32

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 11/2002

Amplituner

to podstawowy

element ka¿dego

zestawu domowego.

Kompletuj¹c swój

zestaw, dobieramy do

niego kolumny

i odtwarzacz DVD.

AMPLITUNERY KINA

DOMOWEGO

R

ó¿norodnoœæ modeli

w sklepach jest du-

¿a, rozpiêtoœæ ceno-

wa równie¿. Ju¿ za

stosunkowo niewiel-

kie pieni¹dze mo¿na

kupiæ zupe³nie niez³y

amplituner. Najtañszy

w zestawieniu SA-H70 Panasonica kosztu-

je zaledwie 1300 z³ i jest wyposa¿ony we

wszystkie podstawowe dekodery w tym

DTS, Dolby Digital i nawet Dolby Pro Logic

II. Du¿a jest te¿ moc w poszczególnych ka-

na³ach (a¿ 80 W na 6

Ω

). Oferowany w ta-

kiej samej cenie Philips FR986, choæ nieco

o mniejszej mocy (60 W) jest wyposa¿ony

oprócz dekoderów (brak Dolby Pro Logic II)

w szereg trybów sztucznego wytwarzania

dŸwiêku dookólnego (surround). Mocn¹

stron¹ tego amplitunera jest te¿ du¿a liczba

wejœæ i wyjœæ przystosowanych do wspó³pra-

cy z ró¿nymi Ÿród³ami i odbiornikami sy-

gna³u (w tym wejœæ i wyjœæ cyfrowych).

Œrodek tabeli to urz¹dzenia w cenie ok.

3000 z³. Wœród nich na szczególn¹ uwagê

zas³uguje amplituner AVR 3500 amerykañ-

skiej firmy Harman Kardon zdobywaj¹cej

powoli krajowy rynek. Mimo pozornie nie-

wielkiej mocy (40 W na kana³, przy 8

Ω

)

amplituner ten bêdzie w stanie nag³oœniæ

ka¿de typowe pomieszczenie ods³uchowe,

a to za spraw¹ ogromnej rezerwy pr¹dowej

wynosz¹cej w tym przypadku 30 A. Ampli-

tuner wyposa¿ono we wszystkie podsta-

wowe dekodery, profesjonalny przetwornik

cyfrowo-analogowy 192 kHz/24 bity. Wy-

j¹tkowy pilot EzSet (dostêpny w modelach

od AVR 3500 w górê), wykorzystuj¹cy wbu-

dowany mikrofon automatycznie i szybko

ustawia jednakowy poziom dŸwiêku dla po-

szczególnych kolumn g³oœnikowych zesta-

wu oraz obs³uguje do³¹czone do niego urz¹-

dzenia.

System DTS-ES

Nieco dro¿szy jest flagowy model Panaso-

nica SA-HE200 wyposa¿ony w dekoder

DTS-ES 6.1 Matrix system matrycowy do-

daj¹cy dodatkowy kana³ surround do kon-

wencjonalnego ju¿ dziœ systemu 5.1. Kodo-

wanie takie stosuje siê tylko na nowo wypro-

dukowanych p³ytach DVD. Dekoder ten

umo¿liwia te¿ reprodukcjê w najnowszym

formacie DTS-ES Discrete, w którym ka¿dy

z 6.1 kana³ów jest zapisany osobno. S³u-

chacz dok³adniej (w porównaniu z innymi

formatami) lokalizuje poszczególne plany

dŸwiêkowe i detale muzyczne. Dekoder ten

jednak by³by ca³kowicie bezu¿yteczny, gdy-

by amplituner mia³ typow¹ liczbê kana³ów

tj. 5.1. St¹d te¿ amplituner ten ma siedem

kana³ów o identycznych

parametrach.

System Dolby

Digital EX

Najpopularniejszy obe-

cnie, dyskretny system

cyfrowy Dolby Digital wy-

korzystywany do repro-

dukcji dŸwiêku w 5.1 ka-

na³ach, zosta³ rozbudo-

wany w system Dolby

Digital EX dodaj¹cy dodatkowy tyl-

ny kana³ centralny, dziêki czemu

uzyskuje siê w pe³ni równomierne

pole dŸwiêkowe, realizm odtwarza-

nia dŸwiêków z tylnych kana³ów

i pe³ne wra¿enie dŸwiêku dookólne-

go (”podró¿owania” dŸwiêku).

