background image

Instrukcja do laboratorium:

 Kompensacja błędów cieplnych obrabiarki w procesie wytwarzania 

 

LABORATORIUM 

 

Temat: 

Kompensacja błędów cieplnych obrabiarki w procesie wytwarzania 

 

 
1. WPROWADZENIE            

 
Proces  wytwarzania  części  na  obrabiarkach  skrawających  wiąże  się 

generowaniem ciepła w zespołach ruchowych. Wydajna i dokładna obróbka wymaga 
obecnie  stosowania  coraz  wyższych    prędkości  ruchów  głównych,  posuwowych  i 
pomocniczych  a    także  wysokiej  sztywności  obrabiarki.  Powoduje  to  wzrost  strat 
mocy  w  ogniwach  kinematycznych  a  tym  samym  wzrost    temperatury  i  odkształceń 
cieplnych obrabiarki.  

Cieplne  błędy  obróbki  zależą  w  głównej  mierze  od  konstrukcji  wrzeciennika, 

układów posuwu wraz z suportem narzędziowym, a także łoża. 

W  odniesieniu  do  zespołu  wrzeciennika  wbudowany  silnik  elektryczny 

napędzający wrzeciono generuje straty mocy dochodzące nawet do kilku kilowatów.  

Łożyska  wrzeciona  nie  tylko  w  rozwiązaniach  wysokoobrotowych,  ale  też  w 

rozwiązaniach  preferujących  wysoką  sztywność  są  źródłami  ciepła  przysparzającymi 
wiele problemów. 

Działanie  źródeł  ciepła  we  wrzecienniku  prowadzi  do  przemieszczeń  cieplnych 

korpusu i wrzeciona, a to wpływa na błędy obróbki. 

W układach posuwu narzędzia stosowane są często zespoły śruba-nakrętka toczna. 

Ciepło  generowane  przy  ruchu  posuwowym  nagrzewa  zarówno  śrubę  toczną  jak  i 
korpusy suportu, zatem rozszerzalność cieplna powoduję zmianę pozycji narzędzia w 
czasie pracy.  

W  obrabiarkach  istnieje  wiele  zjawisk  cieplnych,  które  powodują,  że  struktura 

mechaniczna  obrabiarki  nie  jest  stabilna,  gdyż  w  warunkach  realizacji  procesu 
technologicznego dochodzi do zmian wymiarów i geometrii konstrukcji (rys.1). 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

 

   

 

Rys.1. Nagrzewanie się i odkształcenia zespołów centrum obróbkowego 

 o



Rys.1 Temperatury i przemieszczenia cieplne obrabiarki 

background image

Instrukcja do laboratorium:

 Kompensacja błędów cieplnych obrabiarki w procesie wytwarzania 

 

Przemieszczenia  cieplne  narzędzia  oraz  wrzeciona  w  istotny  sposób  wpływają  na 

błąd  wykonania  przedmiotu.  Badania  dowodzą,  że  udział  błędu  cieplnego  w 
całkowitym błędzie wykonania części wynosi od 40% do 70%. 

W  obróbce  precyzyjnej  niepożądane  przemieszczenia  cieplne  powinny  być 

nadzorowane oraz eliminowane aby zapewnić wymaganą dokładność.  

Jedną z metod redukcji wpływu odkształceń cieplnych jest kompensacja cieplnego 

błędu obróbki. 

Celem ćwiczenia jest poznanie metody kompensacji błędów  opartej na pośrednich 

pomiarach temperatury rzeczywistej obrabiarki.  

 
 

2.  METODA  KOMPENSACJI  BŁĘDÓW TERMICZNYCH 

Kompensacja  błędu  cieplnego  nie  służy  zmniejszeniu  wielkości  odkształceń 

cieplnych obrabiarki. Metoda ta ma na celu redukcję wpływu przemieszczeń cieplnych 
na dokładność obróbki.  
Śledzenie  wartości  i  trendu  tych  przemieszczeń  podczas  obróbki  umożliwia 
modyfikację  płożenia  narzędzia  poprzez  sterowanie  NC  tak  aby  przewidywana 
niepożądana  cieplna  zmiana  położenia  narzędzia  względem  przedmiotu  obrabianego 
została wyeliminowana.  

