1

ORDYNACJA WYBORCZA

Prawo wyborcze – art. 4

NARÓD – ogół obywateli polskich posiadających prawa wyborcze (przynajmniej czynne)

Demokracja: a) bezpośrednia – inicjatywa ustawodawcza

b) pośrednia – referendum

wybory 5 przymiotnikowe

PARLAMENT (posłowie 360, senatorowie 100) przedstawiciele narodu, prezydent nie jest

przedstawicielem narodu – jest on przedstawicielem RP

PRAWO WYBORCZE

1. znaczenie podmiotowe – konkretne uprawnienie jednostki (czynne lub bierne)

2. znaczenie przedmiotowe – ogół norm prawnych regulujących przygotowanie i

ustalenie wyników wyborów

SYSTEM WYBORCZY – ogół norm prawnych i pozaprawnych określających

przygotowanie, przeprowadzanie i zwłaszcza – ustalanie wyników wyborów

Funkcja prawa wyborczego /w znaczeniu przedmiotowym/ :

1. kreacja – tworzenie parlamentu (wykreowanie nowego organu)

2. programowo – polityczna – wyrażanie poglądów podmiotu władzy zwierzchniej

3. legitymizacyjna – udzielanie mandatów do sprawowania władzy

4. integracja – integracja ogólnie określonego podmiotu władzy zwierzchniej przez

wyłonienie przedstawicieli

USTRÓJ – trójpodział i równowaga władzy /instrumenty hamujące i ograniczające

wzajemne działanie poszczególnych władz/

Władza (podział wg Johna Locke Manteskiusza

1. ustawodawcza

2. wykonawcza

3. sądownicza

PRAWO PODSTAWOWE:

1. W aspekcie formalnym: prawa zawarte w konstytucji

2

2. W aspekcie materialnym: te prawa, które mają podstawowe znaczenie dla ochrony

interesów państwa i służą realizacji innych praw

Apartyda – bezpaństwowiec, osoba bez ojczyzny

POSIADANIE PRAWA WYBORCZEGO:

- 18 lat

- obywatelstwo: urodzenie z rodziców – obywateli (zasada krwi), nadanie

zasada prawa ziemi (nabycie np. naturalizacja), z mocy prawa jest to ustawa o

repatriacji

- zrzeczenie się praw obywatelskich wymagana zgoda prezydenta

PRZESŁANKI NEGATYWNE:

- ubezwłasnowolnienie

- całkowite i częściowe – prawomocny wyrok sądu cywilnego

- pozbawienie praw publicznych – wyrok pozbawienia wolności powyżej 3 lat +

szczególne potępienia

Pozbawienie praw wyborczych, zakaz sprawowania stanowisk kierowniczych i tych

związanych z odpowiedzialnością państwową, utrata odznaczeń honorowych i posiadanego

stopnia wojskowego

- pozbawienie praw wyborczych przez Trybunał Stanu – za delikty

konstytucyjne

CZYNNE PRAWO WYBORCZE:

- posiadanie obywatelstwa

- zdolność do czynności prawnych – ukończenie 18 roku życia do dnia wyborów

- zamieszkanie w danej gminie (wybory samorządowe)

- obywatele UE – stałe zamieszkanie w danym miejscu

BIERNE PRAWO WYBORCZE:

- posiadanie czynnego prawa wyborczego

- posiadanie obywatelstwa

- posiadanie praw wyborczych

- odpowiedni wiek: 24 lata poseł, 30 lat senator, 35 lat prezydent kraju, 25 lat

wójt, burmistrz, prezydent miasta)

- co najmniej 12 miesięczne zamieszkanie w danej gminie (wybory

samorządowe) – nie dotyczy wójta, burmistrza

PRZYMIOTNIKI WYBORCZE – ZASADY:

3



Powszechność – określenie kręgu podmiotów (to krąg podmiotów,

osób uprawnionych do głosowania)



Bezpośredniość – głosowanie bezpośrednio na osobę mającą objąć

dany urząd (wszystkie wybory w PL) głosowanie osobiście



Pośredniość (wielostopniowość) – głosowanie na elektorów mających

wybrać osoby sprawujące władzę



Równość a) aspekt formalny – jednakowa ilość liczby głosów dla

każdego wyborcy w danym okręgu wyborczym

b) aspekt materialny – równa siła głosu każdego wyborcy

(jednolita forma przedstawicielstwa) – musi wpływać w jednakowym stopniu na wyniki

wyborów



Proporcjonalność – mandaty dla komitetów wyborczych

proporcjonalnie do odsetka głosów uzyskanych przez nich w

wyborach (SEJM)