System Dolby Pro Logic II

System Dolby Pro Logic II jest ju¿ stosowa-

ny w wiêkszoœci nowych amplitunerów. De-

koder Dolby Surround Pro Logic II wytwarza

dŸwiêk wielokana³owy z konwencjonalnych

Ÿróde³ dwukana³owych, jak równie¿ ze

Ÿróde³ wielokana³owych zakodowanych

w systemie matrycowym. Podczas gdy sy-

stem Dolby Pro Logic reprodukuje monofo-

niczny dŸwiêk w jednym tylko kanale tyl-

nym w paœmie od 100 Hz do 7 kHz, sy-

stem Dolby Pro Logic II wytwarza dwa ka-

na³y stereofoniczne z pasmem od 20 Hz do

20 kHz. Ró¿nica jest jak widaæ istotna.

System DTS Neo:6

Now¹ funkcj¹ systemu DTS jest coraz czê-

œciej spotykana DTS Neo:6. Tworzy ona

szeœciokana³ow¹ przestrzeñ dŸwiêkow¹

przy wykorzystaniu do tego celu materia³u

muzycznego z konwencjonalnych Ÿróde³

kodowanych matrycowo i typowych stereo-

fonicznych. Tê now¹ funkcjê ma VSX-D811

– najdro¿szy (choæ przystêpny cenowo –

2600 z³) z dopiero co wprowadzonej do

produkcji serii bogato wyposa¿onych ampli-

tunerów firmy Pioneer (VXS-D511, VSX-

D711 i VSX-D811), a tak¿e amplitunery

z ”górnej pó³ki” firm: Onkyo, Sony, Denon,

Rys. 1. Amplituner z certyfikatem

THX Ultra - AVR 8500 firmy Harman Kardon

Rys. 2. Reprezentant bogato wyposa¿onej, przystêp-

nej cenowo serii amplitunerów - VSX-D711 firmy Pio-

Rys. 3. Amplituner kina domowego Onkyo TX-SR700E

33

NA RYNKU AV

Amplitunery kina domowego

34

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 11/2002

Yamaha i Harman Kardon. Funkcja Neo:6

wystêpuje w dwóch opcjach: Neo:6 Cinema

przeznaczona do optymalnego dekodowa-

nia stereofonicznych, filmowych œcie¿ek

dŸwiêkowych oraz Neo:6 Music do wytwa-

rzania dŸwiêku surround z sygna³ów stere-

ofonicznych.

Firma THX

Firma Pioneer planuje na jesieñ wprowadze-

nie na rynek dwóch wzglêdnie niedrogich,

siedmiokana³owych amplitunerów VSX-

D1011 i VSX-D2011 z kompletem dekode-

rów i z certyfikatami laboratorium Lucasfilm

THX. Przydzielenie amplitunerowi certyfi-

katu THX oznacza spe³nienie surowych wy-

magañ (norm) ustanowionych przez Luca-

sfilm. Wœród certyfikatów THX najbardziej

ceniony jest THX Ultra (spotyka siê ju¿ cer-

tyfikat THX Ultra2 - jednak jak na razie we

wzmacniaczach AV, np. AVC-A1SR firmy

Denon). Oznacza on spe³nienie takich wy-

magañ jak: jakoœæ wykonania, jakoœæ obra-

zu i dŸwiêku, moc wyjœciow¹ i stabilnoœæ

wzmacniacza przy obci¹¿eniu ma³¹ impe-

dancj¹ (wiêksz¹ ni¿ 3,2

Ω

). Certyfikat THX

Ultra ma niewiele modeli amplitunerów. S¹

wœród nich nale¿¹ce do górnej ”pó³ki” ceno-

wej: RDC-7 i TX-DS989 produkowane przez

firmê Onkyo, AVR8500 firmy Harman Kar-

don oraz VSX-909RDS firmy Pioneeer.

Wœród nieco tañszych modeli amplitune-

rów mo¿na spotkaæ certyfikat THX Select.

Ostatnim krzykiem techniki w tej dziedzi-

nie jest stworzony wspólnie przez Luca-

sfilm i Laboratoria Dolby system THX Sur-

round EX wytwarzaj¹cy centralny, tylny ka-

na³ surround z materia³u Ÿród³owego ko-

dowanego w systemie Dolby Digital EX.

W trakcie produkcji dŸwiêk tego kana³u jest

kodowany matrycowo w lewym i prawym ka-

nale surround, a nastêpnie odkodowywany

w trakcie odtwarzania. W system THX Sur-

round EX jest wyposa¿ony najdro¿szy am-

plituner firmy Harman Kardon AVR 8500,

cztery równie¿ najdro¿sze amplitunery firmy

Onkyo (patrz tablica) oraz dwa ju¿ wspo-

mniane nowe modele Pioneera VSX-D1011

i VS-D2011.

System kalibracji MCACC

Za najciekawsz¹ jednak funkcjê tych ampli-

tunerów uwa¿a producent (Pioneer) system

kalibracji dŸwiêku MCACC (podobny do

stosowanego przez firmê Harman Kardon).

