3% flawonoidów – izokwercytryna

•

flawonoidy: glikozydy kwercetyny [izokwercytryna (3-glukozyd kwercetyny)], kemferolu, luteoliny i apigeniny;

•

związki krzemu (do 10%): do 2% krzemu związanego org., rozpuszczalnego w wodzie i łatwo przyswajalnego
przez organizm ludzki;

•

saponiny sterydowe: ekwizetyna;

Herniariae herba – Ziele połonicznika FP IV
Herniaria glabra L. – Połonicznik nagi Herniaria hirsuta L. – Połonicznik kosmaty
rodz. Caryophyllaceae – Goździkowate

•

saponiny triterpenowe (3-11%): kwaśne i obojętne, hemolizujące (wskaźnik hemolityczny większy od 1000),
pochodne kwasu medykagenowego (glabroidy A, B, C);

•

flawonoidy: glikozydy kwercetyny i izoramnetyny (hiperozyd, narcyzyna);

•

hydroksykumaryny: herniaryna, umbeliferon, skopoletyna;

Hyperici herba – Ziele dziurawca
Hypericum perforatum L. – Dziurawiec zwyczajny
rodz. Guttiferae (Clusiaceae) – Dziurawcowate (Okrętnicowate)
FP IX: min 0.08% sumy związków diantronowych (hiperycyn) w przelicz. na hiperycynę

•

flawonoidy (do 4%): glikozydy poch. kwercetyny (hiperozyd, rutozyd, izokwercytryna);

•

olejek eteryczny:



-pinen;

•

antrazwiązki (do 0.2%): hiperycyna i jej pochodne (czerwonofioletowe barwniki o właściwościach fotosensybili-
zujących);

•

pochodne floroglucyny: hiperforyna;

•

garbniki katechinowe.

Lobeliae herba – Ziele lobelii FP IV
Lobelia inflata L. – Lobelia (stroiczka) rozdęta rodz. Lobeliaceae – Lobeliowate (Stroiczkowate)
FP IV: min. 0.3% alkaloidów – lobelina;

•

alkaloidy (0.2-0.6%) pochodne pirydyny, piperydyny i N-metylopiperydyny: lobelina, lobinina, izolobinina,
lobelanina, lobelanidyna, izolobelanidyna;

Meliloti herba – Ziele nostrzyka
Melilotus officinalis (L.) Desr. – Nostrzyk żółty
rodz. Fabaceae – Bobowate
FP IX: min. 0.3% kumaryny

•

związki kumarynowe: kumaryna, melilotyna (3,4-dihydrokumaryna), dikumarol;

•

kwasy fenolowe: kwas kumarynowy (kwas cis-o-hydroksycynamonowy), kwas kumarowy (kwas trans-o-
hydroksycynamonowy), kwas melilotowy (kwas dihydrokumarowy);

•

alantoina, flawonoidy, garbniki.

Millefolii herba – Ziele krwawnika
Achillea millefolium L. – Krwawnik pospolity rodz. Asteraceae (Compositae) – Astrowate (Złożone)
FP IX: min. 2 ml/kg olejku eterycznego i 0.02% proazulenów - chamazulen

•

olejek eteryczny (do 0.5%): po destylacji olejek o zawartości do 40% chamazulenu oraz



-pinen, tujon, borneol,

kariofilen

•

laktony seskwiterpenowe pochodne gwajanu (gwajanolidy): achillicyna (8-acetoksyartabsyna) niegorzki
stereoizomer matrycyny

•

substancje gorzkie: germakranolidy;

•

flawonoidy (glikozydy apigeniny i luteoliny), garbniki.

Polygoni avicularis herba – Ziele rdestu ptasiego
Polygonum aviculare L. – Rdest ptasi rodz. Polygonaceae – Rdestowate
FP IX: min. 0.3% flawonoidów - hiperozyd

•

flawonoidy (0.5%): kwercetyna i jej glikozydy;

•

garbniki katechinowe (4%);

•

związki krzemu (1%): ok. 0.2% to związki krzemu w połączeniu organicznym, dobrze rozp. w wodzie, łatwo
przyswajalne;

Polygoni hydropiperis herba – Ziele rdestu ostrogorzkiego FP IV
Polygonum hydropiper L. – Rdest ostrogorzki rodz. Polygonaceae – Rdestowate

•

flawonoidy: pochodne kwercetyny, m.in. rutyna;

•

garbniki hydrolizujące i katechinowe;

•

kwasy fenolowe, olejek eteryczny (aldehydy seskwiterpenowe o ostrym smaku i zapachu).

Thymi herba – Ziele tymianku
Thymus vulgaris L. – Tymianek pospolity lub Thymus zygis L.
rodz. Lamiaceae (Labiatae) – Jasnotowate (Wargowe)
FP IX: min. 12 ml/kg (suchy surowiec), a w nim min. 40% tymolu i karwakrolu

•

olejek eteryczny (0.5-2.5%): tymol, karwakrol

ponadto: eter metylowy tymolu, p-cymol,



-pinen, linalol i jego octan, borneol i jego octan, cyneol;

•

flawonoidy (glikozydy apigeniny i luteoliny)

•

garbniki, saponiny.

Solidaginis virgaureae herba – Ziele nawłoci pospolitej Syn.: Virgaureae herba
Solidago virgaurea L. – Nawłoć pospolita
rodz. Asteraceae (Compositae) – Astrowate (Złożone)
FP IX: min. 0.5% i nie więcej niż 1.5% flawonoidów - hiperozyd

•

flawonoidy: glikozydy kwercetyny, kemferolu, izoramnetyny (rutyna);

•

saponiny triterpenowe: pochodne kwasu oleanolowego (kwaśne, hemolizujące, wskaźnik hemolityczny 250-1000);

•

związki fenolowe: fenolokwasy oraz ich połączenia estrowe i glikozydowe (lejokarpozyd – diglikozyd fenolowy);

•

garbniki katechinowe, olejek eteryczny, polisacharydy.

Violae herba cum flore – Ziele fiołka trójbarwnego
Viola tricolor L. – Fiołek trójbarwny Viola arvensis Murr. – Fiołek polny
rodz. Violaceae – Fiołkowate
FP IX: min. 1.5% flawonoidów – wiolantyna (6-C-glukozydo-8-C-ramnozyd apigeniny), wskaźnik pęcznienia min. 9

•

flawonoidy :, O-glikozydy kwercetyny (rutyna), C-glikozydy flawonowe: witeksyna (8-C-glukozyd apigeniny);

•

pochodne kwasu salicylowego: salicylan metylu, wiolutozyd (połączenie glikozydowe salicylanu metylu);

•

antocyjany: pochodne delfinidyny i peonidyny;

•

saponiny, garbniki, śluz.