Diagram hierarchii funkcji (DHF)

Funkcja przedsiębiorstwa jest to coś, co przedsiębiorstwo wykonuje lub powinno wykonywać w
przyszłości, aby zrealizować swoje cele.

Wytyczne

• każda funkcja na diagramie określa, co system ma robić, a nie w jaki sposób
• funkcje tworzą hierarchię - pierwsza funkcja ogólna opisuje główną funkcję systemu, dzieli się

następnie na funkcje bardziej szczegółowe, dochodząc aż do funkcji elementarnych

• każda funkcja nadrzędna powinna całkowicie opisywać funkcje szczegółowe oraz wszystkie

funkcje szczegółowe muszą opisywać funkcję nadrzędną;

• wykorzystuje się metody z góry na dół (top-down) od ogółu do szczegółu
• w celu przeprowadzenia weryfikacji diagramu wykorzystuje się metody od dołu do góry (bottom-

up)

• każda funkcja powinna być opisana w języku naturalnym na tzw. formularzu opisu zawierającym:

nazwę funkcji, opis, dane wejściowe, źródło danych wejściowych, wynik - rezultat wykonania
funkcji, warunek wstępny - co musi być wcześniej zrealizowane, warunek końcowy - do czego
wykorzystuje się efekty realizacji tej funkcji, cel realizacji funkcji

Zasady tworzenia DHF

• funkcję przedstawia prostokąt (o ostrych lub zaokrąglonych rogach);
• każda funkcja jest identyfikowana nazwą (a nie skrótem); nazwa to czasownik lub rzeczownik

(odczasownikowy);

• każda funkcja powinna mieć jednoznaczną etykietę;
• Aby uznać diagram za poprawny należy sprawdzić, czy jest: spójny, kompletny (obejmuje całość

zagadnień), łatwy w modyfikacji, zwięzły i jednoznaczny w nazewnictwie oraz czytelny.

Podstawowe rodzaje układów
- pionowy

Zalety:

• szybkie wprowadzanie

hierarchii;

• dobrze widoczne

wszystkie poziomy;

Wady:

• długi wąski układ

trudny w użyciu;

- poziomy

PDF stworzony przez wersje demonstracyjna pdfFactory

www.pdffactory.pl/

Zalety:

• przy wąskich prostokątach może być przydatny dla 2 lub 3 poziomów;

Wady:

• szeroki, płytki układ trudny w użyciu;

- hybrydowy














Styl:

• poziomy, z wyjątkiem najniższego poziomu, który jest zawsze pionowy;

Zalety:

• doskonały dla 3 poziomów;
• dobre wykorzystanie miejsca;

Wady:

• jednostajność;

Przykład hierarchii funkcji (przykład 1)

•

hierarchia jest podobna do drzewa genealogicznego; każda funkcja-rodzic (przyjęcie nowego
pracownika) jest opisywana szczegółowo przez funkcje-dzieci;

hierarchia może być dalej dekomponowana, aż do osiągnięcia żądanego poziomu szczegółowości

Przyjęcie nowego pracownika

Zamieszczenie ogłoszenia o pracę

Przeglądanie oferty kandydata

Spotkanie z kandydatem

Odrzucenie kandydata nie spełniającego warunków

Zaproponowanie pracy wybranemu kandydatowi
oraz uzgodnienie warunków i zasad pracy

PDF stworzony przez wersje demonstracyjna pdfFactory

www.pdffactory.pl/

•

po stworzeniu hierarchii funkcji należy zadać sobie pytanie:

o

czy to już wszystko?

o

co zostało pominięte?

o

gdybym był jednym z klientów, czy rozpoznałbym firmę i czy pokrywa to wszystkie moje
z nią powiązania?

o

gdybym był księgowym, czy mógłbym uznać, że hierarchia uwzględnia dochody, koszty,
budżety, zyski i straty, bilans, ….?

Przykład 2.

KROK 1
Hierarchia funkcji (najwyższego
poziomu) dla firmy zajmującej się
wydawaniem i sprzedażą książek.

KROK 2
Diagram hierarchii funkcji
Po zidentyfikowaniu funkcji
najwyższego poziomu
poszczególne funkcje są dalej
dekomponowane aż analityk
dojdzie do niezbędnego poziomu
szczegółowości.