Większościowość a) względna – wygrana tego, kto uzyska więcej

głosów niż pozostali kandydaci (SENAT)

b) bezwzględna – wygrana tego, kto uzyska więcej

niż połowę wszystkich ważnych głosów (PREZYDENT)



Tajność głosowania – zapewnienie wyborcom takich warunków

głosowania, aby wbrew ich woli nie została ustalona i ujawniona

treść ich decyzji wyborczych – ochrona przez wiele instytucji



Wolność wyborów – wpływ demokratyzacji życia społecznego,

ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego

ZARZĄDZANIE WYBORÓW (PREZYDENT)



zarządza wybory na nie więcej niż 90 dni przed upływem 4 lat

kadencji Sejmu



ustala dzień wyborów na dzień wolny od pracy na nie później niż 30

dni przed upływem 4 letniej kadencji Sejmu

- skrócenie kadencji Sejmu – 45 dni (przed upływem 4 lat kadencji)

Kalendarz wyborczy – Prezydent RP po zasięgnięciu opinii PKW, określa dni, w których

upływają terminy wykonania czynności wyborczych przewidzianych w ustawie.

4

Postanowienie Prezydenta RP podaje się do wiadomości publicznej i ogłasza w DzU RP

najpóźniej w 5 dniu od dnia zarządzenia wyborów.

REJESTR WYBORCÓW – obejmuje wszystkie osoby uprawnione do głosowania, stale

zamieszkujące daną gminę (prowadzony stale przez gminę)

SPIS WYBORCÓW – spis sporządzony na podstawie rejestru, dla potrzeb konkretnych

wyborców lub referendum, obejmujący osoby uprawnione do głosowania w danym obwodzie

głosowania (prowadzony przez gminy oraz na granicę)

OBWODY GŁOSOWANIA – jednostki terytorialne, w których swoje głosy oddaje dana

liczba wyborców – ten kto jest ujęty w spisie wyborców od 500 do 3000 wyborców – ze

względu na sprawność głosowania

Szczególne (specjalne) obwody głosowania:



szpitale, zakłady pomocy społecznej, zakłady karne, areszty śledcze – co najmniej 50

wyborców – obwody tworzone przez radę gminy



za granicą – obwody tworzone przez ministra do spraw zagranicznych i należące do

gminy Warszawa Centrum



na statku morskim – obwody tworzone przez Ministra do Spraw gospodarki morskiej

dla co najmniej 15 wyborców /warunek: niezwłoczne przekazanie głosów właściwej

okręgowej Komisji Wyborczej/

KOMISJE WYBORCZE – organy powołane do przeprowadzenia wyborów:

a) państwowa – skład sędziowski

b) okręgowe – skład sędziowski

c) obwodowe

Członkami komisji nie mogą być:

- kandydaci na posłów i senatorów

- pełnomocnicy wyborczy i finansowi komitetów

- mężowie zaufania

Prawa członkowskie:

- zwrot kosztów podróży i noclegów oraz diety

- zwolnienie z pracy /do 5 dni/ celem wykonania obowiązków wyborczych

5

PAŃŚTWOWA KOMISJA WYBORCZA – najwyższy organ wyborczy do spraw

przeprowadzania wyborów, o charakterze stałym – 9 sędziów powołanych przez prezydenta

na wniosek właściwego prezesa:

- 3 sędziów Trybunał Konstytucyjny

- 3 sędziów Sąd Najwyższy

- 3 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego

= brak charakteru kadencyjnego

= 5 przypadków wygaśnięcia członkostwa:

1. zrzeczenie się członkostwa

2. śmierć członka komisji

3. wiek 70 lat

4. kandydatura na prezydenta, posła lub senatora

5. odwołanie przez Prezydenta Rp na wniosek prezesa, który wskazał sędziego

jako członka Komisji

ZADANIA:

= nadzór nad przestrzeganiem prawa wyborczego oraz nad prowadzeniem i aktualizacją

rejestru wyborców i nad sporządzeniem spisu wyborczego – KRAJOWE BIURO

WYBORCZE

= powołanie komisji okręgowych oraz rozwiązywanie komisji okręgowych i obwodowych

(Komisje obwodowe powołuje wójt, burmistrz lub prezydent miasta)

= wydawanie wiążących wytycznych dla komisji okręgowych i obwodowych

= uchylanie uchwał okręgowych komisji wyborczych, sprzecznych z prawem lub wytycznymi

