almanach id 58426 Nieznany

F A K T O R I N G

Almanach Polskiego Związku Faktorów

POD REDAKCJĄ

Tomasza Biernata

Rok I

2011

PROJEKT OKŁADKI

Amadeusz Targoński

OPRACOWANIE REDAKCYJNE

Magdalena Ryszkowska
Piotr Sanetra

REDAKCJA TECHNICZNA I OPRACOWANIE KOMPUTEROWE

Idealit | Robert Kryński

ISBN 978-83-7222-444-6

Norbertinum
Wydawnictwo – Drukarnia – Księgarnia
spółka z o.o.
ul. Długa 5, 20-346 Lublin
tel. +48 81 744 11 58, fax +48 81 744 11 48
norbertinum@norbertinum.pl
www.norbertinum.pl

Spis treści

Przedmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Prof. dr hab. Dorota Korenik

Fenomen faktoringu w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Mirosław Jakowiecki

Rok 2010 na polskim rynku faktoringowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

Magdalena Ciechomska-Barczak

Wyniki polskiego rynku faktoringowego w 2010 roku

na podstawie danych zebranych dla EU Federation
for Factoring and Commercial Finance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

Erik Timmermans

Świat faktoringu w 2010 roku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Klaus Taube

Doświadczenia niemieckie z perspektywy 2009 roku . . . . . . . . . . . . . . . 39

Deutscher Factoring-Verband

Faktoring w Niemczech w 2010 roku. Bezprecedensowy
wzrost obrotów o 37% . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

Josep Selles

Hiszpania. Powrót do wzrostu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

Michał Szumski

Faktoring – defi nicja, uwarunkowania prawne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Elżbieta Urbańska

Rodzaje faktoringu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

Tomasz Mazurkiewicz

Faktoring jako nowoczesne i niestandardowe narzędzie dla biznesu . . 67

Tomasz Biernat

Faktoring międzynarodowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69

Magdalena Kupisz

Faktoring samorządowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6 |

SPIS TREŚCI

Jerzy Dąbrowski

Faktoring a inne instrumenty kredytowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83

Krzysztof Kuniewicz

Faktoring skutecznym narzędziem poprawy płynności
fi nansowej fi rmy. Dostępność i kompleksowość
usługi faktoringowej w porównaniu z innymi
instrumentami fi nansowymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Andrzej Zawadka

Faktoring jako outsourcing działań

związanych z zarządzaniem należnościami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

Krzysztof Tempes

Faktoring jako narzędzie fi nansowe
wspierające proces restrukturyzacji fi rmy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Jarosław Jaworski

Mity na temat faktoringu: co faktoring ma wspólnego

z windykacją? czy kontrahenci mogą się obawiać faktoringu?

czy outsourcing działań związanych z zarządzaniem
należnościami jest bezpieczny? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101

Mirosław Jakowiecki

Ile kosztuje faktoring? O rzeczywistych kosztach usługi . . . . . . . . . . . . . 105

Anna Pieniążek

Księgowanie transakcji faktoringowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113

PRZEDMOWA

Przedmowa

Wielokrotnie zastanawiałem się, dlaczego faktoring, najmłodsza branża

sektora usług fi nansowych, jest tak skromnie reprezentowany w literaturze.

Przegląd literatury polskiej poświęconej faktoringowi identyfi kuje kolej-

ną lukę, przedmiotowa bibliografi a nie zawiera ani jednej pracy, w której
praktycy dzieliliby się własnymi doświadczeniami lub prezentowali własne
obserwacje. Faktoring w Polsce ma już blisko dwudziestoletnią historię,
branża odgrywa znaczącą rolę w polskiej gospodarce i dysponuje ponad
półtysięczną kadrą specjalistów.

Inicjatywa Polskiego Związku Faktorów w znaczący sposób wypełnia

tę lukę.

Przekazujemy Państwu wydawnictwo „Faktoring. Almanach Polskiego

Związku Faktorów”, które w perspektywie dalszych planów federacji stanie

się cykliczną publikacją Związku. Będzie ono poświęcone najważniejszym
zagadnieniom naszej branży.

O opracowanie poszczególnych artykułów i podzielenie się wiedzą oraz

doświadczeniem poprosiliśmy trzynastu praktyków i teoretyków faktorin-
gu. Do udziału w wydawnictwie zaprosiliśmy też autorów zagranicznych.

Publikację otwierają artykuły Doroty Korenik i Mirosława Jakowie-

ckiego, w których autorzy kreślą obraz branży w Polsce w 2010 i 2011 roku
oraz wyjaśniają fenomen usługi. Kolejne artykuły są poświęcone fakto-
ringowi w Hiszpanii i Niemczech. Interesujące informacje o stanie bran-

ży w skali globalnej przedstawia Erik Timmermans, sekretarz generalny
International Factors Group. Najobszerniejszą zaś część almanachu wy-

pełniają rozdziały napisane przez krajowych ekspertów, którzy analizują
tematykę faktoringu w różnych aspektach praktycznych. Autorzy przed-
stawiają faktoring w kontekście różnorodności form usługi, spełnianych
funkcji, efektywności oraz podejmują próbę rozwiania niektórych mitów
na temat usługi; wyjaśniają także najczęściej spotykane wątpliwości. W tej

8 |

PRZEDMOWA

części almanachu czytelnik znajdzie wiele przykładów uwarunkowań usłu-
gi, zilustrowanych doświadczeniami nabytymi w fi rmach faktoringowych.

Na zakończenie prezentujemy informacje o fi rmach faktoringowych

należących do Polskiego Związku Faktorów. Przeglądowy charakter tej
części „Almanachu” stanowi swego rodzaju who is who branży faktorin-
gowej w Polsce.

„Almanach” jest adresowany do osób zawodowo związanych z branżą,

do środowisk biznesu i akademickich. Liczymy na to, że będzie też poży-
tecznym źródłem wiadomości dla każdego czytelnika.

Polski Związek Faktorów deklaruje, że w kolejnych latach będą się

ukazywać następne roczniki, które złożą się na swoistą kronikę zmian

w branży. Naszym życzeniem jest, by te plany pozwoliły zrealizować cel,

jakim jest wykorzystywanie wiedzy w praktyce, przy tworzeniu narzędzi,
produktów, procesów działania.

Obecny rocznik „Faktoringu. Almanachu Polskiego Związku Faktorów”
to rezultat wysiłku wielu osób, które swoje działania podporządkowały
realizacji wspólnego celu. Słowa uznania i podziękowania składam każde-
mu z siedemnastu autorów rozdziałów omawiających praktyczne aspekty
faktoringu. Szczególnie gorąco dziękuję pani prof. dr hab. Dorocie Korenik

z Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu za wyjątkowo interesujące
omówienie zagadnień związanych z faktoringiem w Polsce. Zagranicznym
partnerom – Erikowi Timmermansowi, Josepowi Sellesowi oraz Klausowi

Taube – dziękuję za wyjątkowo cenne, aktualne informacje o faktoringu

na świecie.

Szczególne podziękowania składam panu Mirosławowi Jakowieckiemu,

Przewodniczącemu Komitetu Wykonawczego Polskiego Związku Fakto-

rów. Jego determinacja, konsekwencja oraz dążenie do realizacji edukacyj-
nej misji PZF odegrały niezwykle istotną rolę w realizacji projektu.

Tomasz Biernat

PROF. DR HAB. DOROTA KORENIK

Fenomen faktoringu w Polsce

Fenomen faktoringu tkwi w jego ogromnym potencjale, który – wbrew

pozorom – jest nie do wyczerpania w warunkach rynkowej gospodarki
towarowo-pieniężnej. Ma on wiele różnych wymiarów, można go opisać
jako: usługę, rodzaj działalności gospodarczej, branżę.

1. Faktoring jako usługa

Istotą faktoringu jako usługi jest uwolnienie zamrożonych w należnościach
środków pieniężnych. Można to uczynić, prowadząc w jego ramach szereg

rozmaitych czynności, sporadycznie lub systematycznie. W takim ujęciu
faktoring ma niebywały potencjał, wynikający z jego dużej, niemal nie-
ograniczonej podatności na innowacje. Łączy się to z niejednorodnym cha-
rakterem usługi faktoringowej, co oznacza, że w strukturze takiej usługi da
się wyodrębnić gamę różnych mniejszych usług częściowych (czynności),
których katalog w świetle prawa i w praktyce gospodarczej nie musi być
i nie jest zamknięty. De facto poszczególne czynności mogą być wykony-

wane jako odrębne, oferowane na rynku, odpłatne usługi.

Podatność na innowacje dotyczy przede wszystkim zakresu, ale też

charakteru czynności wchodzących w skład usługi faktoringowej, a nawet

warunków fi nansowych, na jakich faktoring może być prowadzony.

Mając na uwadze zakres, trzeba wskazać, że faktoring należy do grupy

tak zwanych operacji nabywania i zbywania wierzytelności pieniężnych.

Ale nie oznacza to, że jego przedmiot ma być związany jedynie z sensu

stricto odpłatną odsprzedażą określonych wierzytelności pieniężnych fak-
toranta. W powszechnym odbiorze faktoring kojarzy się raczej z fi nanso-

waniem bieżącej działalności, zwykle alternatywnym wobec fi nansowania

za pomocą kredytu bankowego, względnie pożyczki pieniężnej (jakkolwiek

10 |

PROF. DR HAB. DOROTA KORENIK

spektrum możliwości jest szersze, obejmujące także kredyt kupiecki, wek-
sel w funkcji fi nansowej lub kredytowej, emisję krótkoterminowych papie-
rów dłużnych, venture capital, sekurytyzację aktywów). Warto podkreślić,

że w takie postrzeganie faktoringu, ograniczone do tak zwanej funkcji

kredytowania, słabo wpisuje się faktoring wymagalnościowy (faktorant
otrzymuje od faktora środki pieniężne dopiero wtedy, gdy nastąpi spłata
długu przez dłużnika faktoringowego). Faktoring może bowiem nie tylko
zaspokajać potrzeby użytkownika w zakresie fi nansowania należności, ale
też stanowić zabezpieczenie przed ryzykiem ich nieściągnięcia, operacji
rozliczeniowej polegającej na inkasowaniu należności, dostosowania wiel-
kości dodatkowego fi nansowania do zaistniałej lub przewidywanej luki

fi nansowej, a nawet stworzyć stabilne podstawy niezakłóconego rozwoju
użytkownika usługi. W ramach faktoringu mogą więc się mieścić różne
usługi częściowe, które pozwolą użytkownikowi, zależnie od jego potrzeb,
wykorzystywać faktoring w różnym zakresie w funkcji kredytowej (fi nan-

sowania), gwarancyjnej czy usługowej (dotyczące: administrowania wie-
rzytelnościami, ochrony przed niedotrzymaniem zobowiązań płatniczych
ze strony dłużnika, ochrony przed niedotrzymaniem zobowiązań wobec
swoich kontrahentów oraz innych czynności zwiększających funkcjonal-
ność oraz stymulujących rozwój przedsiębiorstwa).

Mając na uwadze charakter czynności składających się na usługę fak-

toringową, trzeba wskazać, że faktoring może znacznie wykraczać poza
powszechne rozumienie usługi fi nansowej. Dzięki niemu użytkownik
mógłby uzyskać wsparcie fi nansowe, ale też zastąpić szereg czynności
o charakterze administracyjnym, księgowym i innym gospodarczym (na
przykład zdobywanie nowych rynków zbytu, zaopatrzenia), tradycyjnie

wykonywanych przez podmiot gospodarczy.

Faktoring ze względu na warunki fi nansowe nie jest ograniczony szcze-

gólnymi uregulowaniami prawnymi (tak jak w przypadku kredytu ban-
kowego). Przez to faktorzy zyskują znaczne pole manewru w swej polityce
cenowej (sposób i zasady kształtowania ceny). Możliwe jest więc innowa-
cyjne podejście faktora do kształtowania warunków fi nansowych, mające
na względzie na przykład zmieniające się oczekiwania klientów, sytuację
makroekonomiczną czy konkurencję w branży faktoringowej. Wszystko
to sprawia, że dla użytkownika (korzystającego) rola faktoringu może być
bardzo różna i da się ją stopniować, od stopnia najniższego do najwyższego,
następująco:

FENOMEN FAKTORINGU W POLSCE

| 11

– faktoring jako rozwiązanie nagłego problemu dotyczącego płynności

bieżącej („gaszenie pożaru”), wykorzystywane raczej okazjonalnie
przez użytkownika;

– faktoring jako zabezpieczenie płynności (na przykład faktor przej-

muje ryzyko niewypłacalności dłużnika);

– faktoring jako metoda zarządzania należnościami czy kapitałem

obrotowym (obejmuje kwestie zabezpieczania płynności oraz inne

w celu przyspieszenia cyrkulacji kapitału obrotowego, jak: dyscypli-

nowanie dłużników faktoringowych, udzielanie pożyczek pienięż-
nych przez faktora w celu terminowego spłacenia zobowiązań);

– faktoring jako sposób prowadzenia gospodarki w przedsiębiorstwie

(obejmuje kwestie zarządzania należnościami oraz w ramach zarzą-

dzania kosztami – outsourcingu niektórych czynności służb admi-
nistracji księgowej, fi nansowej do faktora);

– faktoring jako sposób rozwijania działalności przedsiębiorcy (obej-

muje kwestie poprzednie oraz związane ze świadomym budowaniem

wiarygodności przedsiębiorcy w oczach kontrahentów obecnych i po-

tencjalnych, z budowaniem dobrej zdolności kredytowej, rozwijaniem
rynków zbytu czy zaopatrzenia).

Fenomen faktoringu można dobrze wyjaśnić, przedstawiając tę usługę

równocześnie na kilka sposobów.

Po pierwsze, faktoring stanowi pakiet usług częściowych odpowied-

nio zestawionych do potrzeb użytkownika. Ich wykorzystanie następuje

w ramach transakcji opartej na ukształtowanych już w znacznym stopniu

kanonach faktoringowych. Pakiety te tworzą różne rodzaje faktoringu.
Grupa faktoringu klasycznego zawiera takie jego rodzaje, jak: właściwy,
niewłaściwy, mieszany, zaliczkowy, dyskontowy, wymagalnościowy, otwar-
ty, półotwarty, niejawny; grupa faktoringu nowoczesnego – metafaktoring,
powierniczy, zmodyfi kowany, honorarium-faktoring, bulk-faktoring, lea-
singowy, refaktoring, reverse-faktoring, window-dressing; oraz w podzia-
le na krajowy i międzynarodowy, w tym regulowany Konwencją ottawską.

Można stwierdzić, że lista rodzajów faktoringu jest otwarta, w przyszło-
ści mogą się pojawić kolejne innowacje faktoringowe, czyli nowe rodzaje

faktoringu.

Po drugie, w ramach określonego rodzaju faktoringu może on stanowić

pakiet usług dowolnie dobranych do potrzeb konkretnego faktoranta. Na
tym polega elastyczność poszczególnych rodzajów faktoringu.

12 |

PROF. DR HAB. DOROTA KORENIK

Po trzecie, pakiet usług faktoringowych podlega indywidualizacji ce-

nowej (negocjacje cenowe – wysokość, zasady odpłatności).

Po czwarte, faktoring jest zasadniczo bardziej dostępny niż kredyt

bankowy dla różnych podmiotów, w tym będących w słabszej kondycji

fi nansowej. Nie ma przy tym ograniczeń branżowych, terytorialnych ze
względu na wielkość przedsiębiorcy (z sektora małych i średnich przedsię-

biorstw, dużych przedsiębiorstw, instytucji). Co najwyżej mogą się pojawić
ewentualne ograniczenia ustawowe dla pewnych grup podmiotów albo
statutowe po stronie podmiotów potencjalnie zainteresowanych, dotyczące
cesji wierzytelności pieniężnych.

Reasumując – siła faktoringu wynika z:

– jego różnorodności rodzajowej, pozwalającej na dobranie odpo-

wiedniego rodzaju do potrzeb i możliwości użytkownika w danym

czasie;

– niehomogeniczności, która stwarza większą przestrzeń dla elastycz-

nego uformowania struktury, zakresu i warunków konkretnej trans-
akcji faktoringowej, czyli jej zindywidualizowania;

– ukształtowanych w znacznym stopniu kanonów, związanych z za-

wieraniem i funkcjonowaniem transakcji faktoringu, tworzących

podstawę do powstania świadomości potencjalnych nabywców, że
faktoring to usługa (instrument) stale dostępny na rynku fi nanso-

wym, w każdej fazie cyklu koniunkturalnego;

– nieograniczonej prawem możliwości rozwoju funkcji faktoringu

i czynności wchodzących w jego skład.

2. Faktoring jako działalność gospodarcza

Faktoring w ujęciu działalności gospodarczej nie jest prawnie ograni-

czony pod względem podmiotowym. Faktorami mogą być spółki o róż-
nym statusie, na przykład banki faktoringowe (świadczące faktoring
pod własnym szyldem lub pod szyldem specjalnie do tego celu zbudo-

wanej, osobnej marki banku, czyli w formie spółki wyodrębnionej or-

ganizacyjnie, ale nie kapitałowo, z banku) czy podmioty niebankowe

(związane kapitałowo lub niezwiązane kapitałowo z bankami). Świadcze-

niem usług z zakresu faktoringu, obok banków i ich spółek, trudnią się
także:

FENOMEN FAKTORINGU W POLSCE

| 13

– przedsiębiorstwa i osoby fi zyczne, które podjęły taką działalność,

zwykle pełniąc rolę lokalnego pośrednika między przedsiębiorstwem
a bankiem;

– towarzystwa ubezpieczeniowe i ich spółki, wywiadownie gospodar-

cze, fi rmy zajmujące się cesją i handlem wierzytelnościami w obrocie
gospodarczym, fi rmy windykacyjne;

– podmioty praktykujące tak zwany samofaktoring, czyli konwerto-

wanie należności i zobowiązań między kontrahentami, bez udziału

podmiotu trzeciego.

Faktoring może stanowić jedyny, dominujący lub uboczny przedmiot

działalności. Zwłaszcza w przypadku, gdy jest to przedmiot jedyny, względ-
nie dominujący, faktoring może dawać ogromne pole do działania krea-
tywnego: wykazania inicjatywy przedsiębiorczej w rozwijaniu różnych rodza-
jów faktoringu, tworzenia innowacji faktoringowych. Ze względu na ogromny
zakres potencjalnych czynności podejmowanych w ramach faktoringu oraz
na różnorodność użytkowników może to być działalność inspirująca twórcze
umysły i stanowiąca pole do robienia dobrego biznesu. Co ważne, w przeci-

wieństwie do działalności kredytowej czy ubezpieczeniowej (które silniej podle-

gają specjalnym regulacjom prawnym) działalność faktoringową można lepiej

uodpornić na wahania cyklu koniunkturalnego i przez to uczynić ją stabilniej-

szą (pewniejszą). Do dyspozycji są tu różne czynności, które mogą się znaleźć

w ramach faktoringu, a które są immanentną częścią gospodarki każdego

przedsiębiorcy czy instytucji, i które mają znaczenie w procesie uwalniania za-
mrożonego kapitału (przyspieszania cyrkulacji kapitału). Poszerzanie katalogu
czynności faktoringowych (umożliwiających zastąpienie niektórych czynności
tradycyjnie wykonywanych w gospodarce przedsiębiorstwa, na przykład ad-
ministracyjnych, księgowych, a nawet biznesowych), rozwijanie występujących
i wdrażanie nowych rodzajów faktoringu, poszukiwanie nowych adresatów
faktoringu i nowych ich grup – to potencjał kreujący nowe źródła przychodów.

Takie źródła w czasach mniejszego zainteresowania odsprzedażą wierzytelno-

ści pieniężnych (na przykład spadek popytu na faktoring właściwy, oferowany

tylko w jego funkcji fi nansowej i del credere, tak jak się to dzieje w 2011 roku)

– wynikającego z poprawy sytuacji przedsiębiorstw i łatwiejszego dostępu do

kredytu bankowego przynajmniej dla niektórych (banków, bardziej intratnych
grup przedsiębiorstw) oraz z malejącej liczby upadłości fi rm – mogą zapewnić
stałą klientelę (klientów silniej związanych z faktorem poprzez powiązania

wynikające z wykonywania różnych czynności w ramach funkcji usługowej

14 |

PROF. DR HAB. DOROTA KORENIK

faktoringu). Dzięki temu faktor może zyskać także sposobność do lepszego
poznania klienta i jego kontrahentów, relacji między nimi. Oznacza to, że
uodpornienie działalności faktoringowej na wahania cyklu koniunkturalnego
jest możliwe przede wszystkim dzięki zacieśnianiu związków z klientami w ra-
mach rozwijania funkcji usługowej faktoringu oraz dopasowywaniu struk-
tury i warunków cenowych konkretnego faktoringu do potrzeb i możliwości
użytkownika. Z jednej strony skala i sposób rozwoju działalności faktorin-
gowej są w istotnym stopniu uwarunkowane panującymi regułami gry kon-
kurencyjnej w całej branży faktoringowej. Z drugiej – reguły te mogą ulegać
zmianom na skutek innowacyjnych postaw i zachowania podmiotów fakto-
ringowych (w działalności faktoringowej łatwiej stosuje się strategię wyprze-
dzania, a szybkie naśladownictwo innych podmiotów jest trudniejsze w po-
równaniu z branżami stricte fi nansowymi, jak: bankowa, ubezpieczeniowa).

3. Faktoring w ujęciu branżowym. Polska branża faktoringowa

Branże faktoringowe w krajach bardziej rozwiniętych są dojrzałe. Ich
udział w tworzeniu PKB jest wyższy niż w Polsce (należącej do tak zwa-

nych krajów emerging markets). Przykładowo: średni udział dla krajów

Unii Europejskiej wynosi 6,69%, a w Polsce około 4%

Wykres . Rozwój polskiej branży faktoringowej

a) Wartość obrotów faktoringowych w mln zł

10000

20000

30000

40000

50000

60000

70000

80000

90000

100000

2005

2006

2007

2008

2009

2010

Dane Polskiego Związku Faktorów, dostępne w Internecie: http://www.faktoring.pl/

index.php?page=6 [dostęp: 22.07.2011].

FENOMEN FAKTORINGU W POLSCE

| 15

b) Liczba klientów

1000

1500

2000

2500

3000

3500

2005

2006

2007

2008

2009

2010

c) Liczba dłużników

30000

35000

40000

45000

50000

55000

60000

65000

70000

75000

80000

2005

2006

2007

2008

2009

2010

d) Liczba sﬁ nansowanych faktur

30000

35000

40000

45000

50000

55000

60000

65000

70000

75000

80000

2005

2006

2007

2008

2009

2010

Źródło: dane Polskiego Związku Faktorów, dostępne w Internecie: http://www.faktoring.pl/index.

php?page= [dostęp: ..].

16 |

PROF. DR HAB. DOROTA KORENIK

Niemniej jednak polska branża faktoringowa jest rozwojowa (zob. wy-

kres 1), czego potwierdzeniem są:

– stale rosnące obroty faktoringowe – w okresie 2000–2010 wzrosły

niemal 10-krotnie, w okresie 2005–2010 – 4,5-krotnie, a nawet w 2010
roku tempo wzrostu obrotów faktoringowych było znacznie większe
niż w branży bankowej;

– rosnące z każdym rokiem liczby dotyczące ilości i wielkości trans-

akcji faktoringowych, kwoty nabytych faktur – w okresie 2005–2010
nastąpił 2,3-krotny wzrost sfi nansowanych faktur;

– rosnąca z każdym rokiem rzesza klientów i dłużników faktoringo-

wych – w okresie 2005–2010 portfel klientów zwiększył się prawie
2,3-krotnie, a dłużników – 2,2-krotnie;

– rosnące faktyczne zainteresowanie banków faktoringiem w warun-

kach dobrych prognoz gospodarczych i pod wpływem doświadczeń
z niedawnego światowego kryzysu fi nansowego, z których wynika,

że branża faktoringowa w porównaniu do bankowej czy ubezpiecze-

niowej lepiej „poradziła” sobie z kryzysem – w konsekwencji coraz

więcej banków włącza do własnych ofert rynkowych usługę z zakresu

faktoringu.

Poza tym występują zjawiska symptomatyczne dla nie w pełni wyko-

rzystywanego potencjału rozwojowego branży faktoringowej. Są to między
innymi:

– utrzymująca się (od drugiej połowy lat 90.) znacznie niższa relacja

akcji kredytowej banków w sektorze prywatnym do PKB w grupie
krajów emerging markets niż w grupie krajów UE 15; w sytuacji do-

minacji źródeł fi nansowania bankowego (kredytów bankowych)

w strukturze fi nansowania obcego w sektorze prywatnym dla obu

grup krajów – wskazuje na istnienie dużej luki ilościowej w zakresie
kredytowania sektora prywatnego w krajach z grupy pierwszej;

– silne ograniczenie akcji kredytowej dla sektora prywatnego, prze-

de wszystkim sektora MSP, w szczególności fi rm mniejszych, jako
reakcja na światowy kryzys fi nansowy, powodujące pogłębienie się
tak zwanej luki fi nansowej w sektorze MSP, a najbardziej w grupie
mikrofi rm i małych fi rm – ujawniła się niebezpieczna dla sektora
prywatnego procykliczna polityka kredytowa banków;

– obroty rynków faktoringowych są z reguły większe w krajach o ni-

skich dochodach per capita (Polska należy do takich krajów) – w ta-

FENOMEN FAKTORINGU W POLSCE

| 17

kich krajach ogromne znaczenie dla rozwoju gospodarki ma sektor

MSP, a przy poważnej luce fi nansowania za pomocą kredytu banko-
wego MSP muszą się uciekać do alternatywnych, dostępnych sposo-

bów fi nansowania, na przykład do faktoringu;

– rynki faktoringu są większe w krajach o wysokich wskaźnikach zadłu-

żenia sektora fi nansów publicznych (ponieważ wysoki poziom długu

publicznego w odbiorze rynków fi nansowych jest traktowany jako
oznaka względnie bezpiecznego systemu fi nansowego, jak się okazało
nawet w warunkach światowego kryzysu fi nansowego, oraz dosta-
tecznego zaufania do banku centralnego) – takie środowisko, a pol-
skie do nich należy, sprzyja rozwojowi różnych form fi nansowania;

– pomimo niedostatecznie uporządkowanego i niedojrzałego systemu

prawnofi nansowego, zwiększającego ryzyko w działalności gospo-
darczej i utrudniającego jej prowadzenie, istnieją poważne szanse na
rozwój faktoringu. To właśnie ograniczony dostęp do fi nansowania
bankowego, w połączeniu z rosnącym zapotrzebowaniem sektora
prywatnego na kapitał obrotowy i z niską jakością obrotu gospo-
darczego, stanowią bodźce, które niezmiennie stymulują w krajach
rozwijających się popyt na faktoring i potrzebę doskonalenia usługi
faktoringowej. W Polsce w 2010 roku faktorzy zaoferowali dwie nowe
usługi, które spotkały się z akceptacją klientów: faktoring odwrotny

(obroty stanowiły około 4,5% obrotu faktoringowego ogółem) i fak-

toring dla kontrahentów samorządowych. Nadal jednak praktycznie
nie występują (lub w znikomym stopniu) na przykład: faktoring tajny,
fi nansowanie dystrybutorów (maturity factoring), dyskonto faktur

(invoice discounting).

