ksiêgowoœæ-ngo,24.06.2010

Projekt „Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej 2010-2012” jest realizowany dzięki dofinansowaniu ze

rodków m.st. Warszawy.

Centrum zarządzane jest przez Stowarzyszenie BORIS

www.centrumwspolpracy.org.pl

SPIS TREŚCI

Podstawy prawne – ustawy jakich znajomość przyda się przy prowadzeniu
organizacji pozarządowej..........................................................................................3

II.

Zasady i polityka rachunkowości (jak skonstruować plan kont, dowody księgowe,
ZPF)......................................................................................................................... 5

III.

Koszty występujące w organizacjach pozarządowych w tym koszty statutowe,
administracyjne, koszty działalności gospodarczej koszty działalności statutowej
nieodpłatnej i odpłatnej; koszty uzyskania przychodu; róŜnica pomiędzy kosztem a
wydatkiem; rozliczenia międzyokresowe kosztów................................................14

IV.

Przychody organizacji pozarządowych (dotacje, darowizny, składki, zbiórki
publiczne, działalność statutowa odpłatna).......................................................... ..18

Sprawozdawczość finansowa organizacji pozarządowych (bilans, rachunek
wyników, informacja dodatkowa, CIT-8, ewentualne problemy)..........................21

VI.

Kiedy organizacja staje się podatnikiem podatku VAT (zwolnienie przedmiotowe,
podmiotowe, rozliczanie VAT, co to jest wskaźnik) .............................................27

VII.

Podatek VAT a dotacje i darowizny.......................................................................31

VIII.

Podatek VAT a odpłatna działalność statutowa i działalność
gospodarcza.............................................................................................................33

IX.

Wzory druków bilansów i rachunków wyniku ......................................................34

Projekt „Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej 2010-2012” jest realizowany dzięki dofinansowaniu ze

rodków m.st. Warszawy.

Centrum zarządzane jest przez Stowarzyszenie BORIS

www.centrumwspolpracy.org.pl

I. Podstawy prawne

Przepisy prawne obowiązujące organizacje pozarządowe to:

Ustawa  na  podstawie  jakiej  dana  organizacja  działa  tzn.  dla  organizacji  pozarządowych
będzie  to  Prawo  o  stowarzyszeniach  (Dz.U.nr  79  poz.855  z  2001);  prawo  o  fundacjach,  w
przypadku  organizacji  poŜytku  publicznego  będzie  to  Ustawa  z  dnia  24  kwietnia  2003r        o
działalności poŜytku publicznego i wolontariacie Dz.U.nr 96 poz.873)

Ustawa  o  rachunkowości  z  23  września  1994  (tekst  jednolity  Dz.U.nr  76  poz  694  z  2002  z
póŜn.zmianami).
Jest  to  ustawa  w  oparciu  o  którą  prowadzimy  księgowość  w  naszej  organizacji..  Dla
księgowych  jest  to  jedna  z  wiodących  ustaw,  mimo  Ŝe  za  rachunkowość  w  kaŜdej  firmie
odpowiada  dyrektor,  zarząd  (art.4ust.5).  Na  podstawie  tej  ustawy  musi  być  sporządzona
zakładowa polityka finansowa. Obowiązek jej sporządzania nakłada art.4 tej ustawy.

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 15 listopada 2001r w sprawie szczegółowych zasad
rachunkowości  dla niektórych spółek nie będących  spółkami handlowymi nie prowadzących
dział. gospodarczej (Dz.U. nr 137 poz.1539 z 2001r).
To rozporządzenie mogą stosować organizacje pozarządowe, które nie prowadzą działalności
gospodarczej

Ustawa  o  podatku  od  towarów  i  usług  z  dnia  11  marca  2004  (Dz.U.nr  54  poz  535  z  późn.
zmianami).
Ogólna  zasada  mówi,  Ŝe  organizacje  pozarządowe  swoją  działalność  statutową    mają
zwolnioną z podatku VAT (załącznik nr 4 ustawy; poz.10). Zdarza się,  Ŝe oprócz działalności
zwolnionej organizacje prowadzą działalność opodatkowaną (statutową działalność odpłatną,
działalność gospodarczą). Wówczas takie organizacje po spełnieniu pewnych warunków stają
się płatnikami podatku VAT .

Ustawa  o  podatku  dochodowym  od  osób  prawnych  z  dnia  15  lutego  1992  (tekst  jednolity
Dz.U. nr 54 poz.654 z 2000 r. z późn. zmianami).
Dochody  podatników  o  których  jest  mowa  w  art.17  ust.1  pkt4  w/w  ustawy  są  zwolnione  z
podatku. Ustawa ta takŜe w art.16 mówi co nie jest kosztem uzyskania przychodu.

Ustawa  o  podatku  od  osób  fizycznych  z  dnia  26  lipca  1991  (tekst  jednolity  Dz.U.  nr  14
poz.176 z 2000r z późn. zmianami)
Wg  tej  ustawy  rozliczamy  się  z  osobami  fizycznymi.  Do  takich  osób  zaliczamy  naszych
pracowników, zleceniobiorców, wolontariuszy. W art.21 ustawy o pdof jest mowa  o tym co
wypłacane osobom fizycznym nie podlega opodatkowaniu

Projekt „Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej 2010-2012” jest realizowany dzięki dofinansowaniu ze

rodków m.st. Warszawy.

Centrum zarządzane jest przez Stowarzyszenie BORIS

www.centrumwspolpracy.org.pl

Ustawa Kodeks Pracy  z dnia 26 czerwca 1974r
W przypadku zatrudniania pracowników ta ustawa nakłada na nas jako pracodawców pewne
obowiązki.  Do  nich  naleŜy  m.in.  sporządzenie  na  piśmie  umowy  o  prace,  przekazanie
pracownikowi  jego  obowiązków  ale  takŜe  przywilejów  (wymiar  urlopu,  czas  płatnej
niezdolności do pracy, okres wypowiedzenia)

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13.10.1998
Ustawa ta obowiązuje nas w momencie kiedy:

- zatrudniamy osoby na podstawie umowy o pracę
- zatrudniamy osoby na podstawie umów zleceń i umów o dzieło

W przypadku zatrudniania osób na podstawie umów o dzieło i zleceń naleŜy pamiętać o
takich sprawach jak:

- student do 26 roku nie podlega ubezpieczeniom społecznym
- umowa o dzieło z pracownikiem obcym nie podlega ubezpieczeniu społecznemu
- umowa o dzieło z pracownikiem własnym podlega ubezpieczeniu społecznemu

W  tym  miejscu  naleŜy  pamiętać  o  tym,  Ŝe  za  pracownika,  w  rozumieniu  ustawy,  uwaŜa  się
takŜe  osobę  wykonującą  pracę  na  podstawie  umowy  agencyjnej,  umowy  zlecenia  lub  innej
umowy  o  świadczenie  usług,  do  której  zgodnie  z  Kodeksem  cywilnym  stosuje  się  przepisy
dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeŜeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym
pozostaje  w  stosunku  pracy,  lub  jeŜeli  w  ramach  takiej  umowy  wykonuje  pracę  na  rzecz
pracodawcy,  z  którym  pozostaje  w  stosunku  pracy.(wyjątek  z  ustawy  o  ubezpieczeniu
społecznym art.8 ust 2a) .

Ustawa  o  finansach  publicznych    z  dnia  30  czerwca  2005  Dz.U.nr  249  poz.2104  z
późn.zmianami
Mimo, Ŝe organizacja nie jest zaliczana do sektora finansów publicznych, to przy korzystaniu
ze  środków  publicznych  (dotacje  budŜetowe,  samorządowe)  musi  przestrzegać  tej  ustawy
m.in.  pod  względem  gospodarności.  W  ustawie  wymieniono  jako  środki  publiczne    oprócz
w/w dotacji takŜe środki otrzymane z unii w tym EFS

Ustawa  o  odpowiedzialności  za  naruszenie  dyscypliny  finansów  publicznych  z  dnia  17
grudnia 2004r
Jako  dysponent  środków  publicznych  mamy  obowiązek  przestrzegania  ustawy  o  finansach
publicznych  .  W  tej  ustawie  jest  wprost  powiedziane,  Ŝe  mimo  iŜ  nie  jesteśmy  sektorem
publicznym to  gospodarując tymi środkami będziemy odpowiadać za ewentualne naruszenie
dyscypliny finansów publicznych

Ustawa o zbiórkach publicznych z 15 marca 1933r
Dzięki tej ustawie prawidłowo i co najwaŜniejsze zgodnie z prawem z organizujemy zbiórkę
na nasze działania statutowe.

Ustawa o podatku od spadków i darowizn z28 lipca 1983
Dzięki tej ustawie organizacje które wspierają osoby fizyczne będą wiedziały kiedy
darowizna dla tych osób przekroczy kwotę wolna od podatku.

Projekt „Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej 2010-2012” jest realizowany dzięki dofinansowaniu ze

rodków m.st. Warszawy.

Centrum zarządzane jest przez Stowarzyszenie BORIS

www.centrumwspolpracy.org.pl

II.

Zasady i polityka rachunkowości (ZPF, plan kont, dokumenty

księgowe)

Organizacje nie prowadzące działalności gospodarczej nie muszą prowadzić pełnej

rachunkowości.  Oznacza  to,  Ŝe  stosują  one  rozporządzenie  z  15  listopada  2001r  w  sprawie
szczegółowych  zasad  rachunkowości  dla  niektórych  jednostek  nie  będących  spółkami
handlowymi,  nie  prowadzących  działalności  gospodarczej  (Dz.  U  nr  137,  poz.  1539  z
późniejszymi zmianami).
W  paragrafie  1  ust.1    rozporządzenia  wymienione  są  organizacje,  jakie  mogą  stosować  te
przepisy  naleŜą  do  nich  m.in.  fundacje  i  stowarzyszenia.  Objęte  tym  rozporządzeniem
jednostki  prowadzą  księgi  rachunkowe  (a  nie  ksiąŜkę  przychodów  i  rozchodów)  stosując
przepisy  ustawy  o  rachunkowości  z  uwzględnieniem  przepisów  rozporządzenia  określonych
od paragrafu 2 do paragrafu 4. Zatem organizacje wymienione w paragrafie 1 rozporządzenia
muszą stosować generalne zasady rachunkowości określone w ustawie o rachunkowości takie
jak:

Zasada wiarygodności, czyli rzetelnego obrazu przedstawiania poprzez sprawozdania
sytuacji majątkowej i finansowej organizacji (art.4)
Zasada  istotności  polega  na  wyodrębnieniu  w  księgach  rachunkowych  wszystkich
zdarzeń mających wpływ na sytuację majątkową i finansową organizacji i na jej wynik
finansowy  ;  zasada  istotności  to  takŜe  wskazanie  co  będzie  u  nas  błędem
podstawowym o którym jest mowa w art.54 ust 3 ustawy o rachunkowości;
Zasada ciągłego działania polega na stosowaniu w sposób ciągły w kolejnych latach
obrotowych zasad rachunkowości (art.5 ust.1)
Zasada  kontynuacji  oznacza,  Ŝe  organizacja  przyjmuje  załoŜenie,  iŜ  będzie
kontynuowała w dającej się przyszłości zwoje działania (art.5 ust.2)
Zasada  memoriału  polega  na  zaliczeniu  kosztów  i  przychodów  do  tego  okresu,  w
którym powstały bez względu na termin ich rozliczenia (art. 6 ust.1)
Zasada  współmierności  polega  na  ujęciu  w  wyniku  finansowym  danego  roku  tylko
tych kosztów i przychodów, które były zrealizowane w tym okresie (art. 6 ust2)
Zasada  ostroŜności  polega  na  tym,  Ŝe  poszczególne  składniki  aktywów  i  pasywów
wycenia  się  stosując  rzeczywiste  poniesione  na  ich  nabycie  (wytworzenie)  koszty  z
zachowaniem zasady ostroŜności (art. 7 ust.1)
Wspomniane wcześniej rozporządzenie w paragrafie 2 ust.5 zezwala wymienionym w

nim  organizacjom  na  rezygnację  z  zasad  ostroŜnej  wyceny.  Organizacje  stosując  ustawę  i
rozporządzenie  mają  obowiązek  dostosować  prowadzone  księgi  rachunkowe  do  specyfiki
prowadzonej  działalności.  Oznacza  to,  Ŝe  w  księgach  rachunkowych  naleŜy  wyodrębnić
przychody takie jak przychody statutowe, nieodpłatnie otrzymane składniki majątku trwałego
oraz  składki  statutowe  (paragraf  2  ust.1  rozporządzenia).  Natomiast  do  kosztów  zalicza  się
koszty  statutowe  i  koszty  administracyjne  (paragraf  2.  ust.3  rozporządzenia).  Sprawozdanie
finansowe organizacji spełniających warunki z rozporządzenia składa się z:

* bilansu
* rachunku wyników
* informacji dodatkowej

Projekt „Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej 2010-2012” jest realizowany dzięki dofinansowaniu ze

rodków m.st. Warszawy.

