14

Produkcji i koszty w przedsiębiorstwie

Zadanie 1.
Poniższa tabela zawiera dane o wielkości sprzedaży i cenach w przedsiębiorstwie
działającym w warunkach monopolu.

Wielkość sprzedaży Cena Utarg całkowity Utarg przeciętny Utarg krańcowy

0
1
2
3
4

18
16
12

8
4

a) Oblicz wielkości utargu całkowitego, przeciętnego i krańcowego.
b) Narysuj na jednym wykresie krzywe utargu całkowitego, krańcowego i przeciętnego.
c) Przy jakiej wielkości sprzedaży przedsiębiorstwo to będzie maksymalizowało utarg
całkowity.

Zadanie 2.
W krótkim okresie przedsiębiorstwo nie może zmienić wielkości nakładów kapitału, może
natomiast dowolnie kształtować ilość zaangażowanej pracy. Tablica pokazuje, jak zmienia
się wielkość produkcji pod wpływem zmian nakładów pracy.

Nakład

pracy (liczba

pracownikó

w na

tydzień)

Produkcja

(liczba

jednostek na

tydzień)

Krańcowy

produkt

pracy

Przeciętny

produkt pracy

0

0

1

35

2

80

3

122

4

156

5

177

6

180

a) Oblicz wielkość krańcowego oraz przeciętnego produktu pracy.
b) Przedstaw na wykresie kształtowanie się tych wielkości.
c) Od jakiego poziomu produkcji zaczynają działać niekorzyści skali (malejące
przychody)?

d) Przy jakim poziomie nakładów pracy krzywa krańcowej produkcyjności pracy przecina
krzywą przeciętnej produkcyjności pracy?
e) Jak zmieni się krzywa krańcowego produktu pracy w przypadku zmiany wielkości
nakładów kapitału?

Zadanie 3.
Uzupełnij tabelę:
L - nakłady pracy PC - produkt całkowity PP - produkt przeciętny PK - produkt krańcowy
(marginalny)

L PC PP PK
0

-

1

4

2

8

3

11

4

15

5

15

6

14

7

13

Zadanie 4.
Pani Krawczyk prowadzi samodzielnie zakład krawiecki. W ubiegłym roku jej utarg
wyniósł 55 000 zł, a koszty bezpośrednie 27 000 zł. Kapitał finansowy włożony w
działalność zakładu wynosił przez cały rok 25 000 zł. Stopa procentowa wynosiła 10%.
Gdyby p. Krawczyk zdecydowała się podjąć pracę zarobkową w dużej firmie, mieszczącej
się nieopodal, mogłaby tam zarobić 21 000 zł. Oblicz:

a) koszt księgowy, ______
b) zysk księgowy, ______
c) koszt alternatywny pracy własnej, ______
d) koszt alternatywny wyłożonego kapitału, ______
e) łączny koszt ekonomiczny, ______
f) zysk ekonomiczny (nadzwyczajny). ______

15

Zadanie 5.

W tabeli zostały przedstawione wielkości wybranych kategorii produktu całkowitego (P

c

),

przeciętnego (P

p

) i marginalnego (krańcowego) (P

k

) dla każdej wielkości zatrudnienia (od 0 do

12 pracowników) w przedsiębiorstwie produkującym skarpetki męskie, ceteris paribus:

L

Pc

Pp

Pk

0

-

-

1

10

2

12

3

17

4

60

5

14

6

13

7

12

8

2

9

87

10

0

11

-1

12

7

Uzupełnij poniższy tekst:
Produkcja całkowita osiąga swoje maksimum przy zatrudnieniu ________ pracowników.
Wydajność pracy jest największa przy zatrudnieniu _________ pracowników, natomiast produkt
marginalny jest ujemny od ________ pracownika.

Zadanie 6.
Pani Eleonora założyła z siostrą mały zakład krawiecki „Guzik z Pętelką'" w
wyremontowanej piwnicy własnego domu. Niezbędne wyposażenie zakładu zostało
zakupione za środki finansowe pochodzące z oszczędności współwłaścicielek. Przychody
zakładu przez pierwszych 5 miesięcy wynosiły 6700 j.p., a wydatki kształtowały się
następująco:
• zakup materiałów i dodatków: 3200 j.p.
• energia elektryczna: 600 j.p.
• składki ubezpieczeniowe: 1400 j.p.
• pozostałe koszty: 1500 j.p.
Czy przez pierwszych 5 miesięcy zakład krawiecki „Guzik z Pętelką" był rentowny?