Rynki wschodzące, jak polski, są środowiskiem, w którym najlepiej

ujawniają się różne zalety konstrukcyjne usługi faktoringowej. Zauważmy,
że taki pogląd wyrażają również badacze unijnego rynku faktoringowego

(M.H.R. Bakker, L. Klapper, G.F. Udell). Należy tu wyeksponować nastę-

pujące zalety faktoringu:

1. Należności będące przedmiotem faktoringu nie wchodzą w skład

majątku przedsiębiorstwa w stanie upadłości (ta zaleta jest szczegól-
nie istotna w krajach rozwijających się, gdzie systemy sądownictwa
są opieszałe i dość prymitywne).

2. Usługa faktoringu ma przewagę nad innymi źródłami fi nansowania

w zakresie dostarczania środków fi nansowych MSP o najbardziej

18 |

PROF. DR HAB. DOROTA KORENIK

ryzykownym profi lu działalności, a także słabo poznanym przez
banki fi rmom, których główną bolączką fi nansową jest niemożność
przewidzenia terminu, wielkości luki w płynności fi nansowej, a na-

wet źródła pochodzenia nagłego zapotrzebowania na fi nansowanie
(kontrahenta, który spowoduje problem płynności).

3. Faktoring jako sposób fi nansowania sprawdza się lepiej niż inne

możliwości (na przykład kredyt bankowy) w przypadku udzielania

wsparcia fi nansowego podmiotom gospodarczym, co do których wy-

stępują trudności w pozyskaniu prawdziwych informacji na temat
ich kondycji fi nansowej i wiarygodności kredytowej. Swoje decy-
zje o udzieleniu lub odmowie fi nansowania faktorzy podejmują na
podstawie oceny jakości wierzytelności, które mają wykupić, a nie
na podstawie zdolności kredytowej podmiotu. Słaba infrastruktura

w zakresie dostępności i jakości informacji o podmiotach gospodar-

czych, przejawiająca się między innymi w ubogich i nieefektywnych
standardach rachunkowości oraz w niedoborze zaudytowanych spra-

wozdań fi nansowych, stanowi częsty problem w krajach rozwijają-

cych się, a szczególnie w ich sektorach MSP. W ostatnim czasie, po
kryzysie fi nansowym, banki w Polsce w widoczny sposób zaczęły
dostrzegać tę zaletę, wzbogacając swe oferty o (zwykle) proste for-
my faktoringu – odnawialne linie kredytowe, wykorzystywane do

fi nansowania transakcji handlowych.

4. Faktoring może być szczególnie przydatny dla MSP, które rozpoczy-

nają eksport do krajów rozwiniętych (w Polsce obserwuje się wzrost
popytu na ten rodzaj faktoringu, mierzony wzrostem obrotów fak-
toringowych). Faktorzy działający w tych krajach raczej zgromadzili
już pokaźny zasób informacji na temat importera. Najważniejszy-
mi partnerami handlowymi dla polskich faktorów są europejskie
fi rmy z Beneluxu, Czech, ze Słowacji, z Francji, Włoch, Wielkiej

Brytanii, Niemiec, Hiszpanii i Turcji. Przy odnotowanym wzroście

obrotów w handlu międzykontynentalnym coraz częściej spotyka
się faktorów z Chin, Tajwanu, Japonii i ze Stanów Zjednoczonych.

Należy nadto dodać, że bezpieczeństwo takich transakcji zapewnia

ich ubezpieczanie (aczkolwiek w Polsce w 2011 roku trudności zaczę-
ła przysparzać kwestia ubezpieczenia – ostrzejsze kryteria zastoso-

wane przez towarzystwa ubezpieczeniowe prowadzą do ogranicza-

nia akcji faktoringu właściwego) oraz fakt uczestnictwa faktorów

FENOMEN FAKTORINGU W POLSCE

| 19

krajowych w międzynarodowych organizacjach, takich jak na
przykład FCI.

Obecnie w Polsce działa około 40 podmiotów trudniących się dzia-

łalnością faktoringową

. Ponad połowę z nich stanowią banki, pozostałą

grupę tworzą wyspecjalizowane spółki (wśród nich wywodzące się z ban-
ków, niezależne od banków, a zarządzane przez prywatnych przedsiębior-
ców, krajowych lub zagranicznych) oraz fi rmy zajmujące się świadczeniem
szeroko rozumianych usług fi nansowych, związanych głównie z obrotem

wierzytelnościami i leasingiem. Zakres i znaczenie tej działalności u po-

szczególnych usługodawców (ich grup) są silnie zróżnicowane. Banki, jak
dotychczas, są bardzo ostrożne w eksponowaniu faktoringu, głównie ze

względu na trudność i ryzykowność jego świadczenia w formie produktu

bankowego. Z tego powodu wolą na ogół zajmować się standardowymi
przypadkami i oferują zasadniczo faktoring z jego funkcją fi nansowania,
niewymagający specjalistycznego oprogramowania (większość banków ta-
kowego nie posiada). Niemniej jednak nawet taka forma aktywności ban-
ków przyczynia się do wzrostu zainteresowania rynkiem faktoringowym.

Kluczowa rola w propagowaniu usługi faktoringowej przypadła specjali-

stycznym spółkom faktoringowym. W trakcie świadczenia usługi z za-
kresu faktoringu współpracują one najczęściej z bankami, co przeważnie
jest nieodzowne ze względu na większy wtedy dostęp faktora do kapita-

łu. Często też fi rmy faktoringowe nie dysponują znaczącym zapleczem
fi nansowym potrzebnym do samodzielnego i nieprzerwanego świadcze-
nia faktoringu. Występują więc w roli pośrednika między użytkownikiem
faktoringu i bankiem, skupiając się na obsłudze technicznej oraz admini-

stracyjnej i pozostawiając bankowi zasilanie fi nansowe faktoranta. Grupę
faktorów najpóźniej wykrystalizowaną tworzą małe, lokalne fi rmy specja-
lizujące się pierwotnie tylko w obrocie wierzytelnościami lub innymi po-
zabankowymi usługami fi nansowymi. Firmy te dostrzegły niszę na rynku

usług faktoringowych w sytuacji, gdy w praktyce oferta zarówno banków
faktoringowych, jak i spółek faktoringowych związanych z bankami (oko-
łobankowych) kierowana była i nadal jest nie do mniejszych fi rm z sektora
MSP, lecz do fi rm większych i średnich. Ich oferta nie stanowi konkurencji
dla głównych uczestników po stronie podaży, ale jest jej uzupełnieniem.

Por. http://www.faktoring.pl/fi les/opracowania/100419160114_plugin-PUBL_PGWF_fi r-

my_faktoringowe_2008.pdf [dostęp: 27.07.2011].

20 |

PROF. DR HAB. DOROTA KORENIK

W praktyce utrzymuje się dualna struktura strony podażowej faktorin-

gu, obejmująca zaledwie kilkanaście liczących się podmiotów (kryteriami
różnicującymi są potencjał kapitałowy i profi le działalności faktorów). Po
jednej stronie, zdecydowanie dominującej i niemal całkowicie skupionej

w Polskim Związku Faktorów (liczącym łącznie 15 faktorów), znajdują się
większe, wyspecjalizowane fi rmy faktoringowe oraz trzy banki komercyjne

o dużych udziałach na rynku (łącznie pokrywające niemal 100% rynku.

W 2010 roku na 64.195 milionów złotych przypadło aż 55.195 milionów

złotych obrotów). Oprócz fi nansowania lub pozyskania fi nansowania
z rynku bankowego, zapewniają dość szeroką gamę usług dodatkowych,
a ich klientelę tworzą średnie i duże fi rmy. Natomiast fi rmy mniejsze dla

większości faktorów mają marginalne znaczenie lub w ogóle go nie mają.

Duże fi rmy są bardziej zainteresowane zarządzaniem należnościami.

Z tego powodu faktorzy, świadczący dodatkowe usługi, skupiają się prze-
ważnie na samym obrocie należnościami i zarządzaniu nimi. Ponadto ich

zadaniem jest pomaganie klientowi w sprawdzaniu wiarygodności kon-
trahentów, w dochodzeniu jego praw na drodze sądowej lub pozasądowej,
ewentualnie w doradztwie prawnym.

Średnie fi rmy natomiast, podobnie jak i małe, poszukują przede wszyst-

kim fi nansowania i możliwości przekazania do faktora ryzyka niewypła-
calności odbiorcy. Dla nich bardzo duże znaczenie ma też czas, w jakim
faktor może dokonać wszelkich formalności i zaoferować fi nansowanie.

Zwłaszcza małe fi rmy, które dotychczas zwykle nie mieściły się w kręgu

zainteresowania większych faktorów, a szczególnie banków faktoringo-

wych, oczekują szybkiej obsługi wierzytelności. Popyt realny na usługi

dodatkowe jest wśród nich znikomy, ale może zdecydowanie się zwiększy.

Możliwe jest to dzięki rozwojowi formy, przyswajaniu wiedzy o faktoringu

przez przedsiębiorców oraz zwiększającemu się doświadczeniu faktorów,
a przede wszystkim dzięki udostępnieniu faktycznych możliwości fi nan-
sowania w sytuacji braku płynności, bardzo często nagłego i trudnego do
przewidzenia w kwestii jego rozmiarów i źródła pochodzenia.

W celu sprostania konkurencji, jak dotychczas, zwłaszcza o średnią

i dużą fi rmę, większe spółki faktoringowe zaoferowały szczególne formy
faktoringu, przy czym są one przeważnie odmianą klasycznego faktoringu
pełnego (właściwego) i niepełnego. Zasadniczo jednak oferty są do siebie
zbliżone. Zakresy czynności wykonywanych w ramach poszczególnych ro-
dzajów faktoringu są zróżnicowane i dotyczą przeważnie kompleksowego

FENOMEN FAKTORINGU W POLSCE

| 21

zarządzania należnościami. Na uwagę zasługują coraz bardziej widoczne
próby wprowadzania nowych rodzajów faktoringu, w tym adresowanych
do odrębnych grup użytkowników. Są one świadectwem elastyczności spó-

łek faktoringowych oraz coraz lepszego dopasowywania się do zgłaszanego
przez rynek zapotrzebowania.

Perspektywy na utrzymanie lub zwiększenie zapotrzebowania są do-

bre, nie tylko z powodu niewyczerpanego potencjału samego faktoringu
oraz dość dobrych prognoz makroekonomicznych dla gospodarki polskiej.

W 2011 roku pojawiły się nowe sygnały (mocniejsze i słabsze), że powstanie

szansa na wzbudzenie zapotrzebowania na faktoring u słabo eksploro-

wanych dotychczas grup podmiotów. Dotyczy to między innymi sektora

jednostek samorządu terytorialnego, przedsiębiorstw sektora prywatnego,

wstępujących do partnerstwa publiczno-prywatnego, czy zakładów opieki

zdrowotnej.

Przygotowana w Polsce reforma fi nansów publicznych zakłada mię-

dzy innymi ograniczenie w budżecie państwa wydatków obowiązkowych

(sztywnych), w tym również zmniejszenie subwencjonowania jednostek

samorządu terytorialnego. Planowane ograniczenie subwencji wiąże się ze
zmniejszeniem środków fi nansowych dla jednostek samorządu terytorial-
nego i wymusza podjęcie działań wspólnie z sektorem prywatnym w celu
realizacji zadań statutowych. Należy oczekiwać, że u partnerów prywat-
nych (zwłaszcza z sektora MSP) pojawią się powtarzalnie przez dłuższy
okres należności od ich partnerów publicznych, a ze względu na prze-
niesienie ryzyka fi nansowego na partnerów prywatnych, u tych ostatnich
może wystąpić zwiększone zapotrzebowanie na instrumenty fi nansowe
przyspieszające cyrkulację kapitału, w tym na faktoring. Dla jednostek sek-
tora samorządowego istotną barierą w realizacji zadań jest poziom długu
publicznego. Oprócz tego konieczność dostosowania polityki fi nansowej
jednostek samorządu terytorialnego do indywidualnego wskaźnika zadłu-

żenia, obowiązującego od 2014 roku, wymusza przestrzeganie przez te jed-

nostki zapisów ustawy o fi nansach publicznych, to jest wypracowania nad-

wyżki operacyjnej liczonej jako różnica pomiędzy dochodami bieżącymi

a wydatkami bieżącymi. Obowiązek równoważenia budżetów bieżących
oraz wypracowywanie przez zadłużone jednostki nadwyżki operacyjnej
skieruje uwagę poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego na wy-
korzystywanie nowych instrumentów fi nansowych. Dodatkowo problem
zadłużenia sektora samorządu terytorialnego nasilać będzie kwestia za-

22 |

PROF. DR HAB. DOROTA KORENIK

dłużenia podległych mu zakładów opieki zdrowotnej (spółek ZOZ). Nowa
ustawa o działalności leczniczej zakłada między innymi, że samorządy
będą musiały pokryć ujemny wynik fi nansowy zakładów opieki zdrowot-
nej w ciągu trzech miesięcy od zatwierdzenia sprawozdania fi nansowego
s zpitala. W przypadku niewywiązania się z tego obowiązku w ciągu 12
miesięcy będą musiały zmienić formę organizacyjno-prawną jednostki ze
spółki ZOZ na spółkę kapitałową, jednostkę budżetową, samorządowy za-
kład budżetowy albo instytucję gospodarki budżetowej, a w konsekwencji

wykazać dług jednostki w budżecie samorządowym.

Te sygnały i wiele innych dochodzących z rynku (między innymi zwią-

zanych z wdrażaniem inicjatyw typu JEREMIE, JESICA, JASPERS) po-
twierdzają szansę na rozwój faktoringu w Polsce, szczególnie poprzez jego
dalsze dopasowywanie do potrzeb i możliwości różnych, także nowych,
grup użytkowników faktoringu.

MIROSŁAW JAKOWIECKI

Rok 2010 na polskim rynku faktoringowym

Branża faktoringowa w Polsce osiągnęła w 2010 roku po raz kolejny spek-

takularny wzrost obrotów. Wyniki tego roku były dobre dla wszystkich
uczestników rynku. Wartość obrotów wyniosła 88.614 mln zł, była wyższa
o 72,6% niż w 2009 roku. Osiągnięty wynik był zdecydowanie lepszy niż
prognozy.

To był dobry rok, wyniki uzyskane przez polskich faktorów korespon-

dują ze stanem gospodarki polskiej. PKB wzrósł o 3,8% r/r – wzrost wy-
jątkowy w skali Europy. Trendy w zakresie świadczonych usług są stałe.

Proporcje usług faktoringu pełnego do niepełnego pozostają bez zmian.

Wartość obrotów faktoringu pełnego osiągnęła 44.308 mln zł, co stanowiło

połowę całości obrotów. Obroty faktoringu międzynarodowego wyniosły

14.216 mln zł (16% całości obrotów).

Mimo że rok 2010 był dla sektora fi nansowego trudny i burzliwy, fakto-

ring okazał się najbardziej dynamiczną branżą sektora bankowego w Polsce.

Otoczenie ekonomiczne

Polska jest jednym z niewielu europejskich krajów, które odnotowały
wzrost PKB. Istotną rolę w tym wzroście odegrały: produkcja przemysło-
wa (wzrost o 9,7%), popyt wewnętrzny (wzrost o 3,2%) oraz eksport. Bu-

downictwo – lokomotywa gospodarki – odnotowało wzrost o 3%. Eksport
osiągnął wartość 17,4 mld euro (było to o 19,5% więcej niż w roku 2009),
a import osiągnął poziom 130,9 mld euro (wzrost o 21,7% w stosunku do

2009 roku). Głównym partnerem handlowym Polski pozostają Niemcy
(26% eksportu i 22% importu ogółem).

Infl acja (CPI) wyniosła w grudniu 2010 roku 2,6% (wobec 3,5% w 2009

roku). Polski rynek pracy jest nadal w fazie stagnacji, stopa bezrobocia

24 |

MIROSŁAW JAKOWIECKI

kształtuje się na poziomie 12,3% i zasadniczo nie odbiega od średniej

w Unii Europejskiej.

W okresie styczeń–grudzień 2011 roku złoty umocnił się wobec do-

lara – średni kurs dolara wyniósł 3,0157 zł (USD/PLN niższy o 3,24%).

Złoty był również silniejszy wobec euro w porównaniu do analogicznego
2009 roku – średni kurs euro we wspomnianym okresie wynosił 3,9946 zł
(€/PLN o 7,7% mniej). Rada Polityki Pieniężnej utrzymała przez cały rok

stopy procentowe na poziomie z końca 2009 roku. Stopa referencyjna wy-
nosiła 3,5%, stopa lombardowa – 5%, a stopa depozytowa – 2%.

Rynek i podaż

Faktoring to w Polsce branża rozwojowa. Mimo że gospodarka polska pla-

suje się na szóstym miejscu w Unii Europejskiej, polski faktoring odczuwa
skutki niedowartościowania. Jest to jednak największy rynek faktoringu

w nowej Europie.

Porównując rynek faktoringu w Polsce i na świecie, trzeba odnotować,

że wchodzi on w fazę dojrzałości. Charakterystyczną cechą branży w Pol-

sce jest wysokie tempo wzrostu. Branża rośnie zdecydowanie szybciej niż
inne branże sektora bankowego. W ciągu ostatnich dziesięciu lat rynek
faktoringu rósł w skali dwucyfrowej, osiągając w 2010 roku rekordowy

wzorst obrotów o 66,7%. W latach 2005–2010 polski rynek faktoringu po-
większył się ponad czterokrotnie.

Wykres . Obroty faktoringu w Polsce w latach –.

Porównanie: cały rynek i ﬁ rmy Polskiego Związku Faktorów (w mln zł).

2006

2007

2008

2009

2010

0 000

20 000

30 000

0 000

50 000

0 000

70 000

80 000

90 000

25 575

30 343

45 506

53 159

88 614

13 770

18 801

32 865

30 033

55 913

cały rynek

PZF

Źródło: dane Polskiego Związku Faktorów i Głównego Urzędu Statystycznego.

ROK 2010 NA POLSKIM RYNKU FAKTORINGOW YM

| 25

Skalę ilości transakcji faktoringowych i klientów w 2010 roku w Pol-

sce obrazują liczby: 5622 klientów, około 100 000 dłużników oraz 3,8 mln
nabytych faktur.

Ilość podmiotów świadczących usługi faktoringu w Polsce stale rośnie.

Według danych GUS, w 2010 roku działalność faktoringową prowadziły

44 podmioty. W tej grupie znalazło się 25 wyspecjalizowanych przedsię-

biorstw faktoringowych oraz 19 banków komercyjnych. Wielkość obrotów
osiągniętych przez te grupy faktorów ilustruje wykres 2.

Wykres . Rynek faktoringu w Polsce w roku .

Firmy członkowskie PZF a pozostali faktorzy i banki (w mln zł i w %).

32.701; 37%

55.913; 63%

banki i pozostali
faktorzy
firmy należące
do PZF

Źródło: dane Polskiego Związku Faktorów i Głównego Urzędu Statystycznego.

Ponad połowę rynku faktoringu w Polsce tworzą fi rmy należące do

Polskiego Związku Faktorów (PZF). Związek zrzesza 15 głównych fi rm

faktoringowych, wśród nich znajdują się trzy komercyjne banki. W 2010
roku obroty fi rm faktoringowych należących do PZF wzrosły do 55,9 mld
zł, wobec 30,1 mld zł w 2009 roku

Rynek jest w znaczącym stopniu skoncentrowany. Cztery czołowe fi rmy

obejmują 64% całego rynku, a są to: Raiff eisen Bank Polska (24% rynku),

ING CF (20%), Coface Polska Factoring (14%) i Pekao Faktoring (10% ryn-

ku). Udziały wszystkich faktorów należących do PZF przedstawia wykres 3.

Faktoring w Polsce jest nadal traktowany jako nowa usługa fi nansowa.

Klienci wybierają najczęściej między dwiema klasycznymi formami: fak-

toringiem niepełnym lub faktoringiem pełnym; te dwie dominujące formy
faktoringu są wykorzystywane w proporcji 50 : 50.

W 2010 roku PZF powiększył się o dwóch nowych członków obsługujących znaczące

transakcje faktoringowe.

26 |

MIROSŁAW JAKOWIECKI

Wykres . Rynek faktoringu w Polsce w roku . Podział rynku PZF.

a. 24%

b. 20%

c. 14%

d. 10%

e. 8%

f. 8%

g. 4%

h. 3%

i. 3%

j. 2%

k. 2%

l. 2%

m. 2%

a. Raiīeisen Bank Polska
b. ING CF
c. Coface Poland

Factoring

d. Pekao Faktoring
e. Polfactor
f. Millennium

Bank

g. SEB CF
h. BZ WBK Faktor
i. arvato Services Polska
j. PKO BP Faktoring
k. For s CF
l. iĮs Finance
m. Bibby FS

Źródło: dane Polskiego Związku Faktorów i Głównego Urzędu Statystycznego.

Rynek polski zmienia się szybko. W 2010 roku faktorzy zaoferowali

nowe usługi, spośród których najlepiej przyjmuje się faktorig odwrotny
i faktoring dla kontrahentów samorządowych. Wzrost popularności fak-
toringu spowodował zainteresowanie banków komercyjnych, które rozsze-
rzyły ofertę produktową o tego typu usługi, co przyczyniło się do silnego

wzrostu rynku i popytu na faktoring.

Wykres . Obroty faktoringu w Polsce w latach –.

Firmy faktoringowe a banki i faktorzy spoza PZF (w mln zł).

0 000

20 000

30 000

0 000

50 000

0 000

70 000

80 000

90 000

00 000

2006

2007

2008

2009

2010

banki
i nie PZF

11 805

13 770

11 542

18 801

12 641

32 865

23 126

30 033

32 701

55 913

firmy z PZF

Źródło: dane Polskiego Związku Faktorów i Głównego Urzędu Statystycznego.

Faktorzy w Polsce nie mają „ulubionych” sektorów i branż. Zasadnicza

baza klientów korzystających z faktoringu reprezentuje: dystrybutorów
stali, producentów żywności i napojów, producentów mebli i budownictwo.

ROK 2010 NA POLSKIM RYNKU FAKTORINGOW YM

| 27

Według statystyk PZF, dwie najbardziej „faktorowalne” branże generują

64,8% obrotów.

Wykres . Obroty faktoringu w Polsce

w  roku według branż (w %).

Inne

Hotelarstwo i gastronomia

Wytwarzanie i przekazywanie energii

Rolnictwo, hodowla i ųowiectwo

Transport i gosp. magazynowa

Usųugi pozostaųe

Budownictwo

Handel i naprawa pojazdów

Przetwórstwo przemysųowe

6,8

1,1

1,5

7,2

7,8

8,8

30,3

34,5

Źródło: dane Głównego Urzędu Statystycznego.

Obroty faktoringu międzynarodowego w 2010 roku wzrosły o 73% r/r

i osiągnęły wartość 14.216 mln zł.

Wykres . Obroty faktoringu w Polsce w  roku.

Faktoring krajowy a faktoring międzynarodowy (w mln zł i w %).

74.398; 84%

14.

216; 16%

faktoring krajowy

faktoring międzynarodowy

Źródło: dane Głównego Urzędu Statystycznego.

Najważniejszymi partnerami handlowymi polskich faktorów były

europejskie fi rmy z: krajów Beneluxu, Czech, Słowacji, Francji, Włoch,

Wielkiej Brytanii, Niemiec, Hiszpanii i Turcji. Przy odnotowanym wzro-

28 |

MIROSŁAW JAKOWIECKI

ście obrotów w handlu międzykontynentalnym coraz częściej spotyka się

faktorów z Chin, Tajwanu, Japonii i Stanów Zjednoczonych, którzy współ-
pracują w obsłudze transakcji międzynarodowych.

Spodziewane tendencje, trendy

Rokowania dla branży są dobre. Według instytutów badań nad gospodarką,
PKB w Polsce może wzrosnąć w 2011 roku o ponad 4%. Wskaźnik upad-
łości jest niższy niż w 2010 roku. Wskaźnik dyscypliny płatniczej osiąga
w Polsce stosunkowo wysoki poziom – średni okres płatności wynosi 58

dni. Słabe wyniki działalności gospodarczej, jeżeli tylko się zdarzą, mogą

wpłynąć na branżę zarówno pozytywnie, jak i negatywnie, ale są szanse,

by rynek faktoringowy wzrósł w tym roku o 15–20%. Ze względu na wy-
dłużenie terminów płatności więcej klientów będzie poszukiwać alterna-
tywnych rozwiązań w celu fi nansowania swojej działalności. Faktorzy będą
się starać sprostać nowym wyzwaniom. Będą wzmacniać procesy kontroli
i weryfi kacji ryzyka dłużnika, aby uniknąć potencjalnej straty.

Polski rynek wygląda atrakcyjnie, wskaźnik penetracji PKB jest nadal

znacznie niższy niż w Unii Europejskiej (6,69% dla UE i około 4% dla

Polski). Takie okoliczności i potencjał polskiej gospodarki sprawiają, że

przyszłość faktoringu w Polsce zapowiada się nadal dobrze.

Większość polskich przedsiębiorców wykazuje optymizm. Najnowsze

dane dotyczące polskiej gospodarki są dobre. PMI osiągnął 55,6% i jest
najwyższy w ciągu ostatnich 6 lat. Produkcja przemysłowa, zamówienia
krajowe i eksportowe wzrosły. Wciąż jednak utrzymuje się zagrożenie

wzrostem infl acji, jednak korzystne tendencje nie powinny się nagle zała-

mać. Faktoring w Polsce nadal wykazuje silną tendencję wzrostową.

MAGDALENA CIECHOMSKA-BARCZAK

Wyniki polskiego rynku faktoringowego

w 2010 roku na podstawie danych

zebranych dla EU Federation for Factoring

and Commercial Finance

Organizacja EU Federation for Factoring and Commercial Finance (EUF)
powstała w 2010 roku. Reprezentuje branżę faktoringową i commercial fi -
nance w Unii Europejskiej. W skład federacji wchodzi dwanaście krajo-

wych i dwie międzynarodowe organizacje branżowe, skupiające łącznie

ponad trzysta podmiotów. Polskę w EUF reprezentuje Polski Związek

Faktorów. EUF funkcjonuje jako platforma łącząca branże faktoringową

i commercial fi nance z kluczowymi organami legislacyjnymi w Europie.

Celami EUF są:

– reprezentowanie branży w kontaktach z legislatorami Unii Euro-

pejskiej oraz promowanie harmonizacji prawa w Uni Europejskiej

w zakresie faktoringu i commercial fi nance;

– promowanie korzyści płynących z usług: faktoringowych, fi nanso-

wania należności oraz ABL, jako elastycznych form fi nansowania

działalności przedsiębiorstw;

– zbieranie informacji i publikowanie statystyk i komentarzy branżowych;
– obserwacja prawa i inicjatyw Unii Europejskiej wpływających na funk-

cjonowanie branży oraz lobbowanie za decyzjami politycznymi, które
przyczynią się do wzrostu i efektywności branży, lub przeciw inicjaty-

wom politycznym, które mogą stworzyć bariery dla rozwoju branży;

– wspieranie działań pozostałych instytucji branżowych w Unii Eu-

ropejskiej.

W czerwcu 2010 roku EUF stworzyła w swojej strukturze specjalną

komórkę organizacyjną – Economic and Statistic Committee (ESC) – prze-
znaczoną między innymi do zbierania danych branżowych z poszczegól-

30 |

MAGDALENA CIECHOMSKA-BARCZAK

nych rynków europejskich i do obserwacji trendów pojawiających się na
tych rynkach. Poza powyższymi celami ESC odpowiada za przygotowanie
okresowych komentarzy do wyników branży, opracowanie ujednolicone-
go słownika pojęć stosowanych w usługach faktoringowych i commercial
fi nance oraz porównywanie go z terminologią stosowaną w MSSF.