Bezpośrednie  metody  kompensacji  polegają  na  pomiarze  przemieszczenia 

cieplnego  i  wprowadzenie  odpowiedniego  przesunięcia  korekcyjnego  do  układu  NC 
obrabiarki.  Wadą  jest  bardzo  trudny  pomiar  w  przestrzeni  skrawania,  częste 
przerwania procesu skrawania. Jest ona rzadko używana 

Pośrednie  metody  kompensacji  polegają  na  prognozowaniu  przemieszczenia 

cieplnego  na  podstawie  pomiaru  temperatur  i  wprowadzenie  odpowiedniego 
przesunięcia korekcyjnego. 
Zalety:  Nadzorowanie  przemieszczeń  cieplnych  w  czasie  rzeczywistym  bez 
konieczności przerywania procesu skrawania, łatwość pomiaru temperatury. 
Wady:  Konieczność  opracowania  matematycznego  modelu  przemieszczeń  cieplnych 
obrabiarki w oparciu o badania eksperymentalne.  
Konieczność wyposażenia obrabiarki w sensory i układ pomiaru temperatur. 
 

Etapy realizacji pośredniej metody kompensacji 

a. Identyfikacja błędów termicznych obrabiarki 

Niezbędny    jest  eksperyment  dla  pomiaru  przemieszczeń  i  temperatur  obrabiarki  w 
różnych warunkach eksploatacyjnych i w całej przestrzeni roboczej. 
Wymagana jest optymalna lokalizacja sensorów temperatury. 
 

b. Modelowanie błędów termicznych 

Metody matematycznego modelowania błędów termicznych 

Regresja liniowa i nieliniowa 

- Sieci neuronowe (wielowarstwowe MLP, radialne RBF) 

- …………………… 

background image

Instrukcja do laboratorium:

 Kompensacja błędów cieplnych obrabiarki w procesie wytwarzania 

 

c. Kompensacja błędów termicznych 

Prognozowanie  aktualnego  błędu  termicznego  odbywa  się  na  podstawie  pomiaru 
temperatur i wolumetrycznego modelu błędów termicznych. 

Prognozowany  błąd  termiczny  przetwarzany  jest  na  odpowiednie  przesunięcie 
kompensacyjne (sygnał korekcji) wg. przyjętej strategii dla NC.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Rys.2 Ogólny schemat kompensacji błędu cieplnego obrabiarki 

 

 

3. MODEL BŁĘDÓW TERMICZNYCH 

Model  oparty  na  analizie  regresji  jest  matematycznym  związkiem    pomiędzy 
przyrostem  temperatury  (

T

i

)    w  wybranych  punktach  konstrukcji  obrabiarki  a 

przemieszczeniem cieplnym (

),  

  =  f (

T

i

).  Funkcja może mieć postać wielomianu  

 

 

b

b T

b

T

b

T T

0

i

ii

ij

i

j

 

i

i

k

i

i

k

i j

k

1

2

1

,

 

gdzie stałe 

b

0

b

i

b

ii

 

i

  b

ij

  

są współczynnikami regresji. 

 
 Aby  znaleźć  współczynniki  regresji  potrzebny  jest  zestaw  danych  związanych  z 
cieplnym  zachowaniem  się  obrabiarki  w  reprezentatywnych  warunkach  pracy.  Dane 
powinny mieć postać przyrosty temperatury- przemieszczenie. 
 
 
 
3.1 Efekty kompensacji pośredniej 

Zastosowanie metody kompensacji błędów termicznych powoduje zmniejszenie błędu 
termicznego 3 do 10 razy. 