Centrum zarządzane jest przez Stowarzyszenie BORIS

www.centrumwspolpracy.org.pl

Wzory bilansu i rachunku wyników są opublikowane w załączniku 1 i 2 do

rozporządzenia. Natomiast, co powinna zawierać informacja dodatkowa jest opisane w art.48
ustawy  o  rachunkowości.  W  informacji  dodatkowej  powinny  znaleźć  się  m.in.  informacje  o
kosztach  i  przychodach  w  rozbiciu  na  sponsorów    ,  informacje  o  darowiznach  i  o
wykorzystaniu funduszu statutowego a takŜe zmiany w środkach trwałych. Powinniśmy takŜe
krótko opisać naszą działalność i   ilość zatrudnianych pracowników.

Organizacje, które nie spełniają dwóch warunków z trzech opisanych w art.50 ustawy

nie muszą sporządzać rachunku przepływów pienięŜnych.

JeŜeli organizacja rozpocznie działalność gospodarczą wtedy z mocy prawa traci

przywilej  stosowania  rozporządzenia.  Musi  zastosować  wtedy  zgodnie  z  paragrafem  4
rozporządzenia tylko ustawę o rachunkowości. Konieczne staje się wyodrębnienie w księgach
rachunkowych działalności statutowej i działalności gospodarczej poprzez odpowiednie konta
kosztowe  i  przychodowe.  Takie  wyodrębnienie  jest  konieczne  gdyŜ  musimy  ustalić  wynik
finansowy  na  kaŜdej  formie  działalności    oddzielnie  czyli  ustalamy  wynik  na  działalności
statutowej, na działalności gospodarczej a na koniec ustalamy wynik finansowy ogółem.

KaŜda organizacja bez względu czy prowadzi pełną czy uproszczoną księgowość musi

posiadać  dokumentację  opisującą  przyjęte  przez  nią  zasady  rachunkowości    zwaną
„zakładową  polityką  finansową”  (art..4  ust.3  ustawy  o  rachunkowości).  Ustala  ją  kierownik
(prezes, dyrektor, zarząd) na podstawie wydanej przez siebie decyzji (uchwały, zarządzenia),
gdyŜ  zgodnie  z  ustawą  o  rachunkowości  art.4  ust.3  pkt  5  za  rachunkowość  w  firmie
odpowiada kierownik jednostki

Przez zakładową politykę finansową rozumie się zgodnie z art.3 ust.1 pkt.11 ustawy o

rachunkowości „ wybrane i stosowane przez jednostkę, odpowiednie do jej działalności,
rozwiązania dopuszczone przepisami ustawy i zapewniające wymaganą jakość sprawozdań
finansowych”

Przyjęta przez jednostkę zakładowa polityka finansowa zgodnie z art.10 ustawy o

rachunkowości powinna określać:

* rok obrotowy i ewentualne wchodzące w jego skład okresy sprawozdawcze.
* metody wyceny aktywów i pasywów oraz sposób ustalania wyniku finansowego
* sposób prowadzenia ksiąg rachunkowych w tym:

zakładowy plan kont (konta syntetyczne) tzw wykaz ksiąg księgi głównej,

      przyjęte zasady klasyfikacji zdarzeń i operacji gospodarczych, zasady
      prowadzenia kont ksiąg pomocniczych oraz ich powiązania z kontami
      księgi głównej (inaczej mówiąc konta analityczne)
-

wykaz ksiąg rachunkowych , a w przypadku prowadzenia ksiąg

      rachunkowych przy uŜyciu komputera – wykaz zbiorów danych
      tworzących     księgi rachunkowe na komputerowych nośnikach danych z
     określeniem ich struktury
-

opis systemu przetwarzania danych tzn opis systemu informatycznego,
zawierającego wykaz programów, procedur lub funkcji (tutaj naleŜy się
powołać na instrukcję i opis programu)

Projekt „Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej 2010-2012” jest realizowany dzięki dofinansowaniu ze

rodków m.st. Warszawy.

Centrum zarządzane jest przez Stowarzyszenie BORIS

www.centrumwspolpracy.org.pl

Przykładowa „Zakładowa polityka finansowa” powinna zawierać m.in.:

METODY WYCENY AKTYWÓW I PASYWÓW

Opisując metody wyceny aktywów i pasywów powinniśmy się oprzeć na Rozdziale 4 Ustawy o
rachunkowości
W ZPF naleŜy ująć wycenę następujących składników aktywów i pasywów :

rodki trwałe

rodki trwałe w budowie

wartości niematerialne i prawne

naleŜności i zobowiązania

rodki pienięŜne w walutach obcych

rezerwy na zobowiązania

rozliczenia międzyokresowe kosztów

rozliczenia międzyokresowe przychodów

WYKAZ KSIĘGI GŁÓWNEJ (KONTA SYNTETYCZNE)
Zespół 0

– aktywa trwałe

010 – ŚRODKI TRWAŁE

020 – WNIP

030 – DŁUGOTERMINOWE AKTYWA FINANSOWE

070 - UMORZENIE ŚR.TRWALYCH

078 – UMORZENIE WNIP

079 – ODPISY AKTUALIZUJĄCE DŁUGOTERMINOWE

AKTYWA FINANSOWE

080 – ŚRODKI TRWAŁE W BUDOWIE

090 – ŚRODKI TRWAŁE WYDZIERśAWIONE (konto

pozabilansowe

091 – NISKOWARTOŚCIOWE ŚRODKI TRWALE (konto

pozabilansowe

Zespół 1

– środki pienięŜne, rachunki bankowe oraz inne
krótkoterminowe aktywa finansowe
100- KASA
101 – KASA WALUTOWA
131 – RACHUNKI BANKOWE
132 – RACHUNEK LOKAT BANKOWYCH
137 – KREDYTY BANKOWE
139 – ŚRODKI PIENIĘZNE W DRODZE
140 – KRÓTKOTERMINOWE AKTYWA FINANSOWE

Projekt „Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej 2010-2012” jest realizowany dzięki dofinansowaniu ze

rodków m.st. Warszawy.

Centrum zarządzane jest przez Stowarzyszenie BORIS

www.centrumwspolpracy.org.pl

Zespół 2

- Rozrachunki i roszczenia

201 – ROZRACHUNKI Z ODBIORCAMI/NALEZNOŚCI

202 - ROZRACHUNKI Z DOSTAWCAMI/ ZOBOWIAZANIA

221 – VAT NALICZONY

222 – VAT NALEZNY

223 – ROZRACHUNKI Z US Z TYTUŁU VAT

225 – ROZRACHUNKI Z BUDśETEM Z TYTUŁY PDOF

226 - ROZRACHUNKI Z BUDśETEM Z TYTUŁY PDOP

229 – ROZRACHUNKI PUBLICZNOPRAWNE

231 – ROZRACHUNKI Z TYT.WYNAGRODZEŃ

234 – POZOSTAŁE RORACHUNKI Z PRACOWNIKAMI

240 - POZOSTAŁE ROZRACHUNKI

245 – ROSZCZENIA SPORNE

250 – ODPISY AKTUALIZUJĄCE ROZRACHUNKI

280 – NALEZNOŚCI WARUNKOWE (konto pozabilansowe)

281 – ZOBOWIĄZANIA WARUNKOWE (konto pozabilansowe)

283 – WEKSLE OBCE GWARANCYJNE (konto pozabilansowe)

Zespół 3

- Materiały i towary

310 – ZAPASY MATERIAŁOW

330 – ZAPASY TOWARÓW

340 – ODPISY AKTUALIZUJĄCE MATERIAŁY

343 – ODPISY AKTUALIZUJĄCE TOWARY

Zespół 4

- Koszty wg.rodzajów

401 – ZUśYCIE MATERIAŁÓW I ENERGII

402 – USŁUGI OBCE

403 – PODATKI I OPŁATY

404 – WYNAGRODZENIA

405 – ŚWIADCZENIA NA RZECZ PRACOWNIKÓW

406 – POZOSTAŁE KOSZTY

407 – AMORTYZACJA

490 – ROZLICZENIE KOSZTÓW

Zespół 5

- Koszty wg. prowadzonej działalności

500 - 510 - KOSZTY DZIAŁ.STATUTOWEJ NIEODPŁATNEJ

520 – 530 – KOSZTY DZIAŁ.STATUTOWEJ ODPŁATNEJ

540 – KOSZTY DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

570 – KOSZTY ADMINISTRACYJNE

Zespół 6

- Produkty i rozliczenia międzyokresowe

640 – ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE CZYNNE

641 - ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE BIERNE

Projekt „Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej 2010-2012” jest realizowany dzięki dofinansowaniu ze

rodków m.st. Warszawy.

Centrum zarządzane jest przez Stowarzyszenie BORIS

www.centrumwspolpracy.org.pl

Zespół 7

- Przychody i koszty związane z ich wytworzeniem

700 – PRZYCHODY DZIAŁ. STATUTOWA NIEODPŁATNA

710 – PRZYCHODY Z DZIAŁ.STATUTOWEJ ODPŁATNEJ

720 – PRZYCHODY DZIAŁANOŚĆ GOSPODARCZA

730 – SKŁADKI CZŁONKOWSKIE

735 – PRZYCHODY Z 1%
750 - PRZYCHODY FINANSOWE
751 – KOSZTY FINANSOWE
760 – POZOSTAŁE PRZYCHODY OPERACYJNE(ART.3

UST.1 PKT 32 USTAWY O RACHUNKOWOŚCI)
761 – POZOSTALE KOSZTY OPERACYJNE
770 – ZYSKI NADZWYCZAJNE
771 – STRATY NADZWYCZAJNE

Zespół 8

- Fundusze, fundusze specjalne, rezerwy i wynik finansowy
800 – FUNDUSZ JEDNOSTKI
801 – FUNDUSZ REZERWOWY/ZASOBOWY
820 – ROZLICZENIE WYNIKU FINANSOWEGO
840 - REZERWY
845 – PRZYCHODY PRZYSZŁYCH OKRESÓW
860 – WYNIK FINANSOWY
870 – OBOWIĄZKOWE OBCIĄśENIE WYNIKU FINANSOWEGO

ZASADY WYCENY I PROWADZENIA KONT KSIĄG POMOCNICZYCH ORAZ ICH
POWIĄZANIA Z KONTAMI SYNTETYCZNYMI

W tym rozdziale (części) zakładowej polityki finansowej naleŜy opisać powiązania kont
syntetycznych z kontami analitycznymi.

