BIBLIA W SKRÓCIE (HISTORYCZNA SYNTEZA BIBLIJNA)

GEOGRAFIA BIBLIJNA:

Morze Śródziemne, Nil, Egipt, Morze Czerwone, Jezioro Galilejskie (Morze Galilejskie, Kineret,
Genezaret, Tyberiackie), Rzeka Jordan, Morze Martwe (Słone), Zatoka Perska, Rzeka Eufrat i
Tygrys, Morze Kaspijskie, Galilea, Samaria, Judea.

HISTORYCZNE OKRESY BIBLIJNE:

1. Od stworzenia do Abrahama

- 1 Mojż. 1-11 rozdz.

2. Od Abrahama do Mojżesza

- 1 Mojż. 12-50 rozdz.

3. Od Mojżesza do Jozuego

- 2 i 4 Ks. Mojż.

4. Od Jozuego do Sedziów

- Ks. Jozuego

5. Od Sędziów do Zjednoczonego Królestwa

- Ks. Sedziów

6. Od Zjednoczonego Królestwa do Podzielonego

- 1 i 2 Ks. Samuela, 1 Królewska 1-11 rozdz.

7. Od Podzielonego Królestwa do Wygnania

- 1 i 2 Ks. Królewska

8. Od Wygnania do Odbudowy

- Ks. Ezdrasza i Nehemiasza

9. Od Odbudowy do Chrystusa

- okres pomiędzy Testamentami

10. Od życia Chrystusa do wczesnego Kościoła

- cztery Ewangelie

11. Od wczesnego Kościoła do Reformacji

- Ks. Dziejów Apostolskich

12. Od Reformacji do Czasów teraźniejszych
13. Od Teraźniejszości do Powtórnego Przyjścia Jezusa
14. Od Powtórnego Przyjścia Chrystusa do Wieczności

12 TEOLOGICZNYCH TEMATÓW:

1. Biblia

- Bibliografia

2. Ojciec (Bóg)

- Teologia

3. Syn

- Chrystologia

4. Duch Święty

- Pneumatologia

5. Aniołowie

- Angelologia

6. Szatan

- Satanistyka

7. Demony

- Demonologia

8. Człowiek

- Antropologia

9. Grzech

- Hamartiologia

10. Zbawienie

- Soteriologia

11. Kościół

- Eklezjologia

12. Dni Ostatnie

- Eschatologia

11 CHRONOLOGICZNYCH KSIĄG:

I Mojżeszowa (początek)
II Mojżeszowa (oswobodzenie
IV Mojżeszowa (tułaczka)
Księga Jozuego (zdobywanie)
Księga Sędziów (klęska)
I Księga Samuela (Samuel, Saul, Dawid)
II Księga Samuela (panowanie Dawida)
I Księga Królewska (zjednoczone i podzielone Królestwa)
II Księga Królewska (Izrael, Juda)
Księga Ezdrasza (odbudowa świątyni)
Księga Nehemiasza (odbudowa murów)

DATY I OKRESY:

STWORZENIE

ABRAHAM 2000 p.n.e

MOJŻESZ 1500 p.n.e

JOZUE 1450 p.n.e

SEDZIOWIE 1390 p.n.e

ZJEDNOCZONE

KRÓLESTWO 1050 p.n.e

PODZIELONE KRÓLESTWO 931 p.n.e

WYGNANIE 586 p.n.e

ODNOWA 539 p.n.e

CHRYSTUS 29 n.e

WCZESNY KOŚCIÓŁ 49 n.e

REFORMACJA 1500 n.e

TERAŹNIEJSZOŚĆ

WIECZNOŚĆ ?

CZTERECH PATRIARCHÓW (I Księga Mojżeszowa):

Abraham (Izaak i Ismael); Izaak (Jakub i Ezaw); Jakub (12 synów, 12 plemion), Józef (Manasses i
Efraim)

DWANASCIE PLEMION IZRAELA (od imion dzieci patriarchy Jakuba):

Ruben, Symeon, Lewi, Juda, Dan, Naftali, Gad, Aszer, Issachar, Zebulon, Józef, Beniamin

ŚWIĘTA IZRAELA – Księga Kapłańska (III Mojżeszowa):

1. Święto Paschy – III Mojż. 23: 4-5 (I Koryntian 5: 7), śmierć Chrystusa wypełniła Paschę
2. Święto Przaśników – III Mojż. 23: 6-8 (I Korynt. 5: 6-8), śmierć Chrystusa oczyściła nas od
grzechu
3. Święto Pierwocin – III Mojż. 23: 9-14 (I Korynt. 15: 20, 23), zmartwychwstanie Chrystusa
wypełniło Święto Pierwocin
4. Pięćdziesiątnica (Święto Tygodni-Płodów) – III Mojż. 23: 15-22 (Dz. Apost. 2: 1, 4, 16)
5. Święto Trąb – III Mojż. 23: 23-25 (Izajasza 27: 12-13; Mateusza 24: 29-31; od 1948 r. Izrael
zbiera się z rozproszenia ONZ)
6. Wielki Dzień Pokuty (Jom Kippur) – III Mojż. 23: 26-32 (Hebr. 9: 11-14, 24-28; Izrael będzie
pokutował i zwróci się do Pana przed Jego powtórnym przyjściem)
7. Święto Szałasów – III Mojż. 23: 33-44 (Zach. 12: 10; 13: 1; kiedy Jezus przyjdzie po raz drugi,
oddzieli wierzących od niewierzących i ustanowi Tysiącletnie Królestwo).

