ASERTYWNOŚĆ
ASERTYWNOŚĆ
w życiu zawodowym i
w życiu zawodowym i
osobistym
osobistym
O asertywnym zachowaniu mówi się
O asertywnym zachowaniu mówi się
coraz częściej i przy wielu okazjach,
coraz częściej i przy wielu okazjach,
kiedy mowa o stosunkach w pracy, o
kiedy mowa o stosunkach w pracy, o
pracy w grupie, o poszukiwaniu
pracy w grupie, o poszukiwaniu
zatrudnienia, jak również o
zatrudnienia, jak również o
sytuacjach w życiu prywatnym.
sytuacjach w życiu prywatnym.
Czym więc jest asertywność?
Czym więc jest asertywność?
Zachowanie asertywne:
Zachowanie asertywne:
Jest to zespół zachowań realizowanych
Jest to zespół zachowań realizowanych
przez osobę w kontekście
przez osobę w kontekście
interpersonalnym i wyrażających:
interpersonalnym i wyrażających:
uczucia, postawy, życzenia, opinie lub
uczucia, postawy, życzenia, opinie lub
prawa danej osoby w sposób
prawa danej osoby w sposób
bezpośredni, stanowczy i uczciwy a
bezpośredni, stanowczy i uczciwy a
jednocześnie respektujący uczucia,
jednocześnie respektujący uczucia,
postawy, życzenia, opinie innej osoby
postawy, życzenia, opinie innej osoby
Zachowanie asertywne:
Zachowanie asertywne:
może obejmować ekspresję takich uczuć jak:
może obejmować ekspresję takich uczuć jak:
gniew, strach, zaangażowanie, nadzieję
gniew, strach, zaangażowanie, nadzieję
radość, rozpacz, oburzenie, zakłopotanie, itd.,
radość, rozpacz, oburzenie, zakłopotanie, itd.,
ale w każdym z tych przypadków uczucia
ale w każdym z tych przypadków uczucia
wyrażane są w sposób, który nie narusza praw
wyrażane są w sposób, który nie narusza praw
innych osób.
innych osób.
Zachowanie asertywne odróżnia się od
Zachowanie asertywne odróżnia się od
zachowania agresywnego, które wyrażając
zachowania agresywnego, które wyrażając
uczucia i postawy, życzenia, opinie lub prawa
uczucia i postawy, życzenia, opinie lub prawa
nie respektuje tych samych elementów u
nie respektuje tych samych elementów u
innych osób.
innych osób.
Pod pojęciem asertywności
Pod pojęciem asertywności
rozumie się:
rozumie się:
Umiejętność wyrażania samego siebie w sposób
Umiejętność wyrażania samego siebie w sposób
właściwy i bezpośredni,
właściwy i bezpośredni,
Przywiązywanie znaczenia do tego, co się myśli i
Przywiązywanie znaczenia do tego, co się myśli i
czuje,
czuje,
Szacunek do siebie i liczenie się z sobą,
Szacunek do siebie i liczenie się z sobą,
Przyjmowanie odpowiedzialności za własne życie
Przyjmowanie odpowiedzialności za własne życie
i dokonywane wybory oraz polubienie samego
i dokonywane wybory oraz polubienie samego
siebie, co nie oznacza jednak ignorowania
siebie, co nie oznacza jednak ignorowania
innych, czy nie brania pod uwagę ich potrzeb i
innych, czy nie brania pod uwagę ich potrzeb i
pragnień.
pragnień.
ASERTYWNOŚĆ JEST
ASERTYWNOŚĆ JEST
POMIĘDZY AGRESJĄ A
POMIĘDZY AGRESJĄ A
ULEGŁOŚCIĄ
ULEGŁOŚCIĄ
AGRESYWNOŚĆ
AGRESYWNOŚĆ
W przypadku zachowań agresywnych sytuacje są
W przypadku zachowań agresywnych sytuacje są
spostrzegane jako pole walki, a celem staje się
spostrzegane jako pole walki, a celem staje się
wygrana własna i tym samym przegrana
wygrana własna i tym samym przegrana
innych.
innych.
W zachowaniach agresywnych respektujemy
W zachowaniach agresywnych respektujemy
własne prawa lekceważąc jednocześnie prawa
własne prawa lekceważąc jednocześnie prawa
innych.
innych.
Zachowując się agresywnie
Zachowując się agresywnie
narażamy się, że:
narażamy się, że:
•
•
Stracimy szacunek dla siebie i dla innych,
Stracimy szacunek dla siebie i dla innych,
•
•
Będziemy nie lubiani,
Będziemy nie lubiani,
•
•
Osiągniemy rezultaty odwrotne do zamierzonych.
Osiągniemy rezultaty odwrotne do zamierzonych.
Dlaczego bywamy agresywni?
Dlaczego bywamy agresywni?
•
•
Boimy się, że nie dostaniemy tego, o co się staramy,
Boimy się, że nie dostaniemy tego, o co się staramy,
•
•
Brak nam wiary w siebie,
Brak nam wiary w siebie,
•
•
Chcemy wyładować złość,
Chcemy wyładować złość,
•
•
Chcemy manipulować innymi.
Chcemy manipulować innymi.
Konsekwencją: wstyd, brak wiary w siebie
Konsekwencją: wstyd, brak wiary w siebie
ULEGŁOŚĆ
ULEGŁOŚĆ
Polega na respektowaniu praw innych przy
Polega na respektowaniu praw innych przy
jednoczesnym lekceważeniu własnych
jednoczesnym lekceważeniu własnych
praw. Zachowania uległe charakteryzują
praw. Zachowania uległe charakteryzują
się tym, że interesy innych osób stawiamy
się tym, że interesy innych osób stawiamy
nad własne, rezygnując często z własnych
nad własne, rezygnując często z własnych
celów, pragnień, potrzeb.
celów, pragnień, potrzeb.