Słownik podstawowych pojęć factoringowych, wraz z kwestionariu-

szem niezbd.ym do gromadzenia danych, został opracowany i przetesto-

wany pod koniec 2010 roku. W lutym 2011 roku ESC przystąpił po raz

pierwszy do zbierania danych z poszczególnych rynków za 2010 rok.

Tabele poniżej przedstawiają dane za 2010 rok przekazane EUF przez

członków Polskiego Związku Faktorów. Po raz pierwszy publikowane są

w tak szerokim zakresie dane na temat polskiego rynku faktoringowego.

Tabela . Obroty ﬁ rm faktoringowych zrzeszonych w PZF za  rok (w mln zł).

Lp.

Faktor

Obroty

jawny

Obroty

tajny

Razem

w tym: reverse

factoring

w tym: maturity

factoring

Arvato

1.492

1.492

Bank Millennium

4.381

4.381

936

Bibby FS

888

888

BZ WBK Faktor

1.700

1.700

760

718

Coface Poland

Factoring

6.582

1.068

7.650

Fortis CF

950

969

Ifi s Finance

612

305

917

ING CF

11.000

11.000

758

Pekao Faktoring

5.596

5.596

PKO BP Faktoring

1.045

1.045

Polfactor

4.461

4.461

Raiff eisen Bank

13.434

13.434

169

SEB CF

2.025

355

2.380

Razem

54.166

1.747

55.913

2.683

752

Źródło: dane EUF.

ROK 2010 NA POLSKIM RYNKU FAKTORINGOW YM

| 31

Tabela . Saldo wypłaconych zaliczek i ich zabezpieczenie

według stanu na  grudnia  roku (w tys. zł).

Lp.

Faktor

Wypłacone zaliczki

zabezpieczone

Razem

Wartość

zabezpieczeń

Razem

należnoś-

ciami

innymi

aktywami

należnoś-

ciami

innymi

aktywami

Arvato

119.734

119.734

152.217

152.217

Bank

Millennium

850.479

850.479

879.321

879.321

Bibby FS

108.152

108.152

163.441

163.441

BZ WBK

Faktor

530.227

1.645

531.872

340.406

811

341.217

Coface Poland

Factoring

717.306

717.306

1.341.156

1.341.156

Fortis CF

92.751

92.751

154.007

166.579

Ifi s Finance

63.030

110

63.140

106.340

450

106.790

ING CF

597.958

7.374

605.333

597.958

7.374

605.333

Pekao

Faktoring

509.916

509.906

509.916

509.916

PKO BP

Faktoring

109.400

109.400

181.400

181.400

Polfactor

511.698

511.698

769.194

769.194

Raiff eisen

Bank

1.570.183

1.570.183

1.814.005

1.814.005

SEB CF

421.268

421.268

459.546

459.546

Razem

6.202.101

9.129

6.211

7.468.906

21.208

7.490

Źródło: dane EUF.

32 |

MAGDALENA CIECHOMSKA-BARCZAK

Tabela . Liczba klientów w zależności od ich wielkości lub wielkości

obrotów z danym klientem. Stan na  grudnia  roku. Dane opcjonalne.

Lp.

Faktor

Liczba klientów w zależności

od segmentu klienta

Liczba klientów

pod względem wielkości obrotów

faktora z danymi klientami

Małe

Śred-

nie

Duże

Razem

Małe

Śred-

nie

Duże

Razem

Arvato

–

Bank

Millennium

–

421

499

Bibby FS

239

243

–

BZ WBK Faktor

190

130

344

–

Coface Poland

Factoring

–

Fortis CF

–

Ifi s Finance

bd.

bd.

bd.

bd.

ING CF

120

179

301

600

–

Pekao

Faktoring

140

176

–

PKO BP

Faktoring

–

Polfactor

bd.

bd.

193

222

Raiff eisen

Bank

bd.

bd.

bd.

bd.

SEB CF

Razem

680

562

390

1632

712

128

856

Źródło: dane EUF.

Uzupełnienie danych w tabeli powyżej było dobrowolne.

Wielkość klienta została określona na podstawie rocznego obrotu i jest

zgodna z art. 2 rekomendacji Komisji Europejskiej nr 2003/361/EC.

ROK 2010 NA POLSKIM RYNKU FAKTORINGOW YM

| 33

Mały Przedsiębiorca

Klient, którego roczny obrót nie przekracza 10 milionów euro*.

Średni Przedsiębiorca

Klient, którego roczny obrót przekracza 10 milionów euro*,
ale nie jest większy niż 50 milionów euro*.

Korporacja

Klient, którego roczny obrót przekracza 50 milionów euro*.

* Wartości rocznego obrotu, podane w rekomendacji w euro, zostały przeliczone na polskie złote po

średnim kursie NBP z dnia  grudnia  roku.

Kryterium podziału klientów pod względem wielkości ich obrotu z fak-

torem zostało dodane jako wspomagające w przypadku braku możliwości
podania liczby klientów w zależności od ich wielkości.

Tabela . Liczba klientów branżami.

Stan na  grudnia  roku. Dane opcjonalne.

Lp.

Faktor

Liczba klientów branżami

Produkcja

przem.

Dystry-

bucja

Trans-

port

Budow-

nictwo

Usługi

Inni

Razem

Arvato

Bank Millennium

101

119

128

499

Bibby FS

243

BZ WBK Faktor

bd.

bd.

Coface Poland Factoring

Fortis CF

Ifi s Finance

ING CF

445

600

Pekao Faktoring

176

PKO BP Faktoring

bd.

bd.

Polfactor

222

Raiff eisen Bank

bd.

bd.

SEB CF

Razem

798

525

130

157

221

220

2 051

Źródło: dane EUF.

34 |

MAGDALENA CIECHOMSKA-BARCZAK

Uzupełnienie danych w tabeli powyżej było dobrowolne.
Branże klientów zostały określone na podstawie defi nicji opracowa-

nych przez Statystyczną Klasyfi kację Działalności Gospodarczych w Unii

Europejskiej NACE2.

Produkcja przemysłowa

Sekcja C

Handel i dystrybucja

Sekcja G, Grupy 45 i 46

Transport

Sekcja H

Budownictwo

Sekcja F

Usługi

Sekcje I, J, K i L

Inne

Pozostałe

ERIK TIMMERMANS

Świat faktoringu w 2010 roku

Branża faktoringu i fi nansowania handlu odnotowała w 2010 roku znaczny
wzrost, a pierwsza połowa 2011 roku zdaje się potwierdzać tę pozytywną

tendencję. Faktoring jest popularny w wielu krajach Europy i postrzega
się go jako niezawodny instrument fi nansowania w sektorze MSP. Może
przynieść przedsiębiorcom więcej korzyści niż tradycyjne formy pożyczek,
co więcej – zapewnia skuteczną ochronę przed utratą klientów. Ten aspekt
zasadniczo wyróżnia faktoring oraz podobne mu instrumenty fi nansowa-
nia handlu i budzi zainteresowanie środowisk biznesu, banków i kręgów
politycznych. W skali globalnej branża faktoringowa posiada duże możli-

wości rozwoju, trzeba jednak zauważyć, że w chwili obecnej musi pokonać

pewne trudności.

Według Raportu IFG o obrotach branży na świecie w 2010 roku (GIAR),

całkowity obrót faktoringu osiągnął w 2010 roku rekordowy wynik 1.349
miliardów euro. Taką wartość stanowiły wszystkie wierzytelności sfi nan-
sowane w 2010 roku przez fi rmy faktoringowe lub bankowe departamenty
faktoringu. Jest to imponujący wzrost w porównaniu do wyników z 2009
roku, rynek wzrósł bowiem o 21,13%.

Trzeba podkreślić, że branża faktoringowa rośnie w ciągu ostatnich

trzydziestu lat w szybszym tempie niż cała gospodarka światowa. Przy-
pomnijmy, że w 1980 roku całkowite obroty branży osiągnęły 50 mi-
liardów euro, stanowiło to mniej niż 0,5% światowego produktu brutto.

W 2010 roku udział faktoringu w globalnym produkcie wzrósł do poziomu

3,52%.

Ponad 70% światowych obrotów faktoringowych jest generowane

w Europie (z czego najwięcej w krajach Unii Europejskiej), jednak udział

Azji w rynku światowym szybko rośnie, w 2010 roku był to wzrost o po-

nad 8%. Udział Ameryki Południowej w rynku światowym (6,3%) jest

większy niż udział Ameryki Północnej (4,2%). Małe obroty faktoringo-

36 |

ERIK TIMMERMANS

we w USA można wyjaśnić tym, że na północnoamerykańskim rynku
fi nansów usługi faktoringowe ewoluują w kierunku usług fi nansowania
w oparciu o aktywa (ABL). Udział Australii i Nowej Zelandii w rynku
światowym wynosi 3,3%, zaś Afryki i Bliskiego Wschodu – 0,35%. Można

jednak zauważyć, że niewykorzystany potencjał faktoringu w tej części

świata jest ogromny i nie zdziwiłbym się, gdyby działania faktorów afry-

kańskich stały się jednym z motorów wzrostu branży w ciągu najbliższych
dziesięciu lat.

Na świecie działa około 3200 fi rm faktoringowych (lub wyspecjalizo-

wanych departamentów faktoringowych w bankach). Firmy te pod koniec
2010 roku obsługiwały 320 000 klientów faktoringowych i zaangażowały
środki na imponującą kwotę 164 miliardów euro. Około 4 milionów kon-

trahentów uregulowało należności za faktury w fi rmach faktoringowych.

Branża zatrudnia około 20 000 pracowników.

Pięć największych krajowych rynków w 2010 roku to:

Wielka Brytania i Irlandia

17,03%

Francja

11,36%

Włochy

10,65%

Niemcy

8,80%

Japonia

7,30%

Polski rynek faktoringu należy do najbardziej dynamicznych w Euro-

pie, jest reprezentowany przez aktywne i ambitne krajowe stowarzyszenie
fi rm faktoringowych. Wierzę, że faktoring w Polsce ma przed sobą świet-
laną przyszłość!

Rynek jest stosunkowo skoncentrowany. Pięć największych fi rm fakto-

ringowych w każdym kraju obejmuje łącznie średnio 87% rynku krajowego.

Faktoring jest branżą zdominowaną przez banki – spośród omawianych

pięciu największych fi rm faktoringowych 38% fi rm to spółki zależne od
banków, a 35% – departamenty banków.

Z raportu GIAR, opracowanego przez IFG, wynika, że branża fakto-

ringowa ocenia bardzo pozytywnie i optymistycznie potencjał i przyszły

wzrost, zarówno co do wolumenu ilościowego, rentowności, jak i ograni-

czenia ryzyk. IFG, jako światowa federacja branżowa, jest w stanie prze-
prowadzić analizę przyszłych trendów. Analiza SWOT dla branży przynosi
następujące wyniki:

ŚWIAT FAKTORINGU W 2010 ROKU

| 37

Mocne strony:

– stały wzrost w trendzie zrównoważonym, wyprzedzający tempo wzro-

stu światowego PKB;

– uznanie dla faktoringu jako doskonałego rozwiązania dla fi nanso-

wania MSP;

– rosnące znaczenie faktoringu w rozliczeniach transgranicznych ob-

rotów handlowych na zasadach open account;

– łatwiejsze i bardziej elastyczne fi nansowanie niż w przypadku trady-

cyjnych form fi nansowania przez banki, przy równoczesnej poprawie
relacji z klientami;

– większa atrakcyjność w zakresie wymogów kapitałowych „Bazylea”.

Słabe strony:

– nie jest uniwersalnym rozwiązaniem, nie wszystko da się „faktoro-

wać”;

– wciąż relatywnie niska wiedza i akceptacja produktu;
– działanie w ogromnie zróżnicowanym otoczeniu prawnym, niejed-

norodna terminologia itp.;

– relatywnie małe możliwości wywierania wpływu na gremia admini-

stracyjne i prawodawcze, które podejmują ważne decyzje dotyczące
branży;

– brak powszechnego zastosowania zasad „ładu korporacyjnego”;
– brak wykwalifi kowanych specjalistów, szczególnie na rynkach wscho-

dząc ych.

Możliwości:

– branża jest postrzegana przez rządy i banki jako doskonały sposób

fi nansowania MSP;

– działania EU Federation for Factoring & Commercial Finance, utwo-

rzonej z inicjatywy IFG do celów lobbowania na rzecz branży w ra-
mach Unii Europejskiej, są pierwszą udaną inicjatywą na rzecz har-
monizacji i promocji branży;

38 |

ERIK TIMMERMANS

– Akademia IFG jest pierwszym międzynarodowym „uniwersytetem”

dla branży faktoringu;

– branża dysponuje nowoczesnymi rozwiązaniami informatycznymi

ułatwiającymi procesy ulepszania produktów i zarządzania ryzykiem;

– potencjał wzrostu na rynkach wschodzących (BRIC – kraje CIVETS)

jest duży.

Zagrożenia:

– faktoring jest niekiedy postrzegany jako kolejny produkt bankowy

bez wystarczających inwestycji w specjalistyczną wiedzę i systemy
operacyjne;

– faktorzy koncentrują się za bardzo na badaniu bilansu klienta, a nie

na portfelu kontrahentów oraz zrozumieniu istoty biznesu klienta;

– niektóre fi rmy sztucznie różnicują podejście do ryzyka w faktoringu

pełnym (wszystkie ryzyka po stronie kontrahentów) i faktoringu nie-
pełnym (wszystkie ryzyka po stronie faktoranta); jest to zasadniczo
sprzeczne z naczelną zasadą w branży: „przede wszystkim skoncen-
trujmy się na portfelu kontrahentów – niezależnie od tego, czy jest
to faktoring pełny, czy też faktoring niepełny”;

– nowe regulacje „Bazylea” i przepisy rachunkowości nie zawsze są

dostosowane do specyfi cznych realiów faktoringu.

Podsumowując, można śmiało stwierdzić, że branża rozwija się i nadal

wykazuje ogromny potencjał przyszłego wzrostu. Wciąż występują różnice
w otoczeniu prawnym, używanej terminologii, ofercie produktowej oraz na

poziomach głębokości penetracji rynku. Jest to poważne utrudnienie dla
branży działającej w nowoczesnej formie już od ponad pięćdziesięciu lat.

IFG, jako światowa federacja branży, nie ustaje w wysiłkach, by bronić

jej interesów, reprezentować i edukować kadry. Nasi członkowie wierzą,
że możliwe jest zunifi kowanie pewnych obszarów prawa, wdrożenie naj-
lepszych praktyk, kształcenie wykwalifi kowanych specjalistów faktoringu
i stworzenie światowego forum reprezentującego branże przed decydenta-
mi politycznymi. Jesteśmy platformą dla branży, stworzyliśmy sieć, w ra-
mach której możemy się od siebie uczyć, i – last but not least – chcemy

wspólnie prowadzić interesy w ramach współpracy transgranicznej.

KLAUS TAUBE

Doświadczenia niemieckie

z perspektywy 2009 roku

Po latach ciągłego wzrostu niemiecka branża faktoringowa odnotowała

spadek w 2009 roku, po raz pierwszy od czasu, kiedy Niemieckie Sto-

warzyszenie Faktoringu – Deutscher Factoring-Verband (DFV) – zaczęło

ewidencjonować obroty faktoringu. Całkowity obrót 25 fi rm faktoringo-

wych federacji (w 2009 roku do związku należało 26 fi rm) był niższy o 7,6

miliardów euro i – według wyliczeń DFV – wyniósł 96,21 miliardów euro.
Odnotowano spadek o 7,34% w porównaniu z rokiem 2008. Niemniej jed-
nak – według statystyki FCI – niemiecki rynek faktoringu pod względem

wielkości obrotów zajmuje piąte miejsce na świecie i w Europie. Większe

obroty notują jedynie faktorzy z Wielkiej Brytanii, Francji, Włoch i Hi-
szpanii.

Otoczenie ekonomiczne

W 2009 roku Niemcy doświadczyły największego spadku PKB od 1930 roku

– był on niższy o 5% w porównaniu z rokiem poprzednim. Stało się tak na

skutek silnego uzależnienia od eksportu, który generował aż jedną trzecią

PKB. Niemcy odczuły skutki światowego kryzysu gospodarczego w więk-

szym stopniu niż inne kraje. Było to spowodowane nie tylko gwałtownym
spadkiem obrotów handlu światowego, ale również tym, że gospodarka
niemiecka specjalizuje się w sektorach najbardziej dotkniętych kryzysem,
jak: produkcja samochodów, maszyn i przemysł metalurgiczny. Teraz, kie-
dy jest już zauważalny stopniowy powrót tych sektorów i światowego han-
dlu do normy, Niemcy mogą osiągnąć więcej korzyści niż inne gospodarki.

Większość krajów pokonała recesję, handel szybko się rozwija i fi rmy znów

40 |

KLAUS TAUBE

inwestują. W rezultacie wzrostu zamówień odbiorców zagranicznych na
produkty z Niemiec gospodarka niemiecka może osiągnąć wzrost skokowy.

Zamówienia na produkty niemieckiego przemysłu są znacznie większe niż
w roku 2008. Jednocześnie fi rmy zaczynają odtwarzać zapasy magazynowe

półproduktów i produktów gotowych, które w ciągu poprzedniego roku
się skończyły. W sytuacji wzrostu światowego popytu te odnawiane za-
pasy przyczynią się do ożywienia działalności gospodarczej. Nie oznacza
to jednak, że Niemcy pokonały już recesję. Czołowe instytuty badające
koniunkturę gospodarczą przewidują zwiększenie bezrobocia w 2010 roku,
nawet jeżeli gospodarka wzrośnie o przewidywane 2,5%, a produkcja nadal
będzie się utrzymywała poniżej poziomu sprzed kryzysu. W wielu fi r-
mach nadal będzie się więc odczuwało skutki niewykorzystanych zdolności
produkcyjnych i pracownicy będą zwalniani. W związku z potencjalnym

wzrostem stopy bezrobocia i zakończeniem programów rządowych, wspie-

rających fi rmy w działaniach skierowanych na wzrost produkcji – wzrost
indywidualnych wydatków konsumpcyjnych jest mało prawdopodobny.

Wzrost gospodarczy nadal więc będzie głównie uzależniony od rozwoju

eksportu. Co więcej, fi rmy zachowają większą ostrożność w inwestowaniu,
niż było to we wcześniejszych fazach wychodzenia z kryzysu, ponieważ
sektor bankowy także odczuwa recesję i nadal stosuje restrykcyjną poli-
tykę kredytową. Z tego powodu spółki nie są zasilane nowymi kredytami.

Wiele z nich w 2009 roku zostało mocno dotkniętych zmniejszeniem przy-

chodów ze sprzedaży, zabrakło im środków pieniężnych na fi nansowanie

własnych inwestycji. Zmuszone są zatem do poszukiwania alternatyw-

nych źródeł fi nansowania. Gospodarka pozostaje nadal w trudnej sytuacji,
między innymi z powodu braku wsparcia fi nansowego ze strony sektora
bankowego.

Otoczenie prawne

Z końcem grudnia 2008 roku weszła w życie ustawa podatkowa na rok
2009. Uwzględnia ona poprawki do wielu ustaw, w tym do niemieckiej

ustawy o Prawie bankowym. W wyniku tych zmian fi rmy faktoringowe
podlegają nadzorowi Federalnego Urzędu Nadzoru Finansowego (BaFin).

Ta zmiana przepisów prawa wiąże się ze zmianą w niemieckim prawie

podatkowym, które nadaje fi rmom faktoringowym przywileje podatko-

DOŚWIADCZENIA NIEMIECKIE Z PERSPEKT Y W Y 2009 ROKU

| 41

we – są one podobne do tych, które wcześniej dotyczyły tylko banków.

Wprowadzenie nowych regulacji obejmujących fi rmy faktoringowe na-

kłada pewne ograniczenia, które są całkowicie nowe dla większości fi rm
faktoringowych. Nowe regulacje prawne mogą w konsekwencji prowadzić
do konsolidacji rynku.

Rynek

W 2009 roku do DFV należało 25 fi rm faktoringowych; federacja obejmo-

wała ponad 90% rynku. Do Stowarzyszenia przystąpiły dwie nowe fi rmy:
ForFact Exportfactoring i ZAAG (specjalizująca się w faktoringu dla le-

karzy stomatologów i laboratoriów protetycznych), a dwie zrezygnowały:
Siemens Financial Services i Procedo Factoring. Na początku 2009 roku
do Stowarzyszenia dołączył Adi GmbH.

DFV przestał publikować dane o udziale poszczególnych fi rm fakto-

ringowych w rynku. Szacunkowy udział trzech największych dostawców
faktoringu w rynku wynosił około 60%, a pierwsza dziesiątka miała około

91%. Tempo wzrostu wśród dziesięciu największych fi rm faktoringowych

zawierało się między +39% a –43%. Przejęcie RBS Factoring GmbH (jed-
nego z dziesięciu najlepszych) przez GE Capital (dawniej Heller Bank) –

wykupione od Royal Bank of Scotland, co ogłoszono pod koniec marca –

rozpoczęło oczekiwany proces konsolidacji rynku.

Spadek obrotów faktoringowych był odzwierciedleniem kryzysu go-

spodarki niemieckiej, która w 2008 roku odnotowała znaczący spadek ob-
rotów fi rm. Negatywny wpływ kryzysu gospodarczego na faktoring był
częściowo zneutralizowany rosnącym popytem nowych przedsiębiorstw
na faktoring. W ciągu jednego tylko roku liczba klientów wzrosła zna-
cząco z 5450 w 2008 roku do 8840 w roku 2009, co – według DFV – dało

wzrost o 62%. Powodem była słaba kondycja fi nansowa coraz większej

liczby średnich przedsiębiorstw, pozostających bez dostępu do kapitału.

Zapotrzebowanie na kapitał może być uzupełnione środkami pochodzą-

cymi z innych źródeł fi nansowania, takich jak faktoring. Przedsiębior-
stwa coraz częściej postrzegają fi nansowanie należności jako bardzo ela-
styczny sposób fi nansowania, zwłaszcza w dzisiejszej niestabilnej sytuacji
gospodarczej.

42 |

KLAUS TAUBE

W 2009 roku gospodarka niemiecka ucierpiała nie tylko z powodu spowol-

nienia gospodarczego, straciła również tytuł światowego lidera w eksporcie
na rzecz gospodarki chińskiej. Negatywne tendencje w handlu międzynaro-
dowym spowodowały spadek obrotów faktoringu międzynarodowego z 30,15
miliardów euro w roku 2008 do 25,84 miliardów euro w 2009, co stanowiło
o 14,32% mniej r/r. Spadek obrotów w transakcjach eksportowych wyniósł

13,56% w porównaniu do roku 2008 (27,66 miliardów euro w 2008 roku, 23,91

miliardów euro w 2009 roku). Obroty faktoringu importowego były niższe
o 0,57 miliardów euro (spadek obrotów o 22,75%) i osiągnęły wartość 1,92
miliardów euro w roku 2009 (w porównaniu do 2,49 miliardów euro w 2008).

Pomimo zmniejszenia obrotów faktoringowych wskaźnik penetracji

PKB wzrósł o 0,4%, osiągając wartość 4%. Potwierdziło to pozytywny trend

rosnącej penetracji rynku, nawet w czasie kryzysu. Z faktoringu korzystali
klienci reprezentujący ponad 30 branż.

W 2009 roku – według danych DFV – z faktoringu najczęściej korzy-

stały fi rmy z następujących branż: handlowej, produkcji żywności, pro-
dukcji wyrobów metalowych, budowy maszyn, elektronicznej i produkcji
komponentów elektronicznych, usługowej, chemicznej, przemysłu meta-
lurgicznego, przetwórstwa papieru, poligrafi cznej, innych gałęzi przemysłu

wytwórczego oraz służby zdrowia. Branże najbardziej zależne od handlu

zagranicznego zostały szczególnie dotknięte przez kryzys gospodarczy. Naj-

większy spadek obrotów faktoringowych odnotowany został w branżach:

produkcji metali i wyrobów metalowych oraz przemysłu motoryzacyjnego.

Według danych DFV proporcje pomiędzy różnymi formami faktoringu

nie zmieniły się w 2009 roku. Nadal dominuje faktoring niepełny (78%
obrotów) – obroty faktoringu pełnego stanowią 19%, a faktoringu wyma-
galnościowego – nieco ponad 2%. Inne, niszowe formy faktoringu, takie
jak: faktoring odwrotny czy fi nansowanie łańcucha dostaw – mają nadal
nieznaczny udział w rynku. Stopniowo zyskują jednak na znaczeniu.

Przyszłe trendy

Zgodnie z raportami DFV można oczekiwać, że ze względu na ciągły wzrost

liczby klientów ponad 43% członków Stowarzyszenia oczekuje dobrych lub
bardzo dobrych wyników w ciągu pierwszych sześciu miesięcy 2010 roku.
Cały 2010 rok, mimo pozytywnych rokowań, może się ponownie okazać

DOŚWIADCZENIA NIEMIECKIE Z PERSPEKT Y W Y 2009 ROKU

| 43

trudnym okresem dla niemieckiej branży faktoringowej, a to z kilku powo-
dów. W wyniku recesji i niestabilnej sytuacji gospodarczej zazwyczaj rośnie
ryzyko utraty płynności i zagrożenie niewypłacalności wzrasta szczególnie

wśród fi rm odczuwających problemy fi nansowe. Z tego powodu fi rmy fak-

toringowe jeszcze nie mogą zliberalizować metod zarządzania ryzykiem
i działań monitorujących. Firmy faktoringowe, pozbawione solidnej bazy
kapitałowej, mogą w dalszym ciągu borykać się z problemami refi nanso-

wania i odnotują spadek marż. Nowe podmioty faktoringowe będą musiały
walczyć o odrobienie strat spowodowanych spadkiem obrotów klientów.

Wykres . Obroty faktoringu krajowego i międzynarodowego.

26,85%

73,15%

faktoring krajowy

faktoring międzynarodowy

Wykres . Obroty faktoringu w Niemczech w latach –

(w miliardach euro).

2006 2007 2008 2009 2010

83,5

103,8

96,3

132,3

DEUTSCHER FACTORING-VERBAND

Faktoring w Niemczech w 2010 roku.

Bezprecedensowy wzrost obrotów o 37%

Podczas gdy w 2009 roku na skutek kryzysu fi nansowego niemiecki ry-

nek faktoringu wykazał znaczący spadek obrotów, to w 2010 roku odno-
tował bezprecedensowy boom. Obroty 26 fi rm faktoringowych, zrzeszo-
nych w Niemieckim Stowarzyszeniu Faktoringu (DFV), wzrosły o 37,48%
i osiągnęły rekordową wartość 132,28 miliardów euro (w 2009 roku 96,21
miliardów euro). Ten wyjątkowy wzrost o 38% odnotowano w pierwszej
połowie 2010 roku i udało się go utrzymać przez cały 2010 rok.

„Klienci, którzy skorzystali z faktoringu w czasie kryzysu fi nansowe-

go i podtrzymują dobrą opinię o tym produkcie, pozostają nadal wierni
tej usłudze fi nansowej, nawet mimo zmian z 2010” – powiedział Joachim
Secker, rzecznik Zarządu DFV, komentując największy, jak dotychczas,

wzrost obrotów faktoringowych.