1.

jeŜeli  do  konta  środki  trwałe  jest  prowadzona  analityka  to  naleŜy  ja  opisać  a  takŜe
powiązać konta środków trwały z kontami odpisów umorzeniowych;
opisujemy  sposób  amortyzacji  a  takŜe  kwoty  graniczne  do  odpisów  jednorazowych  w
koszty i do amortyzacji. (ustawa  pdop art.16a);
naleŜy opisać kiedy dokonujemy odpisów aktualizacyjnych

z wartościami niematerialnymi i prawnymi (WNiP) postępujemy identycznie jak ze
ś

rodkami trwałymi, przy czym pamiętamy o art. 16b ustawy pdop

w przypadku środków trwałych i WNiP zapisy na kontach 010 i 020 powinny odpowiadać
zapisom w księgach inwentarzowych

w  przypadku  konta  kasa  (mogą  być  prowadzone  takie  dwa  konta  jeŜeli  mamy  kasę
walutową  albo  analityka  do  jednego)    naleŜy  opisać  sposób  ewidencjonowania  zapisów
(raport  kasowy),  okres  za  jaki  sporządza  się  raport  a  takŜe  kiedy  przeprowadza  się
inwentaryzację

Projekt „Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej 2010-2012” jest realizowany dzięki dofinansowaniu ze

rodków m.st. Warszawy.

Centrum zarządzane jest przez Stowarzyszenie BORIS

www.centrumwspolpracy.org.pl

Do kont bankowych moŜe być prowadzona analityka (konta bankowe mogą być
prowadzone według programów lub sponsorów), inwentaryzacja na podstawie wyciągów
bankowych tzn. stan konta na dany dzień powinien odpowiadać wyciągowi bankowemu.

Ewidencje  szczegółowe  do  konta  zobowiązań  i  naleŜności  moŜe  narzucać  program
księgowy, albo sami opracowujemy ją tak by ułatwić rozliczanie i uzgadnianie w/w kont.
Np.  naleŜności  moŜemy  podzielić    na  odbiorców  a  zobowiązania  przypisać  do  kaŜdego
dostawcy.
Natomiast  w  przypadku  rozrachunków  z  urzędem  skarbowym  z  tytułu  podatku  od  osób
fizycznych    proponuję  prowadzić  taką  analitykę  której  będzie  jednoznacznie  wynikała
nasza  zobowiązanie,  czyli  saldo  tego  konta  powinno  odpowiadać  kwocie  na  formularzu
PIT.  W  identyczny  sposób  proponuje  prowadzić  analitykę  do  rozrachunków
publicznoprawnych.

Ewidencja szczegółowa do konta 234 –„Pozostałe rozrachunki z pracownikami”
powinna być prowadzona w podziale na kaŜdego pracownika, który pobiera zaliczkę lub
ją rozlicza.

JeŜeli  prowadzimy  magazyn  materiałów  to  powinniśmy  prowadzić  analitykę
uwzględniającą  specyfikę  danego  magazynu.  W  przypadku  gdy  zakup  materiałów
odpisywany  jest  jednorazowo  w  koszty  (w  przypadku  zakupów  na  działalność  bieŜącą)
naleŜy to napisać tym samym konto 310 będzie tzw. kontem martwym

JeŜeli prowadzimy magazyn towarów (konto 330) proponuje analitykę w podziale na
konkretne towary. W takim wypadku będzie łatwiejsze ustalenie stanu magazynu w
momencie inwentaryzacji, którą musimy przeprowadzić na koniec roku obrotowego.

10.

Ewidencja  szczegółowa  kosztów  rodzajowych  na  kontach  zespołu  „4”  jest  prowadzona
w  zbiorze  spełniającym  charakter  księgi  rachunkowej  z  podziałem  na  konta
umoŜliwiające analizę finansową kosztów poniesionych ogółem w organizacji. Ewidencja
szczegółowa  kosztów  według  prowadzonej  działalności  prowadzona  na  kontach  zespołu
„5”w  zbiorze  spełniającym  charakter  księgi  rachunkowej  z  podziałem  na  konta
szczegółowe  niezbędne  do  podejmowania  decyzji  gospodarczych  i  finansowych  oraz  do
sporządzania  sprawozdań  finansowych.  Rodzaje  kont  analitycznych  są  spójne  z
prowadzoną  działalnością  Stowarzyszenia  .  Koszty  rodzajowe  ewidencjonowane  są
analityczne wg pozycji wymaganych w rachunkach zysków i strat metoda porównawczą,
przy  czym  suma  sald  kont  analitycznych  równa  się  saldu  konta  zespołu  5  –
syntetycznemu.  Ewidencja  szczegółowa  do  kont  zapasów  towarów  (konto  typu  600)
prowadzona moŜe być analogiczne jak w przypadku kont zespołu 330.

11.

Ewidencja  szczegółowa  do  konta  700  -  „Przychody  z  działalności  statutowej”  powinna
być  prowadzona  w  zbiorze  spełniającym  charakter  księgi  rachunkowej  z  podziałem  na
konta  szczegółowe  poszczególnych  sponsorów  od  których  Stowarzyszenie  otrzymuje
„grant”.

12.

Ewidencja  szczegółowa  do  konta  710  –  „Przychody  z  dział.  statutowej  odpłatnej”
powinna  być  prowadzona  w  zbiorze  spełniającym  charakter  księgi  rachunkowej  z
podziałem na konta szczegółowe poszczególnych form prowadzonej działalności.

13.

Ewidencja szczegółowa do konta 720 – „Przychody z dział. gospodarczej”” powinna
być prowadzona w zbiorze spełniającym charakter księgi rachunkowej z podziałem na
konta szczegółowe rodzajów działalności gospodarczej

Projekt „Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej 2010-2012” jest realizowany dzięki dofinansowaniu ze

rodków m.st. Warszawy.

Centrum zarządzane jest przez Stowarzyszenie BORIS

www.centrumwspolpracy.org.pl

14.

Ewidencja szczegółowa do konta 750 – „Przychody finansowe” powinna być
prowadzona w zbiorze spełniającym charakter księgi rachunkowej z podziałem na konta
szczegółowe umoŜliwiające określenie rodzaju przychodu

15.

Ewidencja szczegółowa do konta 845 – „Przychody przyszłych okresów” powinna być
prowadzona analogicznie jak dla kont zespołu 700.

16.

W  tej  części  ZPF  naleŜy  takŜe  opisać  co  będzie  podstawą  zapisów  w  księgach
rachunkowych.  Postawą  do  tego  jest  art.20  ustawy    rachunkowości.  Jednocześnie
przypominam,  Ŝe  kaŜdy  dowód  źródłowy  powinien  posiadać  opis  z  którego  będzie
wynikała  zasadność  dokonania  zakupu.  Musi  być  zatwierdzony  merytorycznie,
sprawdzony  pod  względem  formalno-rachunkowym,  o  takŜe  powinien  posiadać
wskazanie sponsora, kategorii budŜetowej.
W  przypadku  Stowarzyszeń  i  Fundacji  wskazane  jest  ustalenie  w  ZPF  podziału  kosztów
na koszty statutowe i koszty administracyjne.

17.

Ostatnią rzeczą jaka powinna znaleźć się w tej części ZPF jest sposób przeprowadzania
inwentaryzacji. Tutaj naleŜy się oprzeć na rozdz.3 ustawy o rachunkowości, gdzie w
art.26 opisane są rodzaje inwentaryzacji.

OPROGRAMOWANIE DOPUSZCZONE DO UśYTKOWANIA

Tutaj opisujemy program z którego korzystamy. Jakie on posiada funkcję . Opieramy się tutaj
na  instrukcji  obsługi  i  moŜemy  się  na  nią  powołać.  Musimy  opisać  w  jaki  sposób  dane  są
chronione  przed  uszkodzeniem  zbiorów  a  takŜe  jak  program  jest  zabezpieczony  przed
dostępem osób niepowołanych. JeŜeli prowadzimy księgowość ręcznie to takŜe opisujemy jak
prowadzimy  konta  syntetyczne  a  jak  konta  analityczne  (musimy  tutaj  spełniać  warunki
zapisane w art.71 i 72 ustawy o rachunkowości)

WYKAZ PROWADZONYCH KSIĄG RACHUNKOWYCH.

Tutaj wymieniamy rodzaje prowadzonych dzienników (art.14, 15 17, 18 ustawy o
rachunkowości) np.

dziennik operacji

rejestr obrotów kasowych – raport kasowy

rejestr obrotu pienięŜnego – rejestr bankowy

obroty i salda kont syntetycznych

obroty i salda kont analitycznych

konta aktywne w miesiącu

ewidencja analityczna WNiP

ewidencja analityczna WNiP (księgi inwentarzowe)

ewidencja analityczna WNiP i ewidencja analityczna WNiP – tabele amortyza -
cyjne

10.

ewidencja ilościowa małowartościowych środków trwałych tzw. wyposaŜenie

Projekt „Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej 2010-2012” jest realizowany dzięki dofinansowaniu ze

rodków m.st. Warszawy.

Centrum zarządzane jest przez Stowarzyszenie BORIS

www.centrumwspolpracy.org.pl

DOKUMENTY KSIĘGOWE

Dokumenty księgowe a właściwie dowody księgowe stanowią podstawę zapisów w księgach
rachunkowych. Ustawa o rachunkowości (art.20) rozróŜnia następujące dowody księgowe:

•

zewnętrzne obce – otrzymane od kontrahenta

•

zewnętrzne własne – przekazane w oryginale kontrahentowi

•

wewnętrzne – dotyczące operacji wewnątrz jednostki

•

zbiorcze – słuŜące do dokonania łącznych zapisów zbioru dowodów źródłowych,
które muszą być w dowodzie zbiorczym pojedynczo wymienione

•

korygujące poprzednie zapisy

•

zastępcze – wystawione do czasu otrzymania zewnętrznego obcego dowodu
ź

ródłowego. Taki dowód moŜna wystawić w przypadku braku moŜliwości

uzyskania zewnętrznych obcych dowodów źródłowych. Kierownik jednostki moŜe
zezwolić na udokumentowanie operacji gospodarczej za pomocą księgowych
dowodów zastępczych, sporządzonych przez osoby dokonujące tych operacji. Nie
dotyczy to operacji, których przedmiotem jest zakup opodatkowany podatkiem od
towarów i usług.

•

rozliczeniowe – ujmujące juŜ dokonane zapisy według nowych kryteriów
klasyfikacyjnych.

Natomiast w art.21 w/w ustawy podano nam informację co powinien zawierać dowód
księgowy.
Dowody księgowe wewnętrzne obce to:

•

faktury i rachunki zakupowe

•

noty obciąŜeniowe

Dowody księgowe zewnętrzne własne to:

•

faktury i rachunki ze sprzedaŜy

•

noty obciąŜeniowe

Dowody księgowe wewnętrzne to:

•

KP – kasa przyjmie (wystawiamy w trzech egzemplarzach; oryginał dostaje
wpłacający, pierwszą kopię księgowość, druga kopia pozostaje w bloczku)

•

KW – kasa wypłaci wystawiamy w dwóch egzemplarzach; oryginał dostaje
księgowość, kopia pozostaje w bloczku

•

Druk pobrania zaliczki

•

Druk rozliczenia zaliczki

•

Umowa o pracę

•

Umowa zlecenie

•

Umowa o dzieło

•

Druk delegacji krajowej

•

Druk delegacji zagranicznej

•

Lista płac

•

Lista zasiłkowa

•

OT- druk przyjęcia środka trwałego

Projekt „Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej 2010-2012” jest realizowany dzięki dofinansowaniu ze

rodków m.st. Warszawy.

Centrum zarządzane jest przez Stowarzyszenie BORIS

www.centrumwspolpracy.org.pl

•

LT - druk likwidacji środka trwałego

•

PT – nieodpłatne przejęcie środka trwałego

•

PZ – przyjęcie do magazynu

•

WZ – wydanie z magazynu

•

PI-k – protokół inwentaryzacyjny kasy

•

PI-i – protokół inwentaryzacyjny spisu z natury.