ODWOŁANIA OD DECYZJI:

- okręgowych komisji wyborczych – do PKW

- PKW – do Sądu Najwyższego

OKRĘGOWE KOMISJE WYBORCZE – organy wyborcze liczące od 7 do 11 członków =

sędziów ( w tym komisarz wyborczy jako przewodniczący) powołanych przez PKW na

wniosek Ministra Sprawiedliwości

Wygaśnięcie Członkostwa:

1. zrzeczenie się

2. śmierć

3. odwołanie

4. kandydatura na posła lub senatora

6

5. funkcja pełnomocnika lub męża zaufania

Zadania:

# nadzór nad przestrzeganiem prawa wyborczego przez komisje obwodowe

# rejestracja okręgowych list kandydatów na posłów i senatorów

# ustalanie i ogłaszanie wyników wyborów w okręgu wyborczym

# rozpatrywanie skarg na działalność komisji obwodowych

# zapewnienie wykonywania zadań wyborczych

# inne zadania określone w ustawie

OKRĘG WYBORCZY – jednostka terytorialna, w ramach której dokonuje się podziału

mandatów

41 – sejm

40 senat

5% Partie i komitety

8% koalicje

OBWODOWE KOMISJE WYBORCZE – organy wyborcze liczące od 6 do 10 członków

wyborców, zgłaszanych przez komitety wyborcze oraz po 1 kandydacie dla poszczególnych

obwodów, powoływane przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, a rozwiązywane przez

PKW

Wygaśnięcie członkostwa:

1. zrzeczenie się

2. śmierć

3. odwołanie

4. kandydatura na prezydenta

5. funkcje pełnomocnika lub męża zaufania

= niestawienie się na 1 posiedzenie komisji oraz brak usprawiedliwienia

= utrata prawa wyborczego i brak ujęcia w spisie wyborców (niezamieszkanie w danej

gminie)

Zadania:

= przeprowadzenie głosowania w obwodzie

- czuwanie nad przestrzeganiem prawa wyborczego

- = ustalenie wyników głosowania w obwodzie i przekazanie ich właściwej

komisji okręgowej

7

KRAJOWE BIURO WYBORCZE – organ wykonawczy PKW zapewniający warunki

organizacyjno – administracyjne, techniczne i finansowe niezbędne do przeprowadzenia

wyborów, nadzorowany przez kierownika = sekretarza PKW, podzielony na zespoły i

delegatury (jednostki)

Apartyjny – zakaz przynależności do partii politycznych

Apolityczny – zakaz przejawiania swoich przekonań politycznych w sprawowaniu urzędu

KOMITETY WYBORCZE – organy dokonujące czynności wyborczych w imieniu

wyborców, np. zgłaszające kandydatów do Sejmu i Senatu i prowadzone kampanie na ich

rzecz – rodzaje komitetów:

a) Wyborców – co najmniej 15 osób z czynnym prawem wyborczym

b) Partii Politycznych

c) Koalicji Partii Politycznych

Ad A Wyborców:

# może go zawiązać grupa co najmniej 15 wyborców posiadających prawo wyborcze

# 1000 podpisów wyborców z czynnym prawem wyborczym popierających utworzenie

komitetu

#trzeba go zarejestrować w PKW

# należy ustanowić pełnomocnika wyborczego i finansowego

# pełnomocnik składa do PKW zawiadomienie o utworzeniu KW

# do zawiadomienia trzeba dołączyć:

- dane dotyczące osób wchodzących w skład KW (imiona, nazwiska, nr PESEL,

adres)

- dane dotyczące pełnomocników

- oświadczenie pełnomocników o przyjęciu pełnomocnictwa

- nazwę KW

# PKW ma 3 dni  decyzja o przyjęciu lub odrzuceniu lub wyznaczenie 5 dni na usunięcie

rozbieżności w zaświadczeniu

# jeśli PKW odrzuci to decyzję można zaskarżyć do SN. Pełnomocnik ma 3 dni na wniesienie

skargi, zaś sąd ma 5 dni na rozpatrzenie skargi i ten wyrok jest wyrokiem ostatecznym