Lekceważąc własne prawa pozwalamy
Lekceważąc własne prawa pozwalamy
innym je naruszać.
innym je naruszać.
Zachowując się ulegle narażamy
Zachowując się ulegle narażamy
się, że:
się, że:
•
•
Jesteśmy sfrustrowani,
Jesteśmy sfrustrowani,
•
•
Czujemy się skrzywdzeni,
Czujemy się skrzywdzeni,
•
•
Tracimy poczucie własnej wartości,
Tracimy poczucie własnej wartości,
•
•
Zachęcamy innych do dominacji,
Zachęcamy innych do dominacji,
•
•
Nie osiągamy tego co zamierzaliśmy,
Nie osiągamy tego co zamierzaliśmy,
•
•
Jesteśmy wykorzystywani
Jesteśmy wykorzystywani
Dlaczego bywamy ulegli?
Dlaczego bywamy ulegli?
•
•
Boimy się utraty aprobaty ze strony innych,
Boimy się utraty aprobaty ze strony innych,
•
•
Boimy się reakcji otoczenia,
Boimy się reakcji otoczenia,
Konsekwencja zachowania uległego:
Konsekwencja zachowania uległego:
uniemożliwia samorealizację i samoakceptacje.
uniemożliwia samorealizację i samoakceptacje.
CZŁOWIEK ASERTYWNY
CZŁOWIEK ASERTYWNY
Swobodnie ujawnia innym siebie, wyraża otwarcie swoje
Swobodnie ujawnia innym siebie, wyraża otwarcie swoje
myśli, uczucia, pragnienia.
myśli, uczucia, pragnienia.
Czyni to w sposób uczciwy, bezpośredni, śmiało, bez
Czyni to w sposób uczciwy, bezpośredni, śmiało, bez
paraliżującego lęku.
paraliżującego lęku.
Jest aktywnie nastawiony do życia, nie czeka na cud,
Jest aktywnie nastawiony do życia, nie czeka na cud,
akceptuje swoje ograniczenia, niezależnie od tego, czy w
akceptuje swoje ograniczenia, niezależnie od tego, czy w
danej sytuacji udało mu się odnieść sukces, czy też nie.
danej sytuacji udało mu się odnieść sukces, czy też nie.
Potrafi odpowiedzieć „NIE”, zażądać czegoś co mu się
Potrafi odpowiedzieć „NIE”, zażądać czegoś co mu się
należy, nie lęka się nadmiernie oceny, krytyki, odrzucenia.
należy, nie lęka się nadmiernie oceny, krytyki, odrzucenia.
Pozwala sobie na błędy i potknięcia, dostrzegając swoje
Pozwala sobie na błędy i potknięcia, dostrzegając swoje
sukcesy i mocne strony.
sukcesy i mocne strony.
Gdy jest w centrum zainteresowania, uwagi, potrafi działać
Gdy jest w centrum zainteresowania, uwagi, potrafi działać
bez niszczącego lęku. Akceptuje zmiany w sobie i innych.
bez niszczącego lęku. Akceptuje zmiany w sobie i innych.
Potrafi się „dogadać”, potrafi też dochodzić swoich praw i
Potrafi się „dogadać”, potrafi też dochodzić swoich praw i
egzekwować je.
egzekwować je.
Źródeł zachowań nie asertywnych należy szukać
Źródeł zachowań nie asertywnych należy szukać
przede wszystkim w dzieciństwie, a także w
przede wszystkim w dzieciństwie, a także w
warunkach zewnętrznych.
warunkach zewnętrznych.
Mechanizm kształtowania się uległości związany
Mechanizm kształtowania się uległości związany
jest z faktem, iż w dzieciństwie jesteśmy
jest z faktem, iż w dzieciństwie jesteśmy
uzależnieni od dorosłych (rodzice, nauczyciele) i to
uzależnieni od dorosłych (rodzice, nauczyciele) i to
oni mówią nam co mamy robić, a czego nie
oni mówią nam co mamy robić, a czego nie
powinniśmy, karzą nas za nieposłuszeństwo, a
powinniśmy, karzą nas za nieposłuszeństwo, a
reletywniej rzadziej nagradzają. Wyrażanie przez
reletywniej rzadziej nagradzają. Wyrażanie przez
dziecko własnych pragnień napotyka często na
dziecko własnych pragnień napotyka często na
sprzeciw dorosłych, i tym samym dziecko uczy się
sprzeciw dorosłych, i tym samym dziecko uczy się
nie ujawniania określonych potrzeb.
nie ujawniania określonych potrzeb.
Konsekwencje psychologiczne
Konsekwencje psychologiczne
braku asertywności:
braku asertywności:
•
•
Doświadczanie głębokiej dyssatysfakcji (na
Doświadczanie głębokiej dyssatysfakcji (na
skutek przeświadczenia, że ktoś się nami
skutek przeświadczenia, że ktoś się nami
posłużył, że byliśmy obiektem manipulacji i nie
posłużył, że byliśmy obiektem manipulacji i nie
potrafiliśmy się przeciwstawić)
potrafiliśmy się przeciwstawić)
•
•
Odczuwanie paradoksalnego poczucia winy (z
Odczuwanie paradoksalnego poczucia winy (z
racji nie podejmowania zachowań w celu obrony
racji nie podejmowania zachowań w celu obrony
swoich własnych praw, które są naruszane)
swoich własnych praw, które są naruszane)
•
•
Obniżenie samooceny ( na skutek przekonania,
Obniżenie samooceny ( na skutek przekonania,
iż „ jesteśmy gorsi od innych”, bo nie potrafimy
iż „ jesteśmy gorsi od innych”, bo nie potrafimy
być asertywni)
być asertywni)
Postawa
Postawa
nieasertywna
nieasertywna
w życiu
w życiu
zawodowym może powodować, że będzie
zawodowym może powodować, że będzie
się pomijanym przy podwyżkach lub
się pomijanym przy podwyżkach lub
awansie, nie będzie się kierowanym na
awansie, nie będzie się kierowanym na
szkolenia, kursy, które zapewniają dalszy
szkolenia, kursy, które zapewniają dalszy
rozwój zawodowy itd..
rozwój zawodowy itd..