•

PK – polecenie księgowania

•

Fvat wewnętrzna

Dowody zbiorcze to:

•

raport kasowy

•

wyciąg bankowy

•

zbiorcze zestawienie rachunków

Dowody korygujące poprzednie zapisy to np. faktura lub nota korygująca.
Dokumenty rozliczeniowe to np. rozliczenie kosztów dokonane na poleceniu księgowania

KaŜdy dowód przed przekazaniem go do księgowania musi być sprawdzony po względem:

•

formalno-rachunkowym zatwierdza księgowy poprzez złoŜenie podpisu

•

merytorycznym zatwierdza osoba dokonująca zakupu

•

do wypłaty zatwierdza dyrektor

a takŜe powinien mieć zapis czy dotyczy on wydatków związanych z działalnością statutową ,
administracyjną  czy  teŜ  gospodarczą.  Bardzo  waŜne  jest  aby  na  dowodzie  księgowym
znalazło    się  źródło  finansowania  i  kategoria  budŜetowa.  Opis  ten  powinna  dokonać  osoba
odpowiedzialna  merytorycznie  za  zakup.  Wszystkie  te  dane  moŜna  umieścić  na  pieczątce
która będzie wyglądała

tytuł projektu (tytuł projektu zgodny z realizowaną umową )

ródło finansowania (np. Urząd Miasta, PFRON)

nazwa realizowanego programu (tutaj moŜemy wpisać w ramach jakiego
wewnętrznego projektu jest to u nas realizowane, ale jeŜeli nie mamy podziału na
projekty to taka pozycja moŜe w ogóle na naszej pieczątce nie wystąpić)

kategoria budŜetowa (tutaj kategoria wg budŜetu, która pokryje się z kontem
księgowym np. materiały szkoleniowe)

rodzaj wydatku (tutaj moŜna umieszczać opis merytoryczny np. materiały
szkoleniowe na szkolenie w dniu 12.01.2010 w ramach projektu xxxx)

kalkulacja (w przypadku jej potrzeby to tutaj będziemy wpisywać sposób wyliczenia
ta pozycja jest uzaleŜniona od podpisanego przez nas budŜetu)

kwota (liczbą i słownie)

zatwierdzono merytorycznie , (podpis koordynatora projektu)

zatwierdzono formalnie-rachunkowo (podpis księgowego)

10.

zatwierdzam do wypłaty (podpis członka zarządu, dyrektora)

Projekt „Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej 2010-2012” jest realizowany dzięki dofinansowaniu ze

rodków m.st. Warszawy.

Centrum zarządzane jest przez Stowarzyszenie BORIS

www.centrumwspolpracy.org.pl

III. Koszty

W księgach rachunkowych kaŜdej organizacji powinny być ujmowane koszty w podziale na :

koszty statutowe

koszty administracyjne

Podział kosztów na w/w kategorie leŜy w gestii kaŜdej organizacji. Jest to

indywidualne spojrzenie zarządu jak naleŜy podzielić koszty aby odzwierciedlały specyfikę
danej organizacji. Ogólnie moŜna powiedzieć, Ŝe koszty statutowe dotyczą naszych
ś

wiadczeń które realizujemy zgodnie ze statutem, natomiast koszty administracyjne to te

które  organizacja  ponosi  nawet  gdy  nie  realizuje  Ŝadnych  działań.  Zapis  dotyczący  podziału
na koszty statutowe i administracyjne powinien znajdować się w ZPF. W dobrze zarządzanej
organizacji    koszty  statutowe  stanowią  minimum 60%  kosztów  ogólnych.  Oznacza  to, Ŝe  na
koszty  administracyjne  przeznaczamy  tylko  40%.  Oczywiście  wszystko  zaleŜy  od
realizowanych przez nas projektów i zapisów w ZPF.

Koszty administracyjne

Do tego rodzaju kosztów moŜna zaliczyć m.in. takie koszty jak:

czynsz,

energia,

materiały biurowe ogólnego dostępu nie związane z realizowanymi projektami,

wynagrodzenie dyrektora biura

wynagrodzenie księgowego

wynagrodzenie sekretarki

wynagrodzenie sprzątaczki

ubezpieczenie lokalu

ubezpieczenie sprzętu

amortyzacja

konserwacja lokalu

konserwacja sprzętu

opłaty sądowe.

Wyodrębnienie tego rodzaju kont powinno wyglądać tak jak nakazuje nam rachunek
wyników. W tym sprawozdaniu koszty administracyjne podzielono na:

amortyzacje

zuŜycie materiałów i energii

usługi obce

wynagrodzenia

ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia na rzecz pracowników

podatki i opłaty

pozostałe koszty.

Z powyŜszego wynika, jedno, Ŝe plan kont powinniśmy być tak zaprojektować aby przy jego
pomocy w szybki i prosty sposób móc sporządzić sprawozdanie (rachunek wyników) a takŜe
by zarząd w kaŜdej chwili mógł otrzymać m.in. takie informacje jak wysokość poniesionych
kosztów administracyjnych.

Projekt „Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej 2010-2012” jest realizowany dzięki dofinansowaniu ze

rodków m.st. Warszawy.

Centrum zarządzane jest przez Stowarzyszenie BORIS

www.centrumwspolpracy.org.pl

Koszty statutowe

Koszty statutowe to koszty, które ponosi kaŜda organizacja w ramach prowadzonej

przez siebie działalności.  Są one niezbędne do realizacji zadań statutowych. Muszą być one
zgodne  ze  statutem  danej  organizacji.  Bardzo  waŜny  jest  opis  merytoryczny    dokumentu,
który powinien być wyczerpujący i wiąŜący nasz wydatek z działalnością naszej organizacji.
Koszty działalności statutowej nieodpłatnej

Organizacje  występują  o  róŜnego  rodzaju  wsparcie  (dotacje,  subwencje,  darowizny).  Koszty
pokrywane  z  tych  źródeł  finansowania  będą  stanowiły  koszty  działalności  statutowej
nieodpłatnej.  KaŜde  źródło  finansowania  powinno  mieć  wydzielone  pokrywane  z  niego
koszty .

Koszty działalności statutowej odpłatnej

JeŜeli organizacja postanowiła prowadzić działalność statutową odpłatną zgodnie z

ustawą  o  poŜytku  publicznym  i  wolontariacie,  to  musi  w  kontach  księgowych  wydzielić  do
tego odpowiednie konta kosztów.  W tym miejscu naleŜy pamiętać  o tym, Ŝe jeŜeli będziemy
prowadzili kilka form takiej działalności to konta księgowe wyodrębniamy dla kaŜdej z nich.
Adekwatnie do kont kosztów wyodrębniamy konta przychodów z tej działalności.

Ewidencja na kontach kosztowych

KaŜdy wydatek powinien być zaewidencjonowany w księgach rachunkowych. Jednak

nie kaŜdy wydatek to koszt i o tym trzeba pamiętać. Kosztem na pewno nie będą m.in. takie
wydatki jak:

wszelkiego rodzaju zaliczki

płatności dokonane na podstawie nieoryginalnych dokumentów (faktura przesłana
faksem, xero faktury, itp.).

płatności dokonane na podstawie fvat proform

koszty nie będące kosztami danego okresu sprawozdawczego (czynsz zapłacony z
góry)

Ewidencja kosztów w organizacjach moŜe odbywać się na kontach zespołu „5” lub na
kontach w zespole „4” i w zespole „5”.

Ewidencja na kontach zespołu „5”.

JeŜeli organizacja zdecyduje się na ewidencjonowanie kosztów tylko na kontach

zespołu „5” czyli funkcjonalnego to musi pamiętać o tym Ŝe:

konta kosztów statutowych w analityce (ilość poziomów analityki uzaleŜniona od
moŜliwości programu księgowego) powinny odpowiadać budŜetom projektów,
które realizujemy

konta kosztów administracyjnych powinny być tak zaprojektowane aby moŜna
było z nich łatwo sporządzić rachunek wyników.

Na koniec roku obrotowego salda z kont zespołu „5” naleŜy przenieść na konto wynik

finansowy.

Projekt „Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej 2010-2012” jest realizowany dzięki dofinansowaniu ze

rodków m.st. Warszawy.

Centrum zarządzane jest przez Stowarzyszenie BORIS

www.centrumwspolpracy.org.pl

Ewidencja na kontach zespołu „4” i „5”.

Ewidencja kosztów na tych dwóch zespołach moŜe wydawać się bardziej

skomplikowana, ale dzięki otrzymanym zapisom na tych kontach moŜna m.in:

określić przy umiejętnej analityce ile kosztuje nas utrzymanie organizacji

ile kosztują nas poszczególne wydatki w podziale na

amortyzacje

zuŜycie materiałów i energii

usługi obce

wynagrodzenia

ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia na rzecz pracowników

podatki i opłaty

pozostałe koszty.

rozliczyć kaŜdego sponsora i kaŜdy projekt

wykazać koszty statutowe i administracyjne

Na co dzień koszty księgujemy na konta zespołu 4 w korelacji z kontem

rozrachunkowym oraz na konta zespołu 5 w korelacji z kontem 490. Na koniec roku
obrotowego salda z kont zespołu „5” naleŜy przenieść na konto wynik finansowy.

Koszty w prawie bilansowym i podatkowym czyli kiedy mamy koszty uzyskania
przychodu

Koszty w prawie bilansowym są wtedy gdy mamy doczynienie ze zmniejszeniem

korzyści ekonomicznych czyli przychodów w okresie sprawozdawczym.

Koszty w prawie podatkowym zwane są kosztami uzyskania przychodu. Są to koszty

poniesione w celu osiągnięcia, zachowania lub zabezpieczenia  przychodów. Oznacza to, Ŝe w
2010r  zgodnie  z  ustawą  o  pdop  koszt  musi  być    poniesiony  w  celu  osiągnięcia,  zachowania
lub  zabezpieczenia  źródła  przychodów.  W  innym  przypadku  nie  będzie  on  stanowił  kosztu
uzyskania  przychodu.  Wszelkie  koszty  naleŜy  ująć  w  księgach  rachunkowych  zgodnie  z
zasadą  memoriału.  Reasumując  aby  dany  wydatek  mógł  być  uznany  za  koszt  uzyskania
przychodu musi spełniać razem dwa warunki :

został poniesiony w celu realizacji zadań statutowych, z których dochód podlega
zwolnieniu z podatku

wydatek nie moŜe znajdować się liście wykluczeń jaką stworzył ustawodawca
(art.16 ustawy pdop)

Od tego roku ustawa o podatku od osób prawnych doprecyzowała zasady

przypisywania  kosztów  do  określonego  roku  podatkowego.  Koszty  uzyskania  przychodu
bezpośrednio  związane  z  przychodami  danego  roku  podatkowego,  poniesione  zarazem  w
latach poprzedzających dany rok podatkowy jak i w roku podatkowym rozliczasz w tym roku
podatkowym  w  którym  osiągnięto  odpowiadające  im  przychody.  Prawo  bilansowe  mówi
natomiast  o  zasadzie  memoriału  i  współmierności  kosztów  do  przychodów.  Oznacza  to,  Ŝe
przy  sporządzaniu  wyniku  moŜemy  mieć  dwa  róŜne  wyniki  (wynik  podatkowy  i  wynik
bilansowy).

Projekt „Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej 2010-2012” jest realizowany dzięki dofinansowaniu ze

rodków m.st. Warszawy.