Liczba nowych klientów ciągle wzrasta. Obecnie z faktoringu korzysta

około 12 000 klientów, czyli o 36% więcej w porównaniu do 2009 roku

(8840). W czasie kryzysu fi nansowego fi rmy uruchomiły swoje rezerwy

i w obliczu kryzysu kredytowego zasadniczo starały się wykorzystywać
państwowe instrumenty ochronne, które zastosował rząd w celu stabili-
zacji gospodarki i rynków fi nansowych. Nadal jednak wiele fi rm potrze-
buje nowych środków, by utrzymać płynność i wykorzystać ożywienie
gospodarcze. Szczególnie mocno jest odczuwane zapotrzebowanie na
fundusze umożliwiające bieżącą działalność oraz na utrzymanie zapa-
sów magazynowych. Faktoring nadal doskonale rozwiązuje tego typu
problemy.

Dzięki dużemu wzrostowi gospodarczemu wskaźnik penetracji PKB

przekroczył po raz pierwszy „magiczną” barierę 5% i osiągnął 5,3%. Cie-
kawe jest to, że nie uległ zmianie średni okres zapłaty należności, nadal

46 |

DEUTSCHER FACTORING-VERBAND

wynosi 41,1 dni, tyle samo co w dobie kryzysu fi nansowego. Wskazuje

to na fakt, że należności nie są płacone tak szybko jak przed kryzysem

(przypomnijmy, że w 2008 roku były płacone średnio w ciągu 40,5 dni).

Wzrosła suma sald wykupów fi rm faktoringowych, zwiększyła się liczba

faktorantów i zauważalnie przybyło kontrahentów (do 3 964 000), nastąpił
zatem wzrost o 22% w porównaniu do 2009 roku.

W roku, który omawiamy, najważniejsze dla niemieckiego faktoringu

były następujące branże: handel, produkcja żywności, usługi, produkcja

wyrobów metalowych i maszyn budowlanych oraz przemysł samochodowy
(czołowa piątka). Wśród wymienionych branż, kluczowych dla faktoringu,

usługi zajmowały w 2009 roku piąte miejsce, podczas gdy w 2010 – już
trzecie. Podobnie przemysł samochodowy, w roku 2009 był na miejscu
dziesiątym, a w 2010 – już na piątym. Udział sektora służby zdrowia rów-
nież wzrósł, na liście znalazł się o jedną pozycję wyżej. Relacja między
różnymi formami faktoringu (w odniesieniu do obrotów) zmieniła się na
korzyść faktoringu niepełnego – który obecnie stanowi 81% i zdecydowa-
nie przewyższa faktoring pełny (16%) – i faktoringu wymagalnościowego

(nieco ponad 2%).

Z racji tego, że w 2010 roku ponownie wzrósł na świecie popyt na pro-

dukty „made in Germany”, obroty transakcji międzynarodowych kształto-

wały się pozytywnie. Obroty handlowe w imporcie były wyższe aż o 42,39%

i wzrosły do 2,74 miliardów euro (w czasie kryzysu spadły do 1,92 miliardów
euro). Obroty handlowe w eksporcie wzrosły do poziomu 30,12 miliardów
euro, zanotowany wzrost wynosił 25,98% (w 2009 roku odnotowano spadek
o 13,56%). W 2010 roku Niemcy w dużym stopniu wykorzystywały boom
inwestycyjny w sąsiednich krajach, które rozbudowały infrastrukturę trans-
portową, komunikacyjną i energetyczną oraz zmodernizowały park ma-
szynowy. Pozytywny wpływ miały również zmiany demografi czne w tych
krajach. Trzeba wreszcie wskazać na wyjątkowo mocny czynnik wzrostu,
mianowicie relatywnie niski kurs euro, dzięki czemu eksport ze strefy euro
do strefy dolara był silnie stymulowany.

Odnotowując nieustanne i duże zapotrzebowanie na usługi fakto-

ringowe, aż 83% fi rm faktoringowych zrzeszonych w DFV spodziewa się

większego wzrostu gospodarczego w pierwszym półroczu 2011 roku. Bez
względu na to koniecznie trzeba wziąć pod uwagę fakt, że korzystne tren-

dy w światowym handlu i wzrost niemieckiego eksportu były poważnym
ułatwieniem. Promowane pakiety stymulacji gospodarczej, które faktycz-

FAKTORING W NIEMCZECH W 2010 ROKU

| 47

nie zmieniały gospodarkę w sposób nieprzewidywalny, w chwili obecnej

wygasają. Odnotujmy, że dalsza poprawa koniunktury gospodarczej jest

nadal zagrożona. Przede wszystkim dlatego, że niektóre kraje europejskie

wciąż odczuwają skutki kryzysu fi nansowego, a skala zadłużenia i kryzys
walutowy są makroekonomicznym ograniczeniem dla euro i ograniczają

możliwości manewru poszczególnych rządów. Ponadto podaż pieniądza na
rynkach walutowych grozi w średnioterminowym okresie niebezpieczeń-
stwem nawrotu wytłumionej aktualnie infl acji i ryzykiem wzrostu stóp
procentowych – czynniki te mogą mieć natychmiastowy wpływ na koszty
pozyskiwania kapitału w branży faktoringu.

JOSEP SELLES

Hiszpania. Powrót do wzrostu

Informacja, że – mimo kryzysu i mało optymistycznych prognoz – za-

interesowanie przedsiębiorców rynkiem faktoringu w Hiszpanii wzrosło

w 2010 roku o 8%, może się okazać dla czytelnika zaskakująca. Ograni-

czenia kredytowe są nadal poważnym problemem dla fi rm, ale widać, że
banki coraz chętniej proponują faktoring niż inne produkty. Faktoring
daje bowiem możliwość kontrolowania ryzyka. Jeśli natomiast mówimy
o faktoringu dla dostawców, jest on prostym, łatwo dostępnym i szybkim
sposobem zwiększenia zasobów. Stanowi główne źródło fi nansowania ma-

łych i średnich przedsiębiorstw, prawdziwych ofi ar kryzysu (jeżeli odno-

simy to do sektora przemysłowego).

Otoczenie ekonomiczne

Sytuacja hiszpańskiej gospodarki w ostatnich miesiącach jest zapewne
czytelnikom dosyć dobrze znana. Nie wszystkie pozyskane informacje są
prawdziwe, ale też nie wszystkie są fałszywe. Sytuacja gospodarcza w Hi-
szpanii powoli zaczyna się stabilizować, ale jeszcze długa droga przed nami,
zanim gospodarka uzyska odpowiednie parametry ekonomiczne. Jeden
ze wskaźników – bezrobocie – wymaga ustabilizowania i bez wątpienia
będzie „ustabilizowany”. Dziś bezrobocie obejmuje ponad 20% populacji,
co oznacza, że ponad cztery miliony osób jest bez pracy. Jeśli jednak przyj-
rzymy się temu wskaźnikowi bliżej, może się okazać, że sytuacja nie jest
tak katastrofalna, jak się wydaje na pierwszy rzut oka.

Kiedy kilka lat temu gospodarka hiszpańska rosła w tempie około

3%, lub nawet 4% PKB rocznie, stopa bezrobocia wynosiła 8%. Było ono

efektem działań między innymi niektórych subsydiów udzielanych jako
zapora powstrzymująca migrację ludzi ze wsi do miast. Próbowano w ten

50 |

JOSEP SELLES

sposób uniknąć efektu wyludnienia pewnych obszarów w kraju. Dysku-
sja nad tym, czy ta polityka powinna być kontynuowana, czy też nale-

ży z niej zrezygnować, trwa nadal. Niezależnie od wyników tej debaty
faktem jest, że wskazane narzędzia polityki społecznej pozostają w mocy.
Kolejnym faktem jest to, że w czasie kryzysu wskaźnik szarej strefy po-

nownie wzrósł, osiągając poziom 15–25%. Należy więc wnioskować, że
cztery miliony osób pracuje nieofi cjalnie na pełnym bądź częściowym
etacie.

Wskaźnik zaufania nadal maleje, co przekłada się na małą liczbę

nowo powstających fi rm. Liczba upadających fi rm wciąż jest duża, mimo
umiarkowanego spadku liczby bankructw w stosunku do roku ubiegłego.

Kluczowymi czynnikami wzrostu hiszpańskiej gospodarki były wyniki

sektora budownictwa i inwestycje publiczne. Dziś przeżywają one regres
i – co więcej – ciągną za sobą pozostałe dziedziny gospodarki, a to wią-

że się z problemami terminowości i moralności płatniczej. W większości

prywatnych fi rm terminowość jest mniej więcej taka sama jak wcześniej,
jednak jeśli weźmiemy pod uwagę sektor publiczny, sytuacja wyraźnie się
pogorszyła. Hiszpania ma trójdzielną strukturę administracyjną: poziom
samorządowy, poziom regionalny (autonomie) i poziom centralny – rządo-

wy. Płatności dokonywane przez rząd, pomimo incydentalnych opóźnień,

są regulowane z najwyższym poszanowaniem terminów płatności. Jeśli
chodzi o terminowość regulowania zapłaty przez regiony, w większości
przypadków terminy wydłużają się, ale jest to praktyka nieofi cjalna. Po
prostu regiony płacą w terminach zapadalności faktur. Wiadomo, że jest
to ryzyko własne, ale dostawca nie otrzymuje zapłaty na czas, a banki nie
są zainteresowane przyznaniem ulgi dla tych fi rm ani udzieleniem pomocy

w postaci pomostowego fi nansowania.

Jeśli mówimy o samorządach (gminach), trzeba podkreślić, że dziś nie

ma prawie ani jednego banku, który podjąłby się fi nansowania ich dzia-
łalności. Gminy mają bardzo poważne kłopoty, wiele z nich zredukowało
budżety stosownie do zmniejszonych podatków płaconych przez fi rmy
z sektora budowlanego. Ale nawet gdyby pominąć wpływy z budownictwa

– dochody gmin maleją. Nawet jeśli równocześnie regiony i rząd znalazłyby

źródła dochodów, to gminy nie mają już takiej możliwości, a co gorsza, nie
ma oznak, by w najbliższej przyszłości sytuacja mogła się zmienić.

Kończąc te rozważania, spróbujmy spojrzeć na poruszane kwestie

z odrobiną optymizmu. Hiszpański przemysł zwiększył swoją działalność

HISZPANIA. POWRÓT DO WZROSTU

| 51

eksportową. Na rynku krajowym konsumpcja pozostaje nadal na niskim
poziomie, wprawdzie trochę rośnie, ale w dalszym ciągu nie jest w stanie

wchłonąć całej produkcji przemysłu. W tej sytuacji wszystkie fi rmy, które

mają produkty wystarczająco konkurencyjne, kierują sprzedaż na inne
rynki, co pozwala wielu spośród nich rozwijać się i poprawiać kondycję
ekonomiczną.

Rynek i podaż usług faktoringowych

Jeśli spojrzymy na statystyki sektora, możemy sobie uświadomić, że usługi

z zakresu faktoringu dla dostawców wzrosły szybciej niż branża faktoringu,
co jest normalne. Dostępność do usług bankowych jest bardzo utrudniona,
natomiast pojawia się tendencja sektora MSP do fi nansowania przez swoich
klientów. To wyjaśnia, dlaczego faktoring dla dostawców wzrósł o 9,34%,
podczas gdy cały faktoring osiągnął wzrost na poziomie 6,83%. Podkreślę,

że tylko 4,94% tego wzrostu pochodzi z usług faktoringu krajowego.

Dziś usługi faktoringu dla dostawców osiągnęły 47,3% (53.375 milio-

nów euro) całego rynku faktoringu (cały rynek to 112.909 milionów euro).

Nasza branża generuje 10,74% hiszpańskiego PKB, dysponuje defi nitywnie

skonsolidowanym i alternatywnym produktem, a fi rmy dzięki faktorin-
gowi mogą opcjonalnie fi nansować kapitał obrotowy. Mimo ograniczeń

wynikających z restrykcyjnej polityki fi rm, 5,8% obrotów pochodzi z fak-

toringu z regresem. Pozostałe usługi, czyli faktoring albo faktoring dla
dostawców, mają charakter faktoringu pełnego.

Jeśli chodzi o faktoring międzynarodowy, ta część działalności fakto-

rów odnotowała wzrost na poziomie 15,9% (14,43% wzrostu w faktoringu
eksportowym i 28,77% w faktoringu importowym).

Podobnie jak w większości krajów, w Hiszpanii również mamy do

czynienia z koncentracją rynku, który jest podzielony pomiędzy kilku
graczy. Dwóch najważniejszych – BBVA i Santander – obejmuje aż 44,4%
rynku. Jeśli uwzględnimy pięciu największych, to obejmują oni aż 77,9%.

W transakcjach faktoringu międzynarodowego – podkreślmy – Eurofactor

realizuje prawie 50% faktoringu importowego, a BBVA – aż 46,5% fakto-
ringu eksportowego. W wyniku konsolidacji z rynku zniknęły dwa ban-
ki depozytowe i prawdopodobnie w najbliższej przyszłości zniknie kilka
następnych. Korzystnym skutkiem tego procesu jest to, że nowe banki

52 |

JOSEP SELLES

depozytowe będą większe i silniejsze, a w przyszłości wygenerują większe
obroty. Hiszpańskie Stowarzyszenie Faktorów (AEF) na koniec grudnia

2010 roku liczyło 23 członków.

Przyszłość dla branży

Mamy nadzieję, że sektor usług faktoringowych w Hiszpanii utrzyma ten

sam poziom wzrostu również w 2011 roku. Jest też prawdopodobne, że

wzrost będzie dwucyfrowy, ale wiąże się to z pewnym zagrożeniem. Firmy

faktoringowe obawiają się, że nowa ustawa dotycząca opóźnień w płatnoś-
ciach wpłynie niekorzystnie na obroty naszej branży. Odnotujmy, że do

2013 roku terminy płatności w transakcjach sektora prywatnego zosta-

ną ograniczone do 60 dni, a w transakcjach sektora publicznego – do 30
dni. Główny problem polega na tym, że zgodnie z prawem sprzedającemu
i kupującemu nie będzie przysługiwał dłuższy termin płatności, podczas
gdy ostatnie dyrektywy Unii Europejskiej dopuszczają tę możliwość. Fir-
my, które dziś płacą w dłuższym terminie, mogą się znaleźć w sytuacji
problematycznej. Będą potrzebowały dodatkowego źródła fi nansowania,
by dostosować się do nowego prawa w momencie, gdy banki nie będą
chciały udzielać poręczeń i gwarancji. W efekcie mogą ulec pokusie, aby
zastosować faktoring dla dostawców. Istnieje więc ryzyko, że próby dzia-
łań na własną korzyść wyeliminują opcję fi nansowania, z której obecnie
na przykład tak chętnie korzysta sektor MSP. Jest też raczej nierealne, by
sektor publiczny mógł w tak krótkim czasie skrócić terminy płatności do

30 dni. Jest to również zagrywka nie fair ze strony rządu, który formułuje

przepisy i zobowiązuje wszystkich do ich wypełniania, podczas gdy sam
nie jest w stanie dotrzymać takich zobowiązań.

Zazwyczaj, jeśli okres płatności w sektorze publicznym nie zmienia

się i jest skracany, fi rmy faktoringowe prowadzą operacje w tym sektorze
z mniejszym „apetytem”, ponieważ całkowita poprawa ich dochodowości
możliwa jest tylko dzięki dłuższym terminom płatności. Jeśli więc fak-
torzy przestaną akceptować branżę dostawców dla sektora publicznego,
niektóre sektory – takie jak opieka zdrowotna czy edukacja – znajdą się w
poważnych kłopotach.

Trudne czasy, pomimo widocznych wzrostów, wymagają od nas lepszej

kontroli całego procesu naszej działalności. Jesteśmy jednak optymistami

HISZPANIA. POWRÓT DO WZROSTU

| 53

i myślimy, że najgorsze mamy już za sobą. Jeśli będziemy w stanie przejść
przez kryzys tak jak dotąd, to nasza przyszłość jest jasna, nawet gdy przyj-
dzie na to trochę poczekać.

MICHAŁ SZUMSKI

Faktoring – definicja,

uwarunkowania prawne

Faktoring to nic innego jak przeniesienie wierzytelności przez faktoranta
(fi rmę produkcyjną, handlową lub usługową) na faktora (instytucję fi nan-

sową), w zamian za wypłatę środków za tę wierzytelność, tak zwaną zalicz-
kę faktoringową. Wierzytelność to inaczej prawo do otrzymania zapłaty

w przyszłości. Może ono być przedmiotem obrotu, tak jak inne składniki

majątku przedsiębiorstwa. Faktor (nabywca wierzytelności) przejmuje na
siebie również obowiązki związane z wierzytelnością i wykonuje wszystkie
działania, które podejmuje się zazwyczaj w celu uzyskania zapłaty. Wśród
tych obowiązków są takie oczywiste działania, jak: księgowanie, uzgad-
nianie sald z kontrahentem (dłużnikiem faktoringowym), czynności upo-
minawcze w przypadku braku zapłaty w określonym terminie płatności,
czasami również windykacja. Często usługa faktoringu wiąże się – jak to
potocznie ujmujemy – z przejęciem ryzyka niewypłacalności kontrahentów
faktoranta. W takich przypadkach mówimy o faktoringu pełnym lub –
bardziej obrazowo – o faktoringu bez regresu. W przypadku, gdy ryzyko
braku spłaty wierzytelności pozostaje na faktorancie, mamy do czynienia
z faktoringiem niepełnym lub – inaczej – faktoringiem z regresem.

Z punktu widzenia przepisów prawa, umowa faktoringu jest umową

nienazwaną, ponieważ nie została ujęta w żadnym z kodeksów. Ma to
swoje zarówno zalety, jak i wady. Zaletą jest swoboda, z jaką strony umo-

wy faktoringu mogą ją dopasowywać do swoich potrzeb lub możliwości.

Gorzej, gdy na tle realizacji umowy dojdzie do sporu. W takich przypad-
kach strony są skazane na indywidualną interpretację umowy dokonaną
przez sąd.

W umowach faktoringu, które z oczywistych powodów są przygotowy-

wane przez faktorów, często pojawiają się zapisy wprowadzające dyspropor-

56 |

MICHAŁ SZUMSKI

cje w prawach stron. Trzeba przyznać, że niektórzy faktorzy przykładają
szczególną wagę do zagwarantowania sobie bezpieczeństwa na wypadek
jakichkolwiek uchybień faktoranta i jednocześnie ograniczają swoją od-
powiedzialność za popełnione błędy lub nienależytą jakość oferowanej
obsługi. Idealną ilustracją tego zjawiska jest często stosowany zapis, wedle
którego faktor może odmówić wykupu wierzytelności bez podania przy-
czyny. Dlatego poza warunkami cenowymi kluczowa dla oceny atrakcyj-
ności danej umowy faktoringu powinna być analiza zapisów tej umowy

wraz załącznikami.

Co ciekawe, zdarza się również, że tym, kto wprowadza nierównowagę

w relacje pomiędzy faktorem i faktorantem, jest dłużnik faktoringowy.
Z taką sytuacją możemy mieć do czynienia wtedy, gdy dłużnik posiada

znaczącą pozycję na rynku (na przykład koncern o zasięgu międzyna-
rodowym, sieć handlowa, odbiorca wyspecjalizowanego produktu itp.).

Taki dłużnik może zawrzeć w umowach ramowych z dostawcami zapis

o zakazie cesji i dopuszczać faktoring w ewentualnym aneksie, ale jedynie
u wybranego faktora.

W sytuacji nabycia wierzytelności przez faktora mamy do czynienia

z cesją wierzytelności, do której odnosi się art. 509 k.c. Na przeszkodzie
takiej cesji mogą stanąć ograniczenia umowne, na przykład zakaz cesji
zawarty w umowie handlowej, o czym wspomniałem wyżej, lub zawarta

wcześniej przez faktoranta globalna cesja wierzytelności na bank jako za-

bezpieczenie kredytu. Konsekwencją takiej cesji jest wcześniejsze wejście
banku w prawa do należności wynikających z działalności handlowej fak-
toranta, co wyklucza przedstawienie tych samych należności faktorowi do

wykupu. W takich przypadkach faktorant musi uzyskać zgodę od banku

na wyłączenie takiego zabezpieczenia z umowy kredytowej lub przenie-
sienie cesji z należności od wytypowanych kontrahentów do faktoringu
na kwoty, które będą mu przysługiwały od faktora.

Na przeszkodzie faktoringu stają także ograniczenia ustawowe, na

szczęście niezbyt liczne. Nie można scedować na przykład wierzytelności

wynikających z alimentów lub renty, która łączy się ściśle z osobą wie-

rzyciela, wynagrodzenia za pracę lub wierzytelności odszkodowawczych

wynikających z czynów niedozwolonych.

Przyjrzyjmy się teraz poszczególnym elementom, z których zbudowa-

ny jest faktoring. Szeroko rozumiana usługa faktoringu może składać się
z następujących czynności: wypłaty zaliczki faktoringowej, czyli fi nanso-

FAKTORING – DEFINICJA, UWARUNKOWANIA PR AWNE

| 57

wania, obsługi księgowej i administracji wierzytelnością, przejęcia ryzyka

niewypłacalności odbiorców, a także innych czynności faktora na rzecz
faktoranta, niezwiązanych w sposób bezpośredni z wierzytelnością (na
przykład usługi prawne, magazynowe lub załatwianie formalności spedy-
cyjnych i celnych). Zgodnie z przyjętą praktyką, gdy realizowane są przy-
najmniej dwie z czterech wymienionych powyżej czynności, mamy już do
czynienia z faktoringiem.

Jak widać, wyżej wymienione działania faktora mają różnorodny cha-

rakter i oddzielnie mogłyby teoretycznie podlegać różnym regulacjom
prawnym. Na przykład przejęcie wierzytelności przez faktora oraz wypłata
faktorantowi ceny nabycia (zazwyczaj w dwóch ratach, na przykład 90%
jako zaliczka i 10% po zapłacie przez kontrahenta) są czynnościami przy-
pominającymi kredytowanie lub pożyczkę, gdyż zaliczka faktoringowa

wypłacana jest na długo przed terminem zapłaty wierzytelności. Mamy tu
więc do czynienia z elementem przychodów faktora ze sprzedaży pieniądza,

czyli z odsetkami. Na szczęście dla rynku faktoringowego nie zostały one
jednak zakwalifi kowane do czynności bankowych zgodnie z art. 5 Pra-

wa bankowego i nie podlegają regulacjom obowiązującym na tym rynku.
Ma to jednak i swoje wady, gdyż z tego między innymi powodu odsetki

są w Polsce obciążone podatkiem VAT, którego do odsetek od zwykłego
kredytu bankowego nie dolicza się.

Przyglądając się wykonywanym przez faktora działaniom rozrachun-

kowym, takim jak: ocena kontrahentów, księgowanie faktur i płatności,
uzgadnianie sald, a w razie potrzeby windykacja dłużników faktoringo-

wych, w umowie faktoringowej możemy doszukać się znamion umowy

zlecenia. Podobieństwem jest na przykład prawo faktora do wynagrodze-
nia za podjęte działania, to jest obsługę należności (prowizja faktoringowa).

Tak jak w grupie umów starannego działania, świadczący usługę faktor

nie odpowiada również za osiągnięcie założonego rezultatu obsługi, co
jest składnikiem na przykład umowy o dzieło. Jego obowiązkiem jest na-
tomiast dołożyć wszelkich starań, aby osiągnąć zamierzony rezultat, ale
nie jest z tego „rozliczany” przez faktoranta. Różnicą natomiast jest ogra-
niczenie możliwości wypowiedzenia umowy faktoringu w każdym czasie,
tak jak jest to w przypadku umowy zlecenia.

Analizując kolejny element umowy faktoringu, jakim jest przejęcie

ryzyka niewypłacalności kontrahentów, moglibyśmy odnieść wrażenie,
że faktoring pełny zaliczyć należy do działalności ubezpieczeniowej. Nic

58 |

MICHAŁ SZUMSKI

bardziej mylnego. Problem ten rozwiązano poprzez uwypuklenie warun-
kowości lub bezwarunkowości transakcji faktoringu. W przypadku fakto-
ringu pełnego mówimy o wypłacie ceny nabycia wierzytelności bez prawa
regresu, niezależnie od dokonania zapłaty przez odbiorcę.

W faktoringu niepełnym faktor ma prawo do żądania zwrotu ceny

nabycia w przypadku braku zapłaty ze strony odbiorcy. Taka interpretacja
uwalnia faktorów od wymogów rynku ubezpieczeniowego.

To, że umowa faktoringu ma charakter umowy nienazwanej, nie odno-

si się wyłącznie do rynku polskiego. Podobny kształt mają umowy fakto-
ringu w wielu krajach, w tym również tam, gdzie faktoring ma już ponad
stuletnią tradycję. Praktycznie na całym świecie umowa faktoringu zawie-
ra podobne elementy i spełnia te same funkcje. Jednak nawet w ramach

Unii Europejskiej różne kraje przyjęły odmienne uregulowania prawne
w tej kwestii. Przykładem może być rynek niemiecki, na którym w prze-

ciwieństwie do naszego kraju odsetki od środków fi nansowych wypłaco-
nych przez faktora są zwolnione z podatku VAT.

Próbą uporządkowania praktyki tworzenia umów faktoringowych była

zawarta 28 maja 1988 roku Konwencja ottawska (UNIDROIT). Co prawda

Polska nie jest jej sygnatariuszem, jednak wytyczne określone przez tę
Konwencję są na tyle uniwersalne, że przyjęły się wśród fi rm faktoringo-
wych działających na naszym rynku. Mimo to należy pamiętać, że każda

instytucja faktoringowa oferuje swoje usługi oraz nalicza opłaty i prowizje

w trochę odmienny sposób, co powoduje, że nie zawsze łatwo można po-

równać warunki proponowane przez różnych faktorów.

ELŻBIETA URBAŃSKA

Rodzaje faktoringu

1. Podmioty faktoringu

Z pojęciem faktoringu wiążą się trzy podmioty. W opracowaniach doty-

czących usługi faktoringu występują one pod różnymi nazwami, co jednak
nie oznacza różnicy ich znaczeń. Są to:

– faktorant (przedsiębiorca, dostawca),
– faktor (instytucja faktoringowa),
– dłużnik (odbiorca).

Faktorant (dostawca, przedsiębiorca) to podmiot zajmujący się sprze-

dażą, dostawą lub świadczeniem usług, a w stosunku faktoringowym (czyli
na skutek zawarcia umowy faktoringu) staje się on klientem faktora z ty-
tułu świadczenia usług na jego rzecz przez tegoż faktora.

Faktor (instytucja faktoringowa) to podmiot zajmujący się skupem

wierzytelności handlowych.

Odbiorca (dłużnik faktoringowy) to podmiot występujący względem

przedsiębiorcy (faktoranta) w charakterze odbiorcy towarów (nabywcy, ku-
pującego czy usługobiorcy), powiązany z nim umową sprzedaży, dostawy
lub inną umową o świadczeniu usług.

Umowa faktoringowa zawierana jest bez udziału nabywcy towarów lub

usług (to jest bez udziału odbiorcy), jednakże na skutek przelewu wierzy-
telności z faktoranta na faktora staje się on dłużnikiem faktora.