SĘDZIOWIE IZRAELA:

Otniel, Ehud, Szamgar, Debora, Barak, Gedeon, Tola, Jair, Jefta, Ibsan, Aldon, Samson, Samuel.

KRÓLOWIE IZRAELA I JUDY:

IZRAEL (Królestwo północne – składało się z 10 plemion, stolica Samaria): 19 królów, wszyscy źli:
Jeroboam, Nadab, Basza, Ela, Zimri, Omri, Achab, Achazjasz, Jehoram, Jehu, Jehoachaz, Jehoasz,
Jeroboam II, Zachariasz, Szallum, Menachem, Pekachiasz, Pekach, Ozeasz.
JUDA (Królestwo południowe – składało się z 2 plemion, stolica Jerozolima): 20 królów, 8
dobrych: Rechabeam, Abijam, Asa, Jehoszafat, Jehoram, Achazjasz, Atalia, Joasz[7-letni],
Amasjasz, Uzjasz, Jotam, Achaz, Hiskiasz, Manasses, Amon, Jozjasz[8-letni], Jehoachaz,
Jehojakim(Eljakim), Jehojachin, Sedekiasz(Mataniasz).

PROROCY

Prorocy za czasów królów – ich przesłaniem było „nawróćcie się do Boga, albo On was wygna”:
Eliasz

(858-852)

- przed wygnaniem – Izrael

Elizeusz

(852-795)

- przed wygnaniem – Izrael

Abdiasz

(848-841)

- przed wygnaniem – Edom

Joel

(841-834)

- przed wygnaniem – Juda

Jonasz

(785-750)

- przed wygnaniem – Niniwa

Amos

(760-753)

- przed wygnaniem – Izrael

Ozeasz

(760-700)

- przed wygnaniem – Izrael

Izajasz

(739-681)

- przed wygnaniem – Juda

Micheasz

(735-700)

- przed wygnaniem – Juda

Nahum

(645-650)

- przed wygnaniem – Niniwa

Sofoniasz

(640-620)

- przed wygnaniem – Juda

Jeremiasz

(627-575)

- przed wygnaniem – Juda

Treny (Jeremiasz)

(586)

- przed wygnaniem – Juda

Habakuk

(609-606)

- przed wygnaniem – Juda

Daniel

(605-536)

- na wygnaniu (Babilon-70 lat niewoli babilońskiej)

Ezechiel

(593-571)

- na wygnaniu (Babilon)

Aggeusz

(520)

- na wygnaniu

Zachariasz

(520-430)

- na wygnaniu

Malachiasz

(433-420)

- na wygnaniu.

1 I 2 KSIĘGA KRÓLEWSKA (podzielone królestwo Izraela –Królestwo PN oraz Juda –

Królestwo PD, niewola):
Izajasz (Mesjasz Izraela); Jeremiasz (ostrzeżenie o sądzie); Treny (żałoba dla Jeruzalem); Joel (dzień
Pański); Micheasz (królestwo sądu); Habakuk (zwątpienie); Sofoniasz (dzień Pański); Ozeasz
(zbawcza miłość); Amos (sąd nad grzechem); Abdiasz (przeznaczenie Edomu); Jonasz (miłosierdzie
Boże); Nahum (przeznaczenie Niniwy);

WYGNANIE:

Ezechiela (sąd i chwała); Daniela (powstanie i upadek królestwa)

KSIĘGA EZDRASZA (odbudowa śiwątyni) i NEHEMIASZA (odbudowa murów):

Aggeusa (odbudowa świątyni); Zachariasza (Mesjasz nadchodzi); Malachiasza (wymówki
formalistów).

DATOWANIE NIEKTÓRYCH KSIĄG:

*800 r.p.n.e – 1Księga Królewska (Eliasz); 2Królewska (Eliasz i Elizeusz); Abdiasza i Joela
*700 r.p.n.e – Księga Jonasza, Amosa, Ozeasza, Micheasza, Izajasza
*600 r.p.n.e – Księga Nahuma, Sofoniasza, Jeremiasza, Habakuka
*500 r.p.n.e – Treny, Ezechiela, Daniela, Aggeusza, Zachariasza
*400 r.p.n.e – Księga Malahiasza.

TRZY NIEWOLE:

Niewola asyryjska

- 722 r.p.n.e Izrael wygnany do Asyrii

Niewola babilońska

- 586 r.p.n.e Juda do Babilonu

Niewola Medo-Perska - 539 r.p.n.e [Edykt Cyrusa w 538 r.p.n.e zezwalający na powrót Judy]

CZTERY PREZENTACJE JEZUSA W EWANGELIACH:

Portret Mateusza: Chrystus jako KRÓL (przedstawienie Chrystusa jako LWA – lew symbolem
króla) – Juda;
Portret Marka: Chrystus jako SŁUGA (przedstawienie Chrystusa jako WOŁA – wół symbolem
sługi) - Efraim;
Portret Łukasza: Chrystus jako CZŁOWIEK (przedstawienie Chrystusa jako CZŁOWIEKA –
człowieczeństwo) – Ruben;
Portret Jana: Chrystus jako BÓG (przedstawienie Chrystusa jako ORŁA – orzeł symbolem
boskości) – Dan.