Centrum zarządzane jest przez Stowarzyszenie BORIS

www.centrumwspolpracy.org.pl

IV . Przychody

Zgodnie z rozporządzeniem ministra finansów w sprawie szczegółowych zasad

rachunkowości dla niektórych jednostek nie będących spółkami handlowymi, nie
prowadzących działalności gospodarczej do przychodów fundacji, stowarzyszenie zalicza się
otrzymane środki pienięŜne inne aktywa finansowe określone odrębnymi przepisami prawa i
statutem, w tym

•

otrzymane składki statutowe

•

nieodpłatnie otrzymane składniki majątku

•

kwoty naleŜne ze sprzedaŜy składników majątku

•

dotacje i subwencje

•

darowizny

W tym zapisie jest bardzo waŜne stwierdzenie o którym wiele organizacji zapomina a

mianowicie  „aktywa  finansowe  określone  statutem”.  Oznacza  to,  Ŝe  w  statutach  organizacji
powinien  znajdować  się  zapis  o  przychodach.  Będzie  on  doprecyzowaniem  paragrafu  2  ze
wspomnianego  wcześniej  rozporządzenia  ministra  finansów.    Taki  zapis  dobrze  jest
przemyśleć  aby  ująć  wszystkie  ewentualne  przychody  m.in.  takie  jak  darowizny,  przychody
pochodzące  ze  zbiórek  publicznych,  nawiązki  sądowe.  Oczywiście,  jakie  przychody  zostaną
ujęte w statucie jest uzaleŜnione od rodzaju prowadzonej przez organizacje działalności.

Dobra klasyfikacja przychodów statutowych powinna mieć swoje odzwierciedlenie w

planie  kont  jaki  księgowy  napisze  dla  swojej  organizacji.  JeŜeli  organizacja  ma  status
organizacji  poŜytku  publicznego  i  oprócz  działalności  statutowej  nieodpłatnej  prowadzi
działalność  statutową  odpłatną  wówczas  naleŜy  w  planie  kont  dla  wszystkich  tych
działalności wprowadzić odpowiednie konta na ich przychody.

Przychody działalności statutowej - dotacje.

Organizacja która prowadzi taką działalność powinna w swoim planie kont

przewidzieć konta księgowe w podziale na przychody od róŜnych sponsorów w zespole kont
7.  Do  tych  kont  powinny  być  takŜe  prowadzone  konta  zespoły  2  (naleŜności)  i  zespołu  8
(przychody przyszłych okresów). W takim wypadku gdy do księgowej trafi podpisana umowa
na dotacje wówczas  zostanie ona zaksięgowana na kontach zespołu 2 i kontach zespołu 8 a
pierwsza rata dotacji przesłana na  kontach zespołu 1 i kontach zespołu 2.

Przychody działalności statutowej – składki członkowskie.

Jednym z przychodów statutowych Stowarzyszenia są wpłacane przez jego członków

składki. Ze składek tych stowarzyszenie moŜe finansować bieŜącą działalność statutową lub
jeŜeli taka konieczność nie wystąpi poprzez wynik finansowy stworzą one zysk danego roku.

Projekt „Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej 2010-2012” jest realizowany dzięki dofinansowaniu ze

rodków m.st. Warszawy.

Centrum zarządzane jest przez Stowarzyszenie BORIS

www.centrumwspolpracy.org.pl

Przychody działalności statutowej – darowizny.

Darowizny omawia k.c. Darowizny powinny być przekazywane na podstawie umowy.

Występują w postaci: ze wskazaniem celu (darczyńca robi zapis) lub bez wskazania (my
decydujemy na jaki cel statutowy) .

KaŜda z organizacji moŜe otrzymać darowizny. Są to dla niej przychody statutowe

jeŜeli taki zapis znajdziemy w jej statucie. MoŜna otrzymać darowiznę w postaci:

•

gotówki

•

usługi lub towaru

•

rodka trwałego

Przy darowiznach pienięŜnych od tego roku konieczna jest wpłata na konto bankowe ,

gdyŜ inaczej nie stanowią podstawy do odliczenia dla darczyńcy. Poza tym darowizna
powinna mieć wskazany cel zgodny ustawą o poŜytku publicznym i wolontariacie..

Przychody działalności statutowej – wpłaty 1% podatku.

JeŜeli organizacja posiada status organizacji poŜytku publicznego wówczas moŜe ona

na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych otrzymywać 1% rocznego
podatku dochodowego. Ewidencja tego podatku powinna obywać się w na wyodrębnionych
kontach.

Przychody działalności statutowej odpłatnej.

JeŜeli Stowarzyszenie postanowiło rozpocząć działalność statutową odpłatną to musi

nanieść odpowiednie zmiany w statucie. Statut musi być zatwierdzony w KRS. Księgowa
powinna nanieść stosowne zmiany w planie kont wyodrębniając w nim konta kosztów i
przychodów tej działalności.

Przychody działalności statutowej zbiórki publiczne

Ta forma przychodów polega na odwołaniu się do ofiarności społeczeństwa o

wsparcie dla działalności statutowej. KaŜdą zbiórkę (finansowa, rzeczowa) poprzedza
uzyskanie zgody organów administracji publicznej. Kto nam wyda taką zgodę zaleŜy od
terenu na jakim będziemy ją prowadzić.

Planowane miejsce zbiórki

Urząd wydający zgodę

teren jednego miasta

Urząd miasta; starosta, burmistrz,
prezydent

teren województwa

Urząd

Wojewódzki;

marszałek

województwa

teren całego kraju

MSWiA; minister

Projekt „Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej 2010-2012” jest realizowany dzięki dofinansowaniu ze

rodków m.st. Warszawy.

Centrum zarządzane jest przez Stowarzyszenie BORIS

www.centrumwspolpracy.org.pl

Sprawozdawczość w organizacjach

Wszystkie fundacje i stowarzyszenia maja obowiązek sporządzić na koniec roku:

•

bilans

•

rachunek zysków i strat

•

informacje dodatkową

Podstawą do sporządzania bilansu w formie uproszczonej jest art. 50 ust.2 ustawy o

rachunkowości. JeŜeli organizacja sporządzająca sprawozdanie finansowe nie osiągnęła
dwóch z trzech określonych poniŜej wielkości:

•

rednioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło nie więcej niŜ 50 osób

•

suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego w walucie polskiej nie przekroczyła w
roku równowartości 2 mln.euro

•

przychody netto ze sprzedaŜy produktów i towarów oraz operacji finansowych w walucie
polskiej nie przekroczyły równowartości 4 mln. euro.

to moŜe ona sporządzić bilans w formie uproszczonej.
Forma uproszczona ustalona jest w załączniku nr 1 do ustawy o rachunkowości i oznacza Ŝe
wypełniamy tylko w bilansie pozycje oznaczone literami i cyframi rzymskimi.

Dla sprawdzenia, czy sprawozdanie finansowe, które będzie sporządzać organizacja

za rok 2010, musi podlegać badaniu, powinna brać pod uwagę dane ze sprawozdania
finansowego za rok 2009. Do przeliczenia wartości określonych w ustawie o rachunkowości a
dotyczące warunków obowiązujący do sporządzenia audytu naleŜy wziąć równowartość w
walucie polskiej na dzień 31 grudnia 2009 r. i tak. Wybór podmiotu uprawnionego do badania
sprawozdania musi się zamknąć w czwartym kwartale 2010r

Projekt „Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej 2010-2012” jest realizowany dzięki dofinansowaniu ze

rodków m.st. Warszawy.

Centrum zarządzane jest przez Stowarzyszenie BORIS

www.centrumwspolpracy.org.pl

TERMINARZ PRAC ZWIĄZANYCH Z PRZYGOTOWANIEM DO ZAMKNIĘCIA

KSIĄG HANDLOWYCH

KaŜda organizacja powinna sporządzić sobie terminarz prac, które pozwolą jej w

sposób uporządkowany  przejść przez trudny  okres jakim jest zakończenie roku. W tym celu
trzeba  na  podstawie  ustawy  o  rachunkowości  uporządkować  swoje  prace.  PoniŜej
przedstawiamy przykładowy terminarz takich prac.

TERMIN WYKONANIA

ZAKRES WYKONYWANYCH PRAC

Od 1 października do 15 stycznia

(art.26 i 18 ust.2 ustawy o

rachunkowości)

Przeprowadzenie i rozliczenie inwentaryzacji

materiałów, środków trwałych, naleŜności;

rozpoczęcie nie wcześniej niŜ 1 października

2010 a zakończenie nie później niŜ 15 stycznia

2011; przy czym rozliczenie inwentaryzacji nie

później niŜ do 26 marca 2011r

Do 85 dnia po dniu bilansowym (tj.26

marca roku następnego) (art.24 ust.5

pkt 2, art.12 ust.2 pkt1 ustawy o

rachunkowości)

Zakończenie księgowań dokumentów za miesiąc

grudzień, (sporządzenie zestawień obrotów i sald

księgi głównej, wydruk rejestru, wydruk kont

aktywnych); weryfikacja zapisów

Do 90 dnia po dniu bilansowym (tj.

31 marca)

Sporządzenia bilansu i rachunku wyników i

informacji dodatkowej oraz zeznania

podatkowego CIT-8

W ciągu 6 m.-cy od dnia bilansowego

(tj. 30 czerwca następnego roku)

Zatwierdzenie sprawozdania finansowego;

Do 15 dni od dnia zatwierdzenia

bilansu i rachunku wyników

Ostateczne zamknięcie ksiąg rachunkowych

starego roku i przeniesienia bilansu do ksiąg

nowego roku.

Na bilans, który musi sporządzić kaŜda organizacja bez względu na działania w

danym roku składają się aktywa i pasywa.
JeŜeli w organizacji w danym roku obrotowym nie było Ŝadnych działań to mimo to, naleŜy
sporządzić bilans a w informacji dodatkowej opisać tzw stan „uśpienia”.

Projekt „Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej 2010-2012” jest realizowany dzięki dofinansowaniu ze

rodków m.st. Warszawy.

Centrum zarządzane jest przez Stowarzyszenie BORIS

www.centrumwspolpracy.org.pl

Do AKTYWÓW zaliczamy

•

aktywa trwałe

•

aktywa obrotowe

•

krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Na aktywa trwałe składają się

•

wartości niematerialne i prawne(licencje, prawa autorskie, patenty znaki towarowe o
przewidywanym okresie uŜywalności dłuŜszym niŜ jeden rok)

•

rzeczowe aktywa trwałe (grunty, budowle, urządzenia techniczne, maszyny, itp., o okresie
uŜytkowania dłuŜszym niŜ jeden rok)

•

naleŜności długoterminowe (naleŜności wymagalne powyŜej 12 m.-cy od dnia
bilansowego)

•

inwestycje długoterminowe (udziały, akcje, inne papiery wartościowe udzielone poŜyczki
długoterminowe)

•

długoterminowe rozliczenia międzyokresowe – kwoty pienięŜne naleŜne organizacji od
osób fizycznych lub prawnych z tytułu rozliczeń z odbiorcami oraz z tytułu rozliczeń z
pracownikami i z tytułów publiczno-prawnych

Na aktywa obrotowe składają się:

•

zapasy rzeczowych aktywów obrotowych (materiały nabyte przez fundacje w celu zuŜycia
ich na działalność statutową; tylko wtedy gdy organizacja prowadzi gospodarkę
materiałową)

•

naleŜności krótkoterminowe (wszystkie naleŜności o terminie wymagalności do 12 m.-cy)

•

inwestycje krótkoterminowe na które składają się gotówka w baku i w kasie a takŜe
weksle obce, czeki, środki pienięŜne w drodze

•

krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe czyli koszty poniesione w danym roku ale
naleŜące do kosztów innych okresów (np. prenumerata, ubezpieczenie).

Do PASYWÓW zaliczamy:

•

fundusze własne

•

zobowiązania i rezerwy na zobowiązania

Na fundusze własne składają się

•

fundusz statutowy – jest to fundusz podstawowy tworzony na podstawie przepisów prawa
i statutu i wykorzystywany na sfinansowanie działalności statutowej

•

fundusz z realizacji wyceny- wynika ona z aktualizacji wyceny środków trwałych

•

wynik finansowy czyli róŜnica między przychodami i kosztami; jeŜeli wynik ma wartość
dodatnią oznacza to Ŝe przychody były większe niŜ koszty w przypadku ujemnego wyniku
poniesione koszty są większe niŜ osiągnięte przychody.
Wynik finansowy za rok obrotowy występujący w bilansie musi być identyczny jak wynik
finansowy z rachunku zysków i strat.

