Program instruktażu stanowiskowego wózek

2/4.F.1. Szkolenie w dziedzinie bezpieczeñstwa
i higieny pracy

Program instrukta¿u stanowiskowego

Stanowisko pracy:
Operator wózka jezdniowego podnoœnikowego z napêdem
silnikowym

Zygmunt Wieczorek

Rozdzia³ 2/4.F.1.

2. Szkolenia

2/4.F.1. Szkolenie w dziedzinie bezpieczeñstwa i higieny pracy

lipiec 2005

Spis treœci

1. Podstawy prawne opracowania programu . . . . . . . .

2. Cel szkolenia2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Uczestnicy szkolenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4. Sposób organizacji szkolenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5. Plan instrukta¿u stanowiskowego operatora wózka

podnoœnikowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6. Treœæ instrukta¿u. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.1. Zagro¿enia wystêpuj¹ce przy u¿ytkowaniu

wózków podnoœnikowych oraz sposoby
ochrony przed zagro¿eniami . . . . . . . . . . . . . .

6.2. Ochrona przed zagro¿eniami . . . . . . . . . . . . .

6.3. Pokaz przez instruktora sposobu wykonywania

pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.4. Próbne wykonanie zadania przez pracownika

pod kontrol¹ instruktora . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.5. Samodzielna praca pracownika pod nadzorem

instruktora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.6. Omówienie i ocena przebiegu wykonywania

pracy przez pracownika . . . . . . . . . . . . . . . . .

PROGRAM INSTRUKTA¯U STANOWISKOWEGO

Stanowisko pracy:
Operator wózka jezdniowego podnoœnikowego z napêdem
silnikowym

1. Podstawy prawne opracowania programu

Przy opracowaniu programu szkolenia uwzglêdniono nastêpuj¹ce przepisy regu-
luj¹ce wymagania bezpieczeñstwa pracy przy obs³udze wózków jezdniowych
podnoœnikowych z napêdem silnikowym, zwanych dalej wózkami podnoœni-
kowymi:

ustawa z 21.12.2000 r. o dozorze technicznym (Dz.U. Nr 122, poz. 1321, ze zm.),

lipiec 2005

OPINIE

Rozdział 2/4.F.1.

rozporz¹dzenie Rady Ministrów z 16.7.2002 r. w sprawie urz¹dzeñ technicz-
nych podlegaj¹cych dozorowi technicznemu (Dz.U. Nr 120, poz. 1021, ze zm.),

rozporz¹dzenie Ministra Gospodarki z 18.7.2001 r. w sprawie trybu sprawdza-
nia kwalifikacji przy obs³udze i konserwacji urz¹dzeñ technicznych (Dz.U.
Nr 79, poz. 849, ze zm.),

rozporz¹dzenie Ministra Gospodarki z 30.10.2002 r. w sprawie minimalnych wy-
magañ dotycz¹cych bezpieczeñstwa i higieny pracy w zakresie u¿ytkowania
maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz.U. Nr 191, poz. 1596, ze zm.),

rozporz¹dzenie Ministra Gospodarki z 10.5.2002 r. w sprawie bezpieczeñstwa
i higieny pracy przy u¿ytkowaniu wózków jezdniowych z napêdem silniko-
wym (Dz.U. Nr 70, poz. 65, ze zm.),

rozporz¹dzenie Ministra Gospodarki z 6.9.1999 r. w sprawie bezpieczeñstwa
i higieny pracy przy magazynowaniu, nape³nianiu i rozprowadzaniu gazów
p³ynnych (Dz.U. Nr 75, poz. 846, ze zm.).

Przy opracowywaniu programu uwzglêdniono równie¿ Polskie Normy:

PN-ISO 5053 Wózki jezdniowe napêdzane. Terminologia,

PN-77/M-78100 Wózki jezdniowe napêdzane. Podzia³, okreœlenia i symbole,

PN-ISO 3691+A1:1998 Wózki jezdniowe napêdzane. Wymagania dotycz¹ce
bezpieczeñstwa,

PN-82/M-78043 Wózki jezdniowe napêdzane podnoœnikowe. Dachy ochronne.
Ogólne wymagania i badania,

PN-77/M-78105 Wózki jezdniowe napêdzane podnoœnikowe. Wymienne osprzê-
ty robocze. Podzia³, nazwy i symbole.

