Co to jest jednostka ruchowa?
Choroby nerwowo-mięśniowe
Uszkodzenie jednostki ruchowej
(obwodowy neuron ruchowy, płytka
nerwowo-mięśniowa, włókna mięśniowe)
Choroby nerwowo-mięśniowe
• Choroby pierwotnie mięśniowe (miopatie)
• Procesy uszkadzające płytkę nerwowo-
mięśniową
• Procesy neurogenne toczące się w mięśniu
wtórnie do uszkodzenia obwodowego
neuronu ruchowego (komórki rogu
przedniego lub nerwu obwodowego)
Choroby nerwowo-mięśniowe
• Zanik mięśniowy
• Niedowład (miopatie –dosiebny, neurogenny –
odsiebny)
• Wiotkość
• Osłabienie lub zniesienie odruchów (rzadko w
miopatiach)
• Objawy miotonii w
– Dystrofia miotoniczna
– Miotonia wrodzona
– Paramiotonia wrodzona
– Porażenie okresowe hiperkalemiczne
Osłabienie i zanik mięśni
dystalnych
• Dystrofia miotoniczna
• Dystalna dystrofia mięśniowa
• Wtrętowe zapalenie mięśni
• Miastenia (rzadko)
Mięśnie twarzy i mięśnie oczne
• Dystrofia miotoniczna
• Dystrofia oczna
• Dystrofia twarzowo-łopatkowo-ramieniowa
• Cytopatia/miopatia mitochondrialna
• Miastenia
Osłabienie mięśni zginaczy szyi
• Zapalenie wielomięśniowe
• Miastenia
• Dystrofia miotoniczna
• Niedobór kwaśnej maltazy
• Choroba neuronu ruchowego
Niewydolność oddechowa
• Zapalenie wielomięśniowe
• Miastenia
• Miopatia nemalinowa
• Niedobór kwaśnej maltazy
• Choroba neuronu ruchowego
• Zespół Guillain-Barre
Rzekomy przerost mięśni
• Dystrofia Duchenne’a
• Dystrofia Beckera
• Miotonia wrodzona
• Neuropatie obwodowe (bardzo rzadko)
Ból mięśni
• W spoczynku:
– Miopatie zapalne
– Ostre miopatie z mioglobinurią
– Niektóre miopatie polekowe
– Miopatie związane z zaburzenia hormonalnymi
(niedoczynność tarczycy, choroba Addisona, zespół
Cushinga)
• Po wysiłku:
– Zapalenie wielomięśniowe
– Miopatie metaboliczne
Miopatie - diagnostyka
• Poziom CK, AspAT, aldolza, LDH
• Mioglobinuria
• EMG
– Potencjał wielofazowy
– Obniżenie amplitudy
– Skrócenie długości potencjału
• Biopsja mięśnia - badanie histopatologiczne:
klasyczne i biochemiczne- tłuszcz, glikogen,
enzymy
• MRI mięśni
Miopatie
• Dystrofie mięśniowe
• Zespoły miotoniczne
• Miopatie wrodzone
• Miopatie metaboliczne
• Miopatie nabyte (w tym zapalne)
Miopatie nabyte
• Hormonalne
(nadczynność i niedoczynność tarczycy, akromegalia,
zesp.Cushinga, niedoczynność przytarczyc, ch. Addisona)
• Toksyczne i polekowe
(bólowe:
alkohol, amfetamina, betablokery,
bezfibrat,lit, penicylamina, fenytoina, salbutamol, winkrystyna, teofilina, zidowudyna i
in.: bezbólowe: amiodaron, sterydy, tyroksyna)
• W przebigu chorób narządowych
• W przebiegu choroby nowotworowej
(zapalenie
wielomięśniowe i skórno-mięśniowe)
• Zapalne
(zapalenie wielomięśniowe i skórno-mięśniowe, wirusowe-
Coxsackie,grypa, HIV)
• Autoimmunologiczne
(zapalenie wielomięśniowe i skórno-
mięśniowe w Vasculitis, SLE, z. Sjogrena)
• Urazowe
Dystrofie mięśniowe
Ø Dystrofia Duchenne’a (sprzężona z płcią, recesywna)
Ø Dystrofia Becker’a (sprzężona z płcią, recesywna)
Ø Dystrofia twarzowo-łopatkowo-ramienna (autosomalna
dominująca)
Ø Dystrofia Emery-Dreifusa (sprzężona z płcią,