Na zobowiązania składają się:

•

zobowiązania długoterminowe z tytułu kredytów i poŜyczek dotyczy to uzyskanych
kredytów i poŜyczek o terminie spłaty powyŜej 12 m-cy

•

zobowiązania krótkoterminowe i fundusze specjalne (tj. uzyskane poŜyczki, kredyty,
zobowiązania tj. składki na ubezpieczenie społeczne, podatek, , fundusze powierzone)

Projekt „Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej 2010-2012” jest realizowany dzięki dofinansowaniu ze

rodków m.st. Warszawy.

Centrum zarządzane jest przez Stowarzyszenie BORIS

www.centrumwspolpracy.org.pl

RACHUNEK WYNIKÓW
W rachunku wyników wykazuje się oddzielnie przychody i koszty oraz zyski i straty za
poprzedni i bieŜący rok obrotowy w sposób określony w załączniku nr 2 do wspomnianego
wcześniej rozporządzenia do ustawy o rachunkowości

Przychody dzielimy na:

•

przychody z działalności statutowej nieodpłatnej

•

przychody z działalności statutowej odpłatnej

•

przychody z działalności gospodarczej

•

pozostałe przychody

•

przychody finansowe

Koszty dzielimy na:

•

koszty realizacji zadań statutowych w działalności nieodpłatnej

•

koszty realizacji zadań statutowych w działalności odpłatnej

•

koszty działalności gospodarczej

•

koszty administracyjne

•

pozostałe koszty

•

koszty finansowe

Oddzielną pozycję w rachunku wyników stanowią zyski i straty nadzwyczajne.

PoniŜej omówiono niektóre pozycje rachunku wyników.

Przychody z działalności statutowej
Są to wszystkie przychody fundacji/stowarzyszenia określone w statucie na realizację działań
statutowych
Składki  określone statutem
Ujmowane są w niej składki członkowskie w stowarzyszeniach. Nie dotyczy to fundacji
Inne przychody
Tutaj wykazujemy dotacje (jeŜeli są to przychody statutowe), subwencje, darowizny w
podziale na przychody z działalności statutowej nieodpłatnej i statutowej odpłatnej
Koszty realizacji zadań statutowych
Są tutaj wykazywane koszty działań statutowych bez kosztów administracyjnych w podziale
na koszty z działalności statutowej nieodpłatnej i statutowej odpłatnej
Wynik finansowy na działalności statutowej
Jest to róŜnica między przychodami z działalności statutowej a kosztami statutowymi.
Wartość dodatnia oznacza zysk wartość ujemna oznacza stratę.
Przychody ze sprzedaŜy (w przypadku działalności gospodarczej)
Koszty sprzedanych produktów (w przypadku działalności gospodarczej)

Projekt „Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej 2010-2012” jest realizowany dzięki dofinansowaniu ze

rodków m.st. Warszawy.

Centrum zarządzane jest przez Stowarzyszenie BORIS

www.centrumwspolpracy.org.pl

Koszty administracyjne
Są to wszystkie koszty dotyczące obsługi bieŜącej biura a nie ujęte w pozycji koszty
statutowe. NaleŜą do nich:
1.

zuŜycie materiałów i energii

usługi obce

podatki i opłaty

wynagrodzenie i pochodne od wynagrodzeń

amortyzacja

pozostałe koszty (delegacje, ubezpieczenia, reprezentacja reklama)

Pozostałe przychody (dz. operacyjna)
Zaliczamy do nich :

•

przychody ze sprzedanych i likwidowanych środków trwałych , WN i P

•

przedawnione i umorzone zobowiązania

•

otrzymane odszkodowania, kary

•

ujawnione nadwyŜki inwentaryzacyjne

•

dotacje i subwencje na cele inne niŜ statutowe

Pozostałe koszty (dz. operacyjna)
Są to:

•

zapłacone odszkodowania i kary

•

niezawinione niedobory inwentaryzacyjne

•

nieplanowane odpisy amortyzacyjne

•

koszt likwidowanych środków trwałych

•

odpisanie przedawnionych naleŜności, umorzonych i nieściągalnych

•

koszty postępowania spornego

Przychody finansowe
Na przychody finansowe składają się:

•

przychody ze sprzedaŜy aktywów finansowych

•

prowizje od udzielonych poŜyczek, kredytów

•

odsetki od lokat i środków na rachunkach bankowych

•

odsetki od obligacji

•

dodatnie róŜnice kursowe

•

dyskonto przy zakupie weksli

Koszty finansowe to:

•

odsetki od zaciągniętych poŜyczek i kredytów

•

ujemne róŜnice kursowe

•

prowizje od otrzymanych poŜyczek, kredytów

•

dyskonto przy zakupie weksli, czeków

Projekt „Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej 2010-2012” jest realizowany dzięki dofinansowaniu ze

rodków m.st. Warszawy.

Centrum zarządzane jest przez Stowarzyszenie BORIS

www.centrumwspolpracy.org.pl

INFORMACJA DODATKOWA

W informacji dodatkowej do bilansu organizacja powinna zawrzeć nie ujęte bilansie i w
rachunku wyniku informacje które dadzą pełną wiedzę o naszej organizacji a w szczególności
naleŜą do nich:
1.

opis naszej działalności statutowej z uwzględnieniem zapisów ze statutu, które wskazują
na zwolnienie naszych dochodów z podatku od osób prawnych

opis stosowanych metod wyceny aktywów i pasywów ; przyczyny ich ewentualnych
zmian w stosunku do roku poprzedniego; sposób amortyzacji

uzupełniające dane o aktywach i pasywach (co się składa na naleŜności i zobowiązania)

informacje o zrealizowanych przychodach w podziale na źródła i wskazanie przychodów
statutowych

informacje o kosztach (pienięŜne i niepienięŜne), analiza kosztów administracyjnych a
takŜe analiza kosztów statutowych w odniesieniu do przychodów

ródła zwiększania i sposoby wykorzystania funduszu statutowego

informacje o udzielonych poręczeniach i poŜyczkach związanych z działalnością
statutową.

Informacja o umorzeniu sprzętu – zwiększenia, zmniejszenia

Wyliczyć zysk/stratę na działalności statutowej, statutowej odpłatnej i na gospodarczej

10.

Informacja na temat otrzymanych darowizn od osób prawnych (kwoty darowizn, dane
darczyńców, cel na który zostały darowizny zostały wydane)

11.

informacja o zatrudnieniu w podziale na ilość osób zatrudnionych na umowę o pracę i
ilość osób zatrudnianych na podstawie umów cywilnoprawnych

Oczywiście zakres informacji dodatkowej trzeba dostosować do specyfiki działalności

organizacji.

Pamiętajmy o tym, Ŝe informacje dodatkową czytają pracownicy urzędy skarbowego, a

więc musi ona być szczegółowa i odzwierciedlać faktyczny stan księgowo-podatkowy
organizacji.

W przypadku organizacji prowadzącej działalności gospodarczą w informacji dodatkowej

trzeba podać zarówno koszty jak i przychody z tej działalności  a takŜe wyliczyć zysk na tej
działalności.  To  rozdzielenie  jest  bardzo  waŜne,  gdyŜ  nie  moŜna  pokrywać  straty  z
działalności gospodarczej zyskiem z działalności  statutowej.

Mając sporządzony bilans i rachunek wyników na jego podstawie po weryfikacji czy

wszystkie koszty są kosztami uzyskania przychodu sporządzany jest CIT-8 z załącznikami.
Zgodnie z art.27 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych CIT-8 wraz z
ewentualnymi załącznikami składamy do 31 marca 2011 roku

Projekt „Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej 2010-2012” jest realizowany dzięki dofinansowaniu ze

rodków m.st. Warszawy.

Centrum zarządzane jest przez Stowarzyszenie BORIS

www.centrumwspolpracy.org.pl

VI.

VAT – ZWOLNIENIA PODMIOTOWE

Zwolnienie podmiotowe

Zwolnienie podmiotowe dotyczy organizacji, o ile prowadzi ona sprzedaŜ.

Warunkiem  skorzystania  z  tego  zwolnienia  jest  wartość  sprzedaŜy.  Organizacja  jest
zwolniona  z  obowiązku  rejestracji  jako  podatnik  VAT  i  rozliczania  tego  podatku,  jeśli  w
poprzednim  roku  podatkowym  nie  przekroczyła  kwoty  sprzedaŜy  opodatkowanej  w
wysokości 100.000 złoty

Jest to kwota netto – nie wlicza się do niej VAT.

JeŜeli organizacja otrzymuje dotacje przedmiotową, czyli związaną bezpośrednio z

ceną  dostarczanych  towarów  i  usług,  wówczas  taka  dotacja  wchodzi  do  obrotu,  od  którego
zaleŜy  zwolnienie podmiotowe danej organizacji .
Do określenia wartości sprzedaŜy opodatkowanej nie bierzesz pod uwagę:
1.

odpłatnej dostawy towarów oraz odpłatnego świadczenia usług zwolnionych

od podatku

sprzedaŜy towarów, które na podstawie przepisów o podatku VAT zaliczasz

środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających
amortyzacji (np. komputery).

W praktyce oznacza to, Ŝe jeŜeli organizacja dokonuje jedynie sprzedaŜy zwolnionej z

podatku VAT, to bez względu na uzyskane obroty zawsze będzie podatnikiem zwolnionym z
VAT  jako  podatnik  czynny.  Tym  samym  nie  będzie  miała  obowiązku  składania  deklaracji
VAT-7.  Zwolnienie  przysługuje  Ci  takŜe,  gdy  rozpoczynasz  działalność  w  ciągu  roku
podatkowego  i  przewidujesz,  Ŝe  wartość  sprzedaŜy  opodatkowanej  nie  przekroczy  kwoty
100.000 zł  wyliczonej proporcjonalnie do okresu prowadzonej w ciągu roku działalności.

Jak wyliczy proporcje pokazuje poniŜszy przykład

10 marca 2010 r. fundacja rozpoczęła sprzedaŜ usług, polegającą na prowadzeniu doradztwa.
PoniewaŜ  swoją  działalność  rozpoczęła  w  marcu,  to  kwotę,  jaka  zadecyduje  o  rezygnacji  ze
zwolnienia podmiotowego, wyliczyła z proporcji:

100.000 365 dni
x

297 dni (od10 marca do 31grudnia)

100.000*297

x = ----------------

365

x = 81.369,86

Projekt „Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej 2010-2012” jest realizowany dzięki dofinansowaniu ze

rodków m.st. Warszawy.

Centrum zarządzane jest przez Stowarzyszenie BORIS

www.centrumwspolpracy.org.pl

Przed rozpoczęciem sprzedaŜy organizacja powinna zarejestrować się w

urzędzie skarbowym. W tym celu naleŜy wypełnić druk VAT-R. JeŜeli organizacja chce
korzystać ze zwolnienia podmiotowego, powinna zakreślić kwadrat 3 w dziale C.1 w
rubryce 28 . Wówczas stanie się podatnikiem zwolnionym z VAT.

Taka rejestracja zostaje potwierdzona przez naczelnika urzędu skarbowego na druku

VAT-5. Za wydanie potwierdzenia zarejestrowania naleŜy wnieść wpłatę na konto gminy, na
terenie której znajduje się siedziba właściwego urząd skarbowy. W 2010r opłata wynosi 170
zł.