A w warstwie psychologicznej
A w warstwie psychologicznej
przekonanie, iż jest się niedocenianym,
przekonanie, iż jest się niedocenianym,
wykorzystywanym.
wykorzystywanym.
Nieasertywny pracownik:
Nieasertywny pracownik:
•
•
Nie stawia sobie za wysoko poprzeczki, nie
Nie stawia sobie za wysoko poprzeczki, nie
angażuje się w nowe zadania,obawiając się
angażuje się w nowe zadania,obawiając się
że może sobie z nimi nie poradzić i w ten
że może sobie z nimi nie poradzić i w ten
sposób stracić autorytet,
sposób stracić autorytet,
•
•
Nie zgłasza swoich pomysłów, bo nie jest ich
Nie zgłasza swoich pomysłów, bo nie jest ich
pewny i woli się nie ośmieszać,
pewny i woli się nie ośmieszać,
•
•
Zezygnije za swoich zamierzeń jeśli
Zezygnije za swoich zamierzeń jeśli
naraziłoby go to na „nie lubienie” ze strony
naraziłoby go to na „nie lubienie” ze strony
współpracowników,
współpracowników,
•
•
Pozwala, aby inni wykorzystywali jego czas
Pozwala, aby inni wykorzystywali jego czas
pracy, zaangażowanie, lojalność, wiedząc
pracy, zaangażowanie, lojalność, wiedząc
że nie potrafi powiedzieć „nie”.
że nie potrafi powiedzieć „nie”.
Zachowując się asertywnie, stwarzamy
Zachowując się asertywnie, stwarzamy
możliwość wystąpienia wokół nas
możliwość wystąpienia wokół nas
pozytywnych zmian tj.:
pozytywnych zmian tj.:
Lepsze poznanie siebie i innych,
Lepsze poznanie siebie i innych,
Prawdziwe zbliżenie się do innych
Prawdziwe zbliżenie się do innych
ludzi,
ludzi,
Zrozumienie zachowań innych ludzi
Zrozumienie zachowań innych ludzi
Mniej stresów i mniej frustracji,
Mniej stresów i mniej frustracji,
Wyrazy podziwu i pochwały
Wyrazy podziwu i pochwały
otoczenia,
otoczenia,
Samorealizacja, zadowolenie, radość
Samorealizacja, zadowolenie, radość
Uzyskanie tego co chcemy,
Uzyskanie tego co chcemy,
Doznanie sympatii i przyjaźni,
Doznanie sympatii i przyjaźni,
Wzmacniamy szacunek do siebie i
Wzmacniamy szacunek do siebie i
innych.
innych.
W sferze biznesowej:
W sferze biznesowej:
Poprawia skuteczność działania,
Poprawia skuteczność działania,
Ułatwi sprawną komunikację,
Ułatwi sprawną komunikację,
Wzmacnia naszą pozycję w czasie
Wzmacnia naszą pozycję w czasie
negocjacji,
negocjacji,
Polepsza atmosferę w miejscu pracy,
Polepsza atmosferę w miejscu pracy,
Zmniejsza poziom strasu i korzystnie wpływa
Zmniejsza poziom strasu i korzystnie wpływa
na nasz stan zdrowia.
na nasz stan zdrowia.
UMIEJĘTNOŚĆ ASERTYWNEGO ZACHOWANIA
UMIEJĘTNOŚĆ ASERTYWNEGO ZACHOWANIA
ZALICZA SIĘ DO CZYNNIKÓW OSŁABIAJĄCYCH
ZALICZA SIĘ DO CZYNNIKÓW OSŁABIAJĄCYCH
WPŁYW STRESU PSYCHOLOGICZNEGO
WPŁYW STRESU PSYCHOLOGICZNEGO
We wszystkich zachowaniach asertywnych
We wszystkich zachowaniach asertywnych
konieczny jest kontakt wzrokowy z partnerem
konieczny jest kontakt wzrokowy z partnerem
interakcji. W naszej kulturze kontakt wzrokowy
interakcji. W naszej kulturze kontakt wzrokowy
to zwykle kilka sekund patrzenia w twarz
to zwykle kilka sekund patrzenia w twarz
rozmówcy, następnie odwrócenie wzroku i za
rozmówcy, następnie odwrócenie wzroku i za
chwilę ponowne spojrzenie.
chwilę ponowne spojrzenie.
Ważna jest intonacja wypowiedzi, tak by
Ważna jest intonacja wypowiedzi, tak by
wyrażała nasze zdecydowanie, a także
wyrażała nasze zdecydowanie, a także
wygłaszanie stosownych kwestii w
wygłaszanie stosownych kwestii w
odpowiednim czasie.
odpowiednim czasie.
Asertywność to sposób na relacje z
Asertywność to sposób na relacje z
innymi ludźmi. Nie jest ona jednak
innymi ludźmi. Nie jest ona jednak
obowiązkowa. Istnieją sytuacje, kiedy
obowiązkowa. Istnieją sytuacje, kiedy
przychylamy się do prośby innych,
przychylamy się do prośby innych,
pomimo tego, że nie mamy na to większej
pomimo tego, że nie mamy na to większej
ochoty, ale jednocześnie nie chcemy tego
ochoty, ale jednocześnie nie chcemy tego
zmienić.
zmienić.