2. Cel szkolenia

Celem szkolenia jest uzyskanie przez pracownika:

informacji o zagro¿eniach dla zdrowia i ¿ycia ludzi wystêpuj¹cych przy pra-
cach z u¿yciem wózków podnoœnikowych,

wiedzy i umiejêtnoœci dotycz¹cych sposobów zapobiegania wypadkom, w wa-
runkach normalnej i awaryjnej pracy wózków podnoœnikowych,

wiedzy i praktycznych umiejêtnoœci z zakresu bezpiecznego u¿ytkowania wóz-
ków podnoœnikowych.

3. Uczestnicy szkolenia

Szkolenie jest przeznaczone dla:

nowo zatrudnianych operatorów wózków podnoœnikowych;

pracowników przenoszonych na stanowisko operatora;

operatorów, w przypadku:

zmiany organizacji stanowisk i warunków pracy,

wprowadzenia do stosowania innych rodzajów wózków podnoœnikowych
lub ich wymiennego osprzêtu roboczego.

lipiec 2005

OPINIE

2. Szkolenia

Rozdział 2/4.F.1.

PRZYKŁAD

Najczêstsz¹ przyczyn¹ zmiany organizacji stanowiska pracy, lub warunków pracy jest przeniesienie
operatora wózka podnoœnikowego pracuj¹cego dotychczas na otwartej przestrzeni do magazynu
wysokiego sk³adowania.

PRZYKŁAD

Ilustracj¹ drugiej sytuacji, w której nale¿y przeszkoliæ operatora wózka podnoœnikowego, bêdzie
choæby zamiana wózka podnoœnikowego z napêdem spalinowym na wózek napêdzany gazem, czy
zmiana wide³ na kosz do podnoszenia ludzi itp.

4. Sposób organizacji szkolenia

Szkolenie prowadzone jest w formie instrukta¿u – na stanowisku (stanowiskach),
na którym(ch) bêdzie zatrudniony instruowany operator, na podstawie programu
szczegó³owego.

Oczywiœcie sposób realizacji szkolenia i czas trwania poszczególnych jego czêœci
nale¿y dostosowaæ do:

przygotowania zawodowego instruowanego operatora wózka podnoœniko-
wego,

dotychczasowego jego sta¿u pracy oraz

doœwiadczenia, jakie posiada.

5. Plan instrukta¿u stanowiskowego operatora wózka
podnoœnikowego

Lp.

Temat szkolenia

Liczba

godzin

Przygotowanie operatora do wykonywania czynnoœci zwi¹zanych
z u¿ytkowaniem wózków podnoœnikowych, w szczególnoœci:

a) omówienie warunków pracy z uwzglêdnieniem elementów:

pomieszczeñ i przestrzeni, w których ma pracowaæ operator, ma-
j¹cych wp³yw na warunki jego pracy,

stanowiska roboczego, maj¹cego wp³yw na bezpieczeñstwo i higienê
pracy;

b) omówienie:

zagro¿eñ wystêpuj¹cych przy u¿ytkowaniu wózków podnoœniko-
wych w zak³adzie pracy oraz

wyników oceny ryzyka zawodowego zwi¹zanego z wykonywan¹
prac¹;

lipiec 2005

2/4.F.1. Szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy

OPINIE

Rozdział 2/4.F.1.

c) omówienie:

sposobów ochrony przed zagro¿eniami zwi¹zanymi z u¿ytkowa-
niem wózków podnoœnikowych,

przebiegu czynnoœci obs³ugowych na stanowisku pracy przed, w trak-
cie i po zakoñczeniu pracy,

zasad postêpowania w razie wypadku lub awarii.

Pokaz przez instruktora sposobu wykonywania pracy na stanowisku
pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeñstwa i higieny pracy,
z uwzglêdnieniem metod bezpiecznego wykonywania poszczególnych
czynnoœci oraz ze szczególnym zwróceniem uwagi na czynnoœci trudne
i niebezpieczne.

0,5

Próbne wykonanie zadania przez operatora pod kontrol¹ instruktora.

0,5

Samodzielna praca operatora pod nadzorem instruktora.

Omówienie i ocena przebiegu wykonywania pracy przez operatora.

Razem:

1 godzina instrukta¿u = 45 minut

Program opracowa³:

Po konsultacji z pracownikami zatwierdzi³:

...........................................

..........................................................................

(imiê i nazwisko)

(data, imiê i nazwisko, funkcja, podpis)

6. Treœæ instrukta¿u

6.1. Zagro¿enia wystêpuj¹ce przy u¿ytkowaniu wózków
podnoœnikowych oraz sposoby ochrony przed zagro¿eniami

Czynniki niebezpieczne w œrodowisku pracy s¹ to czynniki, których oddzia³y-
wanie na pracuj¹cego prowadzi lub mo¿e prowadziæ do urazu lub innego istotnego
natychmiastowego pogorszenia stanu jego zdrowia, b¹dŸ nawet do œmierci.