Zadanie 7.
Pewne przedsiębiorstwo ponosi koszty stałe w wysokości 45£ oraz krótkookresowe
koszty zmienne w wysokości wykazanej w tablicy.

Produkcja

Krótko-
okresowy
przeciętny
koszt
zmienny

Krótko-
okresowy
przeciętny
koszt stały

Krótko-
okresowy
przeciętny
koszt
całkowity

Krótko-
okresowy
koszt
całkowity

Krótko-
okresowy
koszt
krańcowy

1

17

2

15

3

14

4

15

5

19

6

29

a) Przepisz tablicę i wypełnij puste kolumny.
b) Wykreśl krzywe: KPKZ, KPKC, KKK, sprawdź, czy krzywa KKK przechodzi przez
wierzchołki (minima) dwóch pozostałych krzywych.
c) Gdyby przedsiębiorstwo zwiększyło produkcję z 5 do 6 jednostek tygodniowo, związany
z tym krótkookresowy koszt krańcowy byłby wysoki. Wyjaśnij, dlaczego tak jest, skupiając
uwagę na kształtowaniu się krańcowej produkcyjności pracy.

Zadanie 8.
Ustal, które z wymienionych kosztów producenta odzieży roboczej zakwalifikujesz do
stałych, a które do zmiennych, stawiając znak X w odpowiedniej rubryce.

Koszty

Stałe

Zmienne

Czynsz

Konserwacja maszyn

Zakup surowców do
produkcji

Płaca pracowników
bezpośrednio
produkcyjnych

Energia elektryczna do
oświetlenia hal

16

Zadanie 9.
Inwestor ulokował kapitał o wartości 1 mln zł w nową firmę FANTAZJA. Prowadząc tę
firmę stracił możliwość zarobkowania, która do tej pory przynosiła mu miesięczny dochód
w wysokości 2000 zł. Załóżmy, że miesięczny księgowy koszt uzyskania przychodów w
nowej firmie wynosi 100 tys. zł. Obecne oprocentowanie lokat bankowych wynosi 2%
miesięcznie. Oblicz miesięczny ekonomiczny koszt uzyskania przy
chodu, zysk księgowy oraz zysk ekonomiczny, gdy miesięczny przychód firmy
FANTAZJA wynosi 150 tys. zł.

Zadanie 10.
Uzupełnij następującą tabelę i przedstaw graficznie krzywe kosztów.

Q K.

Kz Kc K

K

K

PS

K

PZ

K

PC

0

35

0

1

24

2

40

3

60

4

85

5

115

6

155

7

210

S

295

Zadanie 11.
Przy kosztach całkowitych dotychczas wysokości 2000 j.p. firma wytwarzała 100 jednostek
dobra A dziennie. Koszt marginalny tej produkcji wynosił 2. W wyniku uruchomienia linii
produkcyjnej produkcja wzrosła do 150 jednostek, koszt marginalny do 2,5. Co się stało z
kosztem przeciętnym?

Test wielokrotnego wyboru
1. Okres, w którym rozmiary przedsiębiorstw nie ulegają zmianie, a wielkość produkcji
zmienia się wraz ze zmianami wykorzystania dostępnych zasobów nazywamy okresem:
a) rynkowym,
b) krótkim,
c) długim,
d) bardzo długim.

2. Tradycyjna teoria przedsiębiorstwa zakłada, że przedsiębiorstwo będzie
maksymalizowało zyski z prowadzonej działalności gospodarczej wówczas, gdy:
a) produkt przeciętny będzie maksymalny,
b) produkt całkowity będzie osiągał swoje maksimum,
c) produkcyjność marginalna czynników produkcji jest malejąca,
d) produkt marginalny jest równy przychodowi marginalnemu.

3. Kiedy firma zatrudniła piątą jednostkę czynnika zmiennego X, wielkość produkcji
wzrosła z 85 do 95 jednostek produktu A, natomiast zatrudnienie szóstej jednostki czynnika
spowodowało wzrost produkcji z 95 do 102 jednostek produktu A. Mamy zatem do
czynienia z:
a) malejącymi korzyściami skali,
b) działaniem prawa malejącej użyteczności marginalnej,
c) działaniem prawa malejącej produktywności marginalnej,
d) malejącą marginalną stopą technicznej substytucji.

4. Przedsiębiorstwo prowadzi produkcję w krótkim okresie i dysponuje stałą liczbą maszyn
i urządzeń wykorzystywanych w procesie produkcji. Zmiana produkcji może nastąpić
wyłącznie w wyniku wzrostu zatrudnienia. W tabeli przedstawiono zależności między
wielkością zatrudnienia (L) a wielkością produkcji, ceteris paribus.