Organizacja staje się podatnikiem podatku VAT

W sytuacji, gdy ze względu na osiągane obroty organizacja musi stać się podatnikiem

VAT, trzeba się zastanowić, co zrobić, aby tego skutki zminimalizować. A więc, co zrobić, by
w  sposób  maksymalny  rozliczać  podatek  naliczony.  Będzie  to  skutkowało  mniejszym
zobowiązaniem  podatkowym.  W  tym  celu  naleŜy  bezwzględnie  oddzielić  rachunkowo
prowadzoną  działalność  statutową  od  działalności  odpłatnej  (statutowej  odpłatnej  ,
gospodarczej).    Ma  to  na  celu  prawidłowe  rozliczenie  faktur  kosztowych,  np.  za  wynajem
lokalu, telefony, media i inne tzw. koszty ogólne. JeŜeli w ramach prowadzonej działalności
statutowej  odpłatnej,  gospodarczej  organizacja  będzie  dokonywać  tylko  czynności
opodatkowanych, będzie mogła odliczyć cały podatek naliczony wynikający z tych faktur. W
przypadku sprzedaŜy zarówno zwolnionej, jak i opodatkowanej łatwiej będzie takŜe wyliczyć
proporcję,  zgodnie  z  którą  zostanie  określona  przysługujące  kwota  podatku  naliczonego  do
odliczenia

W celu określenia wskaźnika omawianej proporcji na dany rok podatkowy

dokonywane jest na podstawie obrotu osiągniętego w roku poprzednim.

W liczniku ustalonej proporcji uwzględnia się roczny obrót z tytułu czynności w

związku z którym organizacji przysługiwało prawo do obniŜenia kwoty podatku naleŜnego.
W zakresie tym uwzględniono zatem m.in. takie czynności jak:

wartość netto czynności opodatkowanych stawkami 0%, 3%, 7%, 22%;

wartość przekazanych przez organizację prezentów o małej wartości i próbek, od
których zakupu podatnikowi(organizacji) przysługuje odliczenie podatku.

W mianowniku natomiast uwzględnia się całkowity obrót uzyskany z tytułu czynności

z  którymi  podatnikowi  (organizacji)  przysługiwało  prawo  do  obniŜenia  kwoty  podatku
naleŜnego  oraz  czynności  w  związku  z  którym  podatnikowi(organizacji)  nie  przysługiwało
prawo  odliczenia  podatku.  Tak  ustalony  obrót  naleŜy  pomniejszyć  m.in  o  wartość  obrotu  z
tytułu  dostawy  środków  trwałych  oraz  wartości  niematerialnych  i  prawnych,  podlegających
amortyzacji, uŜywanych przez podatnika(organizację) na jego potrzeby.

Tak wyliczony wskaźnik będziemy uŜywali do wyliczenia kwoty podatku naliczonego

jaki  moŜemy  odliczyć  od  podatku  naleŜnego  w  ciągu  całego  roku.  Po  zakończeniu  roku
naleŜy  powyŜszy  wskaźnik  wyliczyć  na  podstawie  faktycznych  danych.  Po  jego  wyliczeniu
naleŜy dokonać korekty wskaźnika za cały rok tzn albo dopłacić podatek VAT albo odliczyć
więcej.

Projekt „Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej 2010-2012” jest realizowany dzięki dofinansowaniu ze

rodków m.st. Warszawy.

Centrum zarządzane jest przez Stowarzyszenie BORIS

www.centrumwspolpracy.org.pl

Prowadzenie ewidencji sprzedaŜy

JeŜeli organizacja jest podmiotowo zwolniona z VAT, to i tak mimo musi prowadzić

ewidencję sprzedaŜy. Ten obowiązek nakłada na nas ustawodawca. Nie określił on jednak, w
jakiej  formie  musimy  ją  prowadzić.  Istotne  jest  jedynie  to,  Ŝeby  zapis  w  ewidencji  był
dokonywany  po  zakończeniu  sprzedaŜy  w  danym  dniu,  a  kwoty  sprzedaŜy  były  liczone
narastająco od początku roku. To narastające sumowanie kwot pozwoli nam określić moment
przekroczenia  kwoty  100.000  złoty,  co  jest  niezwykle  istotne  z  punktu  widzenia  rozliczeń  z
urzędem skarbowym.

10  stycznia  2010  r.  fundacja  rozpoczęła  sprzedaŜ  usług,  polegającą  na  prowadzeniu
doradztwa.  Pierwszą  usługę  wykonała  w  marcu.  Kwota,  jaka  zadecyduje  o  rezygnacji  ze
zwolnienia podmiotowego, wyliczono z  proporcji:

100.000 365 dni
x

356 dni (od10 stycznia do 31grudnia)

100.000*356

x = ----------------

365

x = 97.534,00

JeŜeli stowarzyszenie przekroczy obrót (sprzedaŜ) ponad 97.534 zł, wówczas stanie się
czynnym podatnikiem podatku VAT. Po wyliczeniu kwoty stowarzyszenie rozpoczęło
ewidencje sprzedaŜy w następujący sposób:

Data

Obrót

Obrót
narastająco

3.03

1.000,00

15.03

4.500,00

5.500,00

28.03

7.800,00

13.300,00

7.04

5.500,00

18.800,00

29.05

6,500,00

25.300,00

01.06

4.500,00

29.800,00

10.06

7.200,00

37.000,00

24.06

5.000,00

42.000,00

29.06

2.000,00

44.000,00

18.07

3.300,00

47.300,00

22.07

9.500,00

56.800,00

25.07

11.200,00

68.000,00

01.08

9.900,00

77.900,00

05.08

9.900,00

87.800,00

10.08

11.000,00

98.800,00

Projekt „Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej 2010-2012” jest realizowany dzięki dofinansowaniu ze

rodków m.st. Warszawy.

Centrum zarządzane jest przez Stowarzyszenie BORIS

www.centrumwspolpracy.org.pl

Z przedstawionej ewidencji wynika, Ŝe stowarzyszenie 10 sierpnia przekroczyło obrót
uprawniający je do zwolnienia z podatku VAT. W tym dniu powstał obowiązek podatkowy od
kwoty 1.266 zł (98.800 -97.534 = 1.266 zł).

Opodatkowaniu podlega nadwyŜka sprzedaŜy ponad wartość kwoty obrotów określonych dla
tego okresu, a obowiązek podatkowy powstaje z momentem przekroczenia tej wartości.

Oczywiście naleŜy się zarejestrować przed dokonaniem sprzedaŜy opodatkowanej.

Prawidłowy termin rejestracji jest niezwykle waŜny nie tylko dla organizacji, ale równieŜ dla
odbiorców świadczonych przez nią usług. Jeśli organizacja dokonuje sprzedaŜy i w
momencie jej dokonywania wie, iŜ powinna ją juŜ opodatkować i wystawić fakturę VAT, ale
na dzień dokonywania transakcji i wystawienia faktury nie jest jeszcze zarejestrowanym
podatnikiem VAT, to z tak wystawionej faktury kupujący nie będzie miał prawa do odliczenia
podatku wynikającego z tej faktury.

Zwolnienie przedmiotowe

Zwolnienie

przedmiotowe

dotyczy

przedmiotu

wykonywanej

usługi

lub

sprzedawanego towaru. W art.43 ust 1 ustawy o podatku od towarów i usług określono jakie
czynności, w jakich okolicznościach oraz w stosunku do jakich usług i towarów objęto
zwolnieniem od podatku. Wykaz usług zwolnionych od podatku jest wymieniony w
załączniku nr 4 do ustawy. Do usług zwolnionych ustawodawca zaliczył m.in.:

usługi w zakresie edukacji PKWiU ex 80

usługi świadczone przez obozowiska dla dzieci w zakresie, w jakim są one
wykonywane w ramach odpłatnej i nieodpłatnej działalności poŜytku publicznego
przez organizacje posiadające status organizacji poŜytku publicznego. PKWiU
55.23.11

usługi w zakresie ochrony zdrowia i opieki społecznej (z wyłączeniem usług
weterynaryjnych -PKWiU 85.2 ) PKWiU ex.85

usługi

wiadczone

przez

organizacje

członkowskie

gdzie

indziej

niesklasyfikowane (wyłącznie statutowe) PKWiU 91

Projekt „Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej 2010-2012” jest realizowany dzięki dofinansowaniu ze

rodków m.st. Warszawy.

Centrum zarządzane jest przez Stowarzyszenie BORIS

www.centrumwspolpracy.org.pl

VII. VAT – DOTACJE, DAROWIZNY

Dotacje
Zgodnie z ustawą o finansach publicznych rozróŜniamy dwa rodzaje dotacji:

•

podmiotowe

•

przedmiotowe

Dotacje podmiotowe

Dotacja podmiotowa to dotacja dzięki której podmiot jakim jest organizacja

pozarządowa jest w stanie funkcjonować. Dotacje podmiotową dostaje organizacja na
działalność statutową. Zgodnie z ustawą o podatku od towarów i usług dotacje które nie mają
wpływu na cenę sprzedawanych usług, towarów nie podlegają podatkowi VAT. Oznacza to,
Ŝ

e jeŜeli organizacja otrzymuje dotację podmiotową to jest ona zwolniona z podatku VAT.

Dotacje przedmiotowe

Dotacje przedmiotowe róŜnią się od dotacji podmiotowych tym, Ŝe dotacja

przedmiotowa to dopłata do określonych rodzajów wyrobów lub usług. . Tak więc jest to
dopłata bezpośrednio związana z ceną dostarczanych przez organizację towarów lub usług. Z
takim rodzajem dotacji organizacje mogą się spotkać gdy:

organizują letni wypoczynek dla dzieci częściowo pokrywany z dotacji częściowo
przez wpłaty uczestników

prowadzą ośrodki opiekuńcze w których pobyt pensjonariuszy jest finansowany w
części przez nich samych w części poprzez dotację

będzie organizowany koncert na który wstęp będzie biletowany.

W takim wypadku organizacja od otrzymanej dotacji powinna odprowadzić podatek

VAT gdyŜ zgodnie z ustawą o podatku od towarów i usług „obrotem są dotacje/dopłaty,
które mają bezpośredni wpływ na cenę (kwotę naleŜną) towarów dostarczonych lub
ś

wiadczonych przez podatnika(organizację), pomniejszone o kwotę naleŜnego podatku”. W

celu wyliczenia podatku naleŜnego jaki mamy odprowadzić do urzędu skarbowego moŜna
posłuŜyć się następującymi wzorami

O = KN – (SP/SP + 100 x KN)

O = KN - KP

gdzie:

– kwota naleŜna

– stawka podatku VAT

– podstawa opodatkowania

– kwota podatku

W momencie otrzymania dotacji przedmiotowej naleŜy ustalić stawkę podatku VAT,

w celu jego prawidłowego naliczenia. Stawka podatku VAT będzie zaleŜała od rodzaju
towaru usługi który będzie dotowany. W celu ustalenia jej naleŜy posłuŜyć się Polską
Klasyfikacją Wyrobów i Usług (PKWiU). W tej klasyfikacji wszystkie usługi i towary mają

Projekt „Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej 2010-2012” jest realizowany dzięki dofinansowaniu ze

rodków m.st. Warszawy.

Centrum zarządzane jest przez Stowarzyszenie BORIS

www.centrumwspolpracy.org.pl

nadane numery dzięki którym organizacja będzie mogła ustalić odpowiednią stawkę podatku
VAT. Ogólna zasada jest taka podstawową stawką podatku VAT jest stawka 22%. Od tej
stawki są odstępstwa o których jest mowa w załącznikach do ustawy o podatku od towarów i
usług. Wszystko co jest wymienione w załącznikach korzysta z preferencyjnych stawek tj
zwolniona, 0%, 3%, 7%.