U¿ytkowanie wózków podnoœnikowych ³¹czy siê zawsze z wystêpowaniem czyn-
ników niebezpiecznych, wœród których najczêœciej wystêpuj¹:

czynniki mechaniczne:

poruszaj¹ce siê wózki podnoœnikowe,

ruchome czêœci wózka (np. mechanizmy podnoszenia) oraz wymienny
osprzêt roboczy (np. wid³y, chwytaki, zabieraki),

spadaj¹ce elementy, w szczególnoœci przemieszczane spaletyzowane lub
pojedyncze ³adunki,

œliskie, nierówne powierzchnie,

ograniczone przestrzenie (dojœcia, przejœcia, dostêpy);

lipiec 2005

OPINIE

2. Szkolenia

Rozdział 2/4.F.1.

czynniki chemiczne:

elektrolit kwasu siarkowego (w przypadku wózków o napêdzie akumula-
torowym),

gaz p³ynny propan-butan (w przypadku wózków o napêdzie gazowym);

pr¹d elektryczny sta³y (w przypadku wózków o napêdzie akumulatorowym).

Zagro¿enie jest to stan œrodowiska pracy mog¹cy spowodowaæ wypadek lub cho-
robê. Operator wózka oraz osoby z nim wspó³pracuj¹ce (np. pracownicy prze³a-
dunkowi, sygnaliœci), a tak¿e wszystkie inne osoby mog¹ce znaleŸæ siê w strefie
pracy wózka s¹ nara¿eni na wiele zagro¿eñ, a w szczególnoœci na:

zgniecenie (zmia¿d¿enie),

wci¹gniêcie lub pochwycenie,

przek³ucie, przebicie,

starcie lub obtarcie,

uderzenie,

wytrysk cieczy pod wysokim ciœnieniem,

poparzenie elektrolitem kwasu siarkowego.

6.2. Ochrona przed zagro¿eniami

U¿ytkowanie wózka podnoœnikowego przez jego operatora oznacza wykonywa-
nie wszelkich czynnoœci zwi¹zanych z wózkiem, w tym:

uruchamianie lub zatrzymywanie wózka,

pos³ugiwanie siê nim,

transportowanie,

czyszczenie.

Zgodnie z rozporz¹dzeniem Rady Ministrów z 16.7.2002 r. w sprawie urz¹dzeñ
technicznych podlegaj¹cych dozorowi technicznemu (Dz.U. Nr 120, poz. 1021, ze
zm.), wózki jezdniowe podnoœnikowe z mechanicznym napêdem podnoszenia
podlegaj¹ dozorowi technicznemu.

Trzeba w tym miejscu bardzo wyraŸnie podkreœliæ, ¿e niedopuszczalne jest u¿yt-
kowanie wózków podnoœnikowych, które nie spe³niaj¹ wymagañ dotycz¹cych
oceny zgodnoœci.

Definicja wózka
jezdniowego

Pod pojêciem wózków jezdniowych podnoœnikowych (podlegaj¹cych dozorowi
technicznemu) nale¿y rozumieæ wózki z przymocowan¹ platform¹, wid³ami lub in-
nymi urz¹dzeniami do manipulowania ³adunkami, przystosowane do podnosze-
nia ³adunku spaletyzowanego lub niespaletyzowanego, na wysokoœæ umo¿li-
wiaj¹c¹ sk³adowanie i pobieranie ³adunku, a tak¿e uk³adanie w gniazdach
i podejmowanie z gniazd.

Pod pojêciem napêdu mechanicznego nale¿y rozumieæ rodzaje napêdu (np. elek-
tryczny, hydrauliczny) nie wymagaj¹ce bezpoœredniego dzia³ania si³y miêœni pod-
czas wykonywania czynnoœci podnoszenia ³adunku.

Ogólne zasady bezpiecznego u¿ytkowania wózków podnoœnikowych

Zasada 1

Zezwolenie UDT

U¿ytkowanie wózków podnoœnikowych mo¿e odbywaæ siê wy³¹cznie na podstawie
decyzji zezwalaj¹cej na ich eksploatacjê, któr¹ wydaje Urz¹d Dozoru Technicznego.

lipiec 2005

2/4.F.1. Szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy

OPINIE

Rozdział 2/4.F.1.

Występujące
zagrożenia

Zasada 2

Wózki podnoœnikowe mog¹ byæ u¿ytkowane wy³¹cznie przez pracowników odpo-
wiednio przeszkolonych w zakresie ich bezpiecznej obs³ugi.