Wolumetryczny 

model b

łędu 

termicznego

STEROWNIK CNC

Sygna

ł

korekcji

T

i

Temperatury

Kompensacja

Wolumetryczny 

model b

łędu 

termicznego

STEROWNIK CNC

Sygna

ł

korekcji

Wolumetryczny 

model b

łędu 

termicznego

STEROWNIK CNC

Sygna

ł

korekcji

T

i

Temperatury

Kompensacja

T

i

Temperatury

Kompensacja

T

i

Temperatury

Temperatury

Kompensacja

Kompensacja

background image

Instrukcja do laboratorium:

 Kompensacja błędów cieplnych obrabiarki w procesie wytwarzania 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Rys.3  Przykłady  efektów  kompensacji  błędu 
cieplnego obrabiarki 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

-2

-1

0

1

2

3

4

5

-1,5 -1 -0,5

0

0,5

1

d

is

p

la

c

em

en

y

 [

m]

displacement  x [

m]

0

20

40

60

80

100

0

10

20

30

40

di

spl

ac

em

ent

 y [

m]

displacement x [

m]

Przemieszczenia cieplne wrzeciona x i 
względem stołu frezarki bez korekcji 

Przemieszczenia po  korekcji 

-120

-100

-80

-60

-40

-20

0

20

40

0

60

120

180

240

300

360

420

480

time [min]

di

s

pl

a

c

e

m

e

nt

 [

um

]

Z1 after correction

FunctionZ

Real displacement Z

Sensor Y1

Sensor Z1

Sensor Z0

35mm

y

z

Test bar

Spindle

-120

-100

-80

-60

-40

-20

0

20

40

0

60

120

180

240

300

360

420

480

time [min]

di

s

pl

a

c

e

m

e

nt

 [

um

]

Z1 after correction

FunctionZ

Real displacement Z

Sensor Y1

Sensor Z1

Sensor Z0

35mm

y

z

Test bar

Spindle

Spindle speed [rpm]

0

5000

10000

15000

20000

Z

Y Z

Y Z

Y

background image

Instrukcja do laboratorium:

 Kompensacja błędów cieplnych obrabiarki w procesie wytwarzania 

 

POMIARY TEMPERATURY 

Postępy  w  technice  elektronicznej  i  detekcyjnej  doprowadziły  do  powstania 

różnorodnych  termometrów  na  podczerwień  (IR)  do  zastosowań  przemysłowych  i 
naukowych. Zrozumienie podstawowych różnić pomiędzy nimi jest ważne dla wyboru 
odpowiedniego urządzenia do określonego zastosowania.  

Energia jest promieniowana  przez  wszystkie  obiekty o  temperaturze większej  niż 

zero absolutne. Energia ta rośnie w miarę jak obiekt staje się cieplejszy, co pozwala na 
pomiar  temperatury  poprzez  pomiar  promieniowanej  energii,  szczególnie 
promieniowania 

w  części  widma  elektromagnetycznego  określanego  jako 

podczerwień.  

Promieniowanie  podczerwone  jest  częścią  widma  elektromagnetycznego,  które 

obejmuje  fale  radiowe,  mikrofale,  światło  widzialne,  nadfiolet,  promieniowanie 
gamma  i  promieniowanie  rentgenowskie.  Te  różne  postacie  energii  są  podzielone  na 
kategorie w zależności od częstotliwości lub długości fal. Należy zauważyć, że światło 
widzialne rozciąga się od 0,4 do 0,7 mikrometra, przy promieniowaniu nadfioletowym 
(UV) o falach krótszych niż 0,4 mikrometra i promieniowaniu podczerwonym o falach 
dłuższych  niż  0,7  mikrometra,  rozciągającym  się  do  kilkuset  mikrometrów.  W 
praktyce,  do  pomiarów  temperatur  metodą  IR  wykorzystuje  się  zakres  0,5  do  20 
mikrometrów.  