MAMY PRAWO DO WYBORU
MAMY PRAWO DO WYBORU
ZACHOWANIA NIEASERTYWNEGO,
ZACHOWANIA NIEASERTYWNEGO,
BIORĄC POD UWAGĘ NP.. JAKIEŚ
BIORĄC POD UWAGĘ NP.. JAKIEŚ
ISTOTNE WARTOŚCI, KTÓRYMI
ISTOTNE WARTOŚCI, KTÓRYMI
KIERUJEMY SIĘ W ŻYCIU
KIERUJEMY SIĘ W ŻYCIU
Asertywność
Asertywność
jest umiejętnością.
jest umiejętnością.
Nie jest cechą osobowości,
Nie jest cechą osobowości,
nie jest wrodzonym
nie jest wrodzonym
talentem, ale skutkiem
talentem, ale skutkiem
wychowania, treningu
wychowania, treningu
społecznego
społecznego
.
.
Zwiększenie asertywności naszych
Zwiększenie asertywności naszych
zachowań wiąże się z
zachowań wiąże się z
opanowaniem takich
opanowaniem takich
podstawowych umiejętności, jak:
podstawowych umiejętności, jak:
1)
1)
Obrona swoich praw (mówienie „nie”)
Obrona swoich praw (mówienie „nie”)
2)
2)
Asertywne wyrażanie uczuć negatywnych,
Asertywne wyrażanie uczuć negatywnych,
3)
3)
Przyjmowanie uczuć i opinii innych osób,
Przyjmowanie uczuć i opinii innych osób,
4)
4)
Stanowienie swoich praw,
Stanowienie swoich praw,
5)
5)
Wyrażanie osobistych opinii i przekonań,
Wyrażanie osobistych opinii i przekonań,
6)
6)
Asertywna reakcja na poczucie krzywdy,
Asertywna reakcja na poczucie krzywdy,
7)
7)
Kompromis korzystny dla obu stron.
Kompromis korzystny dla obu stron.
1.) OBRONA SWOICH PRAW
1.) OBRONA SWOICH PRAW
(mówienie „nie”)
(mówienie „nie”)
Obrona swoich praw to inaczej mówiąc brak
Obrona swoich praw to inaczej mówiąc brak
przyzwolenia na manipulowanie swoją osobą,
przyzwolenia na manipulowanie swoją osobą,
czyli mówienie nie.
czyli mówienie nie.
Dla wielu z nas odmawianie komuś czegoś, ale
Dla wielu z nas odmawianie komuś czegoś, ale
także proszenie o coś stanowi trudność;
także proszenie o coś stanowi trudność;
wywołuje poczucie winy.
wywołuje poczucie winy.
Dzięki odpowiedziom nie możemy określić sami
Dzięki odpowiedziom nie możemy określić sami
siebie, okazać innym w jaki sposób chcielibyśmy
siebie, okazać innym w jaki sposób chcielibyśmy
być przez nich traktowani, i zarazem zaznaczyć
być przez nich traktowani, i zarazem zaznaczyć
swoją odrębność.
swoją odrębność.
Skutki trudności z odmawianiem mogą być bardzo
Skutki trudności z odmawianiem mogą być bardzo
poważne dla stosunków międzyludzkich, ale także
poważne dla stosunków międzyludzkich, ale także
dla naszego własnego samopoczucia.
dla naszego własnego samopoczucia.
W interakcji z drugą osobą notorycznie będziemy
W interakcji z drugą osobą notorycznie będziemy
robić coś czego nie chcemy, na co nie mamy
robić coś czego nie chcemy, na co nie mamy
ochoty, będziemy doznawać silnych negatywnych
ochoty, będziemy doznawać silnych negatywnych
emocji. Jeżeli sytuacja będzie się przedłużała
emocji. Jeżeli sytuacja będzie się przedłużała
negatywne uczucia będą się wiązały z tą konkretną
negatywne uczucia będą się wiązały z tą konkretną
osobą. Z czasem może pojawić się nienawiść,
osobą. Z czasem może pojawić się nienawiść,
wrogość, a nawet najmniejszy bodziec może
wrogość, a nawet najmniejszy bodziec może
wywołać wybuch, natomiast to właśnie ta druga
wywołać wybuch, natomiast to właśnie ta druga
osoba będzie obarczana winą za te nienajlepsze
osoba będzie obarczana winą za te nienajlepsze
relacje.
relacje.
TAK NAPRAWDĘ JEDNAK TO MY
TAK NAPRAWDĘ JEDNAK TO MY
JESTEŚMY WINNI TEMU, ŻE
JESTEŚMY WINNI TEMU, ŻE
WPROWADZAMY OTOCZENIE W BŁĄD
WPROWADZAMY OTOCZENIE W BŁĄD
NIE KOMUNIKUJĄC JASNO CZEGO
NIE KOMUNIKUJĄC JASNO CZEGO
CHCEMY, A CO STANOWI
CHCEMY, A CO STANOWI
PRZEKROCZENIE NASZGO
PRZEKROCZENIE NASZGO
TERYTORIUM PSYCHOLOGICZNEGO
TERYTORIUM PSYCHOLOGICZNEGO
(obszar, czy bardziej zbiór elementów
(obszar, czy bardziej zbiór elementów
opatrzonych zaimkiem dzierżawczym
opatrzonych zaimkiem dzierżawczym
„mój”, „moje”, ta część świata, która
„mój”, „moje”, ta część świata, która
bezpośrednio należy do mnie czy
bezpośrednio należy do mnie czy
zależy ode mnie.
zależy ode mnie.
Jak asertywnie mówić „NIE”?
Jak asertywnie mówić „NIE”?