recesywna)
Ø Dystrofia łopatkowo-strzałkowa (autosomalna
dominująca)
Ø Dystrofia oczno-gardzielowa (autosomalna
dominująca)
Ø Dystrofia oczna
Ø Dystrofia kończynowo-obręczowa
Ø Dystrofia miotoniczna (autosomalna dominująca)
Kompleks dystrofinowo-glikoproteinowy
DAP-dystrophin associated protein,
DAG- -dystrophin associated glycoprotein
Kompleks dystrofinowo-glikoproteinowy
DMB/BMD-
Duchenne/
Becker,
LGMD-
kończynowo-
obręczowa,
CMD-
wrodzona
SG-sarkoglikan, ST-syntrofina, DB-dystobrewina,
DG-dystroglikan, DAP-dystrophin associated protein
Dystrofia Duchenne’a
• 2/100.000
• sprzężona z płcią, recesywna – chorują chłopcy, b.
rzadko dziewczynki (translokacja autosomalna) i
zesp. Turnera
• delecja genu dla dystrofiny, zmiana ramki odczytu
• ujawnia się ok. 2-3-4 roku życia
• Zajęcie obręczy miednicy potem barkowej
• Objaw Gowersa
• Przykurcze 8-9 r.ż.
• Zniekształcenie klatki piersiowej –niewydolność
oddechowa, zaburzenia krążenia
• EKG, ECHO serca –kardiomiopatia rozstrzeniowa
Dystrofia
Duchenne’a
Dystrofia Becker’a
• 3-6/100.000
• sprzężona z płcią, recesywna – chorują chłopcy
• delecja genu dla dystrofiny, bez zmiany ramki
odczytu
• ujawnia się ok. 10 roku życia
• Zajęcie obręczy miednicy potem barkowej
• Objaw Gowersa
• Skurcze mięśniowe u nastolatków
• EKG, ECHO serca – rzadko kardiomiopatia
rozstrzeniowa
Dystrofia twarzowo-łopatkowo-
ramienna
• autosomalna dominująca
• Chr.4
• 7-17 r.ż.
• Najpierw mm. twarzy (brak gwizdania,
„usta tapira”)
• Obręcz barkowa (lekarz)
Dystrofia twarzowo-łopatkowo-
ramienna
Dystrofia Emery-Dreifusa
• sprzężona z płcią, recesywna, wiele mutacji
• Białko emeryna
• 3-6 r.ż.
• Niedowład mm. dosiebnych kk.g. i odsiebnych
kk.d
• Chodzenie na palcach
• Zaburzenia przewodnictwa sercowego blok
przedsionkowo-komorowy
Dystrofia łopatkowo-strzałkowa
• autosomalna dominująca?, sprzężona z
płcią?
• Odmiana dystrofii twarzowo-łopatkowo-
ramiennej lub dystrofii Emery-Dreifusa
Dystrofia kończynowo-obręczowa
• Mieszana grupa miopatii
• Wspólne: zanik mięśni dosiebnych obręczy
miednicznej, mniej obręczy barkowej
• Chód kaczkowaty
Dystrofia oczno-gardzielowa
• autosomalna dominująca
• 30-40 r.ż
• Niedowład mm. zewn. gałki ocznej (bez
podwójnego widzenia)
• Opadnięcie powiek
• Czasem dysfagia, osłabienie mm. twarzy
Dystrofia oczno-gardzielowa
Dystrofia oczna
• Dystrofia oczno-gardzielowa lub
• Zesp. Kerns-Sayre
– Miopatia mitochondrialna (uszkodzenie genów
łańcucha oddechowego)
– Dziedziczenie „od matki”
– Początek w dzieciństwie
– Postępująca oftalmoplegia zewnętrzna
– Retinitis pigmentosa
– „zaburzenia mitochondrialne” w in. tkankach– może
być spastyczność i wzmożenie odruchów głębokich,
ataksja móżdżkowa
– Zaburzenia przewodnictwa sercowego
Dystrofia miotoniczna
• autosomalna dominująca, Chr 19, 14/100.000 urodzeń
• Mutacja dynamiczna (kinaza proteinowa dystonii
miotonicznej) gł młodzi dorośli
• Objaw miotonii
• Zaniki dystalne mm. kończyn (gł. ręki)
• Zaniki mm. twarzy języka, gardła, opadanie powiek (gł.