Zgodnie z rozporz¹dzeniem Ministra Gospodarki z 10.5.2002 r. w sprawie bezpie-
czeñstwa i higieny pracy przy u¿ytkowaniu wózków jezdniowych z napêdem silni-
kowym (Dz.U. Nr 70, poz. 650, ze zm.), do obs³ugi wózka mo¿e byæ dopuszczony
pracownik, który ukoñczy³ 18 lat i uzyska³:

Kwalifikacje

uprawnienia operatora – wa¿ne na terenie ca³ego kraju, lub

imienne zezwolenie do obs³ugi wózka wystawione przez pracodawcê – wa¿ne
wy³¹cznie na terenie zak³adu pracy tego pracodawcy.

Imienne zezwolenie mo¿e byæ wydane pracownikowi po ukoñczeniu, z wynikiem
pozytywnym, szkolenia dla kierowców wózków zorganizowanego przez pra-
codawcê, wed³ug programu opracowanego lub zatwierdzonego przez Oœrodek
Doskonalenia Kadr Ministerstwa Gospodarki i Pracy w Mys³owicach.

Wymiana butli

Obs³uguj¹cy wózki jezdniowe z napêdem silnikowym zasilane gazem oraz inni
pracownicy dokonuj¹cy wymiany butli z gazem w wózkach powinni byæ prze-
szkoleni w zakresie bezpiecznego u¿ytkowania butli, w tym ich bezpiecznej
wymiany.

Zgodnie z rozporz¹dzeniem Ministra Gospodarki z 18.7.2001 r. w sprawie trybu
sprawdzania kwalifikacji przy obs³udze i konserwacji urz¹dzeñ technicznych
(Dz.U. Nr 79, poz. 849, ze zm.), kwalifikacje operatorów wózków jezdniowych pod-
noœnikowych z mechanicznym napêdem podnoszenia podlegaj¹ sprawdzeniu
równie¿ przez Urz¹d Dozoru Technicznego.

Zasada 3

Uszkodzenia

O dostrze¿onych wadach lub uszkodzeniach wózka podnoœnikowego operator po-
winien niezw³ocznie zawiadomiæ swojego bezpoœredniego prze³o¿onego.

Zasada 4

Wózki podnoœnikowe, które s¹:

niesprawne,

uszkodzone lub

pozostaj¹ce w naprawie

– powinny byæ wycofane z u¿ytkowania oraz wyraŸnie oznakowane tablicami
informacyjnymi i zabezpieczone w sposób uniemo¿liwiaj¹cy ich uruchomienie.

Zasada 5

Wózków podnoœnikowych bêd¹cych w ruchu nie wolno naprawiaæ, czyœciæ i sma-
rowaæ. Dopuszcza siê mo¿liwoœæ smarowania jedynie za pomoc¹ specjalnych
urz¹dzeñ okreœlonych w dokumentacji techniczno-ruchowej danego urz¹dzenia.

Zasada 6

Zasady ruchu

W ka¿dej takiej sytuacji, w której wózki podnoœnikowe poruszaj¹ siê po terenie, na
którym jest wykonywana praca, nale¿y bezwzglêdnie:

ustaliæ zasady ruchu,

podj¹æ dzia³ania organizacyjne zapobiegaj¹ce wchodzeniu pracowników na te-
ren pracy wózków.

lipiec 2005

OPINIE

2. Szkolenia

Rozdział 2/4.F.1.

PRZYKŁAD

Najlepszym zabezpieczeniem terenu pracy wózków podnoœnikowych jest oczywiœcie ogrodzenie danej
przestrzeni. Jeœli jest to niemo¿liwe lub skomplikowane z powodów organizacyjnych, technicznych,
czy finansowych – dobr¹ form¹ zapobiegania wchodzeniu pracowników na teren pracy wózka jest
oznakowanie tej powierzchni tablicami i znakami „zakaz wstêpu”.

Zasada 7

Podnoszenie
osób

Dopuszczalne jest podnoszenie pracowników za pomoc¹ wózków podnoœniko-
wych, ale tylko i wy³¹cznie:

przeznaczonych do tego celu,

takich, które nie zosta³y skonstruowane do podnoszenia pracowników, je¿eli
ustalone zosta³y szczegó³owe warunki obs³ugi i nadzoru nad prac¹ tych wóz-
ków w taki sposób, aby zosta³o zapewnione bezpieczeñstwo pracowników.

Podczas podnoszenia, pracownicy powinni mieæ mo¿liwoœæ:

komunikowania siê,

ewakuowania siê, w przypadku wyst¹pienia jakiegokolwiek niebezpieczeñstwa.