8

Ad B PARTII POLITYCZNYCH

# funkcję KW partii politycznej pełno organ partii upoważniony do jej reprezentowania na

zewnątrz

# komitet musi ustanowić pełnomocników

# złożyć zawiadomienie do PKW o powstaniu komitetu powinno zawierać:

- dane pełnomocników

- oświadczenie pełnomocników o przyjęciu pełnomocnictwa

- nazwa komitetu wyborczego

- wyciąg z ewidencji partii politycznych

- wyciąg ze statutu partii politycznej wskazujący jaki organ jest upoważniony do

jej reprezentowania na zewnątrz

# Procedura taka sama

# PKW ma 3 dni -> przyjmuje, odrzuca, lub wyznacza 5 dni

# w ciągu 3 dni od odrzucenia można wnieść skargę do SN, ten ma 5 dni na rozpatrzenie ->

WYROK OSTATECZNY

Ad C KOALICJI PARTII POLITYCZNYCH

# funkcję komitetu pełnią wszystkie organy powołane do reprezentowania na zewnątrz

wszystkich partii politycznych wchodzących w skład komitetu

# pełnomocnik składa zawiadomienie do PKW:

- dane pełnomocników

- oświadczenie pełnomocników o przyjęciu pełnomocnictwa

- umowa koalicyjna o zawiązaniu koalicji ( co najmniej 10 osób wskazanych

przez organy partii politycznych)

- wyciągi z ewidencji partii politycznych

- wyciągi ze statutów partii politycznych tworzących koalicję wyborczą

# Procedura w PKW taka sama jak wyżej

PKW w Monitorze Polskim ogłasza wszystkie Komitety wyborcze zarejestrowane nie później

niż 50 dnia przed dniem wyborów

Rozwiązanie komitetów wyborczych:

# na podstawie zawiadomienia do PKW – jeśli przed dniem wyborów

# jeśli doszło do zarejestrowania kandydatów – zawiadomienie do PKW i Okręgowej KW

# Po wyborach :

9



te które uzyskało prawo do dotacji podmiotowej ulegają rozwiązaniu po upływie 6

mcy po otrzymaniu dotacji



jeśli nie uzyskały dotacji podmiotowej to:

a) z dniem przyjęcia sprawozdania wyborczego

b) z dniem upływu skargi na decyzję PKW o odrzuceniu sprawozdania wyborczego

c) z dniem wydania orzeczenia SN w przedmiocie skargi na decyzje PKW o odrzuceniu

sprawozdania wyborczego

# z dniem otrzymania przez PKW wyborczego sprawozdania finansowego

# z upływem terminu na wniesienie skargi do SN lub z chwilą wydania orzeczenia sądowego

MĄŻ ZAUFANIA:



osoba wyznaczona przez pełnomocnika wyborczego



w OKW i PKW pełni funkcję tą pełnomocnik wyborczy lub osoba upoważniona

ZGŁOSZENIE KANDYDATÓW NA POSŁÓW I SENATORÓW:

A – pisemna zgoda kandydatów

B – oświadczenie lustracyjne dotyczące współpracy ze służbami bezpieczeństwa od 22 lipca

1944 do 10 maja 1990 (część A dla wszystkich kandydatów, część B tylko dla

współpracowników SB+ uwagi – część tajna)

# badanie zgodności z prawdą po wyborach (inaczej niż w przypadku kandydatury na

prezydenta)

# niezgodność z prawdą – utrata mandatu

# jedna osoba może kandydować tylko w 1 okręgu wyborczym i z 1 listy okręgowej

C – określona liczba podpisów wyborców zamieszkałych w granicach danego okręgu

wyborczego:



5000 dla kandydata na posła – poparcie określonej listy



3000 dla kandydata na senatora

# zwolnienie: komitet który zarejestrował listy co najmniej w połowie okręgów wyborczych

# sposób zbierania podpisów – brak groźby, podstępu lub przymusu z wyłączeniem jednostek

wojskowych i organizacyjnych Ministerstwa Obrony Narodowej, oddziałów obrony cywilnej

i jednostek skoszarowanych podległych ministrowi do spraw wewnętrznych

Mniejsza liczba prawidłowo złożonych podpisów:

10

1. Komisja wzywa do uzupełnienia wykazu podpisów do 24.00 w 40 dni przed

wyborami – jeśli ten termin upłynął Komisja wydaje decyzję o odmowie rejestracji

listy Okręgowej

2. Decyzję można zaskarżyć do właściwego miejscowo sądu okręgowego w terminie 3

dni od dnia doręczenia

3. Sąd Okręgowy ma 3 dni na rozpatrzenie skargi w postępowaniu nieprocesowym w

składzie 3 sędziów

4. Jeśli skarga jest uzasadniona to wówczas OKW rejestruje listę

5. Jeśli skarga jest nieuzasadniona to wówczas brak odwołania

6. PKW najpóźniej w 30 dniu przed dniem wyborów losuje jednolity numer dla list tego

samego KW zarejestrowanych więcej niż w 1 OW

7. Możliwość skreślenia kandydata z listy w skutek: śmierć, utrata biernego prawa

wyborczego, pisemne oświadczenie o wycofaniu kandydowania

Liczba kandydatów na posłów:



maksymalna – dwukrotność ilości mandatów



minimalna – równa ilości mandatów

D – zgłoszenie listy okręgowej do okręgowej komisji wyborczej – do godziny 0.00 w 40 dni

przed wyborami

Skreślenie kandydata z listy:



śmierć



rezygnacja



utrata biernego prawa wyborczego

# unieważnienie listy – gdy po skreśleniu jakiejś osoby pozostaje mniej kandydatów niż

liczba mandatów

wyjątek: śmierć kandydata: możliwość uzupełnienia listy do 15 dnia prze wyborami

Liczba kandydatów na senatorów:



maksymalna – równa ilości mandatów



minimalna – 1

E – rejestracja listy przez okręgową komisję wyborczą

# wybór męża zaufania

# wyborca wyznaczony przez pełnomocnika wyborczego w komisjach okręgowych

# pełnomocnik wyborczy w komisjach obwodowych i w PKW

11

KAMPANIA WYBORCZA

# początek – z dniem ogłoszenia przez prezydenta postanowienia o zarządzeniu wyborów

/koniec na 24 godziny przed dniem wyborów – CISZA WYBORCZA – od godziny 0.00 do

godziny 20.00 w dniu wyborów:



zakaz podawania wstępnych sondaży



zakaz prowadzenia działań agitacyjnych

# prowadzenie kampanii – umieszczanie materiałów wyborczych (wyraźnie oznaczonych)

zgodnie z obowiązkowymi przepisami porządkowymi (wymagane odpowiednie pozwolenie)

+ zakaz agitacji na terenie szkół podstawowych i gimnazjalnych, jednostek wojskowych,

organizacyjnych i skoszarowanych, oddziałów obrony cywilnej oraz zakładów pracy w

sposób zakłócający ich normalne funkcjonowanie + zakaz organizacji konkursów i gier

losowych

# nieprawdziwe treści materiałów wyborczych – wniosek do Sądu Rejonowego o:



zakaz rozpowszechniania



przepadek materiałów



sprostowanie w ciągu 48 h



publikację odpowiedzi



przeproszenie pokrzywdzonej osoby

KAMPANIE W PROGRAMACH TELEWIZYJNYCH I RADIOWYCH – od 15 dnia

przed wyborami do zakończenia kampanii /na 24 h przed wyborami/

# bezpłatne audycje i płatne ogłoszenia wyborcze, za których treści media nie ponoszą

odpowiedzialności



telewizja – 15h sejm, 10h senat



radio – 30h sejm, 15h senat



media ogólnopolskie – komitety z zarejestrowanymi listami co najmniej w połowie

okręgów wyborczych – podział czasu antenowego po równo dla wszystkich



media regionalne – komitety z zarejestrowanymi listami co najmniej w 1 okręgu

wyborczym – podział czasu proporcjonalnie do liczby kandydatów

# nie wlicza się czasu reklam /w TV komercyjnych: 1h do 12 minut/

12

FINANSOWANIE KAMPANII

# jawne – wydatki ze środków własnych /fundusz wyborczy partii/ kontrolowane przez

pełnomocnika finansowego, którym nie może być:



kandydat na posła lub senatora



pełnomocnik wyborczy



funkcjonariusz publiczny

# w przypadku komitetów wyborczych wyborców i koalicji – środki finansowe od osób

fizycznych z wyłączeniem cudzoziemców nie przekraczające 15 – krotności minimalnego

wynagrodzenia

# środki finansowe przekazywane czekiem, przelewem lub kartą i gromadzone na rachunku

bankowym

# ograniczenie wydatków przez limity:



okręgowy /rejestracja listy w 1 okręgu/ : liczba wszystkich wyborców w kraju

podzielone przez 560 x liczba mandatów w danym okręgu



ponadokręgowy /rejestracja listy więcej niż w 1 okręgu/ suma kwoty limitów

okręgowych

# nadwyżka w przypadku komitetów:



partii – na fundusz wyborczy partii



koalicji – na fundusze wyborcze wszystkich partii



wyborców – na cele charytatywne

# sprawozdania wyborcze pełnomocnika finansowego do PKW – w ciągu 3 mc-y od dnia

wyborów – 4 mce na przyjęcie lub odrzucenie

# dotacja podmiotowa do wysokości podatków

# subwencja – kwota przekazana na cele statutowe partii lub koalicji, które uzyskały co

najmniej – odpowiednio: 3% lub 6 % w skali kraju

W Wypadku nie złożenia w terminie sprawozdania wyborczego przez:

1 KOMITET WYBORCZY PARTII POLITYCZNYCH – partii nie przysługuje prawo do

dotacji oraz subwencji

KOALICYJNY KOMITET WYBORCZY – partii politycznych wchodzących w skład

koalicji nie przysługuje prawo do dotacji ani subwencji

KOMITET WYBORCZY WYBORCÓW – nie przysługuje mu prawo do dotacji

DOTACJA – przysługuje na każdy uzyskany mandat posła i senatora:

1. Partii politycznej której KW uczestniczył w Wyborach

13

2. Partii Politycznej wchodzących w skład KKW

3. KWW

DP= M

DP – dotacja Podmiotowa

W – suma wydatków na kampanie wyborcze KW, które uzyskały co najmniej 1 mandat

M – liczba mandatów posłów i senatorów uzyskanych przez KW

- dotacja przysługuje wyłącznie do wysokości wydatków uwidocznionej w

sprawozdaniu

- dotację podmiotową przysługującą partiom politycznym wchodzących w skład

KKW dzieli się w proporcjach określonych w umowie koalicyjnej: proporcje

nie mogą być zmienione, gdy nie zostały określone, dotacja nie przysługuje

GŁOSOWANIE

# w lokalu wyborczym obwodowej komisji wyborczej, bezpłatnie udostępnionym na wniosek

wójta, burmistrza lub prezydenta

# lokale komisji okręgowych na wniosek dyrektora odpowiedniej delegatury

# czas trwania od 6 do 20

WYJĄTKI:



zakłady pomocy społecznej i szpitale



statki morskie i głosowanie za granicą – wg czasu miejscowego (możliwość

przeprowadzenia wyborów wcześniej – w przypadku ich zakończenia po dniu

wyborów w Polsce)

# przerwanie, odroczenie lub przedłużenie głosowania – na skutek wydarzeń

uniemożliwiających przeprowadzenie wyroków – decyzja kolegialna obwodowej komisji

wyborczej przekazana wyżej – dotyczy to też ciszy wyborczej

# członkowie komisji:



okręgowej od 7 – 11 ( w tym przewodniczący lub z-ca)



obwodowej od 6 – 10 ( w tym przewodniczący lub z-ca)

# brak w lokalu osób uzbrojonych – wyjątek! W przypadku naruszenia spokoju i porządku

przebiegu głosowania

14

URNA POMOCNICZA – norma zapewniająca zasadę powszechności w szpitalach i w

zakładach opieki społecznej, gdzie nie ma utworzonego obwodu głosowania (mniej niż 50

osób) – wymagana obecność 2 członków obwodowej komisji wyborczej z różnych

komitetów



głosujący – osoby ujęte w spisie wyborców – uprawnieni go głosowania w danym

obwodzie

MOŻLIWOŚĆ DOPISANIA DO LISTY



osoba wychodząca ze szpitala w przeddzień wyborów



osoba przedkładająca zaświadczenie o prawie do głosowania poza miejscem swojego

zamieszkania



osoba zamieszkała za granicą, ale chcąca głosować w Polsce



osoba pominięta w spisie, ale stale zamieszkująca w danym obwodzie

# początek głosowania : sprawdzenie urny i jej zapieczętowanie przez komisję, sprawdzenie

spisu wyborców, ilości kart do głosowania itd.

# pomoc osobom niepełnosprawnym

# obwieszczenia w lokalu ze skróconym opisem sposobu głosowania

TAJNOŚĆ GŁOSOWANIA



głosowanie w 1-osoowej kabinie



takie dostarczenie karty do urny które uniemożliwia widoczność strony zadrukowanej