Zgodnie  z  prawem  Planka,  intensywność  promieniowanej  energii  jest  funkcją 

długości fali.  

 

 

 

 

 

max = 2,89 x 10

3

/T 

 

gdzie: 

max  =  długość  fali  o  największej  energii  w  mikrometrach,  

 T   = temperatura w stopniach Kelvina.  

W  miarę  powiększania  się  temperatury  długość  fali  związana  z  energią  szczytową 
(najwyższym  punktem  krzywej)  przesuwa  się  ku  krótszym  długościom  fal.  Na 
przykład, długość fali o energii szczytowej emitowanej przez obiekt w 2617 stopniach 
Celsjusza (2890 stopni Kelvina) wynosi: 

max = 2,89 x 10

3

/2890K = 1,0 μm. 

 
EMISYJNOŚĆ 

Emisyjność  (współczynnik  emisji  (E))  jest  definiowana  jako  stosunek  energii 

wypromieniowanej przez obiekt w określonej temperaturze do energii wyemitowanej 
przez  idealne  źródło  promieniowania,  albo  ciało  czarne,  w  tej  samej  temperaturze. 
Emisyjność ciała czarnego wynosi 1,0. Wszystkie wartości emisyjności zawierają się 
w granicach 0,0 do 1,0. Związane z emisyjnością są: współczynnik odbicia (R) - miara 
zdolności  obiektu  do  odbijania  energii  w  zakresie  podczerwieni,  oraz  współczynnik 
przenikania  (T)  -  miara  zdolności  obiektu  do  przepuszczania  energii  w  zakresie 
podczerwieni. Ponieważ całe promieniowanie musi być albo przepuszczone (T), albo 
odbite (R), albo zaabsorbowane (A) to:  

A + R + T = 1,0 

Jeżeli dany obiekt jest w stanie równowagi cieplnej, nie staje się on ani cieplejszy ani 
zimniejszy. Ilość energii, jaką on emituje musi być wtedy równa ilości energii jaką 
absorbuje, tak więc A (absorpcja) = E (emisyjność).
 Z podstawienia otrzymujemy:  

E + R + T = 1,0 

Jeżeli jakiekolwiek dwie z tych wartości są znane, trzecia jest łatwa do określenia.  

background image

Instrukcja do laboratorium:

 Kompensacja błędów cieplnych obrabiarki w procesie wytwarzania 

 

PRZENIKANIE  

W niektórych zastosowaniach, szczególnie w wypadku szkła i cienkich tworzyw 

sztucznych,  przepuszczalność  staje  się  bardzo  ważnym  czynnikiem.  Jeżeli  potrzebne 
jest zmierzenie temperatury tych substancji przy użyciu metody IR, musi być wybrana 
długość  fali,  przy  której  materiał  jest  nieprzezroczysty  lub  prawie  nieprzezroczysty. 
Często pożądany jest pomiar temperatury pod powierzchnią  jakiegoś obiektu. Jest to 
możliwe,  kiedy  materiał  jest  częściowo  przezroczysty  na  długości  fali  pomiaru.  Dla 
dokonania  pomiarów  temperatury  obiektów  poprzez  okienko  szklane  lub  kwarcowe, 
muszą  być  wykorzystane  fale  stosunkowo  krótkie,  w  celu  skorzystania  ze  zdolności 
takich okienek do przepuszczania dużego procentu energii w zakresie podczerwieni o 
tych długościach fal.  