Zasada 8

Przewożenie
ładunków

Pracownicy nie powinni przebywaæ pod ³adunkami uniesionymi za pomoc¹ wózka
podnoœnikowego.

Zasada 9

Nie nale¿y przewoziæ ³adunków nad niezabezpieczonymi miejscami pracy, w któ-
rych zwyczajowo przebywaj¹ pracownicy.

Zasada 10

Przy przewo¿eniu ³adunków za pomoc¹ wózków podnoœnikowych nale¿y:

stosowaæ œrodki zapobiegaj¹ce:

kolizji ³adunków lub wózków (innych maszyn), w ka¿dym takim przypad-
ku, gdy dwie lub wiêcej maszyn pracuje jednoczeœnie w taki sposób, ¿e ich
zasiêgi pracy zachodz¹ na siebie,

przechyleniom, przewróceniom, a tak¿e, je¿eli jest to konieczne, przemiesz-
czaniu siê ³adunków;

wstrzymaæ u¿ytkowanie oraz zabezpieczyæ wózki podnoœnikowe przed prze-
wróceniem siê, je¿eli warunki atmosferyczne pogarszaj¹ siê w takim stopniu, ¿e
zagro¿one jest bezpieczne ich u¿ytkowanie oraz powstaje zagro¿enie dla pra-
cowników.

Szczegó³owe zasady bezpiecznego u¿ytkowania

wózków podnoœnikowych

Zasada 1

Kontrola stanu
technicznego

Przed przekazaniem wózka do u¿ytkowania powinna byæ przeprowadzona kon-
trola jego stanu technicznego. Podczas kontroli szczególn¹ uwagê nale¿y zwró-
ciæ na:

prawid³owoœæ dzia³ania uk³adu kierowniczego, hamulcowego i napêdowego
oraz mechanizmów podnoszenia i osprzêtu,

sprawnoœæ oœwietlenia i sygnalizacji,

prawid³owoœæ dzia³ania urz¹dzeñ pomiarowo-kontrolnych,

lipiec 2005

2/4.F.1. Szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy

OPINIE

Rozdział 2/4.F.1.

elementy i urz¹dzenia zabezpieczaj¹ce operatora i osoby wspó³uczestnicz¹ce
w czynnoœciach transportowych.

PRZYKŁAD

Sprawdzaj¹c poprawnoœæ funkcjonowania urz¹dzeñ kontrolno-pomiarowych, nale¿y zwróciæ uwagê
na wskaŸniki ciœnienia w uk³adzie hydraulicznym. Jeœli zaœ idzie o kontrolê urz¹dzeñ zabezpie-
czaj¹cych, warto sprawdziæ stan mocowania konstrukcji ochronnej.

Zasada 2

Informacja
o warunkach
pracy

Przed przyst¹pieniem do pracy z u¿yciem wózka podnoœnikowego, operator powi-
nien byæ poinformowany o warunkach pracy. Szczególne miejsce w przekazywa-
niu tych informacji nale¿y poœwiêciæ:

³adunkom:

ich masie,

w³aœciwoœciom fizycznym i chemicznym oraz

rodzajom opakowañ, w których ³adunki te bêd¹ transportowane;

zagro¿eniom:

po¿arowym, wybuchowym i chemicznym, ewentualnie

wszystkim innym mog¹cym wyst¹piæ w pomieszczeniach, w których wó-
zek ma byæ eksploatowany;

charakterystyce tras przejazdu wózka;

stanowi technicznemu dróg;

wymaganiom dotycz¹cym organizacji pracy zwi¹zanej z u¿ytkowaniem wóz-
ka, w tym œrodkach, jakie nale¿y stosowaæ dla zachowania bezpieczeñstwa
podczas pracy.

Zasada 3

Operatorowi nie wolno przekraczaæ okreœlonej przez producenta wysokoœci pod-
noszenia oraz udŸwigu wózka.

Zasada 4

Rampy
i wagony

Przed wjazdem do wagonów kolejowych, pojazdów samochodowych i na rampy
statków powietrznych, operator wózka podnoœnikowego powinien:

sprawdziæ, czy ciê¿ar wózka wraz z ³adunkiem nie przekracza dopuszczalne-
go obci¹¿enia tych œrodków transportu i umo¿liwia bezpieczny wjazd,

uzgodniæ sposób za³adunku towaru, o ile jest to konieczne.