Karty do głosowania:



otrzymanie po ukazaniu dokumentu tożsamości i własnoręcznym podpisie na liście



zarządzanie przez okręgowe komisje wyborcze po rejestracji list zgłoszonych do 40

dnia przed wyborami



zadrukowanie tylko 1 strony, jednakową czcionką



wybory do senatu – kolejność alfabetyczna nazwisk



wybory do sejmu – listy w kolejności wylosowanych numerów

Ważność karty:



odcisk pieczęci obwodowej komisji wyborczej



wydrukowany odcisk pieczęci okręgowej komisji wyborczej

Nieważność karty:



brak odcisku pieczęci obwodowej komisji wyborczej



wzór inny niż ten obowiązujący

15



przedarta w całości na lub 2 więcej części karta

WARUNKI WAŻNOŚCI GŁOSÓW

a) wybory do SENATU



głos ważny: wybór maksymalnie tylu osób ile jest mandatów w danym okręgu

wyborczym



głos nieważny: wybór większej ilości osób niż mandatów, nie wybranie żadnego

kandydata, wybór kandydata skreślonego z listy

b) wyboru do SEJMU



głos ważny: postawienie 1 maksymalnie znaku x przy 1 nazwisku



głos nieważny – wybór kandydata skreślonego, oddanie większej ilości głosów na

osoby z różnych list

UZNANIE WAŻNOŚĆI GŁOSU



oddanie więcej niż 1 głosu na kandydata z tej samej listy



uznanie ważności głosu oddanego na wyżej znajdującego się na liście kandydata



wybór osoby skreślonej – nie zaliczenie głosu żadnemu kandydatowi ani komitetowi

zgłaszającemu tę listę, który w skali kraju otrzymał 5 % lub 8% wszystkich głosów

# zakończenie głosowania 20.00

USTALENIE WYNIKÓW GŁOSOWANIA W OKRĘGACH WYBORCZYCH



otwarcie urny przez przewodniczącego



liczenie liczby kart wdanych oraz tych z oddanymi głosami



sporządzenie sprawdzonego przez pełnomocnika sprawozdania wyborczego ( w 2

egzemplarzach / przekazanie go komisji okręgowej wraz z podpisami wszystkich

członków nawet w przypadku zgłaszania zastrzeżenia/.

Okręgi wyborcze obejmują:

a) terytorium województwa (bez naruszania granic powiatu /wybory do sejmu/

b) część województwa /bez naruszania granic okręgu wyborczego do Sejmu/ wyboru do

Senatu



41 okręgów do Sejmu



40 do Senatu (załącznik do Ustawy)

16

# zmiana okręgu wyborczego – zmiana w trybie zmiany ustawy przez Sejm i Senat – na

wniosek PKW

zmiana granic województwa lub powiatu a także zmiana ludności nie później niż na 3 mce

przez zarządzeniem wyborów – 90 dni przed upływem kadencji Sejmu

# w przypadku wyborów do samorządu terytorialnego nie można zmieniać granic okręgów

wyborczych

# obliczanie liczby mandatów dla poszczególnych okręgów



do SEJMU

# obliczanie jednolitej normy przedstawicielstwa – iloraz ludności całego kraju przez ilość

mandatów w skali kraju

# iloraz liczby mieszkańców danego okręgu wyborczego przez jednolitą normę

przedstawicielstwa (możliwość zaokrąglenia w górę lub w dół w przypadku niedoboru lub

nadmiaru mandatów)



do SENATU

# określona z góry liczba senatorów dla poszczególnych okręgów

JEDNOLITA WOJEWÓDZKA NORMA PRZEDSTAWICIELSTWA – iloraz

mieszkańców województwa przez liczbę mandatów

USTALANIE WYNIKÓW GŁOSOWANIA I WYBORÓW

# próg wyborczy – klauzula zaporowa – uzależnia udział komitetów wyborczych w podziale

mandatów od uzyskania określonego odsetka głosów w całym kraju

Zwolnienie z Progu Wyborczego  Komitety Wyborcze Mniejszości Narodowych

W skali kraju:

5% - dla komitetów wyborczych wyborców i partii politycznych

8% - dla komitetów wyborczych koalicji



możliwość obniżenia do 3% i 5% w przypadku przekroczenia progu tylko przez 1

komitet



nie dotyczy komitetów mniejszości narodowych

WYNIKI GŁOSOWANIA:

1. Obwodowe komisje wyborcze:



podliczanie wyników i podanie ich do wiadomości publicznej w formie obwieszczenia