S³uchacz rêcznie ustawia poziom i opóŸnie-

nie dŸwiêków wytwarzanych przez g³oœniki

poszczególnych kana³ów, wykorzystuj¹c do

tego celu specjalne sygna³y testowe. W mo-

delu VSX-D2011 jest dostêpna natomiast

w pe³ni automatyczna wersja tego syste-

mu wyposa¿ona w 5-pasmowy korektor.

Wykorzystuj¹c zewnêtrzny mikrofon okreœla

siê wielkoœæ i liczbê g³oœników, odleg³oœci

s³uchacza od g³oœników, barwê dŸwiêku,

opóŸnienia czasowe i na podstawie tych

danych ustawia parametry dŸwiêku w ka¿-

dym kanale tak, aby zestaw optymalnie wy-

twarza³ efekt surround.

Procesory dŸwiêku DSP

Ka¿dy z producentów montuje w swoich

amplitunerach cyfrowy procesor dŸwiêku

(DSP) realizuj¹cy szereg pól dŸwiêkowych

(przestrzenny obraz dŸwiêkowy sali kinowej,

koncertowej lub teatralnej) i ró¿ne rodzaje

dŸwiêku dookólnego i kinowego, a tak¿e

symuluj¹cego efekt surround przy jedynie

dwóch lub trzech g³oœnikach. Do funkcji

ostatniego typu mo¿na zaliczyæ Dolby 3

Stereo, która miesza informacjê z kana³ów

surround z lewym i prawym kana³em prze-

dnim, wykorzystuj¹c te¿ kana³ centralny.

W odwrotny sposób dzia³aj¹ funkcje 5ch

Stereo, 6ch Stereo i 7ch Stereo. Kieruj¹ one

dŸwiêk z kana³ów przednich (lewego i pra-

wego) tak¿e do g³oœników tylnych, a sygna³

bêd¹cy ich sum¹ do kana³u centralnego.

Realistyczne efekty surround w trybach 5.1

i 7.1 z nagrañ stereofonicznych wytwarza sy-

stem LOGIC7 opracowany wspólnie przez

firmy Lexicon i Harman Kardon zarówno do

nagrañ filmowych jak i muzycz-

nych, a przeznaczony dla wszyst-

kich materia³ów z dŸwiêkiem dwu-

kana³owym: taœm magnetofono-

wych, kaset wideo i p³yt winylo-

wych.

Do rozwi¹zañ symuluj¹cych

dŸwiêk surround przy wykorzysta-

niu tylko dwóch g³oœników nale¿y

m.in. oryginalny patent firmy Har-

man Kardon VMAx.

Rys. 4. Amplituner kina domowego AVR-3802 firmy Denon

Jednym z ciekawszych rozwi¹zañ jest te¿

funkcja Multi-Source Re-Master opracowa-

na przez firmê Panasonic, wykorzystuj¹ca

technikê algorytmu 1/f do przywracania har-

monicznych o wiêkszych czêstotliwoœciach

z pasma akustycznego ”traconych” zwykle

w procesie kompresji AC-3, przy produkcji

p³yt DVD. Harmoniczne te zawieraj¹ce ”sub-

telne niuanse” dŸwiêku, maj¹ kluczowe zna-

czenie przy wiernej reprodukcji dŸwiêku do-

okólnego. Funkcja Multi-Source Re-Master

mo¿e byæ z powodzeniem wykorzystywana

przy odtwarzaniu p³yt CD, a szczególnie

nagrañ w formacie MP3.

Na koniec parê s³ów o tzw. wejœciach i wyj-

œciach, czyli gniazdach, których g¹szcz

znajduje siê zwykle na tylnej p³ycie ka¿de-

go amplitunera kina domowego. Analizu-

j¹c dane przedstawione w tablicy trudno

doszukaæ siê jakiejœ prawid³owoœci, oprócz

tej jednej, ¿e liczba gniazd roœnie wraz z ce-

n¹ amplitunera. Dobór liczby gniazd w wie-

lu przypadkach wydaje siê przypadkowy.

Warto jednak dok³adnie przeanalizowaæ ja-

kie i ile gniazd danego rodzaju umieszczo-

no. Mo¿e siê okazaæ np., ¿e zabraknie

nam wejœæ audio, jeœli chcemy do naszego

zestawu do³¹czyæ np. magnetofon, odtwa-

rzacz p³yt CD, nagrywarkê minidysków oraz

jeszcze jeden magnetofon, a tak¿e analogo-

wy gramofon (wejœcie phono) o czym wie-

lu producentów ju¿ zapomnia³o – a szkoda.

n

Leszek Halicki

Rys. 5. Amplituner z rodziny ES firmy

Sony - STR-VA555ES

Rys. 6. Flagowy amplituner Panasonica SA-HE200