ABSORPCJA ATMOSFERYCZNA  

Jednym  z  pierwszych  warunków  branych  pod  uwagę  przy  wyborze  zakresu 

widmowego  (zakresu  długości  fal,  w  którym  przyrząd  jest  czuły  na  promieniowanie 
podczerwone) jest absorpcja atmosferyczna. Pewne składniki atmosfery, takie jak para 
wodna, CO

2

 i inne materiały pochłaniają promieniowanie podczerwone o określonych 

długościach fal, zwiększając ilość energii absorbowanej wraz z odległością pomiędzy 
mierzonym  obiektem  a  przyrządem  pomiarowym.  Dlatego  też,  jeżeli  te  czynniki 
absorbujące zostaną zignorowane, przyrząd może poprawnie odczytywać temperaturę, 
kiedy będzie znajdował się blisko obiektu, lecz wskaże o kilka stopni mniej z większej 
odległości,  ponieważ  wyświetlana  temperatura  będzie  stanowić  wartość  średnią 
temperatury  obiektu  i  temperatury  atmosfery.  Na  odczytywaną  wielkość  mogą 
wpływać  zmiany wilgotności lub obecność pary albo określonych innych gazów. Na 
szczęście,  istnieją  okna  w  widmie  promieniowania  podczerwonego,  które  pozwalają 
na pomijanie tych absorpcji.  

OPTYKA  

Wielkość  celu  i  jego  odległość  mają  istotne  znaczenie  dla  dokładności 

większości termometrów IR. Każdy przyrząd IR posiada pole widzenia (kąt patrzenia), 
dla którego będzie on uśredniał wszystkie widziane temperatury. Ponieważ większość 
termometrów  IR  posiada  optykę  o  stałej  ogniskowej,  minimalna  plamka  pomiarowa 
wypada  na  wyspecyfikowanej  odległości  ogniskowej  między  50  a  150  cm.  Niektóre 
przyrządy  o  dużym  zasięgu  do  kontroli  izolatorów  i  transformatorów  w  węzłach 
energetycznych posiadają ogniskową bardzo dużą. Alternatywnie, wykorzystywane są 
światłowodowe  układy  optyczne  w  zastosowaniach  specjalnych,  kiedy  nie  ma 
wystarczająco dużo  miejsca  na  zamontowanie  głowicy  czujnikowej, albo kiedy silne 
zakłócenia o częstotliwościach radiowych mogą spowodować błędne odczyty 

EMISYJNOŚĆ  

Idealna  powierzchnia  do  pomiarów  temperatury  metodą  IR  powinna  mieć  emisyjność 

1,0.  Taki  obiekt  nazywany  jest  ciałem  czarnym  lub  ciałem  idealnie  promieniującym  / 
absorbującym.  W  wypadku  takich  obiektów  R  =  T  =  0.  Termin  ;ciało  czarne;  jest  nieco 
mylący,  ponieważ  kolor,  jako  pojęcie  związane  ze  znacznie  krótszymi  falami  zakresu 
widzialnego, w zakresie podczerwieni nie ma sensu. Jednakże w praktyce, większość ciał jest 
albo ciałami szarymi (które mają emisyjność mniejszą od 1,0, lecz taką samą na wszystkich 
długościach  fal),  albo  ciałami  nie  szarymi  (które  mają  emisyjności  zmieniające  się  w 

background image

Instrukcja do laboratorium:

 Kompensacja błędów cieplnych obrabiarki w procesie wytwarzania 

 