Zasada 5

Nawierzchnia

Nie wolno u¿ytkowaæ wózków podnoœnikowych w miejscach o nawierzchni nieod-
powiadaj¹cej warunkom okreœlonym w dokumentacji techniczno-ruchowej wóz-
ka, w szczególnoœci:

w miejscach o wytrzyma³oœci mniejszej ni¿ wymagana dla obci¹¿onego wózka,

na powierzchniach o niesprawdzonej wytrzyma³oœci pod³o¿a lub

w warunkach niestabilnego lub œliskiego pod³o¿a uniemo¿liwiaj¹cego bez-
pieczne manewrowanie transportowanym ³adunkiem.

Trzeba tak¿e pamiêtaæ, ¿e wózek podnoœnikowy mo¿e byæ u¿ytkowany na na-
wierzchniach, których nachylenie nie jest zbyt du¿e. Konkretne wielkoœci do-
puszczalnego nachylenia powierzchni nale¿y sprawdziæ w dokumentacji tech-
niczno-ruchowej danego wózka.

lipiec 2005

OPINIE

2. Szkolenia

Rozdział 2/4.F.1.

Zasada 6

Zakazy

Kategorycznie zakazana jest jazda:

z podniesionym ³adunkiem (jedynym w dopuszczalnym przypadkiem jest
jazda z ³adunkiem w pozycji wide³ opuszczonych do ok. 30 cm nad ziemi¹
i maksymalnie odchylonych do ty³u),

ty³em przy zjazdach z ³adunkiem z pochy³oœci (np. z ramp za³adowczych),

z ³adunkiem przes³aniaj¹cym widocznoœæ operatorowi, jeœli nie zapewniono œrod-
ków zapobiegaj¹cych niebezpieczeñstwom wynikaj¹cym ze z³ej widocznoœci.

PRZYKŁAD

Najczêœciej stosowane urz¹dzenia techniczne poprawiaj¹ce (lub przywracaj¹ce widocznoœæ) to ró¿ne-
go rodzaju lustra lub pomoc innych osób. Wózki mo¿na wyposa¿yæ równie¿ w skanery (czujniki)
ostrzegaj¹ce np. dŸwiêkiem o przeszkodach.

Zasada 7

Nale¿y dostosowaæ prêdkoœæ jazdy do warunków pracy. Szczególn¹ uwagê trzeba
zwróciæ na odpowiedni¹ prêdkoœæ jazdy z ³adunkiem oraz na zakrêtach.

Zasada 8

Bezwzglêdnie trzeba unikaæ nag³ego ruszania, gwa³townego skrêcania i hamowania.

Zasada 9

Trzeba zwróciæ na to uwagê, aby ¿adna czêœæ cia³a operatora nie wystawa³a poza
obrys wózka i daszka ochronnego.

Ogólne zasady bezpiecznego u¿ytkowania butli na gaz p³ynny

propan-butan (LPG)

Zasada 1

Napełnianie
butli

Podstawow¹ zasad¹ jest, ¿e do nape³niania gazem p³ynnym i magazynowania tego
gazu dopuszcza siê jedynie specjalnie do tego celu przeznaczone zbiorniki ciœnie-
niowe, spe³niaj¹ce wymagania okreœlone w przepisach dozoru technicznego i Pol-
skich Normach.

Zasada 2

Nape³nianie butli gazem p³ynnym mo¿e odbywaæ siê wy³¹cznie w rozlewniach
gazu p³ynnego.

Zasada 3

Bezwarunkowo zabronione jest nape³nianie gazem p³ynnym butli, których stan
techniczny nie odpowiada wymaganiom bezpiecznej eksploatacji, a w szczegól-
noœci butli:

do gazu innego ni¿ ten, na który butla jest przeznaczona,

bez wymaganego oznakowania,

z nieczytelnymi lub nieprawid³owymi oznaczeniami,

po up³ywie terminu badania okresowego,

z nieszczelnym lub uszkodzonym zaworem,

z uszkodzeniami powierzchni,

poddanych dzia³aniu p³omieni,

wyposa¿onych w zawory, których konstrukcja umo¿liwia demonta¿ zaworu
w celu przeprowadzenia naprawy,

których pow³oka ma barwê czerwon¹ lub ¿ó³t¹.

lipiec 2005

2/4.F.1. Szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy

OPINIE

Rozdział 2/4.F.1.

Zasada 4

Opró¿nianie butli oraz upuszczanie gazu mo¿e odbywaæ siê wy³¹cznie przy u¿yciu
urz¹dzenia do odsysania gazu.

Zasada 5

Butle nape³nione gazem p³ynnym, a nie zamontowane na wózku jezdniowym, po-
winny byæ wyposa¿one w nakrêtkê zaœlepiaj¹c¹ lub kapturek ochronny na króæcu
przy³¹czeniowym. Butle o pojemnoœci powy¿ej 5 kg gazu p³ynnego powinny byæ
ponadto wyposa¿one w os³onê zaworu lub ko³pak ochronny.