L

P

0

0

1

2

2

5

3

9

4

12

5

14

6

15

7

15

8

14

9

12

10

9

(Na podstawie danych liczbowych z tabeli udziel odpowiedzi na pytania 4-7).

17

Produkcja krańcowa dla piątego zatrudnionego pracownika wynosi:
a) 4 jednostki produkcji,

b) 3 jednostki produkcji,

c) 2 jednostki produkcji,

d) 1 jednostkę produkcji.

5. Wydajność pracy przy zatrudnieniu czterech pracowników wynosi:
a) 1 jednostkę produkcji,

b) 2 jednostki produkcji,

c) 3 jednostki produkcji,

d) 4 jednostki produkcji.

6. Produkcja marginalna jest równa zero dla:
a) czwartego pracownika,

b) piątego pracownika,

c) szóstego pracownika,

d) siódmego pracownika.

7. Produkcja marginalna jest ujemna:
a) od piątego pracownika,

b) od ósmego pracownika,

c) od dziesiątego pracownika,

d) dla szóstego pracownika.

8. Ruch wzdłuż izokwanty produkcji oznacza:
a) zmianę wielkości nakładu czynników produkcji i poziomu produkcji,
b) spadek jednego i wzrost drugiego czynnika wytwórczego, przy zachowaniu tego samego
poziomu produkcji,
c) zmianę ceny jednego z nakładu czynników produkcji,
d) zmianę proporcji między czynnikami produkcji, przy nie zmienionym poziomie
produkcji.

9. Korzyści skali wynikają z:
a) doskonalenia zarządzania,

b) specjalizacji i nowoczesnych technologii,

c) wzrostu zysku,

d) wzrostu produkcji.

10. Prawo malejących przychodów powoduje, że:
a) produkt przeciętny permanentnie rośnie,
b) produkcyjność marginalna czynników produkcji jest malejąca,
c) produkcja całkowita nie może stale rosnąć,
d) wraz ze wzrostem zatrudnienia spada produkt marginalny.

11. Zwiększenie zatrudnienia z 15 do 16 pracowników spowodowało zmniejszenie
marginalnego produktu pracy z 80 do 75 jednostek. Oznacza to, że:
a) produkcja całkowita zmniejszyła się o 5 jednostek,
b) produkt przeciętny pracy spadł,
c) produkcja całkowita wzrosła o 75 jednostek,
d) produkt przeciętny pracy wzrósł.

12. Jeżeli przyrosty efektów produkcyjnych są mniejsze niż przyrosty nakładów, to
korzyści skali są:
a) stałe,

b) rosnące,

c) malejące,

d) niemożliwe do określenia.

13. W ujęciu ekonomicznym koszt całkowity obejmuje:
a) wydatki pieniężne związane z prowadzeniem określonej działalności,
b) koszty amortyzacji,
c) koszt alternatywny,
d) koszty marginalne.

14. Które z poniższych pozycji zaliczysz do kosztów stałych?
a) robocizna bezpośrednia,
b) oprocentowanie kredytu,
c) koszty wyposażenia kapitału,
d) koszty utrzymania personelu administracyjnego.

15. Funkcja kosztów produkcji prezentuje relację między:
a) kosztami produkcji i odpowiednią wielkością produkcji,
b) kosztami kapitału a wielkością kapitału,
c) wielkością produkcji a odpowiednim nakładem czynników produkcji,
d) kosztami produkcji a wielkością zatrudnienia.

16. Przedsiębiorstwo produkuje 500 jednostek dobra X po koszcie 100 zł za sztukę. Wzrost
produkcji do 501 jednostek powoduje wzrost kosztów całkowitych do 110 zł za sztukę.
Oznacza to, że marginalny koszt ostatniej wytworzonej jednostki wynosi:
a) 0,1,

b) l,

c) 10,

d) 110.

17. Przedsiębiorstwo produkuje dobro X w ilości 1000 sztuk miesięcznie. Postanowiło
zwiększyć produkcję o 200 sztuk, w wyniku czego koszt całkowity wzrósł o 50 zł. Koszt
wytworzenia jednej dodatkowej sztuki dobra X wynosi:
a) 0,05 zł,

b) 0,25 zł,

c) 4zł,

d) 50zł.