zależności  od  długości  fal  oraz/albo  temperatury).  Ten  ostatni  rodzaj  obiektu  może 
powodować  poważne  problemy  w  dziedzinie  dokładności  pomiarów  temperatur,  ponieważ 
większość termometrów  IR matematycznie przekształca zmierzoną energię podczerwieni na 
temperaturę.  Jako  że  obiekt  o  emisyjności  0,7  emituje  tylko  70%  dostępnej  energii, 
temperatura  wskazywana  będzie  niższa  niż  temperatura  rzeczywista.  Producenci 
termometrów  IR  zazwyczaj  rozwiązują  ten  problem  instalując  kompensator  emisyjności, 
kalibrowany  regulator  wzmocnienia,  który  zwiększa  wzmocnienie  sygnału  z  detektora 
podczerwieni tak aby skompensować  stratę energii spowodowaną  przez emisyjność mniejszą 
od  jedności.  Ta  sama  regulacja  może  być  wykorzystana  do  skorygowania  strat  przy 
przechodzeniu  promieniowania  podczerwonego  przez  okienka,  dym,  pył  lub  opary.  Na 
przykład,  ustawienie  kompensatora  na  0,5  dla  obiektu  o  takiej  emisyjności  spowoduje 
zwiększenie  wzmocnienie  o  współczynnik  równy  2.  Jeśli  okienko  wziernikowe  jest 
wykorzystywane do celowania termometru na obiekt znajdujący się w komorze próżniowej, a 
współczynnik przenoszenia energii przez to okienko wynosi 40% (T = 0,4), błędy nakładają 
się na siebie, tak że ustawienie netto kompensatora powinno wynieść 0,5 x 0,4 = 0,2. Wynikłe 
z tego wzmocnienie równe 5 skompensuje wszystkie straty energii.  

EMISYJNOŚĆ A DŁUGOŚĆ FALI 

  

W  wypadku  wielu  materiałów,  szczególnie  organicznych,  emisyjność  nie  zmienia  się 

znacznie  wraz  z  długością  fal.  Inne  materiały,  takie  jak  szkło  i  cienkie  folie  z  tworzyw 
sztucznych,  wykazują  znaczne  straty  przenoszenia  energii  podczerwieni  na  niektórych 
długościach  fal,  szczególnie  w  zakresie  fal  krótszych.  Metale,  prawie  we  wszystkich 
wypadkach,  wykazują  się  większym  współczynnikiem  odbicia  na  dłuższych  falach,  stąd  ich 
emisyjność poprawia się wraz ze skracaniem się długości fal. Problemy powstają w wypadku 
metali  o  niskich  temperaturach,  gdy  najkrótsza  użyteczna  długość  fali  zależy  od  punktu,  w 
którym ilość istniejącej energii jest niewystarczająca do wytworzenia odpowiedniego sygnału 
wyjściowego z detektora. W takich wypadkach konieczny jest kompromis.  
 

Emisyjność większości substancji organicznych (drewno, materiały tekstylne, tworzywa 

sztuczne  itp.)  wynosi  w  przybliżeniu  0,95.  Metale  o  gładkiej,  wypolerowanej  powierzchni 
mają  emisyjności  dużo  niższe  od  1,0.  Emisyjność  materiału  może  być  określona  w  jeden  z 
następujących sposobów:  

  Nagrzać  w  piecu  próbkę  materiału  do  znanej  temperatury,  określonej  za  pomocą 

precyzyjnego  czujnika  umieszczonego  w  tym  piecu,  oraz  zmierzyć  temperaturę 
obiektu  termometrem  IR.  Użyć  regulacji  kompensatora  emisyjności  do  wymuszenia 
wskazania  poprawnej  temperatury.  Stosować  tę  wartość  emisyjności  w  późniejszych 
pomiarach tego materiału.  

  W  przypadku  stosunkowo  niskich  temperatur  (do  około  250

0

C),  kawałek  taśmy 

maskującej  może  być  umieszczony  na  powierzchni  obiektu  i  mierzona  jest 
temperatura  tej  taśmy  maskującej  za  pomocą  termometru  IR  z  nastawą  emisyjności 
równą  0,95.  Następnie,  należy  zmierzyć  temperaturę  obiektu  i  tak  wyregulować 
kompensator emisyjności, aby wyświetlacz pokazał poprawną temperaturę. Stosować 
tę wartość emisyjności w późniejszych pomiarach tego materiału.  