17



sporządzenie protokołu z obliczeniami dla komisji okręgowych

2. Okręgowe Komisje wyborcze



sprawdzenie poprawności obliczeń



wybory do Senatu ( 40 okręgów wielomandatowych od 2 do 4 mandatów)



istniejąca już możliwość ustalenia wyników wyborów – w przypadku tej samej liczby

głosów na kilku kandydatów decyduje liczba zwycięstwa w większej ilości obwodów,

a gdy jest ona równa to przeprowadza się losowanie

3. Państwowa Komisja Wyborcza



ogłoszenie wyników głosowania i wyborów w skali kraju w formie obwieszczenia w

Dzienniku Ustaw – możliwość protestu w ciągu 7 dni



sporządzenie sprawozdania do Sądu Najwyższego i Marszałka Senatu w ciagu 14 dni



wydawanie zaświadczeń o wyborze senatora



przesyłanie do Sadu Apelacyjnego w Warszawie oświadczeń Lustracyjnych

kandydatów z mandatami



wybory do Sejmu /41 okręgów/ - istniejąca dopiero możliwość ustalenia wyników

głosowania



obliczanie wszystkich głosów w skali kraju i progów wyborczych poszczególnych

komitetów

4. Okręgowe Komisje Wyborcze:



odebranie powyższych informacji i rozdział mandatów tym kandydatom z

poszczególnych list, którzy odpowiednio otrzymali największą liczbę głosów



w przypadku tej samej liczby głosów na kilku kandydatów decyduje liczba zwycięstw

większej ilości obwodów a gdy jest ona równa to przeprowadza się losowanie

5. Państwowa Komisja Wyborcza



sprawdzenie rozdziału mandatów



ogłoszenie wyników głosowania i wyborów w formie obwieszczenia w DzU



przekazanie do Sądu Apelacyjnego w Warszawie oświadczeń lustracyjnych

kandydatów z mandatami



sporządzenie sprawozdania do SN i Marszałka Sejmu w ciągu 14 dni



wydawanie zaświadczeń o wyborze posła

WAŻNOŚC WYBORÓW



stwierdzenie przez SN

18



prawo komitetów do protestu wyborczego

SKARGA ZŁOŻONA – pocztą lub osobiście w terminie 7 dniu od ogłoszenia wyników

wyborów w DzU do SN przez upoważnioną do tego osobę w celu unieważnienia w części

(przez wyborców ujętych w spisie w danym dniu) lub w całości wyborców (przez każdego z

wyborców, przewodniczącego każdej komisji wyborczej lub pełnomocnika wyborczego na

podstawie uchybień).

PROTESTY BEZ ROZPOZNANIA:



po terminie



przez osobę nieuprawnioną



przez wyborcę na statku lub za granicą bez ustanowionego pełnomocnika kraju



w sprawach mogących być przedmiotem skarg przed dniem wyborów

PODSTAWA PROTESTU:



popełnienia przestępstwa przeciw wyborom



naruszenie przepisów ordynacji wyborczej dotyczących głosowania i ustalania

wyników głosowania oraz wyborów

PRZEBIEG PROTESTU – SN:



rozpatrzenie dowodów w składzie 3 sędziów



wydanie opinii na temat naruszenia przepisów i jego wpływu na wybory



podjęcie uchwały o ważności lub nieważności wyborów (w części lub w całości) w

składzie całej Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w ciągu 90

dni od wyborów



ogłoszenie uchwały w DzU

NIEWAZNOŚĆ WYBORÓW:



w całości – wybory ponowne , przedterminowe /45 dni/, tylko na terenie kraju



w części – powtórzenie wyborów tylko w niektórych okręgach wyborczych i on

czynności wskazanej przez SN

WYGAŚNIECIE MANDATU PRZED UPŁYWEM KADENCJI

A POSEŁ:



objęcie mandatu przez kolejną osobę z listy



ewentualnie :mandat nieobsadzony

19

B SENATOR



wybory uzupełniające w danym okręgu i większościowe tylko na terenie kraju

PRZYCZYNY:



śmierć



zrzeczenie się



utrata biernego prawa wyborczego



orzeczenie TK



naruszenie zasady niepołączalności urzędów



niezgodne z prawdą oświadczenie lustracyjne



odmowa złożenia ślubowania



stwierdzenie nieważności wyborów przez Sąd Najwyższy

7 kwietnia 1989 – przywrócenie senatu na mocy obrad okrągłego stołu

Równość – nie jest przymiotem obligatoryjnym w przypadku wyborów do senatu

RÓWNOŚĆ MATERIALNA



stała norma przedstawicielstwa : 1 mandat przypada na określoną /zmienną/ liczbę

mieszkańców – na poziomie konstytucji



jednolita norma przedstawicielstwa – 1 mandat przypada na stałą liczbę mieszkańców

– na poziomie konstytucji