bez zajęcia mm. gałkoruchowych)
• Nasilenie obj. w niskich temp.
• Dot. wszystkich mięśni (dyzartria, dysfagia) w tym m.
Sercowego
• Zaćma, Łysienie czołowe, przerost kk. Czaszki, zab.
hormonalne
Dystrofia miotoniczna
Miotonia wrodzona
• miotonia Thomsena -AD, u niemowląt;
• miotonia Beckera -AR, u dzieci starszych
– Objawy:
• Miotonia nasilająca się w niskich temp.
• Poprawa pod wpływem ciepła i wysiłku
• Przerost mięśni
Leczenie miotonii
• Fenytoina 100-200 mg / 2xdz
• Acetazolamid (paramiotonia)
• Prokainamid 250-500mg/ 4xdz
Paramiotonia
• AD,
• kanał Na+
• Przed 10 r.ż
• Objawy: Napady miotonii, osłabienia
mięśni, prowokowane niską temp.,
hiperkalemią i beta-blokera
Porażenie okresowe
• Hipokalemiczne: AD, kanał Ca, napady
wywoływane jedzeniem bogatym w
węglowodany, zimnem, ciężkie porażenie, bez
miotonii, podanie K usuwa objawy, przerwy
między napadami –tyg./mc., przed 10 r.ż
• Hiperkalemiczne: AD, kanał Na, napady
wywołane podaniem K, podanie glukozy znosi
objawy, miotonia, przerwy między napadami –
może nie być, przed 10 r.ż
Miopatie wrodzone
• Typu „central core”, AD,- histopatol.: włókna
mięśniowe- ogniska odmiennej barwliwości – skupienie
miofilamentów; nieprawidłowości kostne (wydrążone
stopy, skrzywienie kręgosłupa, dzieci zaczynają
chodzić po 2 r.ż, przebieg łagodny
• Nitkowata (nemalinowa), AR lub AD, histopatol.:
włókna mięśniowe- struktury nitkowate „rods”,
dyzmorfizm kostny, zajęcie także mm. Twarzy i
gałkoruchowych
• Miotubularne, z chr.X lub AD lub AR, histopatol.:
włókna mięśniowe- łańcuchy jąder, uogólniona
wiotkość, niewydolność oddechowa zgon po kilku
tyg./mc ż. (respirator)
Miopatie metaboliczne
• Niedobor kwaśnej maltazy, AR, gromadzenie
glikogenu w wątrobie, sercu, oun, mięśniach, zgon
w dzieciństwie
• Niedobór fosforylazy mięśniowej (Ch.
McArdle’a), AR, początek w dzieciństwie,
charakter niepostępujący, brak zaniku mięśni,
charakterystyczne zmęczenie, osłabienie i
sztywność zwłaszcza po wysiłku
Miopatie zapalne
• Zapalenie wielomięśniowe i skórno-mięśniowe
– Każdy wiek
– Początek: ostry, podostry i przewlekły
– Rozlane, symetryczne osłabienie proksymalnych mięśni kk
– (obj. Skórne rumień na twarzy, tułowiu, wyprostne pow. kk)
– Wys. OB., wys. Enz. Mięśń., EMG, biopsja
– Leczenie:
• sterydy długotrwale 80 mg prednisolonu
• Immunosupresja: azatiopryna, metotreksat, cyklofosfamid,
chlorambucyl, cyklosporyna A
• IgG i.v.