2. Rodzaje faktoringu

Faktoring nie występuje w jednolitej postaci. Rozwój stosunków han-

dlowych, zarówno wewnętrznych, jak i międzynarodowych, wpłynął na

wykształcenie się różnych jego odmian. Podstawowe z nich są związane

60 |

ELŻBIETA URBAŃSKA

z podziałem ryzyka wypłacalności dłużnika (odbiorcy) pomiędzy stronami
umowy faktoringowej.

A. Rodzaje faktoringu ze względu na przejęcie ryzyka

W zależności od tego, który z podmiotów: faktor czy faktorant ponosi

odpowiedzialność w razie niewypłacalności dłużnika, wyróżnia się fak-
toring:

– właściwy (pełny), bez regresu,
– niewłaściwy (niepełny), z regresem.

W przypadku faktoringu pełnego (bez regresu) odpowiedzialność

faktora jest szersza niż przy faktoringu niepełnym. Od momentu dokona-
nia przez faktoranta przelewu wierzytelności na rzecz faktora ten ostatni
przejmuje ryzyko za wypłacalność dłużnika, z którym faktorant zawarł

wcześniej umowę sprzedaży, dostawy lub świadczenia usług.

Po dokonaniu cesji wierzytelności faktor wypłaca faktorantowi kwotę

stanowiącą standardowo 80–90% wierzytelności, pomniejszoną o prowi-
zję faktora. Odpowiedzialność faktora w tym modelu często określa się
odpowiedzialnością typu del credere (odpowiedzialność za cudzy dług).

Przejęcie przez faktora ryzyka del credere oznacza w praktyce, że faktor za-

czyna odpowiadać względem faktoranta za wywiązanie się przez dłużnika
z ciążących na nim zobowiązań, czyli za dokonanie płatności. Faktoring

właściwy pociąga więc za sobą większe ryzyko dla faktora, co powoduje,
że ten rodzaj faktoringu jest droższy od faktoringu niepełnego (z regre-

sem), prowizja faktora uwzględnia bowiem również ryzyko ewentualnej
niewypłacalności dłużnika.

Inną cechą, która odróżnia faktoring pełny od niepełnego, jest to, że

w następstwie zawarcia umowy faktoringu pełnego dochodzi do defi ni-

tywnego przeniesienia wierzytelności z faktoranta na faktora.

Reasumując: faktoring pełny jest bardzo korzystny z punktu widzenia

faktoranta, ponieważ daje mu większe zabezpieczenie. W tym przypadku
niewypłacalność dłużnika właściwie nie wpływa negatywnie na sytuację
faktoranta.

Faktoring niepełny (z regresem) polega na sprzedaży faktorowi przez

faktoranta wierzytelności handlowej bez przejęcia ryzyka wypłacalności
dłużnika. Oznacza to, że faktor w momencie stwierdzenia niewypłacal-

RODZAJE FAKTORINGU

| 61

ności dłużnika przenosi wierzytelność z powrotem na faktoranta i może

żądać zapłaty tej sumy od faktoranta. Faktoring niepełny jest korzystny

dla faktora, który nabywając wierzytelność, uzyskuje możliwość docho-
dzenia roszczeń zarówno od dłużnika faktoringowego, jak i od faktoranta.

Mniej korzyści ma w przypadku faktoringu niewłaściwego sam faktorant,

który musi liczyć się z tym, że w sytuacji niemożności uzyskania zapłaty
od dłużnika faktor może zażądać zwrotu wypłaconej wcześniej na konto
faktora kwoty (prawo regresu).

B. Rodzaje faktoringu ze względu na wiedzę dłużnika

o zmianie wierzyciela

Praktyka obrotu gospodarczego wykształciła również inne kryteria po-

działu faktoringu. Ze względu na kwestię powiadomienia dłużnika o zmia-
nie wierzyciela – z faktoranta na faktora – przyjęto podział faktoringu na:

– otwarty (jawny),
– półotwarty (półjawny),
– tajny (cichy).

Faktoring otwarty (jawny) polega na tym, że dłużnik faktoringowy

zostaje niezwłocznie powiadomiony o zawarciu umowy faktoringowej po-
między faktorem a faktorantem. Ta forma faktoringu zapewnia faktorowi
bezpieczeństwo, ponieważ uzyskuje on z jednej strony potwierdzenie, że
dana wierzytelność istnieje i jest zgodna z treścią dokumentów złożonych
u faktora, z drugiej zaś pewność, że dłużnik faktoringowy spełni świad-
czenie (dokona zapłaty) na jego konto, nie zaś do faktoranta. Z k.c. wynika,

że o przelewie wierzytelności dłużnik powinien być powiadomiony przez
wierzyciela, lecz dopuszcza skuteczne powiadomienie dłużnika także przez

inne osoby, a więc również przez faktora.

Faktoring półotwarty (półjawny) przewiduje również powiadomienie

dłużnika o zawarciu umowy faktoringu i zmianie wierzyciela, lecz dopiero

w momencie wezwania go do zapłaty za fakturę. Inaczej niż w wypadku

faktoringu otwartego, gdzie obowiązek powiadomienia dłużnika może do-
tyczyć albo obu stron umowy faktoringowej, albo tylko jednej z nich, tutaj
obowiązek ten spoczywa wyłącznie na faktorze. Faktoring półotwarty jest
preferowany przez tych faktorantów, którzy nie chcą zastosować faktorin-
gu w pełni jawnego, obawiając się negatywnej reakcji ze strony dłużnika

62 |

ELŻBIETA URBAŃSKA

faktoringowego, w szczególności potraktowania faktoringu jako oznaki
słabości fi nansowej i gospodarczej faktoranta.

Faktoring tajny (cichy) jest to faktoring, w którym dłużnik nie jest

zawiadamiany o zawarciu umowy faktoringu, tylko o zmianie numeru
konta, na które ma dokonywać płatności. Ta postać faktoringu rodzi ry-
zyko szczególnie dla faktora; polega ono na tym, że dłużnik będzie płacił
za faktury na dotychczasowy numer konta swojego kontrahenta (dostaw-
cy). W przypadku, gdy dłużnik będzie płacił za faktury faktorantowi, ten
zobowiązany jest przekazywać otrzymane środki pieniężne faktorowi nie-
zwłocznie bądź w terminie ustalonym w umowie faktoringu.

Jeśli jednak faktorant nie przekaże faktorowi należności, wówczas fak-

tor nie będzie mógł żądać od dłużnika faktoringowego powtórnej zapłaty.

W tym przypadku faktor może jedynie podjąć próbę ściągnięcia należności

od faktoranta.

C. Rodzaje faktoringu ze względu na czas dokonania zapłaty

za wierzytelność

Kolejnym kryterium podziału faktoringu jest termin otrzymywania zapła-

ty za sprzedaną wierzytelność. W tym przypadku wyróżniamy faktoring:

– przyspieszony (dyskontowy),
– zaliczkowy (collection factoring),
– wymagalnościowy (maturity factoring).

Faktoring przyspieszony (dyskontowy) polega na dokonywaniu płat-

ności przez faktora na rzecz faktoranta z tytułu zakupionych wierzytel-
ności natychmiast po otrzymaniu faktur do wykupu. W tym przypadku
faktor przekazuje faktorantowi pełną kwotę wierzytelności.

Faktoring zaliczkowy to faktoring, w którym faktor dokonuje płatno-

ści na rzecz faktoranta z tytułu wykupionej wierzytelności niezwłocznie po

otrzymaniu faktur do wykupu, podobnie jak w faktoringu przyspieszonym.

Podstawową różnicą jest fakt, że faktor przekazuje faktorantowi jedynie

część kwoty (zaliczkę), a pozostałą część przekazuje – w zależności od
postanowień umowy faktoringowej – albo w dniu wymagalności wierzy-
telności, albo w momencie rzeczywistej zapłaty przez dłużnika za fakturę.

Faktoring wymagalnościowy charakteryzuje się tym, że faktor płaci

faktorantowi pełną kwotę należności za sprzedaną wierzytelność dopiero

RODZAJE FAKTORINGU

| 63

w terminie płatności przez dłużnika. Jeśli wykupuje się kilka wierzytelno-
ści w ramach jednej umowy, to praktykuje się przyjmowanie umownego,
średniego terminu płatności.

Wydawać się może, że ta forma faktoringu jest niekorzystna dla fakto-

ranta, gdyż otrzymuje on dłużną kwotę w tym samym terminie, w jakim
otrzymałby ją od dłużnika. Jednakże w tym przypadku faktoring wy-
magalnościowy nie ma na celu fi nansowania działalności gospodarczej
faktoranta, a jedynie pomaga faktorantowi w zarządzaniu należnościami
i ściąganiu należności od dłużnika faktoringowego.

W praktyce najczęściej stosowany jest faktoring zaliczkowy – w mo-

mencie wykupu wierzytelności faktor płaci zaliczkę na poczet przyszłych
płatności stanowiącą do 90% wartości wierzytelności.

D. Rodzaje faktoringu ze względu na zasięg

i względy geograficzne

To kryterium stanowi podstawę podziału faktoringu na:

– eksportowy,
– krajowy.

Faktoring eksportowy jest usługą skierowaną do fi rm, które sprzedają to-

wary lub usługi odbiorcom zagranicznym, z odroczonym terminem płatności.

Finansowanie wierzytelności eksportowych to podstawowa funkcja

faktoringu eksportowego z regresem. Korzystając z usługi faktoringu,
faktorant zyskuje komfort w zarządzaniu swoimi fi nansami, gdyż długie
terminy płatności czy opóźnienia w płatnościach od odbiorców nie będą
pogarszać płynności fi nansowej.

Faktor wypłaca (w walucie transakcji) określoną wartość brutto faktury

niezwłocznie po jej otrzymaniu, a dodatkowo będzie skłonny poczekać na
płatność od odbiorcy w przypadku jej opóźnienia.

Faktoring eksportowy z przejęciem ryzyka wypłacalności odbiorcy

daje przedsiębiorcy pewność, że nie straci swoich pieniędzy, a także że jego
zagraniczny partner jest podmiotem wiarygodnym, a to dzięki współpra-
cy faktorów zarówno z renomowanymi fi rmami ubezpieczeniowymi, jak
i z fi rmami faktoringowymi z całego świata.

Kooperacja z zagranicznymi faktorami to sprawdzenie zagranicznego

odbiorcy przez instytucję fi nansową działającą w kraju odbiorcy (w ra-

64 |

ELŻBIETA URBAŃSKA

mach tego samego systemu prawnego), a także mającą bezpośredni kontakt
z odbiorcą. Instytucje te niejednokrotnie także posiadają bezpośrednie
doświadczenie płatnicze we współpracy z odbiorcą, gdyż w ramach swoich
obowiązków podejmują się inkasa i monitorowania spływu należności.

Korzyść dla faktoranta to przejęcie przez faktora ryzyka wypłacalności

odbiorcy nawet w 100%!

E. Faktoring ze względu na kryteria branżowe

Według danych Polskiego Związku Faktorów za 2010 rok, usługi oferowane

przez faktorów pomagały w utrzymaniu płynności fi nansowej przedsię-
biorstwom należącym przede wszystkim do branż: stalowej, spożywczej
oraz meblowej. Należy jednak podkreślić, że faktoring jest wykorzystywa-
ny przez przedsiębiorstwa reprezentujące niemal wszystkie branże.

F. Faktoring odwrócony

Jest to pochodna tradycyjnej usługi, dzięki której na mocy umowy z od-

biorcą faktor fi nansuje dostawców. Odbiorca towarów czy usług typuje
dostawców (dłużników), którzy będą objęci faktoringiem odwróconym.

Gdy odbiorca otrzyma od dostawców faktury za dostarczone mu towary,
przekazuje je do faktora, który wypłaca im należność w terminie okre-
ślonym w umowie pomiędzy dostawcą a faktorem. Usługa ta jest głównie
przeznaczona dla fi rm, które ze względu na system sprzedaży nie dys-
ponują należnościami do faktoringu (na przykład sieci handlowe, które
prowadzą sprzedaż dla osób fi zycznych).

3. W jakich sytuacjach zastosować faktoring pełny,

a w jakich niepełny?

Rynek faktoringowy w Polsce się dywersyfi kuje. Nadal występują na nim

podmioty, które poszukują przede wszystkim fi nansowania i korzystają z fak-
toringu niepełnego, którego wartość rośnie, ale w sposób stabilny (12 mld zł

w 2007 roku, 28 mld zł w 2010 roku – wzrost ponad dwukrotny; dane PZF).

RODZAJE FAKTORINGU

| 65

Coraz częściej podmioty poszukują bardziej kompleksowej obsługi,

chcąc wykorzystać wszystkie funkcje faktoringu, w tym również ubezpie-
czenie należności. W tym segmencie rynek odnotował znacznie dynamicz-
niejszy, ponad czterokrotny wzrost: 6 mld zł w 2007 roku, a pod koniec

2010 roku – 26 mld zł. W Polsce z roku na rok wzrasta udział faktoringu

pełnego, czyli z przejęciem ryzyka niewypłacalności odbiorcy. Większa
presja konkurencyjna mobilizuje dotychczasowych graczy do rozszerzania
usług w ramach oferowanego faktoringu (na przykład o globalne przejęcie
zarządzania należnościami), a także do proponowania innowacyjnych roz-

wiązań operacyjnych (na przykład w zakresie raportowania i zarządzania
wierzytelnościami online).

Wykres a. Ewolucja usług faktoringowych w Polsce w latach –

(zmiany w wykorzystaniu faktoringu pełnego do niepełnego).

2007

2008

2009

2010

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

84%

78%

75%

76%

15%

21%

23%

Faktoring krajowy
Faktoring eksport.
Faktoring import.

Wykres b. Ewolucja usług faktoringowych w Polsce w latach –

(zmiany w wykorzystaniu faktoringu krajowego i międzynarodowego).

2007

2008

2009

2010

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

84%

78%

75%

76%

15%

21%

23%

Faktoring krajowy
Faktoring eksport.
Faktoring import.

Źródło: dane Polskiego Związku Faktorów.

66 |

ELŻBIETA URBAŃSKA

4. Korzyści dla klienta płynące z usługi faktoringu

1. W zakresie fi nansowania działalności:

a) szybki i stały, dopasowany do poziomu sprzedaży dostęp do środ-

ków pieniężnych,

b) poprawa struktury bilansu (wskaźniki rotacji należności i zobo-

wiązań),

c) poprawa płynności fi nansowej,
d) dokładne planowanie wpływów i wydatków,
e) ograniczenie kosztów administracyjnych monitorowania i egze-

kwowania należności.

2. W zakresie zarządzania sprzedażą:

a) wzrost obrotów bez angażowania środków własnych,
b) dopasowanie fi nansowania do sezonowości sprzedaży,
c) urealnienie lub wydłużenie terminów płatności odbiorcom,
d) zredukowanie kosztów sprzedaży poprzez uzyskanie rabatów

u dostawców.

3. W zakresie zarządzania ryzykiem:

a) obniżenie ryzyka opóźnień lub braku zapłaty od odbiorców,
b) uzyskanie obiektywnej oceny zdolności płatniczej odbiorców,
c) obniżenie ryzyka konieczności tworzenia rezerw z tytułu zagro-

żonych i utraconych należności,

d) zminimalizowanie ryzyka nawiązania współpracy z mało wiary-

godnymi odbiorcami.

TOMASZ MAZURKIEWICZ

Faktoring jako nowoczesne i niestandardowe

narzędzie dla biznesu

Kryzys wymusił zarówno na fi rmach, jak również na instytucjach fi nan-

sowych poszukiwanie metod na przetrwanie trudnych czasów, co w natu-
ralny sposób musi oznaczać odejście od standardowych rozwiązań. Czas
spowolnienia gospodarczego był między innymi powodem większej kon-
centracji fi rm na nowych sposobach generowania przepływów pienięż-
nych. Ciężar zarządzania płynnością fi nansową, zwłaszcza w przypadku
dużych, międzynarodowych korporacji, przesunął się z należności handlo-

wych w stronę zobowiązań handlowych. W praktyce oznaczało to, iż działy

zamówień w fi rmach podejmowały natychmiastowe negocjacje z dostawca-
mi odnośnie dłuższych terminów płatności za dostawy. Jest to absolutnie
zrozumiałe, ponieważ kiedy w fi rmie wpływy ze sprzedaży są ograniczone
lub spadają z powodu kryzysu, działy organizacji zakupów zobligowane są
szukać sposobu na wynegocjowanie dłuższych terminów płatności.

W tej sytuacji sprawa jednak nieco się komplikuje, ponieważ dostaw-

cy potrzebują pieniędzy tak samo, jak ich najwięksi odbiorcy, czyli na przy-
kład międzynarodowe korporacje, które mają łatwiejszy i – co ważniejsze

– tańszy dostęp do fi nansowania udzielanego przez instytucje fi nansowe.

W związku z tym, negocjując z dostawcą (często mniejszą fi rmą) dłuższy

termin zapłaty, myślą o rozwiązaniu wspólnych problemów z płynnością,
tak aby obaj partnerzy mogli funkcjonować w trudniejszych czasach i aby
obie strony odniosły korzyść.

Przykładem takiego niestandardowego rozwiązania, nastawionego

na zysk obu stron, jest fi nansowanie łańcucha dostaw (Supply Chain Fi-
nance – SCF), zwane także fi nansowaniem dostawców bądź faktoringiem
odwrotnym, choć należy zaznaczyć, że SCF różni się od typowego fakto-
ringu odwrotnego. Faktoring odwrotny to przede wszystkim rozwiązanie

68 |

TOMASZ MAZURKIEWICZ

o zasięgu lokalnym, krajowym. Supply Chain Finance, oferowany przez
międzynarodowe grupy fi nansowe, jest rozwiązaniem globalnym o zasięgu
międzynarodowym, a więc nie ma problemu, aby do takiego programu

włączać dostawców zagranicznych.

Takie rozwiązania stały się bardzo popularne wśród międzynarodo-

wych fi rm w ostatnich dwóch latach. Są atrakcyjne dla obu partnerów

i stanowią przykład relacji win-win, gdzie obaj partnerzy biznesowi zysku-
ją. Odbiorca zyskuje dłuższy termin zapłaty za dostawę, a co za tym idzie –
poprawia płynność bez zaciągania zobowiązań fi nansowych, a dostawca
uzyskuje możliwość natychmiastowego otrzymania zapłaty za dostarczony
towar, i to bez zbędnych formalności i zabezpieczeń, często także po ko-
rzystniejszej cenie.

Należy jednak zaznaczyć, że niestandardowość tego typu struktur fi -

nansowania jest oparta o standing fi nansowy kupującego (sponsora ta-
kiego programu fi nansowania dostawców), czyli dokładnie odwrotnie niż

w typowym faktoringu, gdzie tak zwane ryzyko kredytowe rozprasza się

na wszystkich, aktualnie fi nansowanych przez faktoring odbiorców.

TOMASZ BIERNAT

Faktoring międzynarodowy

Faktoring międzynarodowy jest najszybciej rozwijającą się usługą fakto-

ringu. W 2010 roku wartość faktorowanych transakcji międzynarodowych

wyniosła 246 mld euro, to jest 17,5% łącznych obrotów fi rm faktoringowych

na świecie

, w Polsce zaś 3,4 mld euro, co stanowi aż 16% obrotów branży.

Warto więc się zastanowić nad przyczynami tak dużego zainteresowania

tą formą faktoringu.

Główną zaletą faktoringu międzynarodowego jest to, że skraca czas

oczekiwania na zapłatę i poważnie zmniejsza ryzyko niewypłacalności
kontrahentów zagranicznych. W dobie globalizacji możliwości zawierania
umów handlowych z partnerami zagranicznymi wyraźnie się poszerzy-

ły. Poprawiły się też możliwości spedycyjne i szybkość transferu środków.
Dostawa towarów drogą powietrzną to już norma w przypadku niektórych

dóbr, a przelewy międzybankowe dokonywane są prawie od ręki. Nie po-
lepszyły się natomiast najważniejsze składniki terms of trade, które limitują

wielkość transgranicznych obrotów handlowych, to jest terminy płatności
(są o wiele dłuższe niż w obrocie krajowym) i wysoki poziom ryzyka braku

zapłaty. Z jednej strony eksporter jest właściwie zmuszony do udzielenia
importerowi kredytu kupieckiego nawet do 180 dni! Z drugiej – eksporter,
czekając na uregulowanie płatności, jest zagrożony wystąpieniem „złych
długów”, które mogą się pojawić na przykład w wyniku ryzyka kurso-

wego, niewypłacalności importera czy – zupełnie dziś realnego – ryzyka

politycznego.

Faktoring międzynarodowy jest uniwersalnym, bardzo skutecznym

narzędziem, które poprawia pozycję eksportera. Stanowi instrument fi nan-
sowy, który z jednej strony zapobiega skutkom wystąpienia tych zagrożeń,

Za: Factors Chain International, „Annual Review 2011”, Amsterdam 2011.

70 |

TOMASZ BIERNAT

z drugiej zaś zapewnia eksporterom stały dostęp do środków fi nansowych
i skutecznie poprawia spływ należności.

Dostępność tej usługi jest ważnym czynnikiem wpływającym na upo-

wszechnienie faktoringu w transakcjach handlu międzynarodowego. Na
świecie działa 2400 fi rm faktoringowych, największe i najbardziej aktywne
współpracują ze sobą w obsłudze transakcji transgranicznych w sieci po-
wiązań międzynarodowych federacji faktorów. Najczęściej usługa ta jest
świadczona w systemie dwóch faktorów. Proces uzgadniania i uruchamia-

nia usługi faktoringu międzynarodowego jest następujący:

Eksporter zgłasza do fi rmy faktoringowej (faktora eksportowego)

w swoim kraju chęć zawarcia umowy na faktoring międzynarodowy. Fak-

tor eksportowy wybiera fi rmę faktoringową w kraju, do którego realizo-

wane są dostawy (faktor importowy), przekazuje dane kontaktowe kon-

trahentów wybranych przez eksportera i uzgadnia z nim limity kredytowe.

Ustalone w tej fazie limity określą poziomy udzielonych poręczeń zapłaty
w przypadku braku zapłaty od importera. Na tej podstawie faktor ekspor-

towy i eksporter podpisują umowę faktoringu pełnego. Od tej pory faktor
eksportowy będzie nabywał wierzytelności handlowe eksportera, przej-
mując na siebie ryzyko niewypłacalności importera. Ważnym elementem
usługi jest scedowanie klauzuli del credere na faktora importowego oraz
przekazanie pakietu czynności administracyjnych dotyczących wierzytel-
ności. Od momentu dokonania cesji wierzytelności i praw wynikających
z tej wierzytelności faktor importowy, jako właściciel wierzytelności, wy-
konuje wszystkie czynności związane z administrowaniem wierzytelnością.

Zajmuje się monitorowaniem terminowości zapłaty, przyjmuje tę zapłatę,
w przypadku braku zapłaty w terminie podejmuje kroki prawne wobec im-

portera spóźniającego się z zapłatą, a w razie potrzeby windykuje należność.

Zapłata za sprzedane towary (wystawione faktury), otrzymana prak-

tycznie już w dniu ekspedycji zamówienia, oraz przeniesienie ryzyka nie-

wypłacalności importera na faktora to najbardziej doceniane korzyści.

Faktoring wykorzystany w transakcjach międzynarodowych przynosi

eksporterowi kolejne korzyści:

– zapewnia płynne fi nansowanie działalności i zwiększa zasoby pra-

cującego kapitału;

– poprawia jakość zarządzania należnościami;
– eliminuje czasochłonne procedury związane z uruchamianiem akre-

dytywy;

FAKTORING MIĘDZYNARODOW Y

| 71

– zapewnia eksporterowi szeroki dostęp do nowych źródeł informacji

handlowych o zagranicznych kontrahentach;

– gwarantuje w razie potrzeby pomoc prawną faktora importowego;
– ułatwia i poprawia bezpieczeństwo prowadzonej działalności w ob-

cych kulturach biznesu.

Usługi faktoringu międzynarodowego są świadczone w oparciu o ujed-

nolicone standardy. Międzynarodowe federacje faktorów, International

Factors Group (IFG) i Factors Chain International (FCI), opracowały do-

kumenty, które regulują zasady ich świadczenia. Wszystkie fi rmy fakto-
ringowe należące do tych federacji są zobowiązane do stosowania się do
postanowień:

– Zasad faktoringu międzynarodowego (General Rules of International

Factoring, GRIF) – dokumentu, który jest kodeksem faktoringu mię-

dzynarodowego,

– Zasad regulujących wymianę danych (Rules for Data Exchange and

for Specifi c Products, DEX),

– Umowy faktorów międzynarodowych (InterFactor Agreement, IFA)

– „IF Exchange” – systemu obsługującego przygotowywane i serwiso-

wane transakcje (w grupie fi rm należących do IFG faktorzy używają
wspólnego systemu elektronicznego).

Uniwersalny charakter usługi i możliwości elastycznego wyboru for-

my najbardziej odpowiadającej rzeczywistym potrzebom klienta stanowią
podstawę szybko rosnącego zainteresowania faktoringiem w transakcjach
eksportowych. Usługa odpowiada bowiem na trzy najbardziej palące po-
trzeby przedsiębiorców działających w środowisku podwyższonego ryzyka:

– po pierwsze, uwalnia od ryzyka wystąpienia braku zapłaty, ponieważ

to faktor przejmuje w całości to ryzyko, jako że usługa ma konstruk-
cję faktoringu pełnego;

– po drugie, eliminuje problem „braku środków” wywołany udziele-

niem wyjątkowo długiego odroczenia zapłaty (w obrocie międzyna-
rodowym nawet do 180 dni!);

– po trzecie, minimalizuje zagrożenia wynikające z nieznajomości „ob-

cego” i trudnego otoczenia ekonomicznego i kulturowego, w jakim
działa zagraniczny kontrahent.

Pełny tekst dostępny tylko dla członków Factors Chain International oraz International

Factors Group. Więcej informacji na: www.ifgroup.com.

72 |

TOMASZ BIERNAT

Przyjrzyjmy się z bliska mechanizmom usługi eliminującym niebezpie-

czeństwa zagrażające eksporterowi. Najgroźniejsza w tym przypadku jest
możliwość celowego i świadomego działania importera, które jest obliczo-
ne na wprowadzenie eksportera w błąd. Zdarza się, że importer manipuluje
informacją, a często wręcz fałszywie przedstawia się jako „solidny” partner
handlowy. Informacje o sytuacji fi nansowej zagranicznego kontrahenta są
zazwyczaj nieaktualne, trudno dostępne lub wręcz całkowicie nieosiągalne.

W praktyce przy braku dostępu do audytów, sprawozdań fi nansowych

i raportów handlowych dostawca nie jest w stanie sprawdzić i upewnić się
co do wiarygodności swojego zagranicznego kontrahenta. Jeśli zaś eks-
porter decyduje się na zastosowanie faktoringu, już w momencie złoże-
nia aplikacji otrzymuje dostęp do informacji handlowej. Współpracująca
z polskim faktorem renomowana fi rma faktoringowa z kraju importera,
zanim udzieli stosownych poręczeń, zweryfi kuje kwoty limitów kredytu
kupieckiego, z którego skorzysta importer. Już w tej fazie widać korygującą
rolę faktorów, wnioski faktora eksportowego o gwarancje faktora importo-

wego są zmniejszane. Korygowanie w dół limitów kredytowych dla kontra-

hentów nie jest bynajmniej działaniem na niekorzyść klienta. Informacja
o aktualnej pozycji kredytowej importera, którą eksporter otrzymuje już
po kilku dniach od daty złożenia wniosku, świadczy o tym, że eksporter
był i jest narażony na brak zapłaty. Usługi dotyczące faktoringu zagra-
nicznego są w zdecydowanej większości przypadków skonstruowane na
zasadach faktoringu pełnego. Oznacza to, że faktor przejmuje w całości
ryzyko braku zapłaty. Kłopoty z dochodzeniem zapłaty od zagranicznego
partnera są w przypadku zastosowania faktoringu międzynarodowego
zredukowane wręcz do zera. To faktor importowy, na którym spoczywa
klauzula del credere, angażuje swoich prawników i sądy w kraju importera.
Scedowanie praw do wierzytelności na faktora eksportowego i współpraca
z solidną fi rmą fi nansową z kraju importera zdejmują z klienta ryzyko
braku zapłaty. Eksporter wykorzystuje w pełni parasol ochronny i pomoc
prawną udzieloną przez faktora importowego.