18. W tabeli przedstawiono wielkość produkcji oraz koszty stałe i zmienne
przedsiębiorstwa wytwarzającego dobro X

Q

Ks

Kz

1

12

10

2

12

16

3

12

21

4

12

28

(Na podstawie danych liczbowych z tabeli należy odpowiedzieć na pytania 18-22).
Przeciętne koszty zmienne czwartej jednostki produkcji wynoszą:
a) 10 zł,

b) 8 zł,

c) 7 zł,

d) 6 zł.

19. Koszt przeciętny stały trzeciej jednostki produkcji wynosi:
a) 6 zł,

b) 4zł,

c) 3zł,

d) 2 zł.

18

20. Koszty przeciętne całkowite czwartej jednostki produkcji wynoszą:
a) 10 zł,

b) 11 zł,

c) 14 zł,

d) 22 zł.

21. Koszty marginalne drugiej jednostki produkcji wynoszą:
a) 5 zł,

b) 6zł,

c)7zł,

d) 10 zł.

22. Koszty marginalne są najniższe przy produkcji:
a) jednej jednostki,

b) dwóch jednostek,

c) trzech jednostek,

d) czterech jednostek.

23. W przypadku, gdy przeciętne koszty całkowite obniżają się, wówczas koszty
marginalne:
a) są wyższe niż koszty przeciętne całkowite,
b) nie mogą się obniżać,
c) muszą być większe niż przeciętne koszty całkowite,
d) są niższe niż przeciętne koszty całkowite.

24. Jeżeli produkcyjność marginalna czynnika produkcji wzrasta, to koszt marginalny
produkcji:
a) nie ulega zmianie,

b) rośnie,

c) maleje,

d) osiąga swoje minimum.

25. W punkcie maksimum produktu przeciętnego swoje minimum osiąga krzywa:
a) kosztów stałych przeciętnych,

b) przeciętnych kosztów zmiennych,

c) przeciętnych kosztów całkowitych,

d) kosztów zmiennych.

26. Wzrost produktu przeciętnego oznacza:
a) spadek przeciętnych kosztów zmiennych,
b) wzrost kosztów marginalnych,
c) wzrost przeciętnych kosztów zmiennych,
d) spadek kosztów marginalnych.

Prawda/Fałsz.
1. ___ Koszt ekonomiczny to koszt księgowy (tzn. udokumentowane
wydatki wraz z amortyzacją) plus koszt alternatywny (nakład kapitału i
praca właściciela firmy)
2. ___ Według klasycznego modelu funkcjonowanie przedsiębiorstw
podstawowym celem przedsiębiorstwa prywatnego jest minimalizacja
kosztu jednostkowego.
3. ___ Utarg przeciętny to dochód ze sprzedaży jednej jednostki produktu.
4. ___ Produkt przeciętny zawsze jest większy od produktu krańcowego.
5. ___ Okres długi to przedział czasu dłuższy niż 1 rok.
6. ___ Prawo malejących przychodów głosi, że zwiększenie nakładów
czynnika zmiennego (przy założeniu, że nakłady pozostałych czynników nie
zmieniają się) daje od pewnego momentu malejące przyrosty produkcji.
7. ___ W okresie krótki nakłady jednego z czynników używanych w
procesie produkcyjnym są stałe.
8. ___ Funkcja produkcji charakteryzuje się stałymi efektami skali, jeśli
rozmiary produkcji rosną szybciej niż nakłady czynników produkcji.
9. ___ Jeśli krańcowa stopa substytucji kapitału przez pracę jest równa
stosunkowi ceny pracy do ceny kapitału to firma powinna zwiększyć
zatrudnienie czynnika pracy.
10. ___ W okresie krótki wszystkie koszty są stałe.
11. ___ Koszt krańcowy jest to przyrost kosztu zmiennego spowodowany
zwiększeniem produkcji o jednostkę.
12. ___ Koszt całkowity jest rosnącą funkcją wielkości produkcji.
13. ___ Pionowa odległość między krzywą kosztu całkowitego a krzywą
kosztu stałego jest równa kosztowi zmiennemu.
14. ___ Jeśli koszt krańcowy maleje, to maleć musi również koszt
przeciętny.
15. ___ Krótkookresowa krzywa kosztu krańcowego zawsze przecina
krzywą krótkookresowego kosztu przeciętnego w jej minimum.
16. ___ Koszt krańcowy zawsze rośnie wraz ze wzrostem produkcji.
17. ___ Przeciętne koszty stałe rosną wraz ze wzrostem produkcji.
18. ___ Rosnąca część krzywej długookresowego kosztu przeciętnego
pokazuje niekorzyści skali.
19. ___ W okresie długi wszystkie koszty są zmienne.