• Wtrętowe zapalenie mięśni
– Po 50 r.ż., leczenie bez ewidentnego efektu
Miopatie zapalne
Wtrętowe zapalenie mięśni zapalenie wielomięśniowe
Choroby nerwowo-mięśniowe
• Choroby pierwotnie mięśniowe (miopatie)
• Procesy uszkadzające płytkę nerwowo-
mięśniową
• Procesy neurogenne toczące się w mięśniu
wtórnie do uszkodzenia obwodowego
neuronu ruchowego (komórki rogu
przedniego lub nerwu obwodowego)
Procesy uszkadzające płytkę
nerwowo-mięśniową
• Wrodzone
– Defekt syntezy ACh
– Niedobór AChE (acetylocholinoesterazy) płytkowej
– Niedobór receptorów Ach (AChR)
– Zespół wolnego kanału receptora ACh
• Nabyte
– Toksyczne i polekowe (jad kiełbasiany,pestycydy,
penicylamina)
– Immunologiczne (miastenia, zespół Lamberta-Eatona,
leczenie penicylaminą)
Receptor nikotynowy
AChR
Miastenia
• Przeciwciała przeciwko receptorowi
nikotynowemu ACh lub kinazy tyrozynowej
mięśni MUSK
• 5/100.000
• Kobiety: mężczyźni 2:1
• Zachorowania każdy wiek – najczęściej 20-30 r.ż.
(kobiety), 50-60r.ż. (mężczyźni)
• Apokamnoza
• Mięśnie: gałkoruchowe, twarzy, objawy
opuszkowe, mięśnie kk i oddechowe
• 10% - grasiczak
• Miastenia przejściowa noworodków
Miastenia
• Diagnostyka:
– Apokamnoza
– Test inhibitorami AChE Tensilonem (10 mg) lub prostygminą
(1-1,5mg) obj. Niepożądane muskarynowe bradycardia i
spadek RR – atropina 0,6mg
– Próba miasteniczna
– Przeciwciała
• Lecznie
– tymektomia
– Inhibitory AChE Mestinon, Mytelasa
– sterydy
– Immunosupresja azatiopryna
– Plazmaferezy
– IgG i.v.
Przełomy
• Przełom miasteniczny
– osłabienie mięśni – niewydolność oddechowa
– objawy opuszkowe
• Przełom cholinergiczny (przedawkowanie
inhibitorów AChE)
– osłabienie mięśni – niewydolność oddechowa
– objawy opuszkowe
– wąskie źrenice,
– zab. Akomodacji,
– tachycardia,
– poty,
– wymioty,
– biegunka,
– zaleganie wydzieliny w oskrzelach,
– lęk, kurcze mięśni
Miastenia
Miastenia apokamnoza
Miastenia „MUSK”
Miastenia - tensilon
Zespoły miasteniczne wrodzone
• Niedobór AChE płytkowej: AD lub AR (po
urodzeniu obj. oczne, później uogólnienie, bez
reakcji na leki p-miasteniczne)
• Niedobór AChR: AR (noworodki objawy oczne i
opuszkowe, przebieg stacjonarny, leki p-
miasteniczne)
• Zespół wolnego kanału receptora Ach: AD (dzieci
niedowłady i zaniki pasa barkowego, rzadziej obj.
oczne i opuszkowe)
• Dziedziczna miastenia niemowląt: AR (po
urodzeniu objawy opuszkowe, rzadziej oczne, leki
p-miasteniczne)
Zespół Lamberta-Eatona
• 50% nowotwór w tym 80% rak
drobnokomórkowy płuc
• Przeciwciała przeciwko kanałowi Ca (VGCC-
voltage gated calcium channel) upośledzenie
wydzielania ACh
• Osłabienie mm. kkd
• EMG
• Guanidyna 5-10 max.30 mg/kg/dz w dawkach
podzielonych co 4-6h
• Diaminopirydyna (DAP) 5-25 mg 3-4xdz