Dekompozycja funkcji
„Wydawanie książek”

KROK 3
Dekompozycja funkcji
„Przygotowanie książki do
druku”

PDF stworzony przez wersje demonstracyjna pdfFactory

www.pdffactory.pl/

Przykład 3.

Hierarchia funkcji dla firmy zajmującej się organizacją i sprzedażą wycieczek

Identyfikacja funkcji:

• zlecenie badań rynku;
• prowadzenie działań marketingowych;
• przygotowanie treści dla broszur i katalogów;
• określenie media planu i zlecenie kampanii reklamowo promocyjnych;
• wybór środków promocji i reklamy;
• przedstawienie warunków sprzedaży;
• prezentowanie ofert i doradzanie;
• organizowanie wycieczek;
• wybór miejsc wypoczynku (krajów, miast oraz atrakcji);
• sprzedaż wycieczek;
• wykonanie rezerwacji;
• organizowanie zakwaterowania;
• organizowanie transportu;
• prowadzenie finansów firmy;
• prowadzenie spraw kadrowych;
• organizowanie ubezpieczenia i opieki zdrowotnej;
• prowadzenie spraw związanych z reklamacjami.

Budowa diagramu:

PDF stworzony przez wersje demonstracyjna pdfFactory

www.pdffactory.pl/

Zadanie do samodzielnego wykonania.

1. Zidentyfikuj funkcje;
2. Zbuduj diagram hierarchii funkcji.

„Ośrodek Doskonalenia Pedagogicznego”

Adam Kowalski jest nauczycielem fizyki z kilkuletnim doświadczeniem. Pracował jak dotąd w kilku
szkołach w Warszawie, zarówno podstawówkach, gimnazjach i liceach. Zna dobrze realia obecnego
systemu szkolnictwa. Od pewnego czasu zastanawiał się nad rozpoczęciem działalności na własną rękę.
Ostatnia podwyżka, w kwocie kilkunastu, złotych utwierdziła go tylko w przekonaniu, że jedyną szansą
na zapewnienie rodzinie godnego bytu jest założenie własnej „firmy”. Jako, że jest nauczycielem i przez
te kilka lat uczestniczył w wielu szkoleniach postanowił, w dziedzinie szkoleń poszukiwać swojej szansy
i założyć „Ośrodek Doskonalenia Pedagogicznego”. Ma wielu znajomych nauczycieli, którzy chętnie
dorobiliby do skromnej nauczycielskiej pensji i poprowadziliby szkolenia. Znalazł już w
podwarszawskiej miejscowości budynek, który świetnie nadaje się na siedzibę organizowanej firmy.
Rzeczą nad którą ciągle się zastanawia jest aspekt monitorowania biznesu, kontroli wykonywanych prac
itp. Wiedział jaką przewagę mają dobrze zorganizowane i skomputeryzowane firmy nad rodzinnymi
przedsięwzięciami, gdzie wszystkim zarządza się doraźnie, stosownie do bieżących potrzeb. Pan Adam
był zdecydowany postawić „na informatykę”, zastanawiał się tylko czy zrobić to samodzielnie czy zlecić
stworzenie sytemu specjalistom. Komputer i standardowe aplikacje użytkowe to przecież element jego
pracy. Jakaś prosta baza danych w Accessie też nie jest wielkim wyzwaniem. Ale z drugiej strony, w
końcu ma to być nie „jakaś” baza na potrzeby hobbystyczne, tylko istotny element jego biznesu.
- Chyba jednak warto się spotkać z jakimś konsultantem - pomyślał pan Adam - i bez zbędnej zwłoki się
tym zajął.
Znalezienie kilku firm informatycznych, wstępne rozmowy a następnie wybór jednego usługodawcy
informatycznego nie trwało długo i wkrótce pan Adam rozmawiał z analitykiem systemów
informatycznych Robertem Platem.
- A więc panie Robercie, od razu przejdę do rzeczy. Powiem panu jak sobie wyobrażam mój biznes,
szczególnie te jego elementy które związane są z różnymi danymi. Jeżeli będzie coś niejasnego, lub wyda
się panu, że coś pominąłem, to proszę pytać.

- Gdyby coś mi umknęło nie omieszkam zapytać.