Szczegó³owe zasady bezpiecznego u¿ytkowania butli na gaz p³ynny

propan-butan (LPG)

Zasada 1

Przechowywanie

Butle nale¿y przechowywaæ:

w pomieszczeniu dobrze wentylowanym,

z dala od otwartego ognia,

w oddaleniu od urz¹dzeñ elektrycznych i jakichkolwiek Ÿróde³ zasilania.

Butli nie wolno przechowywaæ:

w piwnicy lub pomieszczeniach zamkniêtych, poniewa¿ propan-butan, bêd¹c
ciê¿szy od powietrza, osi¹dzie w dolnych partiach pomieszczenia, a gro-
madz¹c siê tam utworzy ³atwo paln¹ mieszaninê,

w pobli¿u Ÿróde³ ciep³a.

Zasada 2

Podłączanie

Do pod³¹czania butli zawsze u¿ywaæ:

wê¿y przeznaczonych dla gazu p³ynnego oraz

reduktora ciœnieniowego przeznaczonego specjalnie do propanu lub miesza-
niny propan-butan.

Pod ¿adnym pozorem nie wolno paliæ tytoniu oraz u¿ywaæ otwartego ognia pod-
czas pod³¹czania butli

Zasada 3

Szczelnoœæ po³¹czenia sprawdziæ przy u¿yciu roztworu wody i myd³a.

Wycieków nigdy nie nale¿y sprawdzaæ za pomoc¹ p³omienia!

Zasada 4

Przy pod³¹czaniu nowej butli nale¿y ka¿dorazowo sprawdziæ jakoœæ uszczelki re-
duktora. Jeœli zachodzi taka potrzeba, uszczelkê trzeba wymieniæ.

Zasada 5

Przed od³¹czeniem pustej butli nale¿y najpierw zamkn¹æ zawór pod³¹czonego
urz¹dzenia, a dopiero nastêpnie zawór butli.

Zasady bezpiecznej obs³ugi trakcyjnych akumulatorów kwasowych

Zasada 1

Przy³¹czanie do ³adowania baterii wózków akumulatorowych powinno odbywaæ
siê wy³¹cznie za poœrednictwem gniazd wtykowych.

Zasada 2

Podczas ³adowania akumulatorów kwasowych, z uwagi na wydzielanie siê wodo-
ru, zabronione jest u¿ywanie otwartego ognia.

lipiec 2005

OPINIE

2. Szkolenia

Rozdział 2/4.F.1.

Wodór (H) jest najl¿ejszym z gazów. Nie posiada koloru, zapachu i smaku. Jest
gazem silnie wybuchowym. Z tlenem i powietrzem tworzy tzw. mieszaninê pio-
runuj¹c¹.

Zasada 3

Po zakoñczeniu pracy przy akumulatorach kwasowych pracownik powinien umyæ
rêce i twarz w roztworze sody, a nastêpnie umyæ siê myd³em.

Zasady postêpowania w razie wypadku

Zasada 1

Je¿eli s¹ ku temu warunki nale¿y niezw³ocznie zawiadomiæ prze³o¿onego o za-
uwa¿onym wypadku albo zagro¿eniu ¿ycia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec
wspó³pracowników, a tak¿e wszystkie inne osoby znajduj¹ce siê w rejonie zagro-
¿enia, o gro¿¹cym im niebezpieczeñstwie.

Zasada 2

Przyst¹piæ do udzielania pomocy osobom poszkodowanym. Udzielaj¹c pierwszej
pomocy nale¿y dzia³aæ spokojnie, szybko i sprawnie, a w miêdzyczasie ktoœ ze
wspó³pracowników powinien wezwaæ pogotowie ratunkowe.

Pierwsza pomoc przedmedyczna

Urazy koñczyn – z³amania, st³uczenia

Objawy:

silny ból, który mo¿e nie ustêpowaæ i nasilaæ siê przy próbach ruchu oraz przy
ucisku miejsca urazu,

utrata czynnoœci koñczyny,

zniekszta³cenie miejsca z³amania lub st³uczenia.

Na miejscu wypadku nale¿y przede wszystkim:

pod ¿adnym pozorem nie poruszaæ koñczyn¹,

unieruchomiæ uszkodzony odcinek przed poruszaniem chorego,

uszkodzon¹ koñczynê po³o¿yæ nieco ponad poziomem serca.

Wskazane jest, aby ok³adaæ unieruchomion¹ koñczynê workami z lodem.