1)
1)
Etap pierwszy: POWIEDZ
Etap pierwszy: POWIEDZ „NIE”
„NIE”
•
•
wyraźnie stanowczo powiedz NIE
wyraźnie stanowczo powiedz NIE
•
•
następnie nie tłumacz się i nie usprawiedliwiaj
następnie nie tłumacz się i nie usprawiedliwiaj
–
–
masz prawo powiedzieć
masz prawo powiedzieć
nie
nie
•
•
staraj się nie sprawiać wrażenia, jakbyś czekał, żeby cię przeko
staraj się nie sprawiać wrażenia, jakbyś czekał, żeby cię przeko
nano, byś
nano, byś
zmienił zdanie,
zmienił zdanie,
•
•
pamiętaj, ze powiedziałeś nie w odpowiedzi na konkretną prośbę,
pamiętaj, ze powiedziałeś nie w odpowiedzi na konkretną prośbę,
co nie
co nie
jest jednoznaczne z odrzuceniem tej osoby.
jest jednoznaczne z odrzuceniem tej osoby.
2)
2)
Etap drugi: Poinformuj o tym czego nie
Etap drugi: Poinformuj o tym czego nie
zrobisz, co zrobisz (Jaki masz zamiar)
zrobisz, co zrobisz (Jaki masz zamiar)
3)
3)
Etap trzeci: podaj krótkie wyjaśnienie.
Etap trzeci: podaj krótkie wyjaśnienie.
•
•
W Sytuacji gdy nie wiesz jak odpowiedzieć, zawsze
W Sytuacji gdy nie wiesz jak odpowiedzieć, zawsze
możesz użyć zwrotu
możesz użyć zwrotu „dam ci znać później”
„dam ci znać później”
tym samym
tym samym
zyskujesz czas na zastanowienie się.
zyskujesz czas na zastanowienie się.
•
•
Możesz poprosić o więcej informacji żeby zdecydować
Możesz poprosić o więcej informacji żeby zdecydować
czy chcesz powiedzieć tak czy nie,
czy chcesz powiedzieć tak czy nie,
•
•
Jeżeli w naszej odmowie zawrzemy elementy
Jeżeli w naszej odmowie zawrzemy elementy
usprawiedliwiania się lub pretensji nasza rozmowa z
usprawiedliwiania się lub pretensji nasza rozmowa z
drugą osobą nie skończy się szybko.
drugą osobą nie skończy się szybko.
•
•
Jeśli chcemy, aby nasza odpowiedz nie została
Jeśli chcemy, aby nasza odpowiedz nie została
zrozumiana jako wyraz braku sympatii można dodać
zrozumiana jako wyraz braku sympatii można dodać
komentarz podtrzymujący relację np.
komentarz podtrzymujący relację np. „Nie, nie pójdę
„Nie, nie pójdę
dziś z tobą na zakupy. Dzisiejsze popołudnie mam już
dziś z tobą na zakupy. Dzisiejsze popołudnie mam już
zajęte, ale mogę pójść z tobą jutro”
zajęte, ale mogę pójść z tobą jutro”
2.) ASERTYWNE WYRAŻANIE
2.) ASERTYWNE WYRAŻANIE
UCZUĆ NEGATYWNYCH
UCZUĆ NEGATYWNYCH
Wszyscy bywamy czasem rozgniewani, źli, oburzeni
Wszyscy bywamy czasem rozgniewani, źli, oburzeni
rozdrażnieni, ale nie zawsze wiemy co zrobić z tymi
rozdrażnieni, ale nie zawsze wiemy co zrobić z tymi
uczuciami.
uczuciami.
Oto kilka wskazówek jak można je wyrazić w sposób
Oto kilka wskazówek jak można je wyrazić w sposób
asertywny:
asertywny:
9
9
Należy wyrażać się jasno i konkretnie, biorąc
Należy wyrażać się jasno i konkretnie, biorąc
odpowiedzialność za to, co się mówi, bez obwiniania
odpowiedzialność za to, co się mówi, bez obwiniania
drugiej strony.
drugiej strony.
Przykładowo zamiast mówić „złościsz mnie”, mówimy „
Przykładowo zamiast mówić „złościsz mnie”, mówimy „
jestem zły, kiedy się spóźniasz”
jestem zły, kiedy się spóźniasz”
9
9
Następnie wysłuchać jaki jest pogląd drugiej strony.
Następnie wysłuchać jaki jest pogląd drugiej strony.
Należy pamiętać, by znaleźć zrozumienie dla swojego
Należy pamiętać, by znaleźć zrozumienie dla swojego
stanowiska.
stanowiska.
9
9
Staraj się by wyrażając negatywne uczucia, jednocześnie
Staraj się by wyrażając negatywne uczucia, jednocześnie
okazywać tej osobie, ze ci na niej zależy.
okazywać tej osobie, ze ci na niej zależy.
9
9
Masz prawo okazywać swoje uczucia.
Masz prawo okazywać swoje uczucia.
3.) PRZYJMOWANIE UCZUĆ I
3.) PRZYJMOWANIE UCZUĆ I
OPINII INNYCH OSÓB
OPINII INNYCH OSÓB
Najczęściej nie potrafimy sobie radzić z krytyką,
Najczęściej nie potrafimy sobie radzić z krytyką,
chociażby z tej racji nie potrafimy ocenić sami
chociażby z tej racji nie potrafimy ocenić sami
siebie.
siebie.
Dla wielu osób krytyka wiąże się z silnymi
Dla wielu osób krytyka wiąże się z silnymi
emocjami, bywa rodzajem wyroku. Jeśli nie
emocjami, bywa rodzajem wyroku. Jeśli nie
będziemy mieli własnych, akceptowanych
będziemy mieli własnych, akceptowanych
kryteriów oceny swojego „ja” to bez oporu
kryteriów oceny swojego „ja” to bez oporu
akceptować będziemy krytykę swojej osoby
akceptować będziemy krytykę swojej osoby
dokonaną przez innych.
dokonaną przez innych.