Faktoring międzynarodowy pozwala zastąpić uciążliwe procedury

akredytywy i upowszechnia obrót handlowy na warunkach open account.

Usługa pośrednio prowadzi też do zwiększenia obrotów z importerem.
To, że eksporter otrzymuje praktycznie nawet 90% należnej zapłaty, już
w dniu wyekspediowania towarów może skutkować poprawą warunków

kontraktowych.

FAKTORING MIĘDZYNARODOW Y

| 73

Typologia usług faktoringu międzynarodowego przedstawia się nastę-

pująco:

– faktoring eksportowy w systemie dwóch faktorów,
– faktoring eksportowy z polisą ubezpieczenia należności zagranicznej,
– faktoring eksportowy niepełny (jeden faktor),
– faktoring importowy.

Najczęściej stosowaną formą faktoringu międzynarodowego jest fak-

toring eksportowy w systemie dwóch faktorów. Usługę serwisuje dwóch
faktorów, obydwaj stosują się do zasad i reguł określonych w GRIF (w ra-
mach IF Group, również IF Exchange) i IF Agreement. Stroną inicjującą
transakcję jest faktor z kraju eksportera. Wyznaczenie kwot limitów fakto-
ringowych, wybór importerów objętych umową oraz udzielenie poręczeń
powinny być ustalone nie później niż w ciągu 10 dni roboczych. Usługa ma
konstrukcję faktoringu pełnego. Cykl transakcji ilustruje schemat:

Rysunek . Faktoring eksportowy.

1. Eksporter wysyła do importera zamówione towary/usługi i zgodnie

z warunkami ustalonymi w umowie handlowej wystawia faktury.

2. Eksporter przekazuje faktorowi eksportowemu oryginalne kopie fak-

tur, wysłane razem z dostawą do zagranicznego kontrahenta.

3. Faktor eksportowy (w możliwie najkrótszym czasie) przekazuje eks-

porterowi przysługującą mu kwotę zaliczki w walucie określonej

w umowie faktoringowej.

74 |

TOMASZ BIERNAT

4. Faktor eksportowy dokonuje cesji nabytej wierzytelności eksporto-

wej na rzecz faktora importowego.

5. Faktor importowy, jako cesjonariusz faktora eksportowego, naby-

wa prawa do przejętej wierzytelności, w związku z czym importer,

zgodnie z wyznaczoną datą, wpłaca na konto faktora importowego
należność wynikającą z faktury.

6. Faktor importowy przelewa niezwłocznie otrzymane od importera

środki na konto faktora eksportowego.

7. Faktor eksportowy rozlicza całą wierzytelność z eksporterem, to jest

przekazuje eksporterowi pozostałą część wartości faktury wstrzyma-
nej w momencie wypłaty zaliczki i pobiera należne wynagrodzenie.

8. Gdyby doszło do sytuacji, w której importer nie płaci należności

w terminie, faktor importowy rozpoczyna czynności prawne i win-

dykuje dług.

Zdarza się, że eksporter zgłasza chęć zastosowania faktoringu i wska-

zuje importera, którego kondycja fi nansowa jest udokumentowana aktu-
alnymi audytami, a historia rozliczeń dowodzi solidności i terminowości
regulowania należności. W takiej sytuacji faktor może się podjąć świad-
czenia usługi faktoringu eksportowego w formie faktoringu pełnego z wy-
korzystaniem własnej polisy ubezpieczeniowej należności zagranicznych
albo faktoringu eksportowego w formie „niepełnego, z regresem”. W takim
przypadku struktura usługi, jak i obsługa serwisowa są takie same jak

w modelu usługi faktoringu krajowego. Cykl transakcji ilustruje schemat:

Rysunek . Faktoring krajowy.

FAKTORING MIĘDZYNARODOW Y

| 75

1. Eksporter wysyła do importera zamówione towary/usługi i zgodnie

z warunkami ustalonymi w umowie handlowej wystawia faktury.

2. Eksporter przekazuje faktorowi eksportowemu oryginalne kopie fak-

tur wysłane razem z dostawą do zagranicznego kontrahenta.

3. Faktor eksportowy (w możliwie najkrótszym czasie) przekazuje eks-

porterowi przysługującą mu kwotę zaliczki w walucie określonej

w umowie faktoringowej.

4. Faktor eksportowy nabywa prawa do przejętej wierzytelności,

w związku z czym importer, zgodnie z wyznaczoną datą, wpłaca na

jego konto należność wynikającą z faktury.

5. Faktor eksportowy rozlicza całą wierzytelność z eksporterem, to jest

przekazuje eksporterowi pozostałą część wartości faktury wstrzyma-
nej w momencie wypłaty zaliczki i pobiera należne wynagrodzenie.

6. Gdyby doszło do sytuacji, w której importer nie płaci należności

w terminie, faktor eksportowy wykorzystuje posiadaną polisę ubez-

pieczyciela i pobiera odszkodowanie. Jeśli jest to usługa dotycząca
faktoringu niepełnego, eksporter zwraca pobraną zaliczkę; faktor
eksportowy może podjąć czynności prawne i windykować dług, jeśli
tak stanowi umowa.

W praktyce można spotkać inny wariant usługi faktoringu międzyna-

rodowego – faktoring importowy. Usługa ta jest świadczona stosunkowo
rzadko, ma konstrukcję faktoringu pełnego, z pasywnym udziałem faktora
importowego.

MAGDALENA KUPISZ

Faktoring samorządowy

Na rodzimym rynku najbardziej popularny (56,2% obrotów) jest faktoring

niepełny. Jednak struktury, potrzeby i oczekiwania przedsiębiorstw są tak
różne, że w niektórych przypadkach faktoring klasyczny nie spełnia swo-
ich zadań. W ten sposób powstały różne odmiany faktoringu i dlatego
mówi się, że jest on bardzo elastyczną usługą. Poza swoimi standardowy-
mi, prostymi formami, większość transakcji jest dostosowana do rodzaju
działalności gospodarczych prowadzonych przez fi rmy.

Jedną z odmian jest faktoring samorządowy, który coraz częściej staje

się źródłem fi nansowania przyszłych należności od jednostek samorządu
terytorialnego. Produkt ten cieszy się coraz większą popularnością, ponie-

waż w ostatnich latach nakłady inwestycyjne Skarbu Państwa i jednostek

samorządu terytorialnego wzrastały, do czego mocno przyczyniły się fun-
dusze unijne oraz przygotowanie do Euro 2012.

Z faktoringu samorządowego mogą korzystać przedsiębiorstwa, któ-

re podpisały kontrakt ze Skarbem Państwa, urzędem gminy, miasta lub
inną jednostką samorządu terytorialnego i prowadzą sprzedaż z odroczoną
płatnością. Usługa ta jest dostępna również dla fi rm, które dopiero zaczy-
nają brać udział w przetargach ogłoszonych przez jednostki samorządu
terytorialnego i chcą mieć pewność sfi nansowania przyszłych należności
handlowych.

Z punktu widzenia przedsiębiorcy ważne jest to, że dostaje środki bez

badania swojej zdolności kredytowej, dzięki temu, że ryzyko transakcji
jest badane tylko na podstawie danych jednostki samorządowej. Wpływ
na wzrost popularności tej formy faktoringu ma również fakt, że jednostki
samorządu terytorialnego coraz częściej ustalają fi nansowanie inwestycji

w ratach. Takie działanie pozwala przedsiębiorcy na wystawianie kolej-

nych pojedynczych faktur i fi nansowanie ich w ramach umowy faktorin -
gowej.

78 |

MAGDALENA KUPISZ

W praktyce najczęstszym przedmiotem faktoringu samorządowego są

inwestycje budowlane (drogowe i infrastrukturalne), procesy inwestycyjne
płatne w ratach (odbiory częściowych robót), usługi bieżące (sprzątanie,
ochrona mienia, utrzymanie zieleni) oraz zakupy mienia ruchomego (po-
jazdy ratownicze, wyposażenie).

Faktoring samorządowy jest odmianą faktoringu pełnego, co oznacza

pełne przejęcie przez faktora (spółkę faktoringową, bank) ryzyka niewy-
płacalności odbiorców. W przypadku, gdy przedsiębiorstwa wykonują za-
dania na zlecenie jednostek samorządu terytorialnego, mają do czynienia
nie tyle z ryzykiem spłaty należności przez jednostki samorządu terytorial-
nego, ile z ryzykiem spłaty należności w terminie. Idealnym rozwiązaniem
jest wówczas usługa faktoringu. Umowa faktoringowa podpisywana jest
pomiędzy faktorem (spółką faktoringową, bankiem) a faktorantem (klien-
tem, wystawcą faktury).

Przedmiotem cesji mogą być tylko wierzytelności pieniężne, bezsporne,

niewymagalne, bez prawnych lub umownych ograniczeń cesji oraz niewy-
nikające z kwot wstrzymanych z tytułu gwarancji lub kar. Jednym z ogra-
niczeń korzystania przez przedsiębiorców z tej formy fi nansowania może
być zakaz cesji wierzytelności na rzecz osób trzecich, wyrażony ze strony
jednostki samorządu terytorialnego w umowie handlowej. Przedsiębiorca
może łatwiej uzyskać zgodę na cesję należności wówczas, gdy jest wykonaw-
cą działającym na terenie danej gminy, która jest dłużnikiem. Widoczne jest
bowiem wsparcie dla przedsiębiorców płacących podatki w danym terenie.

Wraz z wierzytelnością na nabywcę przechodzą wszelkie prawa z nią

związane, w szczególności roszczenia o zaległe odsetki. Faktorant (klient,

wystawca faktury) nadal zobowiązany jest spełnić swoje świadczenia wza-

jemne (na przykład rękojmia, gwarancja, poprawa wykonanych prac) wo-
bec dłużnika wierzytelności (jednostki samorządu terytorialnego). Faktor

w wyniku przelewu nabywa tylko samą wierzytelność – nie przejmuje

natomiast zobowiązań faktoranta wobec dłużnika. Wierzytelności są po-
twierdzone fakturą VAT wystawioną (zgodnie z przepisami o VAT) przez
faktoranta do zapłaty przez podmiot samorządu terytorialnego. Transakcja

wykupu wierzytelności dokonywana jest za zgodą podmiotu – samorządu

terytorialnego, który został skutecznie powiadomiony o cesji wierzytel-
ności na rzecz faktora. Jednostki samorządu terytorialnego uznawane są
przez instytucje fi nansowe za pewnych dłużników, czyli takich, którzy nie
mogą upaść.

FAKTORING SAMORZĄDOW Y

| 79

Ze względu na bardzo dobrą ocenę ryzyka transakcji, w której dłużni-

kiem jest jednostka samorządu terytorialnego, faktorzy najczęściej fi nan-
sują 100% wartości brutto wierzytelności. Oczywiście, mogą się pojawić
odstępstwa od tej zasady, wynikające z ewentualnych kaucji lub gwarancji
zapłaty, które pomniejszają wartość faktury do zapłaty.

Faktorzy przy fi nansowaniu transakcji faktoringu samorządowego nie

wymagają od wystawcy faktury żadnych innych zabezpieczeń poza zgodą

na cesję wierzytelności, wyrażoną na piśmie przez jednostkę samorządu
terytorialnego (dłużnika). W przypadku tego rodzaju faktoringu okres
fi nansowania wierzytelności, czyli od daty wystawienia faktury do termi-
nu jej płatności, nie powinien przekraczać 360 dni. Koszty, jakie ponosi
faktorant w ramach umowy faktoringu samorządowego, można podzielić
na następujące składowe:

– prowizję przygotowawczą – liczoną jako procent limitu faktoringo-

wego i pobieraną po uruchomieniu umowy, a następnie po jej od-

nowieniu,

– prowizję operacyjną – zwaną również faktoringową, liczoną jako

określony procent nabywanej wierzytelności,

– odsetki dyskontowe za fi nansowanie – oparte na zmiennej stawce

referencyjnej i naliczane za okres od dnia wypłaty do terminu płat-
ności faktury, potrącane z wypłaconej zaliczki.

Podsumowując specyfi kę usługi faktoringu samorządowego, należy

zwrócić uwagę na to, że jednostki samorządu terytorialnego coraz częściej
dążą do realizacji swoich zadań poprzez sięganie do zewnętrznych źródeł

fi nansowania. Przedsiębiorcy, którzy przystępują do przetargów w celu
realizacji inwestycji na zlecenie jednostek samorządu terytorialnego, muszą

się wykazać gwarancjami refi nansowania tego typu inwestycji, a faktoring
daje im taką możliwość.

Tradycyjny sposób fi nansowania zmniejsza możliwości inwestycyjne

jednostek samorządu terytorialnego. Jednorazowy wydatek budżetowy

w danym roku fi nansowym z kredytu uzyskiwanego przez samorząd jest

ograniczony dopuszczalnym poziomem defi cytu budżetowego, poziomem
ogólnego zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego oraz kwotą ob-
sługi zadłużenia w kolejnych latach. Wpływa to na ograniczenie inwesty-
cji w zależności od posiadanych środków w danym roku budżetowym,
na prowadzenie mniejszej liczby inwestycji lub na zawężenie ich zakresu.

W przypadku faktoringu samorządowego faktor ocenia kondycję fi nan-

80 |

MAGDALENA KUPISZ

sową jednostki samorządu terytorialnego, dla której ma być wykonana
inwestycja. Ustala także jej możliwości fi nansowe i pomaga wybrać op-
tymalne odroczone płatności. Samorząd ogłasza przetarg na inwestycję
zgodnie z ustawą o zamówieniach publicznych. Warunki przetargu przewi-
dują odroczenie płatności przez wykonawcę w ratach rozłożonych zgodnie
z możliwościami samorządu. Maksymalny okres jednej raty wynosi 360
dni. Samorząd wybiera wykonawcę, który podpisuje umowę faktoringo-

wą z bankiem lub spółką faktoringową i realizuje inwestycję. Wykonawca
w trakcie trwania umowy faktoringowej wystawia faktury z odroczonym

terminem płatności. Faktor wypłaca wykonawcy środki w dniu przesła-
nia faktury i przejmuje ryzyko niewypłacalności jednostki samorządowej.
Samorząd spłaca faktury ratami zgodnie z ustaloną projekcją budżetu.

Koszty fi nansowania w ramach umowy ponosi wykonawca (faktorant).

W przypadku niedokonania płatności w wymaganym terminie jednostka

samorządu terytorialnego musi uregulować odsetki ustawowe za opóźnie-
nie. Faktoring jest zatem panaceum na rozłożenie wydatków w czasie, a nie
inwestycji, bez zwiększenia wskaźników zadłużenia jednostki samorządu
terytorialnego.

Warto również pamiętać, że korzyści płynące z transakcji faktoringu

samorządowego obejmują wszystkie podmioty umowy. Korzyści z fakto-
ringu samorządowego dla faktoranta to przede wszystkim:

– opłacenie przez faktora istniejących wierzytelności (uzyskanie środ-

ków pieniężnych przed terminem płatności wystawionych faktur),

– poprawa płynności fi nansowej przedsiębiorstwa (zapobieganie zato-

rom płatniczym),

– zmniejszenie bieżących kosztów funkcjonowania fi rmy,
– szybkie i pewne źródło fi nansowania bez konieczności badania kon-

dycji fi nansowej,

– zwiększenie sprzedaży bez konieczności angażowania dodatkowych

środków fi nansowych,

– nieobciążanie, jak również uwalnianie limitu kredytowego przed-

siębiorstwa,

– przejęcie przez faktora ryzyka niewypłacalności jednostek samorzą-

du terytorialnego,

– zyskanie wiarygodności (podmiot korzystający z faktoringu uzna-

wany jest za wiarygodnego partnera biznesowego, ponieważ może

dać lepsze terminy płatności i posiada stabilną sytuację fi nansową),

FAKTORING SAMORZĄDOW Y

| 81

– otrzymanie profesjonalnego zaplecza zarządzania wierzytelnościami,
– proste i szybkie procedury ułatwiające prowadzenie biznesu.
Korzyści z transakcji faktoringu samorządowego dla jednostki samo-

rządu terytorialnego są związane przede wszystkim z:

– pokryciem zapotrzebowania na kapitał inwestycyjny lub obrotowy,
– możliwością przejścia na większe zamówienia, a tym samym rozsze-

rzenia działalności,

– wydłużaniem terminów płatności faktur jako formą kredytowania

wydatków sektora publicznego,

– poprawą relacji z dostawcami,
– wspieraniem rozwoju rynku lokalnego,
– nieponoszeniem żadnych kosztów z usługi (jedynym warunkiem jest

dokonanie spłaty wierzytelności w terminie),

– zobowiązaniem pozabilansowym, które nie zwiększa współczynnika

zadłużenia.

JERZY DĄBROWSKI

Faktoring a inne instrumenty kredytowe

Konkurencja na polskim rynku fi nansowym jest duża i stale wzrasta.
O względy przedsiębiorców walczy coraz większa liczba banków i insty-

tucji fi nansowych, oferując coraz szerszy wachlarz produktów, zwłaszcza
tych z zakresu fi nansowania działalności bieżącej. W tej dziedzinie fi rmy
mają do dyspozycji różnego rodzaju kredyty oraz produkty dyskontowe

(takie jak faktoring), które samodzielnie lub w określonej kombinacji po-

zwalają „płynnie” prowadzić działalność gospodarczą.

Naturalną i podstawową formą fi nansowania bieżącego jest oczywiście

kredyt. W swojej najprostszej postaci – jako kredyt w rachunku bieżącym

– jest on lub może być automatycznym dodatkiem do rachunku fi rmowego,

który fi rma posiada w banku. Najczęściej nie jest to linia zabezpieczona
twardymi zabezpieczeniami i z tego też względu, w większości przypad-
ków, jej wielkość nie jest lub po niedługim czasie nie będzie wystarczająca
dla przedsiębiorstwa, które ma plany dynamicznego rozwoju. W związku
z tym bardzo szybko pojawia się konieczność uzyskania w jakiś sposób
naturalnej płynności, by móc dalej realizować przyjęte założenia.

Można to zrobić występując o dodatkowe, zabezpieczone linie kredy-

towe, które nie tylko obciążają aktywa fi rmy (majątek trwały i/lub obroto-

wy), ale również pogarszają jej bilansowe pasywa. Wielkość majątku, który

może stanowić „twarde” zabezpieczenie otwartych zobowiązań kredyto-

wych w każdej fi rmie, jest ograniczona, zwłaszcza w kontekście coraz więk-

szych potrzeb rozwojowych. Warto zatem pomyśleć o alternatywnej formie

fi nansowania, która z jednej strony „oszczędza” cenne aktywa, dodatkowo

zmieniając korzystnie ich strukturę, a z drugiej – staje się zobowiązaniem
pozabilansowym. Takim rozwiązaniem może być faktoring.

Faktoring jest świetnym narzędziem, które pozwala w łatwy i szybki

sposób zabezpieczyć fi rmę przed problemami z uzyskiwaniem płynności.

Należy mieć jednak na uwadze, że w przeciwieństwie do zwykłego kre-

84 |

JERZY DĄBROWSKI

dytu podstawowym zabezpieczeniem linii faktoringowej jest należność
handlowa, która jest podstawą dyskonta. Wobec tego jedynym determi-
nantem tego, czy fi rma może skorzystać z faktoringu, w ramach którego

– jak pokazuje praktyka – limity fi nansowania mogą być znacznie wyższe

od przyznawanych limitów kredytowych, jest to, czy posiada ona faktury
handlowe. Jednak w jakiej fi rmie, która rozlicza się ze swoimi odbiorcami

w schemacie odroczonych terminów płatności, takich faktur nie ma? Są
wszędzie. Skoro są, można, a wręcz należy ich użyć w celu spieniężenia

mniej płynnych należności, co z jednej strony daje możliwość dokony-

wania dalszych zakupów i inwestycji, ale również nie zmusza fi rmy do

czekania na odroczony w czasie spływ płatności z ich tytułu.

Skoro istnienie wierzytelności handlowych w stosunku do odbiorców

to najważniejszy determinant faktoringu, oznacza to tym samym, że ta for-
ma fi nansowania jest bardziej dostępna dla większej grupy przedsiębiorstw
niż kredyt, o czym przekonało się już wiele polskich fi rm. Dla instytucji
faktoringowej o wiele ważniejsza jest bowiem jakość wierzytelności, które
będą fi nansowane, i to, jak płatności z ich tytułu będą rozproszone, niż
branża, w której działa fi rma, czy jej kondycja fi nansowa, choć oczywiście
ta ostatnia nie jest bez znaczenia.

Finansowanie faktoringowe to zatem prosty sposób zachowania bie-

żącej płynności fi nansowej przy jednoczesnej poprawie strony aktywnej

bilansu i neutralnym wpływie na jego stronę pasywną, co jest niezmiernie
istotne w kontekście budowania wiarygodności kredytowej. Jednak nie tyl-
ko. Faktoring jest instrumentem, który pozwala także zaakceptować krót-
sze terminy płatności oferowane przez dostawców, i to często w zamian za
lepsze warunki cenowe (odzyskując płynność zablokowaną w fakturach,
można regulować swoje zobowiązania szybciej, co pozwala negocjować
stawki i uzyskiwać skonta za przedterminowe spłaty). Umożliwia także
zaoferowanie kontrahentom handlowym dłuższych terminów, co wpływa
na zwiększenie sprzedaży i daje sposobność pozyskania do współpracy
nowych odbiorców.

Faktoring – inaczej niż kredyt – nie ogranicza się jedynie do fi nanso-

wania. Stanowi także pakiet usług dodatkowych z zakresu zarządzania

należnościami handlowymi i płatnościami z ich tytułu. Ze względu na to,

że proces administrowania wierzytelnościami przejmuje na siebie bank

czy fi rma faktoringowa, sam klient może o wiele wydajniej skupić się na
prowadzonym biznesie. To, że faktor ewidencjonuje wierzytelności i roz-

FAKTORING A INNE INSTRUMENT Y KREDYTOWE

| 85

licza otrzymane od kontrahentów spłaty, monitoruje ich terminowość, jak
również prowadzi

w stosunku do kontrahentów, którzy zalegają z płatnoś-

ciami, szeroki zakres zaawansowanych czynności inkasa, realnie odciąża
przedsiębiorstwo od tych żmudnych i czasochłonnych zadań. Klient nie
traci jednak kontroli nad całym procesem, ponieważ jest na bieżąco infor-
mowany o stanie rozliczeń na swoim koncie faktoringowym za pomocą
przesyłanych do niego raportów lub udostępnianego mu informatycznego
systemu raportowego. Z kolei dostęp do pełnej informacji pozwala klien-
towi w sposób elastyczny kształtować politykę sprzedażową w stosunku
do poszczególnych odbiorców.

To nie koniec różnic i jednocześnie zalet rozwiązań faktoringowych.

Faktoring – w przeciwieństwie do fi nansowania kredytowego – nie tylko

umożliwia prewencyjne dyscyplinowanie płatników, ale również pozwala

się zabezpieczyć przed brakiem zapłaty za wierzytelność. W ramach fakto-
ringu bez regresu (pełnego) faktor, w dużej części, zdejmuje z klienta to ry-
zyko, co oznacza, że zrealizowaną sprzedaż w tej części klient może uznać
po prostu za zapłaconą. Jest to istotne, zwłaszcza w sytuacji rozpoczynania

współpracy z nowym kontrahentem, kiedy klient nie jest w stanie w ogóle

lub dokładnie ocenić kondycji i moralności płatniczej tego podmiotu.

Wszystkie opisane kwestie wskazują ewidentnie na różnice pomiędzy

zasadami funkcjonowania i możliwościami zastosowania w przedsiębior-
stwie linii faktoringowej i kredytowej. Jednocześnie należy podkreślić, że
faktoring jest produktem o wiele bardziej wszechstronnym i komplekso-

wym niż kredyt. Stanowi doskonałe uzupełnienie fi nansowania w formie

kredytu, jak również – co pokazują przykłady wielu polskich przedsię-
biorstw – pozwala bez szkody (a wręcz z licznymi korzyściami) na redukcję
zaangażowania z tytułu otwartego fi nansowania.

KRZYSZTOF KUNIEWICZ

Faktoring skutecznym narzędziem poprawy

płynności finansowej firmy.

Dostępność i kompleksowość usługi

faktoringowej w porównaniu

z innymi instrumentami finansowymi

Dobra kondycja fi nansowa przedsiębiorstwa, ale także jego reputacja
w dużej mierze zależą od płynności fi nansowej. Zdolność terminowego

regulowania zobowiązań buduje zaufanie pracowników, wzmacnia rela-
cje z podwykonawcami, wreszcie – daje fi rmie „czystą kartę” w urzędach
państwowych. Jeśli fi rma terminowo opłaca zobowiązania wobec ZUS czy

US, może się ubiegać o zewnętrzne formy fi nansowania, takie jak kredy-

ty czy leasing. Brak płynności i opóźnienia w płatnościach nieuchron-
nie prowadzą do powstawania zatorów płatniczych – kolejne fi rmy nie
płacą sobie nawzajem, ponieważ czekają na pieniądze od kontrahentów.
Skala tego problemu jest ogromna. Badania sektora MSP – „Bibby MSP

Index”

– potwierdziły, że dla 60% przedsiębiorców zatory płatnicze sta-

nowią najpoważniejszą barierę w rozwoju fi rmy. Warto przytoczyć jeszcze
kilka danych: jedynie 17% fi rm w Polsce otrzymuje terminowo zapłatę za
swoje towary lub usługi; ponad 2/3 z nich spotkało się z problemem braku
zapłaty za swoją pracę, a 45% wszystkich należności reguluje się z opóź-
nieniem nawet do 60 dni.

Co w takim razie może zrobić przedsiębiorca, aby uniknąć tego rodzaju

problemów? Na rynku fi nansowym od lat są dostępne różne usługi, które
pomagają – zwłaszcza małym i średnim przedsiębiorcom – w utrzymy-

waniu płynności fi nansowej na optymalnym poziomie. Oczywiście, jedną

z nich jest faktoring, adresowany głównie do przedsiębiorstw prowadzą-

Przeprowadzone w kwietniu 2011 roku przez Bibby Financial Services.

88 |

KRZYSZTOF KUNIEWICZ

cych sprzedaż towarów i usług z odroczonym terminem płatności. Firma
faktoringowa fi nansuje w 70–90% wierzytelności przed wymaganym ter-
minem ich realizacji. Środki przekazuje w gotówce na konto klienta regu-
larnie, niezwłocznie po wystawieniu faktury. Dzięki temu przedsiębiorcy
nie czekają na spłaty faktur do terminu ich płatności, a pieniądze otrzyma-
ne od faktora pozwalają na regulowanie zobowiązań i bieżące funkcjono-

wanie fi rmy. Zwiększa to wiarygodność fi rmy w oczach instytucji fi nanso-
wych i kontrahentów. Wybór faktoringu jako opcji fi nansowania wpływa

korzystnie na poprawę wskaźników fi nansowych. Poza tym przedsiębiorca,
korzystając z faktoringu, oddaje swoje należności w ręce specjalistów, któ-
rzy w profesjonalny sposób dbają o to, by kontrahenci terminowo płacili
za wystawione faktury. Jest to szczególnie ważne w branżach, w których
cykl spływu należności jest długi, a opóźnienia w płatnościach to standard.