Urazy koñczyn – obciêcia, zmia¿d¿enia

Na miejscu wypadku nale¿y przede wszystkim za³o¿yæ opaskê uciskow¹ w od-
leg³oœci 5–10 cm od miejsca obciêcia (przy zmia¿d¿eniach – tylko w takich sytu-
acjach, je¿eli wystêpuje krwotok).

Opaski uciskowej nie wolno luzowaæ nawet na natarczywe proœby poszkodowane-
go, a zmia¿d¿onej koñczyny nie wolno podnosiæ!

Oparzenia chemiczne roztworem kwasu siarkowego

Na miejscu wypadku nale¿y:

miejsce oblania natychmiast natrzeæ rozcieñczonym amoniakiem lub 5% roz-
tworem sody amoniakalnej,

twarz lub oczy przemyæ dok³adnie 2% roztworem sody oczyszczonej.

Zestaw œrodków do przemywania oblanych miejsc powinien bezwzglêdnie znaj-
dowaæ siê w apteczce pierwszej pomocy, która powinna znajdowaæ siê w aku-
mulatorni.

lipiec 2005

2/4.F.1. Szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy

OPINIE

Rozdział 2/4.F.1.

6.3. Pokaz przez instruktora sposobu wykonywania pracy

Na tym etapie instrukta¿u stanowiskowego najistotniejsze s¹:

dobór przez instruktora czynnoœci wykonywanych przy pracach transportowych
z u¿yciem wózków podnoœnikowych bêd¹cych przedmiotem i celem pokazu,

zwrócenie uwagi instruowanego pracownika na najwa¿niejsze z punktu bez-
pieczeñstwa pracy czynnoœci wykonywane podczas pokazu,

zwrócenie uwagi instruowanego pracownika na niebezpieczne strefy wózka,

zapewnienie instruowanemu pracownikowi dogodnych warunków obserwo-
wania pokazu.

Wa¿ne jest te¿, aby czynnoœci objête pokazem by³y wykonane przez instruktora:

w normalnym tempie, z powtarzaniem fragmentów niebezpiecznych,

w zwolnionym tempie – wszystkie fragmenty niebezpieczne.

Prócz tego instruktor powinien ca³y pokaz powtórzyæ w zwolnionym, a nastêpnie
normalnym tempie pracy.

6.4. Próbne wykonanie zadania przez pracownika pod kontrol¹
instruktora

Wstêpna próba samodzielnego wykonania czynnoœci przez instruowanego pra-
cownika w zwolnionym tempie pracy sk³ada siê z dwóch etapów:

pracownik objaœnia przyjête metody pracy,

instruktor zwraca uwagê na pope³niane b³êdy i je koryguje.

6.5. Samodzielna praca pracownika pod nadzorem instruktora

Na tym etapie instrukta¿u:

pracownik wykonuje samodzielnie pracê w normalnym tempie,

instruktor ingeruje wy³¹cznie w przypadkach, gdy zachodzi potrzeba korygo-
wania b³êdów i objaœniania w¹tpliwoœci.

Przedmiotem pokazu:

przez instruktora sposobu wykonywania pracy,

próbnego wykonania zadania przez pracownika pod kontrol¹ instruktora oraz

próbnego wykonania zadania przez pracownika pod kontrol¹ instruktora

– powinno byæ w szczególnoœci:

manipulowanie ³adunkami:

podnoszenie ³adunku spaletyzowanego lub niespaletyzowanego,

sk³adowanie i pobieranie ³adunku, a tak¿e

uk³adanie w gniazdach i podejmowanie z gniazd;

podnoszenie osób przy u¿yciu wózków;

manewrowanie wózkiem z podniesionym ³adunkiem;

jazda ty³em przy zjazdach z ³adunkiem z pochy³oœci;

jazda z ³adunkiem przes³aniaj¹cym widocznoœæ operatorowi.

lipiec 2005

OPINIE

2. Szkolenia

Rozdział 2/4.F.1.

Tempo
pokazu

6.6. Omówienie i ocena przebiegu wykonywania pracy przez
pracownika

Podobnie, jak w przypadku instrukta¿y na innych stanowiskach, instruktor oma-
wia i ocenia prawid³owoœæ wykonywania poszczególnych czynnoœci przez instru-
owanego pracownika.

Tak¿e i w tym przypadku, wy³¹cznie pozytywna ocena stanowi podstawê do wy-
dania operatorowi imiennego zezwolenia i dopuszczenia go do samodzielnej
obs³ugi wózka podnoœnikowego.

lipiec 2005

2/4.F.1. Szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy

OPINIE

Rozdział 2/4.F.1.