- Widzi pan, planuję zorganizować nowoczesny ośrodek, którego głównym założeniem jest wysoka
jakość prowadzonych szkoleń. Początkowo chciałbym zatrudniać nauczycieli, specjalistów w danej
dziedzinie i podpisywać z nimi umowy na wykonanie konkretnego szkolenia. Z czasem jednak będę
dążył do zatrudnienia wykładowców na stałe, którzy będą mogli poprowadzić większość szkoleń, na
które będzie zapotrzebowanie na rynku. W przypadku natomiast, gdy pojawi się potrzeba zajęcia się
nową dziedziną, będę poszukiwał nowych lub już wcześniej zatrudnianych, kompetentnych osób.
Potrzebuje więc możliwości przechowywania informacji o wykładowcach, prowadzonych przez nich
szkoleniach i weryfikacji poziomu tych szkoleń, zarówno na podstawie uwag osób uczestniczących w
szkoleniach jak i mojej subiektywnej oceny.

- Czy chciałby pan mieć ogólną ocenę np. w skali od 1 do 5, czy raczej precyzyjną określającą
przygotowanie, wiedzę, podejście do uczestników?

- Myślę, że ocena ogólna będzie dobrym rozwiązaniem z punktu widzenia prowadzenia ewentualnych
statystyk. Uwagi będą natomiast dla prowadzących wskazówkami na co powinni jeszcze położyć większy
nacisk.

- Dobrze, a więc ocena ogólna. A czy dane o osobach uczestniczących w szkoleniach także zbieramy i
przechowujemy?

PDF stworzony przez wersje demonstracyjna pdfFactory

www.pdffactory.pl/

- Oczywiście. Pozwali nam to w przyszłości na adresowanie naszej oferty bezpośrednio do osób, które
dany temat może zainteresować.

- Rozumiem.

- Wsparciem dla szkolonych będą opracowywane przez kadrę wykładowców, wydawane i
rozpowszechniane przez ośrodek poradniki oraz materiały dydaktyczne i metodyczne. Potrzebne więc
będą funkcje pozwalające przechowywać i zarządzań informacjami z tej dziedziny.
Aby oferta ośrodka odpowiadała potrzebom rynku prowadzony będzie wywiad wśród nauczycieli,
dyrektorów szkół, oceniane będą kwalifikacje nauczycieli i do tych informacji również chciałbym mieć
szybki i łatwy dostęp.
W zasadzie mógłbym to zrobić sam, ale tysiące innych spraw związanych organizacją tego
przedsięwzięcia nie pozwalają mi na to, dlatego chciałbym zlecić to pana firmie. Rozumiem, że podejmie
się pan tego zadania? Czy ma pan jakieś pytania?

- Oczywiście, że się tym zajmę. Będzie to ciekawym wyzwaniem. Myślę że do końca tego tygodnia
przedstawię panu model systemu. Wtedy ewentualnie przedyskutujemy jeszcze jakieś szczegóły na temat
danych i procesów. Teraz postaram się jak najdokładniej zidentyfikować istotę pana biznesu.

- Doskonale, a więc czekam na projekt.

Plan ćwiczeń

Ćwiczenia 1. 25 II

Diagram hierarchii funkcji
DHF

Ćwiczenia 2. 11 III

Diagram przepływu danych
DFD
Diagram ERD

Ćwiczenia 3. 25 III

Modelowanie bazy

Ćwiczenia 4. 15 IV

Tworzenie formularzy

Ćwiczenia 5. 29 IV

Tworzenie kwerend

Ćwiczenia 6. 13 V

Tworzenie raportów

Ćwiczenia 7. 27 V

Zaliczenie ćwiczeń

Literatura

- CASE Method. Modelowanie funkcji i procesów, R. Barker C.Longman, WNT, 2001.
- WSTĘP DO INFORMATYKI GOSPODARCZEJ, red. A.Rokicka-Broniatowska, Hobbit, Warszawa,
2001.
- Bazy danych, Banachowski L., Akademicka Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1998.

Zaliczenie

-

ocena z ćwiczeń to 50% oceny końcowej;

-

kolejne 50% to ocena z egzaminu z wykładów;

PDF stworzony przez wersje demonstracyjna pdfFactory

www.pdffactory.pl/