Dodatkowo warto też wspomnieć, że faktoring nie blokuje fi rmie możliwo-
ści skorzystania z leasingu czy kredytu, które nie wykluczają się, a wręcz

doskonale uzupełniają. Korzystając z faktoringu, przedsiębiorca ma stały
dopływ gotówki, który pozwala na terminowe spłaty zobowiązań wobec
banku czy leasingodawcy, co daje bardzo dobry efekt synergii.

Faktoring to także elastyczność
i większa dostępność finansowania

Faktoring nie tylko zapewnia utrzymanie płynności fi nansowej i umożli-
wia zamianę należności na gotówkę. Do jego podstawowych zalet należy

dostępność i elastyczność. Rozmawiając na co dzień z dziesiątkami klien-
tów, widzimy, że właśnie brak fi nansowania stanowi jedną z poważniej-
szych barier w rozwoju. Faktoring to usługa zdecydowanie mniej sformali-
zowana. Ubiegając się o kredyt, przedsiębiorca musi wykazać odpowiednią
zdolnością kredytową, która wynika z sytuacji fi nansowej fi rmy. Potrzebne
są zaświadczenia, historia kredytowa, odpowiednio długi czas działania
na rynku, wreszcie – twarde zabezpieczenia będące podstawą udzielenia
kredytu. Co może zrobić przedsiębiorca, jeśli nie spełnia tych kryteriów?

W tej sytuacji pomocny może być faktoring. Podstawowym warunkiem

udzielenia fi nansowania w tym przypadku jest rozproszony portfel odbior-
ców, dawanie odroczonych terminów płatności i małe ryzyko zwrotów lub
reklamacji sprzedawanych towarów i usług. Zabezpieczeniem udzielonego

FAKTORING SKUTECZNYM NARZĘDZIEM POPR AW Y PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ FIRMY

| 89

fi nansowania są wystawione faktury, a nie na przykład zastaw na majątku
przedsiębiorcy. Tym samym faktor, decydując się na rozpoczęcie współpra-

cy z klientem, ocenia jego potencjał w postaci portfela zleceń i odbiorców,
a także możliwości dalszego rozwoju.

Przy wyborze rodzaju fi nansowania warto też zwrócić uwagę na ilość

potrzebnych środków oraz cel, na jaki przedsiębiorca chce je przeznaczyć,
i tutaj również widać elastyczność faktoringu. W przypadku kredytu kwota
określona jest w umowie, a uzyskane fundusze muszą być przeznaczone
na określony cel. Podobnie w leasingu, w którym fi nansujemy wskazane

w umowie leasingowej aktywa. W przypadku faktoringu uzyskane środki

są proporcjonalne do przekazanego faktorowi obrotu i mogą zostać wyko-
rzystane zgodnie z aktualną potrzebą przedsiębiorcy. Ogromnie istotna jest
również możliwość rozszerzania limitu fi nansowania. Gdy rośnie sprzedaż,
rosną również koszty jej obsługi. Zanim jednak otrzymamy zapłatę za
nowo pozyskane zlecenia, bardzo często powinniśmy opłacić dodatkowe
koszty podwykonawców, czy też materiałów. Firma korzystająca z fakto-
ringu łatwo i szybko zwiększy limit fi nansowania – jako zabezpieczenie

wzięte będą pod uwagę nowe faktury. W przypadku kredytu potrzebna

będzie dłuższa procedura, a także dodatkowe zabezpieczenia.

Faktoring pomoże w kłopocie i pozwoli rozwinąć skrzydła

Finansowanie w postaci faktoringu jest także szansą dla fi rm w trudnej

sytuacji. Znane są liczne przypadki udanej współpracy z fi rmami, któ-
re znalazły się w sytuacji utraty płynności fi nansowej, z zaległościami

w spłacaniu zobowiązań wobec Urzędu Skarbowego czy ZUS-u, czy też
wykazującymi straty na działalności. W takich sytuacjach faktoring może

pełnić rolę restrukturyzacyjną. Przejściowe kłopoty nie oznaczają, że fi rma
skazana jest na bankructwo – nadal ma w sobie potencjał do działania
i kapitał w postaci know how, zespołu czy bazy zleceniodawców. Faktor

wspólnie z klientem przygotowuje wtedy ratalne programy spłaty zobowią-

zań, gotówka wypłacana na podstawie bieżących faktur częściowo regu-
luje zaległe zobowiązania wobec Urzędu Skarbowego czy innych urzędów
państwowych. Bardzo często fi rma ma kłopoty z płynnością, dlatego że te
same kłopoty dotykają jej kontrahentów. Często zdarza się, że w ramach
planu restrukturyzacyjnego z faktoringu korzystają również kontrahen-

90 |

KRZYSZTOF KUNIEWICZ

ci faktorantów. Jak widać, faktoring sprawdza się doskonale tam, gdzie
z założenia tradycyjne banki nie są w stanie udzielić kredytu czy pożyczki.

Na koniec warto podkreślić, że faktoring jest także narzędziem fi nan-

sowania dla fi rm o krótkim stażu. W tym przypadku znowu podstawą do
rozpoczęcia współpracy są: specyfi ka, „faktorowalność” branży, portfel
zamówień i perspektywy na przyszłość. Faktoring pomoże w walce o nowe
zlecenia – dzięki gotówce fi rma będzie mogła udzielić lepszych warunków
płatności dla nowo pozyskanych klientów i wynegocjuje atrakcyjniejsze
ceny u swoich podwykonawców.

Przed faktorami dużo do zrobienia

O zaletach faktoringu każdy z przedstawicieli branży mógłby mówić jesz-
cze długo. Popatrzmy jednak na statystki. Jedynie 10% fi rm MSP przyznaje

się do korzystania z tej formy fi nansowania bieżącej działalności

. Dane

Polskiego Związku Faktorów wskazują, że obecnie w naszym kraju z fak-

toringu korzysta około 3200 fi rm. Tymczasem szacujemy, że fi rm „fak-
torowalnych” jest na rynku około 200 000. Warto też zwrócić uwagę na
dane makroekonomiczne. Obroty branży faktoringowej stanowią w Polsce
jedynie 4% PKB, dla porównania w Wielkiej Brytanii, na wiodącym ryn-
ku faktoringowym w Europie, wskaźnik ten kształtuje się na poziomie

10%. Wracając do badań rynku MSP, widzimy, że 70% fi rm nie korzysta

z faktoringu, twierdząc, że „faktoring to usługa nie dla mnie”. Wśród ba-
rier faktoringu wymienia się również obawę przed pogorszeniem relacji
z klientami i brakiem ich zgody na cesję należności. W rzeczywistości

widzimy, że ostatni wzrost zainteresowania rynkiem faktoringowym w du-
żej mierze generowany jest przez istniejących klientów, którzy przekazują

faktorom do sfi nansowania coraz większe kwoty należności. Empiryczne
dane potwierdzają jednoznacznie, że zdecydowana większość pozyskanych
klientów systematycznie poszerza zakres fi nansowania. Jak więc można
zauważyć, faktoring nie pogarsza relacji z klientami, ale je poprawia. Pro-
centuje nie tylko błyskawiczną zamianą należności na gotówkę.

Nie bez znaczenia jest również poprawa cyklu spłaty należności. Porów-

nując dane przed wdrożeniem faktoringu i po jego wdrożeniu, widzimy, że

Badania własne Bibby Financial Services.

FAKTORING SKUTECZNYM NARZĘDZIEM POPR AW Y PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ FIRMY

| 91

dzięki profesjonalnemu monitoringowi spłat skraca się średni czas spłaty
należności. Z naszych danych wynika, że po wdrożeniu faktoringu 73%
należności, objętych tą formą fi nansowania, jest spłacanych w terminie,
kolejnych 16% – do 30 dni. Tym samym faktoring skutecznie odblokowuje
zatory płatnicze. Przytoczone dane dotyczące barier wdrożenia faktoringu

w fi rmie pokazują, jak wiele nasza branża ma jeszcze do zrobienia w dzie-

dzinie edukacji rynku i potencjalnych klientów na temat podstawowych
zalet usługi faktoringowej.

Faktoring jest nowoczesnym narzędziem wspomagającym działanie

fi rmy niezależnie od koniunktury. Mogą z niego korzystać duzi i mali, sil-
niejsi i słabsi. W każdym przypadku dostarczy pozytywnego impulsu, „pa-
liwa”, które wspomoże rozwój biznesu. Perspektywy branży wyglądają więc

bardzo obiecująco. Tylko od nas zależy, jak wykorzystamy ten potencjał.

ANDRZEJ ZAWADKA

Faktoring jako outsourcing działań

związanych z zarządzaniem należnościami

Faktoring, chociaż jest jedną z najmłodszych usług fi nansowych na polskim

rynku, często dopiero poznawaną przez przedsiębiorców, cieszy się coraz

większym zainteresowaniem. Co jest tego powodem? Wielu w faktoringu
widzi jedynie alternatywne źródło fi nansowania fi rm, które wyczerpały

swoją zdolność do zaciągania kolejnych zobowiązań kredytowych. Jednak
coraz więcej przedsiębiorców dostrzega inne zalety faktoringu, związane
z kompleksowym wspomaganiem procesu zarządzania należnościami.

Po podpisaniu umowy instytucja faktoringowa (faktor) przejmuje sze-

reg obowiązków spoczywających do tej pory na wewnętrznych służbach
fi rmy i skutecznie wyręcza je w wielu czynnościach. Przed rozpoczęciem

współpracy faktor w imieniu klienta weryfi kuje sytuację odbiorcy (kon-

trahenta), a w trakcie realizacji umowy informuje klienta o każdym ne-
gatywnym sygnale świadczącym o osłabieniu standingu odbiorcy. Dzięki
stałej współpracy z wywiadowniami gospodarczymi, ubezpieczycielami
czy dostępowi do szerokiego wachlarza rejestrów dłużników instytucja
fi nansowa dysponuje informacjami o podmiotach gospodarczych funkcjo-
nujących na naszym rynku, jak również na rynkach zagranicznych.

W ramach usługi faktoringowej faktor nie tylko fi nansuje nabywane od

klienta niewymagalne, bezsporne wierzytelności, ale również ewidencjonu-
je je, inkasuje i rozlicza, przekazując klientowi raporty stanu wzajemnych
rozrachunków. W przypadku wierzytelności przeterminowanych faktor
podejmuje działania mające na celu jak najszybsze uzyskanie należnej od
odbiorcy płatności. Proces dochodzenia wierzytelności składa się z dwóch
etapów: tak zwanej windykacji miękkiej (ponaglania) oraz dochodzenia
należności na drodze sądowej i komorniczej. Ponaglanie dokonywane
przez faktora polega na wysyłaniu monitów i telefonicznym upominaniu

94 |

ANDRZEJ ZAWADKA

odbiorców, wyłącznie z wysłaniem ostatecznego wezwania do zapłaty. Jeśli

windykacja miękka nie przynosi oczekiwanego skutku, przygotowywany

jest pozew sądowy, a po uzyskaniu nakazu zapłaty sprawę kieruje się do
egzekucji komorniczej. Cały ten proces przebiega pod ścisłym nadzorem
faktora, a brak bezpośredniego zaangażowania klienta nie pogarsza relacji
między dostawcą a odbiorcą.

Skorzystanie z umowy dotyczącej faktoringu pełnego (bez regresu)

umożliwia klientowi pozbycie się ryzyka wypłacalności związanego z rea-
lizowanymi transakcjami handlowymi – zarówno krajowymi, jak i za-

granicznymi – i przeniesienie ryzyka na faktora. Klient nie musi bezpo-

średnio zawierać z ubezpieczycielem umowy o ubezpieczenie należności

handlowych i uczestniczyć w trudnym procesie negocjowania warunków
polisy. Faktoring pełny daje możliwość selektywnego podejścia do ryzyka
i ubezpieczenia tylko wybranych odbiorców, podczas gdy w przypadku
umowy indywidualnej ubezpieczyciel zawsze wymaga od klienta przeka-
zania do ubezpieczenia całego portfela wierzytelności. Faktoring pełny po-
nadto umożliwia klientowi wyksięgowanie należności handlowych z jego
ksiąg, co wpływa korzystnie na strukturę bilansu, poprawia rentowność
działalności, a także wskaźniki fi nansowe.

Faktoring jest również skutecznym narzędziem, które wspomaga

rozwój i wpływa na strategię sprzedażową i fi nansową przedsiębiorstwa.

Firma ma zagwarantowany stały dopływ środków, ograniczony jedynie
wielkością sprzedaży i jakością swoich odbiorców. To wszystko pozwa-

la na planowanie przepływów fi nansowych w fi rmie oraz na terminowe
realizowanie zobowiązań. Przedsiębiorca ma możliwość uzyskania atrak-
cyjniejszych cen u swoich dostawców, czy też sam jest w stanie zaoferować
odbiorcom bardziej konkurencyjne warunki handlowe.

Rynek faktoringowy ewoluuje, dostosowując się do coraz większych

oczekiwań klientów, również w zakresie zarządzania należnościami. Wy-
brani faktorzy proponują produkt faktoringowy, który jest jednolitym
międzynarodowym rozwiązaniem dla fi rm działających na rynkach róż-
nych krajów. Oferuje umowę fi nansowania oraz zarządzania należnościa-
mi, skierowaną do całej grupy kapitałowej, z uwzględnieniem lokalnych

wymogów dotyczących poszczególnych spółek zależnych lub oddziałów.
Rozwiązanie to usuwa ograniczenia geografi czne, kulturowe i handlowe,

jak również uwalnia czas klienta oraz jego zasoby ludzkie,

umożliwiając

skoncentrowanie się na podstawowej działalności i rozwoju grupy.

FAKTORING JAKO OUTSOURCING

| 95

Konkludując, można stwierdzić, że faktoring jest usługą polegającą na

fi nansowaniu wierzytelności oraz outsourcowaniu ich zarządzania, a więc

sprawowania kontroli nad odbiorcami i utrzymania ich zdrowego portfela.

KRZYSZTOF TEMPES

Faktoring jako narzędzie finansowe

wspierające proces restrukturyzacji firmy

Faktoring coraz poważniej wspiera rozwój polskich przedsiębiorstw. Wy-

nika to między innymi ze zdecydowanie łatwiejszego dostępu do fi nanso-

wania fi rmy za pomocą tego produktu niż innych produktów fi nansowych.
Najelastyczniejszym i najefektywniejszym instrumentem fi nansowym, któ-

ry zapewnia płynność fi nansową oraz zmniejszenie ryzyka związanego ze
sprzedażą, jest faktoring. Usługi tego typu stały się narzędziem fi nanso-

wym stosowanym przez fi rmy bez względu na wielkość osiąganych przez

nie obrotów, sytuację fi nansową czy branżę, w której funkcjonują.

Faktoring służy nie tylko zapewnieniu środków fi nansowych na realiza-

cję bieżącej działalności przedsiębiorstwa, ale także poprawie przepływów

fi nansowych fi rmy. Dzięki faktoringowi przedsiębiorstwo może liczyć na
natychmiastowe odblokowanie pieniędzy zamrożonych w należnościach,
ponieważ faktor nie tylko przejmuje (nabywa) należności fi rmy, ale w tym

samym czasie wpłaca także na jej konto zaliczkę na poczet całkowitej sumy.

Powyższe możliwości faktoringu mogą być z powodzeniem wykorzy-

stywane w procesie restrukturyzacji fi rmy, gdyż faktoring ułatwia kore-
lację procesów redukcji kosztów, reorganizacji zatrudnienia i zwiększenia

wydajności ze wzrostem przychodów.

Każdy proces restrukturyzacji składa się z działań mających dopro-

wadzić do zmniejszenia kosztów oraz zwiększenia przychodów. Jednym

z istotnych elementów tego procesu może się stać właśnie faktoring.

Restrukturyzacja dotyczy głównie takich obszarów, jak: reorganizacja

i redukcja zatrudnienia, wprowadzanie nowoczesnych metod zwiększają-
cych wydajność pracy, pozbywanie się niepotrzebnych składników mająt-
kowych, zmiany organizacyjno-produktowe, a także obniżanie kosztów
produkcji. Działania te powinny być powiązane ze wzrostem przychodów

98 |

KRZYSZTOF TEMPES

ze sprzedaży poprzez wzrost obrotów z dotychczasowymi odbiorcami oraz
szukanie nowych rynków zbytu. Wprowadzenie faktoringu usprawnia te
procesy. Czasami nawet jest wręcz niezbędne do ich skutecznej realizacji.

Faktoring wspiera możliwość przeprowadzania działań restrukturyza-

cyjnych w następujących obszarach:

1. w zakresie kosztów:

– obniżenie kosztów fi nansowych związanych z oferowaniem od-

biorcom kredytu kupieckiego, spowodowane poprawą dyscypliny
płatniczej odbiorców, skutkującą zmniejszeniem wolumenu wie-
rzytelności przeterminowanych;

– obniżenie kosztów stałych zwiększających efektywność zatrudnie-

nia poprzez powierzenie obsługi wierzytelności fi rmy wyspecjali-
zowanemu podmiotowi, obejmującą monitorowanie terminowo-

ści spłat wierzytelności, ich inkasowanie, monitowanie odbiorców
w przypadku wystąpienia opóźnień w płatnościach oraz prowadze-

nie rozliczeń przyjętych do wykupu wierzytelności;

– obniżenie kosztów z tytułu windykacji należności i strat na należ-

nościach, gdyż fi rma faktoringowa prowadzi działania o charakterze
profi laktycznym, zmniejszające prawdopodobieństwo wystąpienia

„złych długów”, a tym samym zwiększające bezpieczeństwo obrotu

handlowego z odbiorcami. Przejmuje zarządzanie ryzykiem polega-
jące na dokonywaniu weryfi kacji portfela odbiorców oraz obsłudze

wierzytelności fi rmy, między innymi przez: uzyskiwanie potwier-

dzenia bezsporności istnienia wierzytelności, monitorowanie ter-
minowości spłat, monitowanie odbiorców w przypadku wystąpienia
opóźnień w płatnościach oraz prowadzenie rozliczeń przyjętych do

wykupu wierzytelności. W ramach całkowitego outsourcingu fi rma

faktoringowa może prowadzić na rzecz fi rmy, na podstawie odręb-
nego zlecenia, postępowanie windykacyjne wobec odbiorcy przez

wszczęcie postępowania sądowego mającego na celu wyegzekwo-
wanie wierzytelności wraz z należnymi odsetkami za opóźnienie;

– obniżenie kosztów związanych z ustanawianiem zabezpieczeń ma-

jątkowych wymaganych przy fi nansowaniu działalności za pomocą
kredytów;

2. w zakresie sprzedaży:

– zwiększenie sprzedaży bez konieczności angażowania dodatko-

wych środków fi nansowych;

FAKTORING JAKO NARZĘDZIE FINANSOWE

| 99

– zdobycie przewagi konkurencyjnej na rynku dostawców i przed-

stawienie atrakcyjniejszej oferty, między innymi dzięki możliwo-
ści uzyskania przez odbiorców dłuższych terminów płatności, co
w kolejnych okresach powinno skutkować zwiększeniem zamó-
wień ze strony tych odbiorców oraz wytworzeniem tak zwanego
„efektu lojalnościowego” po ich stronie;

– współtworzenie z fi rmą specjalnych programów lojalnościowych

dla stałych odbiorców lub dostawców;

3. w zakresie fi nansów:

– uzyskanie łatwiejszego dostępu do dodatkowego fi nansowania

bez konieczności zaciągania kredytów oraz ustanawiania zabez-
pieczeń majątkowych. W transakcjach faktoringowych głównym
zabezpieczeniem są nabywane wierzytelności. Dlatego też w umo-
wach faktoringowych powinniśmy mieć do czynienia z zabezpie-
czeniami „miękkimi”, to jest pełnomocnictwem do rachunku
bankowego oraz wekslem in blanco. Takie podejście umożliwia
fi rmie uzyskanie elastycznego fi nansowania bieżącej działalności,
natomiast wolny majątek trwały może zostać przeznaczony na
zabezpieczenie fi nansowania długoterminowego;

– szybsza spłata zobowiązań handlowych lub możliwość dokonywa-

nia przedpłat skutkujących możliwością uzyskiwania korzystnych
rabatów oraz pozyskaniem nowych dostawców;

– uzyskanie poprawy wskaźników fi nansowych, struktury fi nanso-

wania i wprowadzenie korzystnych zmian w strukturze bilansu
przez wcześniejsze uzyskanie środków pieniężnych za dostarczo-
ne towary i usługi (zamiana należności handlowych na gotówkę),
z możliwością przeznaczenia uzyskanych w ten sposób środków
na bieżącą działalność fi rmy;

– zmniejszenie udziału kapitału własnego w fi nansowaniu należ-

ności;

– skrócenie okresu rotacji należności.

Należy również zauważyć, że restrukturyzacja fi rmy to również krót-

kookresowy wzrost kosztów z tym związanych, które często pokrywane
są z kredytów obrotowych kosztem fi nansowania kapitału obrotowego.

Wzrost zadłużenia kredytowego może utrudniać uzyskanie dodatkowego

fi nansowania na rozwój działalności. W takiej sytuacji źródłem fi nanso-
wania może być faktoring z uwagi na jego łatwiejszy dostęp oraz koszt.

100 |

KRZYSZTOF TEMPES

Faktoring stanowi zatem kompleksowy produkt wspomagający proces

restrukturyzacji przedsiębiorstwa. Zapewnia osiągnięcie oczekiwanych
efektów w najważniejszych obszarach działalności gospodarczej każdej
fi rmy, to jest w zakresie zarządzania fi nansowego, sprzedażą oraz ryzykiem
prowadzonej działalności gospodarczej.

JAROSŁAW JAWORSKI

Mity na temat faktoringu: co faktoring

ma wspólnego z windykacją? czy kontrahenci

mogą się obawiać faktoringu? czy outsourcing

działań związanych z zarządzaniem

należnościami jest bezpieczny?

Obserwowany w Polsce wzrost popularności usług faktoringowych ma

swoje podłoże w tym, że coraz więcej fi rm dostrzega korzyści takiego roz-

wiązania, a mity związane z faktoringiem – dzięki konsekwentnie prowa-

dzonej akcji edukacyjnej – mają coraz mniejszą siłę oddziaływania.

Poza wątpliwościami związanymi z potencjalnie wysokimi kosztami

tej usługi – co zostało omówione w oddzielnym artykule – należy zwrócić
uwagę na inne negatywne stereotypy związane z faktoringiem. Pierwszy
z nich dotyczy kojarzenia faktoringu wyłącznie z windykacją należności,
co jest całkowicie nieuzasadnione.

Faktoring jest narzędziem umożliwiającym uzyskanie fi nansowania

dzięki sprzedaży należności, których termin wymagalności jeszcze nie
minął. Jest to sposób na szybkie odzyskanie pieniędzy zamrożonych w fak-
turach na okres kredytu kupieckiego udzielonego odbiorcy. Windykacja zaś
to odzyskiwanie należności za towar lub usługę, których termin płatności
już upłynął, a kontrahent nie uregulował swoich zobowiązań. Windyka-
cja jako metoda rozwiązywania zaistniałych problemów jest działaniem
post factum, chociaż działania ją poprzedzające (jak monitoring należno-

ści) mają także charakter prewencyjny. Natomiast faktoring z założenia

jest działaniem zapobiegającym przeterminowaniu należności, ponieważ
faktor – oprócz podstawowej funkcji fi nansowania – świadczy dodatko-

we usługi zarządzania wierzytelnościami. Jedną z nich, poza procesem

księgowania spłat od odbiorców czy ich monitowania, jest prowadzenie

102 |

JAROSŁAW JAWORSKI

windykacji miękkiej. Windykacja może zatem stanowić element faktoringu,

nie jest jednak z nim równoznaczna.

Kolejny mit wiąże się z obawami klientów dotyczącymi zasad funkcjo-

nowania faktoringu i z jego wpływem na relacje z odbiorcami. Wydaje się,

że największą niepewność wzbudza proces wymiany informacji dostawcy

z faktorem. Obawy dotyczą ujawniania, czy też raczej przekazywania pod-
miotowi trzeciemu, informacji i danych na temat kontrahentów. Wątpliwo-

ści są zrozumiałe, ponieważ decyzje dotykają bezpośrednich relacji klienta

z kontrahentami oraz, co ważniejsze, informacji na temat wierzytelności.

Należy jednak podkreślić, że stały rozwój faktoringu na rynku polskim

idzie w parze z rozwojem bezpiecznych systemów outsourcingu zarządza-
nia należnościami. Rynek oferuje dziś wiele rozwiązań informatycznych,
które w kompleksowy sposób spełniają wymagania stawiane zarówno
przez klienta, jak i samego faktora. Natomiast oprogramowanie służące
do obsługi relacji pomiędzy tymi dwoma podmiotami dostosowane jest
do warunków panujących na polskim rynku. Warto zauważyć, że progra-
my te są oferowane przez polskie fi rmy, co dodatkowo przemawia na ich
korzyść.

Dzisiejsze rozwiązania informatyczne gwarantują natychmiastową

wymianę informacji pomiędzy klientem a faktorem, która odbywa się

praktycznie w całości w formie elektronicznej – począwszy od przesyłania
zestawienia kontrahentów objętych umową faktoringową, skończywszy
na przekazaniu faktorowi zestawienia wierzytelności. Klient korzystają-
cy z elektronicznej wymiany informacji po przesłaniu danych do faktora
może niezwłocznie uzyskać od niego informację zwrotną. Otrzymywa-
nie od faktora aktualnych informacji pozwala fi rmom na bieżącą kon-
trolę kontaktów ze swoimi kontrahentami i monitorowanie ich sytuacji
czy jakości współpracy. Dodatkowo, stosowanie specjalnego oprogramo-

wania, ogranicza możliwość występowania błędów w przekazywanych

informacjach.

Należy tu podkreślić, że oferowane rozwiązania informatyczne są ściśle

dopasowane do produktu, jaki został klientowi zaproponowany. W przy-
padku faktoringu in-house, rekomendowanego klientom z sektora dużych
i bardzo dużych przedsiębiorstw, przewaga zastosowanych rozwiązań in-
formatycznych polega na tym, że cały obszar związany z księgowaniem
płatności na poszczególne wierzytelności pozostaje w kompetencjach
klienta. W związku z tym nie musi on wprowadzać żadnych znaczących

MIT Y NA TEMAT FAKTORINGU: CO FAKTORING MA WSPÓLNEGO Z WINDYKACJĄ?

| 103

zmian w zakresie systemu księgowego, co wiązałoby się z dużą reorganiza-
cją systemową po stronie klienta. Wygoda tego rozwiązania polega właśnie
na tym, że unika się wprowadzania jakiegokolwiek nowego oprogramo-

wania w ustrukturyzowanej organizacji klienta.