 

W  wypadku  bardzo  wysokich  temperatur,  można  w  obiekcie  wywiercić  otwór,  o 
głębokości  co  najmniej  6  razy  większej  od  średnicy.  Taki  otwór  zachowuje  się  jak 
ciało czarne o emisyjności  równej  w przybliżeniu  1,0, a temperatura odczytana przy 
wycelowaniu  termometru  IR  do  wnętrza  tego  otworu  będzie  poprawną  temperaturą 
obiektu. Tak jak w przypadku 2, należy użyć kompensatora emisyjności do określenia 
prawidłowej nastawy przy późniejszych pomiarach temperatury tego obiektu. 

 

 

Kiedy  część  powierzchni  obiektu  może  być  pomalowana  np.  matową,  czarną  farbą 
będzie  miała  emisyjność  równą  około  1,0.  Mogą  być  również  zastosowane  inne 

background image

Instrukcja do laboratorium:

 Kompensacja błędów cieplnych obrabiarki w procesie wytwarzania 

 

 

powłoki  niemetaliczne,  takie  jak  smar  do  form,  napylenie  proszku,  dezodorantu  i 
innych.  Należy  zmierzyć  znaną  temperaturę  jak  poprzednio  i  wykorzystać  regulator 
emisyjności do określenia prawidłowej wartości emisyjności.

 

 

Dla większości materiałów dostępne są znormalizowane wartości emisyjności

 

APARATURA DO ZDALNEGO POMIARU TEMPERATURY 
 

Stanowisko  badawcze  stanowi  obrabiarka  oraz  pirometr  Raynger  MX4, 

współpracujący z komputerem PC np. typu laptop (p.rys. 4) oraz kompaktowa kamera 
termowizyjna  MobIR-3 (rys.7).  
Pirometr (p.rys.5) wyposażony jest w układ mikroprocesorowy pozwalający zarówno 
na wykonywanie dyskretnych pomiarów (max 100 pomiarów) i przechowywanie ich 
w  swojej  pamięci,  jak  i  na  ciągłą  rejestrację  temperatury  obserwowanej  powierzchni 
(p.rys.6). Dodatkowo do pirometru może być dołączona dotykowa sonda temperatury, 
pozwalająca  na  dostrajanie  wskazań  lub  na  dokonywanie  nią  pomiarów  metodą 

dotykową.  
 

Rys.4.  . Stanowisko badawcze do zdalnych pomiarów i rejestracji temperatury 

 zespołów obrabiarki 

 

 
 
 
 
 

Rys.5. Pirometr zamocowany w statywie z przewodami 

zasilającymi i komunikacyjnymi 

 

 

 

 

  

  

pirometr 

 wrzeciono 

wrzeciennik 

 łoże tokarki 

komputer 

background image

Instrukcja do laboratorium:

 Kompensacja błędów cieplnych obrabiarki w procesie wytwarzania 

 

 

Rys.6. Temperatura wirującego wrzeciona Tw mierzona pirometrem 

i temperatura otoczenia To podczas przerywanego cyklu pracy obrabiarki 

 

1) Interfejs USB / zł

ą

cze ładowania 

akumulatora 
2) Mikrofon 

3) Przycisk 

●  

4) Przycisk V 
5) Przycisk OK 
6) Przycisk M 

7) Przycisk

< 

8) Przycisk 

Λ 

9) Przycisk C 

10) Przycisk

> 

11) Przycisk zasilania 
12) Obiektyw IR 
13) Ekran LCD 
14) Gło

ś

ni 

 

Rys 7 Kamera termowizyjna MobIR® M3 

 
Specyfikacja techniczna kamery termowizyjnej MobIR® M3 
Sensory obrazowe 
Termiczny: 
Typ detektora: Mikrobolometryczny UFPA (160x120 px, 35μm) 
Zakres spektralny: 8-14μm 
Kąty widzenia/ Ogniskowa: 25° x 19°/12.6mm 
Czułość termiczna: ≤120mK przy 30°C 
Obraz: 
Zoom elektroniczny: 2× 
Wyświetlacz zewnętrzny: Kolorowe wyświetlacze LCD wysokiej rozdzielczości: 2.2” 
TFT i 1.2”  
 