Jeżeli zauważyłeś, że jesteś nadmiernie krytyczny
Jeżeli zauważyłeś, że jesteś nadmiernie krytyczny
wobec samego siebie lub masz tendencję do
wobec samego siebie lub masz tendencję do
pomniejszania siebie we własnych oczach, to:
pomniejszania siebie we własnych oczach, to:
•
•
Przestań to robić: zamiast tego staraj się
Przestań to robić: zamiast tego staraj się
wypowiadać słowa aprobaty wobec samego
wypowiadać słowa aprobaty wobec samego
siebie.
siebie.
•
•
Nie musisz zachowywać się w jakiś określony
Nie musisz zachowywać się w jakiś określony
sposób, aby być osobą wartościową.
sposób, aby być osobą wartościową.
Wystarczy, że jesteś tym kim jesteś.
Wystarczy, że jesteś tym kim jesteś.
•
•
Warto nauczyć się, by nie brać cudzych opinii
Warto nauczyć się, by nie brać cudzych opinii
za bardzo do siebie, bywa że mówią one
za bardzo do siebie, bywa że mówią one
więcej o osobie, która je wypowiada.
więcej o osobie, która je wypowiada.
ASERTYWNE SPOSOBY RADZENIA SOBIE Z
ASERTYWNE SPOSOBY RADZENIA SOBIE Z
KRYTYKĄ
KRYTYKĄ
Niejednokrotnie słyszymy stwierdzenia:
Niejednokrotnie słyszymy stwierdzenia:
„Ty zawsze…”, „Ty nigdy….”, „Byłeś, jesteś i
„Ty zawsze…”, „Ty nigdy….”, „Byłeś, jesteś i
pozostaniesz….”, „Źle to robisz”
pozostaniesz….”, „Źle to robisz”
Są to oceny. Gdy jesteśmy w ten sposób oceniani
Są to oceny. Gdy jesteśmy w ten sposób oceniani
często czujemy się fatalnie, reagujemy ulegle,
często czujemy się fatalnie, reagujemy ulegle,
często agresywnie, zamykamy się w sobie,
często agresywnie, zamykamy się w sobie,
zaczynamy się usprawiedliwiać, uciekamy.
zaczynamy się usprawiedliwiać, uciekamy.
Najczęściej jednak zapominamy, ze ocena, którą
Najczęściej jednak zapominamy, ze ocena, którą
słyszymy jest zbyt ogólna. Aby móc wyrazić swoją
słyszymy jest zbyt ogólna. Aby móc wyrazić swoją
opinie musimy poznać więcej konkretów
opinie musimy poznać więcej konkretów
dotyczących pretensji.
dotyczących pretensji.
To jest właśnie sensem asertywnych strategii
To jest właśnie sensem asertywnych strategii
radzenia sobie z krytyką.
radzenia sobie z krytyką.
Aby jak najlepiej poradzić sobie z krytyką
Aby jak najlepiej poradzić sobie z krytyką
należy przede wszystkim otwarcie
należy przede wszystkim otwarcie
skonfrontować się z jej zarzutami (także
skonfrontować się z jej zarzutami (także
ukrytymi i nie wyrażonymi wprost) i zdobyć
ukrytymi i nie wyrażonymi wprost) i zdobyć
niezbędne informacje.
niezbędne informacje.
Zdobycie niezbędnych informacji to podstawa,
Zdobycie niezbędnych informacji to podstawa,
aby przeciwstawić się krytyce lub skorzystać z
aby przeciwstawić się krytyce lub skorzystać z
niej, aby poprawić nasze zachowanie.
niej, aby poprawić nasze zachowanie.
Taki sposób radzenia sobie z krytyką nazywa
Taki sposób radzenia sobie z krytyką nazywa
się „ POSZUKIWANIE KRYTYKI”
się „ POSZUKIWANIE KRYTYKI”
Kiedy słyszymy „że źle wykonaliśmy jakąś
Kiedy słyszymy „że źle wykonaliśmy jakąś
pracę, możemy zadać pytanie, co konkretnie
pracę, możemy zadać pytanie, co konkretnie
jest nam zarzucane lub, też co źle zrobiliśmy.
jest nam zarzucane lub, też co źle zrobiliśmy.
Można też stosować technikę „zasłona z mgły”,
Można też stosować technikę „zasłona z mgły”,
tj. zgadzać się z kierowanym pod swoim
tj. zgadzać się z kierowanym pod swoim
adresem uwagami krytycznymi, przykładowo:
adresem uwagami krytycznymi, przykładowo:
rozmówca mówi „ źle się ubrałaś, a ty
rozmówca mówi „ źle się ubrałaś, a ty
odpowiadasz „ tak, nienajlepiej”. Takie
odpowiadasz „ tak, nienajlepiej”. Takie
zgadzanie się z uwagami krytycznymi wytrąca
zgadzanie się z uwagami krytycznymi wytrąca
broń z ręki krytykującego, który zwykle
broń z ręki krytykującego, który zwykle
oczekuje, że będziemy zaprzeczać, bronić się.
oczekuje, że będziemy zaprzeczać, bronić się.
Odcinając się od krytyki i ocen odcinamy
Odcinając się od krytyki i ocen odcinamy
się od możliwości dowiedzenia się, co
się od możliwości dowiedzenia się, co
przeszkadza innym w naszym
przeszkadza innym w naszym
zachowaniu.
zachowaniu.
KRYTYKA
KRYTYKA
-
-
Najlepszym wyjściem z
Najlepszym wyjściem z
sytuacji przyjmowania krytyki jest
sytuacji przyjmowania krytyki jest
krótka zgoda( gdy zgadzamy się z
krótka zgoda( gdy zgadzamy się z
naszym rozmówcą) lub zaprzeczenie
naszym rozmówcą) lub zaprzeczenie
(gdy, uważamy ze nie ma racji)
(gdy, uważamy ze nie ma racji)
PODSTAWĄ TAKIEGO
PODSTAWĄ TAKIEGO
ZACHOWANIA JEST
ZACHOWANIA JEST
PRZEKONANIE, ŻE KAŻDY MA
PRZEKONANIE, ŻE KAŻDY MA
PRAWO DO WŁASNEGO ZDANIA.