Obowiązek podatkowy z tytułu dotacji powstaje w momencie uznania rachunku

bankowego organizacji. W przypadku gdy dotacja jest wypłacana w postaci zaliczek to kaŜda
zaliczka jest objęta obowiązkiem podatkowym. Oznacza to, Ŝe bez względu na jej wysokość
organizacja  ma  obowiązek  odprowadzić  od  niej  stosowną  stawkę  podatku  VAT.  Na
otrzymaną dotację, organizacja ma obowiązek wystawienia faktury wewnętrznej, którą ujmie
w  swoim  rejestrze  sprzedaŜy.  W  przypadku  zwrotu  niewykorzystanej  dotacji  przedmiotowej
organizacja  ma  prawo  obniŜyć  podstawę  opodatkowania  o  kwotę  zwróconą  na  podstawie
wystawie wystawionej wewnętrznej faktury, w której kwota zwrotu zostanie ujęta ze znakiem
”minus”.

Darowizny finansowe

W przypadku darowizn występuje spora zbieŜność z dotacjami. JeŜeli darowizna jest

przeznaczona na ogólną działalność statutową to jest ona zwolniona z podatku od towarów i
usług.  Natomiast  jeŜeli  darowizna  skutkuje  obniŜeniem  ceny  świadczonej  przez  organizacje
usługi  to podlega ona podatkowi od towarów i usług. W takim wypadku jest ona traktowana
jako  dopłata  do  świadczonej  przez  organizacje  usługi  co  powoduje,  Ŝe  zgodnie  z  ustawą  o
podatku od towarów i usług „obrotem są dotacje/dopłaty, które mają bezpośredni wpływ na
cenę

(kwotę

naleŜną)

towarów

dostarczonych

lub

wiadczonych

przez

podatnika(organizację), pomniejszone o kwotę naleŜnego podatku”. W takim przypadku
organizacja będzie musiała od otrzymanej darowizny obliczyć i odprowadzić podatek VAT.
Naliczenie podatku będzie odbywało się wg. tej samej zasady jak w przypadku dotacji. JeŜeli
darowizna nie będzie dotyczyła konkretnej rzeczy, usługi wtedy korzysta ona ze zwolnienia z
podatku VAT.

Darowizny rzeczowe

W przypadku darowizn rzeczowych obowiązek podatkowy występuje po stronie

darczyńcy.  Darowizna  w  świetle  ustawy  o  podatku  od  towarów  i  usług  jest  traktowana  tak
samo  jak  sprzedaŜ.  Podstawą  opodatkowania  darów  rzeczowych  jest  cena  nabycia  lub  koszt
ich  wytworzenia.  Oznacza  to,  Ŝe  darczyńca  od  darowanych  organizacji  towarów  będzie
musiał  odprowadzić  do  urzędu  skarbowego  naleŜny  podatek  VAT.  Dla  darczyńcy  lepszą
formą jest sprzedanie organizacji za minimalną kwotę te towary, moŜe być to lepsze wyjście
dla organizacji jak i dla darczyńcy.   Taką  formę  „darowizny”  moŜna  brać  pod  uwagę  np  w
przypadku  gdy  organizacja    która  prowadzi  jadłodajnie  dla  bezdomnych  i  moŜe  otrzymać  z
hurtowni spoŜywczej artykułu o krótkim okresie przydatności.

Projekt „Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej 2010-2012” jest realizowany dzięki dofinansowaniu ze

rodków m.st. Warszawy.

Centrum zarządzane jest przez Stowarzyszenie BORIS

www.centrumwspolpracy.org.pl

VIII. VAT – działalność statutowa odpłatna i działalność gospodarcza

Wiele organizacji aby poprawić swoją sytuację finansową decyduje się na rozpoczęcie

odpłatnej działalności statutowej. Taką moŜliwość przewiduje ustawa o poŜytku publicznym i
wolontariacie.  Wg  tej  ustawy  taka  forma  działalności  nie  jest  traktowana  jak  działalność
gospodarcza  pod  pewnym  warunkiem.  Ten  warunek  to  brak  dochodu  na  tego  typu
działalności.  Problem  powstaje  w  momencie  gdy  nasz  obrót  przekroczył  np.  w  2009r  kwotę
100.000  zł  we  skali  roku.  PoniewaŜ  ustawa  o  podatku  od  towarów  i  usług  stosuje  inną
definicję działalności gospodarczej niŜ ta na jaką powołuje się ustawa o poŜytku publicznym i
wolontariacie, wiele organów podatkowych uznaje, Ŝe tego rodzaju działalność (dz.statutowa
odpłatna) rodzi obowiązek stania się płatnikiem podatku VAT.

W przypadku rozpoczęcia działalności gospodarczej płatnikiem podatku stajemy się

po przekroczenie obrotu w wysokości 100.000 zł. Po uwagę weźmiemy tylko obrót dotyczący
działalności opodatkowanej.

Stawki podatku VAT jakie zastosujemy są uzaleŜnione od PKWiU wykonywanych

przez nas usług lub sprzedawanych towarów. Gdy nie znajdziemy PKWiU w załącznikach do
ustawy w których podane są stawki preferencyjne (niŜsze) to świadczona przez nas usługa lub
sprzedaŜ towarów podlega podstawowej stawce VAT czyli 22%.

KsiąŜki i czasopisma

Wiele organizacji wydaje ksiąŜki i czasopisma które później sprzedaje w ramach

prowadzonej  działalności  gospodarcze  lub  statutowej  odpłatnej.  Obecnie  obowiązującą
stawką w przypadku dostaw krajowych oraz importu ksiąŜek i czasopism specjalistycznych,
oznaczonych stosownymi kodami ISSN oraz ISBN jest stawka 0% (art. 146 ust. 1 pkt 3 lit. a)
i b).  Stawka  ta  w odniesieniu  do czasopism  specjalistycznych  ma  zastosowanie  przy
spełnieniu  warunków  określonych  w art.  146  ust.  4  ustawy  o VAT.  Przez  czasopisma
specjalistyczne rozumie się bowiem wydawnictwa periodyczne oznaczone symbolem ISSN,
objęte kodem PKWiU 22.13, PCN 4902 i CN 4902, o tematyce szeroko pojętych zagadnień
odnoszących

się

do działalności

kulturalnej

i twórczej,

edukacyjnej,

naukowej

i popularnonaukowej,  społecznej,  zawodowej  i metodycznej,  regionalnej  i lokalnej,  a takŜe
przeznaczone  dla  niewidomych  i niedowidzących,  publikowane  nie  częściej  niŜ  raz
w tygodniu  w  postaci  odrębnych  zeszytów  (numerów)  objętych  wspólnym  tytułem,  których
zakończenia  nie  przewiduje  się,  ukazujące  się  na  ogół  w regularnych  odstępach  czasu
w nakładzie  nie  wyŜszym  niŜ  15.000  egzemplarzy  (z  wyjątkami  dotyczącymi  np.
wydawnictw reklamowych, krzyŜówek) - art. 146 ust. 4 pkt 1-7.

Projekt „Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej 2010-2012” jest realizowany dzięki dofinansowaniu ze

rodków m.st. Warszawy.

Centrum zarządzane jest przez Stowarzyszenie BORIS

www.centrumwspolpracy.org.pl

Wzory druków bilansu i rachunku wyników

NIP

nazwa organizacji

Regon

BILANS SPORZ

DZONY NA DZIE

…………………………..

stan na

wiersz

AKTYWA

pocz

tek

roku

koniec

roku

wiersz

PASYWA

pocz

tek

roku

koniec

roku

AKTYWA TRWAŁE

FUNDUSZE WŁASNE

Warto

ci niematerialne i prawne

Fundusz statutowy

Rzeczowe aktywa trwałe

Fundusz z aktualizacji wyceny

III

Nale

ci długoterminowe

III

Wynik finansowy netto z rok obrotowy

Inwestycje długoterminowe

Nadwy

ka przychodów nad kosztami

(wielko

ść

dodatnia)

Długoterminowe rozliczenia okresowe

Nadwy

ka kosztów nad przychodami

(wielko

ść

ujemna)

AKTYWA OBROTOWE

ZOBOWI

ZANIA I REZERWY NA

ZOBOWI

ZANIA

Zapasy rzeczowych aktywów obrotowych

Zobowi

zania długoterminowe z tytułu

kredytów i po

yczek

Nale

ci krótkoterminowe

Zobowi

zania krótkoterminowe i

fundusze specjalne

Kredyty i po

yczki

Nale

ci od pozostałych jednostek

Inne zobowi

zania

III

Inwestycje krótkoterminowe

Fundusze specjalne

rodki pieni

ęŜ

III

Rezerwy na zobowi

zania

Pozostałe aktywa finansowe

Rozliczenia mi

dzyokresowe

KRÓTKOTERMINOWE ROZLICZENIA
MI

DZYOKRESOWE

Rozliczenia mi

dzyokresowe

przychodów

AKTYWA RAZEM

PASYWA RAZEM

Sporz

dzono, Warszawa, dnia.............................

Nazwisko i imi

osoby sporz

dzaj

cej

Nazwisko i imi

kierownika jednostki

Projekt „Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej 2010-2012” jest realizowany dzięki dofinansowaniu ze

rodków m.st. Warszawy.

Centrum zarządzane jest przez Stowarzyszenie BORIS

www.centrumwspolpracy.org.pl

Nazwa organizacji

NIP

Regon

RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT

sporz

dzony za okres ……………………….

/wariant porównawczy/

pozycja

wyszczególnienie

200... rok

200.... rok

Przychody działalno

ci statutowej

Składki brutto okre

lone statutem

III

Inne przychody okre

lone statutem

Koszty realizacji zada

statutowych

Wynik finansowy na działalno

statutowej (A-B)

Przychody ze sprzeda

i zrównane z nimi w tym:

Przychody netto ze sprzeda

y produkt.

Przychody netto ze sprzeda

y usług

Przychody netto ze sprzeda

III

towarów i materiałów

Koszty sprzedanych produktów, usług,

towarów i materiałów

Koszt wytworzenia sprzedanych produktów

Koszt wytworzenia spzedanychusług

III

Warto

c sprzedanych towarów i materiałow

Zysk(strata) brutto na sprzeda

y (D-E)

Koszty administracyjne

Amortyzacja

ycie materiałów i energii

III

Usługi obce

Podatki i opłaty

Wynagrodzenia

Ubezpieczenia społeczne i inne

wiadczenia

VII

Pozostałe koszty rodzajowe

Zysk (strata) na działalno

na dzialalno

ci statutowej i gospodarczej

(C+D-E-G)

Pozostałe przychody operacyjne

Projekt „Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej 2010-2012” jest realizowany dzięki dofinansowaniu ze

rodków m.st. Warszawy.

Centrum zarządzane jest przez Stowarzyszenie BORIS

www.centrumwspolpracy.org.pl

Zysk ze zbycia niefinansowych

aktywów trwałych

Dotacje

III

Inne przychody operacyjne

Pozostałe koszty operacyjne

Strata ze zbycia niefinansowych

aktywów trwałych

Aktualizacja warto

ci aktywów

niefinansowych

III

Inne koszty operacyjne

Zysk (strata) z działalno

operacyjnej (H+I-J)

Przychody finansowe

Dywidendy i udziały w zyskach

Odsetki, w tym:

- od jednostek powi

zanych

III

Zysk ze zbycia inwestycji

Aktualizacja warto

ci inwestycji

Inne

Koszty finansowe

Odsetki, w tym:

- od jednostek powi

zanych

Strata ze zbycia inwestycji

III

Aktualizacja warto

ci inwestycji

Inne

Zysk (strata) z działalno

statutowej i gospodarczej (K+L-Ł)

Wynik zdarze

nadzwyczajnych

Zyski nadzwyczajne

Straty nadzwyczajne

Zysk (strata) brutto (M+/-N)

Podatek dochodowy

Pozostałe obowi

zkowe zmniej. zysku

Zysk (strata) netto (O-P)

Sporz

dzono Warszawa, dnia .............

Nazwisko i imi

osoby sporz

dzaj

cej

Nazwisko i imi

kierownika jednostki

Podpis ..........................................

Podpis ...........................................