Tw 

To 

background image

Instrukcja do laboratorium:

 Kompensacja błędów cieplnych obrabiarki w procesie wytwarzania 

 

10 

Pomiar 
Zakres pomiarowy: -20°C…+250°C 
Dokładność: ±2°C lub ± 2%wartości odczytanej 
Tryby pomiarowe: Automatyczne śledzenie najcieplejszego punktu, 1 ruchomy punkt, 
1 ruchomy obszar (min, max, średnia), alarm 
akustyczny, izotermy, profil liniowy temperatury 
Korekcja pomiaru: Zmienna emisyjność 0.01…1.00 (w krokach co 0.01), 
temperatura otoczenia, dystans, wilgotność względna, itd. 
Alarm akustyczny: Automatyczny alarm przy przerwie w zasilaniu 
Wskaźnik laserowy 
Dioda laserowa AlGaInP 
Warunki środowiskowe 
Temperatura pracy: -10°C …+50°C 
Temperatura przechowywania: -20°C …+60°C 
Wilgotność: 10 …95%, bez kondensacji 

 

 

 

Rys. 8 Interfejs programu do analizy obrazu kamery termowizyjnej MobIR® M3  

 
 
 
 
 
 
 

background image

Instrukcja do laboratorium:

 Kompensacja błędów cieplnych obrabiarki w procesie wytwarzania 

 

11 

PRZEBIEG  ĆWICZENIA  –  pomiar  temperatury  do  obliczenia  poprawki 
kompensującej przemieszczenie cieplne frezarki 
 

Celem pomiaru jest zarejestrowanie pola  temperatur w kilku momentach pracy 

frezarki  aby  można  było  przy  pomocy  funkcji  korekcyjnej    określić  w  przybliżeniu 
wielkość przemieszczeń cieplnych, które wywołują cieplny błąd obróbki.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Rys.9  Widok  frezarki  oraz  obraz  pola  temperatury  belki  frezarki  uzyskany  przez 
pomiar kamerą IR 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Rys.  10  Lokalizacja  punktów  pomiaru  temperatury  belki  frezarki    do  funkcji 
korekcyjnej  określającej  przewidywane  przemieszczenia  cieplne  wrzeciona  na 
kierunku X. 
 

T1

 

T2

 

T3 

background image

Instrukcja do laboratorium:

 Kompensacja błędów cieplnych obrabiarki w procesie wytwarzania 

 

12 

 

1.  Przygotować kamerę termowizyjna MobIR3 do pomiarów temperatury. 
2.  Dokonać rejestracji temperatury początkowej frezarki 
3.  Zaznaczyć  punkty  pomiaru  temperatury  T1,  T2,  T3  na  powierzchni  belki 

obrabiarki 

4.  Uruchomić obrabiarkę  i dokonać  rejestracji temperatury  w  punktach  T1, T2, 

T3 w 40 min oraz w 60 min nagrzewania. Dobrać dla poszczególnych miejsc 
właściwe współczynniki emisyjności  

5.  Dokonać eksportu pliku z obrazem pola temperatury do komputera 
6.  Dokonać  analizy  obrazu  pola  temperatury  dla  określenia  wartości  temperatur 

T1,T2,T3 

7.  Na  podstawie  przygotowanej  funkcji  korekcyjnej  oraz  zmierzonych 

temperatur  obliczyć  przemieszczenie  cieplne  wrzeciona,  którego  wartość 
powinna  być  skompensowana  przez  układ  pomiarowy,  aby  zredukować  błąd 
obróbki pochodzący od rozszerzalności cieplnej korpusu belki. 

 

Postać funkcji do korekcji przemieszczeń cieplnych głowicy frezarki na kierunku X. 
 
ΔLx= 1,155* ΔT

1

+4,18* ΔT

2

+4,73* ΔT

3

 

 
 
 
 
 
 
 

Przygotował: 
Zdzisław Winiarski