PRAWO DO WŁASNEGO ZDANIA.
Przykładowe odpowiedzi:
Przykładowe odpowiedzi:
W sytuacji niesłusznej krytyki:
W sytuacji niesłusznej krytyki:
•
•
Takie jest twoje zdanie, ale moje jest inne,
Takie jest twoje zdanie, ale moje jest inne,
•
•
Nie zgadzam się z tobą
Nie zgadzam się z tobą
•
•
Mam inne zdanie na swój temat.
Mam inne zdanie na swój temat.
W sytuacji słusznej krytyki:
W sytuacji słusznej krytyki:
•
•
Tak, myślę podobnie,
Tak, myślę podobnie,
•
•
Masz rację, ja też odnoszę takie wrażenia,
Masz rację, ja też odnoszę takie wrażenia,
•
•
Też tak uważam
Też tak uważam
POCHWAŁY
POCHWAŁY
–
–
wbrew pozorom przyjmowanie pochwał dla
wbrew pozorom przyjmowanie pochwał dla
wielu osób wcale nie jest łatwiejsze od przyjmowania
wielu osób wcale nie jest łatwiejsze od przyjmowania
krytyki. Na ogół osoby nie chcące przyjąć pochwały
krytyki. Na ogół osoby nie chcące przyjąć pochwały
uciekają się do kilku podstawowych sposobów:
uciekają się do kilku podstawowych sposobów:
zaprzeczają pochwale
zaprzeczają pochwale
przeformułowują ją tak, aby nie dotyczyła ich osoby,
przeformułowują ją tak, aby nie dotyczyła ich osoby,
obniżają wartość swojego sukcesu porównując go do
obniżają wartość swojego sukcesu porównując go do
innych większych
innych większych
obniżają wartość swojej osoby, przytaczając klęski w
obniżają wartość swojej osoby, przytaczając klęski w
innych dziedzinach.
innych dziedzinach.
PODSTAWĄ ASERTYWNEGO PRZYJMOWANIA
PODSTAWĄ ASERTYWNEGO PRZYJMOWANIA
POCHWAŁ JEST POSTAWA „ JESTEM W PORZĄDKU”
POCHWAŁ JEST POSTAWA „ JESTEM W PORZĄDKU”
ORAZ ZDANIE SOBIE SPRAWY, ŻE POCHWAŁA TO
ORAZ ZDANIE SOBIE SPRAWY, ŻE POCHWAŁA TO
JEDNA Z MOŻLIWYCH OPINII.
JEDNA Z MOŻLIWYCH OPINII.
Przykładowe odpowiedzi:
Przykładowe odpowiedzi:
W sytuacji niesłusznej pochwały:
W sytuacji niesłusznej pochwały:
•
•
Dziękuję, ale ja mam inne zdanie na ten
Dziękuję, ale ja mam inne zdanie na ten
temat,
temat,
•
•
Dziękuję, ale ja tak nie uważam
Dziękuję, ale ja tak nie uważam
W sytuacji słusznej pochwały:
W sytuacji słusznej pochwały:
•
•
Dziękuję, myślę tak samo,
Dziękuję, myślę tak samo,
•
•
Dziękuję, zgadzam się z tobą.
Dziękuję, zgadzam się z tobą.
4.) STANOWIENIE SWOICH
4.) STANOWIENIE SWOICH
PRAW:
PRAW:
Stanowienie swoich praw polega na
Stanowienie swoich praw polega na
komunikowaniu innym, jak chcemy
komunikowaniu innym, jak chcemy
być traktowani: czy pozwolimy im na
być traktowani: czy pozwolimy im na
zachowania, których nie
zachowania, których nie
akceptujemy, czy też wyrazimy
akceptujemy, czy też wyrazimy
wobec nich asertywny sprzeciw.
wobec nich asertywny sprzeciw.
5.) WYRAŻANIE OSOBISTYCH
5.) WYRAŻANIE OSOBISTYCH
OPINII I POGLĄDÓW:
OPINII I POGLĄDÓW:
Masz prawo do wygłaszania opinii i poglądów wobec
Masz prawo do wygłaszania opinii i poglądów wobec
innych.
innych.
Twoje uwagi jednakże powinny dotyczyć ZACHOWANIA, a
Twoje uwagi jednakże powinny dotyczyć ZACHOWANIA, a
nie OSOBY,
nie OSOBY,
przykładowo:
przykładowo:
„złości mnie, kiedy się spóźniasz”
„złości mnie, kiedy się spóźniasz”
a nie:
a nie:
„jesteś wyjątkowo niezorganizowaną osobą”.
„jesteś wyjątkowo niezorganizowaną osobą”.
Dodatkowo język „ja”
Dodatkowo język „ja”
–
–
chodzi o zasadę mówienia o sobie
chodzi o zasadę mówienia o sobie
we własnym imieniu, mówienia:
we własnym imieniu, mówienia:
„Mnie się nie podoba to co robisz” zamiast
„Mnie się nie podoba to co robisz” zamiast
„robisz źle”, czy „jesteś zły”
„robisz źle”, czy „jesteś zły”
Ponadto staraj się być nastawiony pozytywnie do danej
Ponadto staraj się być nastawiony pozytywnie do danej
osoby oraz występować z konstruktywnymi, wobec
osoby oraz występować z konstruktywnymi, wobec
krytykowanego problemu, propozycjami.
krytykowanego problemu, propozycjami.