Usługa faktoringowa realizowana w systemie full-service jest nato-

miast rozwiązaniem kierowanym do fi rm o mniej rozbudowanej struk-
turze, w tym do przedsiębiorstw z sektora MSP. Ten model opiera się na

współpracy pomiędzy faktorem, klientem i jego kontrahentami. W tym

przypadku faktor odciąża klienta w zakresie ewentualnego wyjaśniania
i alokacji płatności dokonanych przez kontrahentów. W ten sposób otrzy-
muje kompleksową informację dotyczącą wierzytelności przedstawionych

w zakresie obowiązującej umowy faktoringowej.

Warto na koniec zwrócić uwagę na obawy o charakterze psycholo-

gicznym, które nie są bez znaczenia w procesie podejmowania decyzji
o przystąpieniu fi rmy do umowy faktoringowej. Z jednej strony poten-
cjalni klienci faktoringu boją się, iż zastosowanie tego rozwiązania zo-
stanie odczytane przez ich kontrahentów jako próba podreperowania
słabej kondycji fi nansowej dostawcy. Nie jest to oczywiście prawdą, fakto-
ring nie jest bowiem prostą formą kredytu, tylko systemem zarządzania
należnościami. Z drugiej strony występuje pewne przeświadczenie po stro-
nie klienta, jakoby jego odbiorcy mieli zastrzeżenia dotyczące włączania
ich jako podmiot trzeci do umowy faktoringowej. Klient boi się, że jego
kontrahenci odbiorą ten fakt jako podważanie ich obecnej sytuacji fi nan-
sowej (postrzeganie jej jako niekorzystnej, czy też niesatysfakcjonującej

w świetle ich współpracy). Należy zaznaczyć, że obawa taka jest całkowicie

bezpodstawna. Przedstawienie odbiorcy w zestawieniu kierowanym do
faktora świadczy o dobrej relacji pomiędzy nim a klientem, a także – co

wydaje się chyba najważniejsze – o perspektywicznym podejściu do ich
wzajemnych relacji handlowych.

Można jednak sądzić, że z roku na rok coraz skuteczniej udaje się roz-

wiewać największe wątpliwości potencjalnych użytkowników faktoringu.
Potwierdzeniem tego procesu jest wzrost obrotów fi rm faktoringowych
(w ubiegłym roku o 30%), ale przede wszystkim zwiększająca się liczba

podmiotów, które z nimi współpracują w ramach fi nansowania transakcji
handlowych. Zgodnie z danymi Polskiego Związku Faktorów, na koniec

2010 roku było to blisko 80 000 przedsiębiorstw, zatem ich liczba wzrosła

o około 85% w stosunku do kryzysowego roku 2009.

MIROSŁAW JAKOWIECKI

Ile kosztuje faktoring?

O rzeczywistych kosztach usługi

Faktoring w Polsce ma zaledwie dwudziestoletnią historię i chyba tylko

tym można tłumaczyć występujące błędne opinie na temat tej usługi.

Spośród kilku „niezasłużonych” opinii jedna jest niezwykle istotna.

W prasie, w rozmowach z klientami aplikującymi o usługę, a nawet w li-

teraturze przedmiotu spotykamy się z opinią o wysokich kosztach, które
ponoszą odbiorcy usługi. Charakterystyczne, że klienci, którzy korzystają
bądź wcześniej korzystali z faktoringu, z reguły nie potwierdzają tego, że
usługa jest droga. Chociaż ich opinie są potwierdzeniem funkcjonalno-

ści usługi oraz korzyści, jakie przyniosło jej zastosowanie, to nie trafi ają

one do przekonania autorów piszących o faktoringu. W niezrozumiały
sposób rzetelne argumenty o kosztach usługi nie mogą się przebić do
opinii publicznej. Zarzut, że „faktoring jest drogi”, należy niestety do
jednej z najczęściej spotykanych opinii na temat ceny usługi. Dla „mło-
dej usługi” opinie takie stanowią poważne zagrożenie, szczególnie jeśli
są ogłaszane w wysokonakładowych publikacjach. Oto przykład: w ra-
mach rozmowy dziennikarza z przedsiębiorcą wyeksponowana jest taka

wypowiedź:

– Ile kosztuje faktoring?
– Nie jest tani. Koszt może dochodzić do  proc. każdej faktury. Ale można nego-

cjować umowę i zwykle przy długiej współpracy liczyć na lepsze warunki – opowiada

Witold Marcinkiewicz, właściciel przedsiębiorstwa produkującego nici z Rawy Mazo-

wieckiej. – Koszt faktoringu składa się z dwóch części. Prowizji operacyjnej – naliczanej

od kwoty faktury brutto – oraz odsetek od ﬁ nansowania



J. Blewąska, Faktoring na zły i dobry czas, „Gazeta Wyborcza” 2010, nr z 29 listopada.

106 |

MIROSŁAW JAKOWIECKI

Nie można się zgodzić bezkrytycznie z wyrażoną tu opinią przedsię-

biorcy. Kwestia nieporozumień co do oceny wysokości kosztów faktoringu
jest zbyt ważna dla przyszłości usług i branży w Polsce, by tego typu wy-
powiedzi pozostały bez komentarza. W zacytowanej opinii faktoring jest
jednoznacznie drogą usługą. Brakuje jednak merytorycznego kontekstu
i wyjaśnienia, na podstawie jakich kryteriów wyciągnięto takie wnioski.

Kategoryczne stwierdzenie, że koszt usługi jest dla przedsiębiorcy zbyt
wysoki, wymaga analizy. Ostatecznie można przyjąć subiektywny osąd

przedsiębiorcy, że faktoring „nie jest tani”, bo „dobre nie może być tanie”.

Nie można jednak pozostawić bez komentarza wypowiedzi przedsiębiorcy,
że płaci on za faktoring aż 20% wartości faktury.

Podobne opinie dość często spotyka się w prasie i na forach interneto-

wych, dlatego trzeba je skonfrontować z faktami. Po pierwsze, ustalmy punk-

ty odniesienia. Jeśli mówimy, że „faktoring nie jest tani”, to zapytajmy też,
od czego droższy jest faktoring? Od kredytu? Od leasingu? Od pożyczki?

Porównując cenę faktoringu do ceny najpopularniejszych instrumen-

tów fi nansowania działalności, zwróćmy uwagę na to, że cena wartościuje
zasadnicze korzyści, które przynosi wybrana usługa. Faktoring sprawdził
się znakomicie jako skuteczne rozwiązanie problemów wynikających z ku-
mulowania się należności jeszcze niezapłaconych przez kontrahentów. Jedną
z najważniejszych funkcji usługi jest fi nansowanie wierzytelności i faktoring
rzeczywiście zapewnia przedsiębiorcy środki fi nansowe w potrzebnym cza-
sie. Co więcej, faktoring jak żadna inna usługa fi nansowa spełnia dodatko-

we funkcje. Faktor wykonuje również na rzecz klienta wszystkie czynności

związane z administrowaniem nabytymi wierzytelnościami. Przy wyborze
odpowiedniej formy usługi faktor może przejąć na siebie w części bądź w ca-

łości ryzyko niewypłacalności kontrahentów klienta. A jeśli dochodzi do dra-

stycznej sytuacji i kontrahent nie spłaca zobowiązań, faktor może rozpocząć
działania dyscyplinujące i podjąć się windykacji niezapłaconych należności.

Cena usługi uwzględnia wartość wykorzystanych środków oraz na-

kłady pracy wykonanej przez faktora w ramach umówionych zadań. Stąd
cena faktoringu obejmuje następujące składniki:

– wynagrodzenie z tytułu fi nansowania wierzytelności,
– wynagrodzenie za administrowanie wierzytelnością,
– wynagrodzenie za przejęte ryzyko niewypłacalności kontrahenta(-ów),
– zwrot kosztów analiz zdolności kredytowej klienta i kontrahenta(-ów)

poniesionych przez faktora.

ILE KOSZTUJE FAKTORING?

| 107

Rzeczywistą podstawą do kalkulacji ceny faktoringu są koszt fi nanso-

wania i koszt pracy wykonanej przez faktora, która jest określona warun-

kami umowy. Zobaczmy więc na przykładach, jak wyliczany jest każdy ze
składników ceny usługi

1. Marża faktora

, czyli wynagrodzenie faktora z tytułu finansowa-

nia wierzytelności objętych umową faktoringową

To zasadniczy element ceny. Jest składnikiem zmiennym, zależnym od

faktycznego okresu fi nansowania wierzytelności (termin zapłaty wskazany
na fakturze). Jest obliczany na bazie obowiązującej na rynku międzybanko-

wym stawki WIBOR/EURIBOR/LIBOR (1M lub 3M) oraz wynegocjowa-

nej marży faktora. Jest wyrażona jako x punktów procentowych naliczanych
od kwoty fi nansowanej wierzytelności.

Przykład .

kwota faktury

10.000,00 zł

termin płatności

60 dni

marża faktora (ustalona w umowie)

1,50%

WIBOR 1M

4,62%

koszt fi nansowania wierzytelności

102,00 zł

2. Prowizja operacyjna (administracyjna), czyli wynagrodzenie

za wykonywanie czynności, związane z administrowaniem
wierzytelnością

W praktyce pokrywa koszty wszystkich czynności wykonywanych przez

faktora, które wynikają z zadań zarządzania wierzytelnościami przekaza-
nymi faktorowi, takich jak:

– przelewy środków,
– korespondencja i telefony,

Wszystkie wyliczenia przytoczone w przykładach zostały dokonane w oparciu o stawki,

jakie można aktualnie spotkać na rynku. Są to więc wartości, które w żadnym wypadku nie
mogą być traktowane jako oferta handlowa.

108 |

MIROSŁAW JAKOWIECKI

– monitowanie dłużników,
– sporządzanie raportów i zestawień o stanie rozliczeń,
– upomnienia i dyscyplinowanie nierzetelnych dłużników.
Jest ustalana indywidualnie, wyrażona zaś jako procent od wartości

wierzytelności.

Przykład .

kwota faktury

10.000,00 zł

stopa prowizji (określona w umowie)

0,20%

kwota prowizji operacyjnej

20,00 zł

3. Prowizja przygotowawcza, czyli opłata pokrywająca

koszty, jakie poniósł faktor w procesie analiz

zdolności kredytowej klienta i kontrahenta(-ów).

Stanowi wynegocjowaną stawkę procentową, liczoną od sumy limitów
przyznanych kontrahentom objętym umową. Część faktorów pobiera
prowizję przygotowawczą ustaloną kwotowo. Jest ustalana indywidualnie
i pobierana jednorazowo w momencie uruchomienia umowy.

Sposób obliczania tej prowizji jest taki sam, jak w dobrze znanych,

standardowych procedurach kredytowych.

4. Wynagrodzenie za przejęte ryzyko

Faktoring pełny poszerza zakres usługi o funkcję gwarancyjną (del crede-

re). W tym przypadku faktor przejmuje na siebie w całości bądź w części
ryzyko braku zapłaty od kontrahenta. Jest to funkcja niezwykle atrakcyjna
z punktu widzenia klienta. Wymaga jednak od faktora przeprowadzenia
dodatkowych analiz i szacunków prawdopodobieństwa i skutków wystą-
pienia ryzyka straty oraz zastosowania odpowiednich zabezpieczeń. Z tego
powodu klient ponosi dodatkową opłatę, którą jest prowizja od przejęte-
go ryzyka związanego z niewypłacalnością kontrahenta(-ów). Prowizja
ta stanowi wynagrodzenie faktora z tytułu podjętego przez niego ryzyka.

Praktycznie jest to kwota w wysokości składki za ubezpieczenie ryzyka

transakcji w ramach polisy ubezpieczeniowej.

ILE KOSZTUJE FAKTORING?

| 109

Przykład .

kwota faktury

10.000,00 zł

stopa (określona w umowie)

0,30%

kwota prowizji

30,00 zł

Koszt usługi faktoringowej jest więc sumą prowizji należnych faktorowi

za wykonanie pakietu czynności wynikających z formy zastosowanej usługi.

5. Prowizja z tytułu obsługi transakcji faktoringu międzynarodowego

Inaczej przedstawia się kalkulacja ceny usługi faktoringu zastosowane-

go w obrotach zagranicznych. Tu ryzyko niewypłacalności kontrahenta

(importera) jest wyjątkowo groźne. W celu zapewnienia bezpieczeństwa

transakcji faktor świadczący usługę na rzecz eksportera włącza do obsługi
transakcji faktora zagranicznego. Współpracujący faktor z kraju, do które-
go skierowane są dostawy eksportowe, udziela poręczenia zapłaty, wyko-
nuje inkaso należności, a w przypadku braku zapłaty w terminie dyscypli-
nuje importera. Udział faktora zagranicznego generuje następny składnik
ceny – prowizję za przejęte ryzyko niewypłacalności kontrahenta(-ów)
zagranicznych. W rzeczywistości jest to wynagrodzenie faktora zagranicz-
nego współpracującego z faktorem polskim. Stawki stosowane w obrocie
eksportowym nie są jednolite, podlegają natomiast regulacji na poziomie
międzynarodowych federacji faktoringowych (IFGroup i FCI)

Przykład .

kwota faktury

10.000,00 €

termin płatności

90 dni

prowizja operacyjna

0,20%

koszt fi nansowania oparty o EURIBOR 3M*

3,604%

marża faktora**

0,40%

kwota prowizji

100,01 €***

* Stawka na  lipca  roku. ** Na przykład niemiecka ﬁ rma faktoringowa z Monachium.

*** Całkowity roczny koszt ﬁ nansowania wynosi ,%.

Commission rates. Dostępne dla członków IFGroup na: www.ifgroup.com.members

110 |

MIROSŁAW JAKOWIECKI

Dla czytelnego obrazu, „ile kosztuje faktoring”, skorzystajmy z powyż-

szych wyliczeń. Cena faktorowania wierzytelności w kwocie 10.000,00 zł w
zależności od wybranej formy przedstawia się następująco:

Faktoring niepełny krajowy

prowizja operacyjna

koszt fi nansowania

koszt faktoringu dla cyklu

(60 dni)

20,00 zł

102,00 zł

122,00 zł

Całkowity roczny koszt ﬁ nansowania wynosi ,%.

Faktoring pełny krajowy

prowizja operacyjna

koszt fi nansowania

prowizja za przejęte

ryzyko

koszt faktoringu dla cyklu

(60 dni)

20,00 zł

102,00 zł

30,00 zł

152,00 zł

Całkowity roczny koszt ﬁ nansowania wynosi ,%.

W sytuacji, w której przedsiębiorca zastanawia się nad wyborem usłu-

gi fi nansowej i decyzję uzależnia przede wszystkim od porównania cen,

warto pamiętać przedstawione tu przykłady. W praktyce, przedsiębiorca

najczęściej wybiera pomiędzy kredytem a faktoringiem, a cena tych usług
z natury różni się.

Podkreślmy zasadniczą różnicę: faktoring nie jest ekwiwalentny wobec

kredytu. Nie wolno porównywać ceny sługi jednorodnej (kredyt) wprost
do ceny usługi złożonej (faktoring). Praktyka dowodzi, że przedsiębior-
ców, którzy aby zapewnić bezpieczeństwo fi nansowe fi rmy, zadowalają się
tylko pozyskaniem środków (kredyt), te wyliczenia nie przekonają. Nie
zmienią oni swoich przyzwyczajeń i będą powtarzać, że „faktoring nie
jest tani”. Jednak ci, którzy zobaczą w usłudze faktoringu narzędzie „od
ręki” poprawiające płynność fi nansową, zmniejszające ilość pracy (i kosz-
ty) w bieżącej kontroli stanu należności, poprawiające dyscyplinę płatniczą
odbiorców i będące źródłem wiarygodnych informacji zarządczych oraz
zweryfi kowanych informacji handlowych, dojdą do przekonania, że fak-
toring ma godziwą cenę.

Dodatkową zaletą usługi faktoringu jest elastyczność. Faktor może wy-

konywać na rzecz klienta wiele innych czynności zapewniających skutecz-

ILE KOSZTUJE FAKTORING?

| 111

ną obsługę wierzytelności, w tym tak trudnych i uciążliwych, jak: windyka-
cja kwot podstawowych i odsetek, postępowanie przedsądowe, sądowe itp.

Do omówienia pozostaje jeszcze jeden, często spotykany w publika-

cjach błąd dotyczący kosztów faktoringu. Wielu autorów traktuje „fundusz
gwarancyjny” jako element ceny usługi. Nic bardziej mylnego! Fundusz
gwarancyjny nie jest kosztem faktoringu. Jest to część kwoty faktury,
której faktor nie płaci przy wykupie fi nansowanej wierzytelności. Zazwy-
czaj jest to około 20% kwoty faktury, która pozostaje na koncie faktora do
czasu rozliczenia pełnej kwoty wierzytelności. Po otrzymaniu całej zapła-
ty od kontrahenta faktor niezwłocznie przekazuje tę część wierzytelności
klientowi.

Przedstawione tu przykłady wyliczania ceny usługi faktoringowej po-

zwalają mieć nadzieję na to, że przynajmniej część nieporozumień została

wyjaśniona. Faktoring jest na pewno jednym z najlepszych produktów
fi nansowych, które są dostępne na rynku. Rozwiązuje cały pakiet proble-

mów i z pewnością jest wart swojej ceny. Porównywany do kredytu, po-
zwala wyciągnąć wniosek: faktoring nie jest drogi i daje więcej niż kredyt.

ANNA PIENIĄŻEK

Ks ięgowanie transakcji faktoringowych

Faktoring na obecnym rynku fi nansowym jest znany od kilkunastu lat. Po-

lega na nabywaniu od przedsiębiorców, za określoną cenę, wierzytelności
przysługujących im w stosunku do dłużników oraz świadczeniu dodatko-

wych usług. Wierzytelności te nie mogą być przeterminowane.

Umowa faktoringowa zostaje zawarta pomiędzy dwiema stronami:

faktorem (instytucją specjalizującą się w wykupie wierzytelności) i fak-
torantem (fi rmą, która przedstawia faktorowi wierzytelności do wykupu,
będące wynikiem dokonywanej przez niego sprzedaży towarów/świad-
czenia usług).

W praktyce gospodarczej najbardziej istotnym podziałem umów fak-

toringowych jest:

– faktoring niewłaściwy (niepełny, z regresem) – faktor wykupuje

wierzytelność faktoranta z możliwością regresu; w przypadku nie-
wypłacalności dłużnika faktorant zobowiązany jest do zapłacenia
faktorowi;

– faktoring właściwy (pełny, bez regresu) – faktor w całości przejmuje

od faktoranta ryzyko niewypłacalności dłużnika; fi nansuje faktoran-
ta, udzielając mu pożyczki na podstawie wykupionych należności;

– faktoring mieszany – faktor fi nansuje wierzytelności faktoranta

i oboje dzielą się ryzykiem; umowa określa, w jakich przypadkach
i w jakim stopniu ponoszą ryzyko niewypłacalności dłużnika.

Transakcja faktoringu jest zatem operacją gospodarczą, która musi

znaleźć swoje odzwierciedlenie w księgach rachunkowych faktora i fak-
toranta. Do umów faktoringowych zastosowanie ma Ustawa o rachun-
kowości z dnia 29 września 1994 roku, wraz z późniejszymi zmianami

Dz. U. z 2009, nr 152, poz. 1223; nr 157, poz. 1241; nr 165, poz. 1316; Dz. U. z 2010,

nr 47, poz. 278.

114 |

ANNA PIENIĄŻEK

aczkolwiek nie reguluje ona szczegółowo zagadnień dotyczących fakto-
ringu. Aspekty księgowo-rachunkowe budzą nadal wątpliwości pomi-

mo dobrej znajomości produktu faktoringowego na rynku fi nansowym.

Ewidencja umowy faktoringowej uzależniona będzie od typu faktorin-

gu. Dlatego poniżej przedstawiono propozycję rozwiązań ewidencyjnych
faktoringu niewłaściwego (z regresem), na podstawie dotychczasowych
doświadczeń

Schemat usługi umowy dotyczącej faktoringu niewłaściwego

Faktorant przedstawia faktorowi do wykupu wierzytelności, będące wyni-

kiem dokonywanej pomiędzy nim a jego dłużnikami (odbiorcami/kontra-
hentami) sprzedaży towarów/świadczeniem usług zgodnych z umowami
handlowymi. Z chwilą nabycia wierzytelności faktor staje się jedynym

wierzycielem, a opłata za wierzytelność zostanie uregulowana po doko-

naniu spłaty przez dłużników (odbiorców/kontrahentów). Za wykupienie

wierzytelności i administrowanie nimi faktor pobiera prowizję od kwoty
wierzytelności. Podstawą do wypłacenia przez faktora środków za wie-

rzytelność są: zaakceptowanie wcześniejszych limitów fi nansowania przy-
znanych odbiorcom faktoranta oraz aktualny stan nabytych wobec nich

wierzytelności. Finansowanie stanowi określony procent sumy zaakcepto-
wanych wierzytelności, ale nie więcej niż do poziomu przyznanego limitu
fi nansowania. Od fi nansowania wierzytelności faktor nalicza klientowi

odsetki na koniec każdego miesiąca.

Po dokonaniu spłaty przez kontrahenta faktor dokonuje zapłaty za wie-

rzytelność przez obniżenie aktualnego salda zadłużenia.

Na potrzeby powyższego schematu przyjęto następujące założenia:

– prowizja od wierzytelności – 0,5%;
– fi nansowanie stanowi 80% sumy zaakceptowanych wierzytelności;
– odsetki od wierzytelności – 2% ponad WIBOR (WIBOR: 3,6%).

Propozycja ewidencji operacji gospodarczych dotyczących powyższego

schematu:

Rozwiązanie ewidencyjne umowy faktoringowej powinno być zawsze dobrane do

obowiązujących w fi rmach sposobów prowadzenia ksiąg, przepisów księgowych/podatko-
wych i obowiązków sprawozdawczych.

KSIĘGOWANIE TR ANSAKCJI FAKTORINGOW YCH

| 115

1. Faktorant sprzedaje wyroby/towary swoim odbiorcom:

A. 10.000 zł + 23% VAT,

B. 20.000 zł + 23% VAT,
C. 15.000 zł + 23% VAT.

2. Zgodnie z umową faktoringową faktorant sprzedaje (6 czerwca)

faktorowi wierzytelności opisane w punkcie 1. Dzień wymagalności

wierzytelności to 29 lipca.

3. Faktor nabywa 6 czerwca wierzytelności oraz wykupuje (fi nansuje)

80% ich wartości. Pobiera od nich prowizje, a ich suma zostanie
wyfakturowana faktorantowi na koniec danego miesiąca.

4. 30 czerwca faktorantowi zostaje wystawiona faktura z tytułu prowizji

od wierzytelności oraz odsetek od fi nansowanych wierzytelności.

5. 14 lipca faktorant płaci fakturę własną faktorowi, a 29 lipca kontrahent

A i C spłacają wierzytelności wobec faktora. Zatem faktorant, na pod-

stawie na przykład raportu/zestawienia, księguje spłaty dowodem PK.

6. Faktor po otrzymaniu spłat od kontrahentów A i C zwraca fakto-

rantowi środki zatrzymane z wykupu wierzytelności (pkt 3, zwrot

20% wierzytelności).

Gdyby faktor oraz faktorant chcieli potwierdzić saldo na przykład na

dzień 29 lipca, mogliby się posłużyć kontem „Rozrachunki z faktorem z ty-
tułu fi nansowania wierzytelności”, przeznaczonym do rozrachunków. Wi-
doczne jest, że otwarto saldo o wartości 19.680 zł, wynikające z wierzytelno-

ści nieuregulowanej przez kontrahenta B o wartości brutto wierzytelności
24.600 zł widocznej na koncie „Rozrachunki z faktorem z tytułu wierzytel-

ności”. Jeśli kontrahent opóźnia się z zapłatą w terminie ustalonym w umo-

wie pomiędzy faktorem i faktorantem, po upływie tego terminu następuje

zwrot akceptacji do fi nansowania. W takim przypadku faktorant może

żądać cesji zwrotnej wierzytelności lub pozostawić ją do windykacji faktora.

W przypadku faktoringu niewłaściwego, w którym po określonym

w umowie terminie faktor ma prawo regresu w stosunku do faktoranta,

sam poziom należności pozostaje bez zmian, chyba że jednostka musi

utworzyć odpis aktualizacyjny. Zwiększeniu (o wartość otrzymanej po-
życzki) ulega suma bilansowa. Po stronie aktywów wzrosną środki pienięż-
ne, a w pasywach bilansu nastąpi zwiększenie o tę samą wartość zobowią-
zań wobec faktora. Zatem przy tego typu umowie faktoringowej faktorant
pozyskuje od faktora środki pieniężne w formie pożyczki, której zwrot jest
uzależniony od spłaty należności przez odbiorcę.

116 |

ANNA PIENIĄŻEK

Przychody ze sprzedaży towarów i usług

Rozrachunki z tytułu VAT

10.000,00

(1a

101,15

2.300,00

(1a

20.000,00

(1b

20.000,00

(1b

15.000,00

(1c

15.000,00

(1c

Rozrachunki z Odbiorcą A

1a)

12.300,00

(2a

Rozrachunki z Odbiorcą B

1b)

24.600,00

(2b

Rozrachunki z Odbiorcą C

1c)

18.450,00

(2c

Rozrachunki z Faktorem z tyt. wierzytelności

2a)

12.300,00

(5a

2b)

24.600,00

18.450,00

(5b

2c)

18.450,00

55.350,00 suma wierzytelności przekazana do Faktora

Wykup wierzytelności przez Faktora, 80% wartości wierzytelności:

12.300,00 x 80% =

9.840,00

(3aw

24.600,00 x 80% =

19.680,00

(3bw

18.450,00 x 80% =

14.760,00

(3cw

Rozrachunki z Faktorem z tyt. fi nansowania

Rachunek bankowy Faktoranta

Koszty fi nansowe

540,95

9.840,00

(3aw

3aw)

9.840,00

540,95

439,80

5a)

12.300,00

19.680,00

(3bw

3bw)

19.680,00

5b)

18.450,00

14.760,00

(3cw

3cw)

14.760,00

540,95

6a)

2.460,00

(6a

6c)

3.690,00

(6c

31.290,95

50.970,95

19.680,00 saldo na 29.07.

Prowizja od wierzytelności oraz odsetki od dnia 30 czerwca. Odsetki od fi nansowanych wierzytelności na dzień 30 czerwca.

12.300,00 x 0,5% =

61,50

9.840,00

24.600,00 x 0,5% =

123,00

19.680,00

18.450,00 x 0,5% =

92,25

14.760,00

276,75 koszt dla Faktoranta

44.280,00 x 24/365 x (3,60+2%)

163,05 koszt dla Faktoranta

faktura dla Faktoranta opiewa na kwotę

439,80

plus VAT (w zależności od podmiotu faktoringowego)

540,95

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Abolicja podatkowa id 50334 Nieznany (2)
4 LIDER MENEDZER id 37733 Nieznany (2)
katechezy MB id 233498 Nieznany
metro sciaga id 296943 Nieznany
perf id 354744 Nieznany
interbase id 92028 Nieznany
Mbaku id 289860 Nieznany
Probiotyki antybiotyki id 66316 Nieznany
miedziowanie cz 2 id 113259 Nieznany
LTC1729 id 273494 Nieznany
D11B7AOver0400 id 130434 Nieznany
analiza ryzyka bio id 61320 Nieznany
pedagogika ogolna id 353595 Nieznany
Misc3 id 302777 Nieznany
cw med 5 id 122239 Nieznany
D20031152Lj id 130579 Nieznany
mechanika 3 id 290735 Nieznany

więcej podobnych podstron