6.) REAKCJA NA
6.) REAKCJA NA
POCZUCIE KRZYWDY:
POCZUCIE KRZYWDY:
W sytuacji, gdy ktoś nas krytykuje, często doświadczamy
W sytuacji, gdy ktoś nas krytykuje, często doświadczamy
uczucia krzywdy; zwłaszcza wtedy, gdy krytyka ta jest
uczucia krzywdy; zwłaszcza wtedy, gdy krytyka ta jest
nieoczekiwana lub wyrażona przez osobę nam życzliwą.
nieoczekiwana lub wyrażona przez osobę nam życzliwą.
Poczucie krzywdy zależy również od sposobu, w jaki
Poczucie krzywdy zależy również od sposobu, w jaki
została wyrażona.
została wyrażona.
Należy pamiętać, że wielu ludziom łatwiej jest wydawać
Należy pamiętać, że wielu ludziom łatwiej jest wydawać
sądy negatywne, niż pozytywne.
sądy negatywne, niż pozytywne.
Odwołaj się do swojego doświadczenia, czy aby i ty sam
Odwołaj się do swojego doświadczenia, czy aby i ty sam
częściej zamiast chwalić, krytykujesz?
częściej zamiast chwalić, krytykujesz?
Broniąc się przed poczuciem nieuzasadnionej krzywdy,
Broniąc się przed poczuciem nieuzasadnionej krzywdy,
staraj się używać stwierdzeń podnoszących twoją
staraj się używać stwierdzeń podnoszących twoją
samoocenę, używaj ich systematycznie nie tylko w
samoocenę, używaj ich systematycznie nie tylko w
chwilach, gdy czujesz się niesprawiedliwie oceniany.
chwilach, gdy czujesz się niesprawiedliwie oceniany.
Staraj się nie reagować od razu, daj sobie czas na
Staraj się nie reagować od razu, daj sobie czas na
zastanowienie.
zastanowienie.
7.) KOMPROMIS KORZYSTNY DLA OBY
7.) KOMPROMIS KORZYSTNY DLA OBY
STRON (ROZWIĄZYWANIE
STRON (ROZWIĄZYWANIE
KONFLIKTÓW)
KONFLIKTÓW)
Sprzeczność interesów prowadzi zazwyczaj do
Sprzeczność interesów prowadzi zazwyczaj do
konfliktów, ale w każdym konflikcie można
konfliktów, ale w każdym konflikcie można
działać dla wspólnego zrozumienia i zgody.
działać dla wspólnego zrozumienia i zgody.
Unikanie konfliktów za wszelką cenę powoduje
Unikanie konfliktów za wszelką cenę powoduje
poważną przeszkodą w asertywnym zachowaniu.
poważną przeszkodą w asertywnym zachowaniu.
Zawieranie rozsądnych kompromisów, powoduje
Zawieranie rozsądnych kompromisów, powoduje
że żadna osoba zaangażowana w konflikt nie
że żadna osoba zaangażowana w konflikt nie
czuje się pokrzywdzona.
czuje się pokrzywdzona.
Podstawowym warunkiem zawarcia
Podstawowym warunkiem zawarcia
kompromisu jest ujawnienie
kompromisu jest ujawnienie
narastającego konfliktu.
narastającego konfliktu.
Niejednokrotnie konieczne są dłuższe negocjacje,
Niejednokrotnie konieczne są dłuższe negocjacje,
dyskusje, rozmowy, w czasie których należy
dyskusje, rozmowy, w czasie których należy
pamiętać, aby:
pamiętać, aby:
•
•
Rozwiązać problem przy zachowaniu wzajemnego
Rozwiązać problem przy zachowaniu wzajemnego
szacunku,
szacunku,
•
•
Zwracać uwagę na prawa osobiste, własne oraz
Zwracać uwagę na prawa osobiste, własne oraz
drugiej strony,
drugiej strony,
•
•
Należy używać stwierdzeń typu: „tak to widzę”,
Należy używać stwierdzeń typu: „tak to widzę”,
„tak uważam”, czy „tak to czuję”.
„tak uważam”, czy „tak to czuję”.
•
•
Należy mieć świadomość, iż ewentualna
Należy mieć świadomość, iż ewentualna
przegrana w sporze na argumenty nie umniejsza
przegrana w sporze na argumenty nie umniejsza
naszej wartości.
naszej wartości.
PIĘĆ PRAW FENSTERHEIMA
PIĘĆ PRAW FENSTERHEIMA
(specjalista
(specjalista
public
public
relation
relation
)
)
1)
1)
Masz prawo do robienia tego, co chcesz
Masz prawo do robienia tego, co chcesz
–
–
dopóty, dopóki
dopóty, dopóki
nie rani to kogoś innego,
nie rani to kogoś innego,
2)
2)
Masz prawo do zachowania swojej godności poprzez
Masz prawo do zachowania swojej godności poprzez
asertywne zachowanie
asertywne zachowanie
–
–
nawet jeżeli rani to kogoś
nawet jeżeli rani to kogoś
innego
innego
–
–
dopóty, dopóki Twoje intencje nie są agresywne,
dopóty, dopóki Twoje intencje nie są agresywne,
lecz asertywne,
lecz asertywne,
3)
3)
Masz prawo do przedstawiania innym swoich próśb
Masz prawo do przedstawiania innym swoich próśb
–
–
dopóty, dopóki uznajesz, że druga osoba ma prawo
dopóty, dopóki uznajesz, że druga osoba ma prawo
odmówić,
odmówić,
4)
4)
Istnieją takie sytuacje między ludźmi, w których prawa
Istnieją takie sytuacje między ludźmi, w których prawa
nie są oczywiste. Zawsze jednak masz prawo do
nie są oczywiste. Zawsze jednak masz prawo do
przedyskutowania tej sprawy z drugą osobą i wyjaśnienia
przedyskutowania tej sprawy z drugą osobą i wyjaśnienia
jej.
jej.
5)
5)
Masz prawo do korzystania ze swoich praw.
Masz prawo do korzystania ze swoich praw.