Czym zajmuje się mikroekonomia,

Czym zajmuje się mikroekonomia,

a czym makroekonomia?

a czym makroekonomia?

MIKROEKONOMIA – gał

ąź

ekonomii, która zajmuje

si

ę

zachowaniem takich jednostek jak rynki, firmy

i gospodarstwa domowe (co okre

ś

la cen

ę

poszczególnych dóbr i usług, wielko

ść

produkcji

danego towaru, wysoko

ść

płac pracowników firmy?).

MAKROEKONOMIA – zajmuje si

ę

działaniem

gospodarki jako cało

ś

ci (co okre

ś

la ogólny poziom

cen, poziom produkcji krajowej i dochodu
narodowego, jakie skutki wywiera polityka monetarna
pa

ń

stwa na ogólny poziom cen, dochodu, produkcji,

zatrudnienia i bezrobocia?).

EKONOMIA POZYTYWNA – w sposób bezstronny, przy

u

ż

yciu metod naukowych wyja

ś

nia prawidłowo

ś

ci

dotycz

ą

ce rzeczywisto

ś

ci i próbuje odpowiedzie

ć

na

pytania:

- jakie procesy, zjawiska i działania maj

ą

istotny wpływ

na gospodark

ę

,

jakie s

ą

przyczyny, uwarunkowania i nast

ę

pstwa

pewnych zjawisk,

do jakich skutków prowadz

ą

okre

ś

lone działania, itp.

do jakich skutków prowadz

ą

okre

ś

lone działania, itp.

EKONOMIA NORMATYWNA – zajmuje si

ę

s

ą

dami

oceniaj

ą

cymi :

jakie powinny by

ć

ceny, poziomy produkcji, dochody i

kierunki polityki gospodarczej rz

ą

du,

formułuje zalecenia oparte na subiektywnym
warto

ś

ciowaniu zjawisk i własnym przekonaniu.

Podstawowe funkcje ekonomii

Podstawowe funkcje ekonomii

POZNAWCZA – polega na dostarczaniu wiedzy:

o zjawiskach i procesach gospodarczych,

o rz

ą

dz

ą

cych nimi prawidłowo

ś

ciach

oraz o ich przyczynach i skutkach: co, jak i dla kogo
produkowa

ć

?

APLIKACYJNA – polega na tym,

ż

e ustalenia

ekonomiczne i wynikaj

ą

ce z nich wnioski dostarczaj

ą

wskazówek dla gospodarstw domowych,
przedsi

ę

biorstw, pa

ń

stw i ich rz

ą

dów, które ułatwiaj

ą

podejmowanie decyzji i odpowiednie oddziaływanie
na procesy gospodarcze.

MODELE TEORETYCZNE –

konstrukcje my

ś

lowe

maj

ą

ce

na

celu

wyja

ś

nienie

obserwowanych

zjawisk.
Teoretyczny model ekonomiczny składa si

ę

z

pewnej liczby zało

ż

e

ń

, w których:

1.

odrzuca

si

ę

pewne

zjawiska

uznane

za

przypadkowe lub nieistotne;

2.

przyjmuje si

ę

,

ż

e badane zjawiska, przedmioty i

osoby maj

ą

okre

ś

lone cechy.

osoby maj

ą

okre

ś

lone cechy.

MODEL EKONOMICZNY –

jest zbiorem zało

ż

e

ń

tworz

ą

cym

uproszczony,

schematyczny

obraz

pewnego fragmentu gospodarki, w którym mo

ż

na

bada

ć

istotne zale

ż

no

ś

ci aby zrozumie

ć

zdarzenie

ekonomiczne

.

METODY SPRAWDZANIA TEORII

•

konkretyzacja - zbliżenie teoretycznej formuły
do rzeczywistości

•

weryfikacja - przez porównanie teorii z

•

weryfikacja - przez porównanie teorii z
wynikami obserwacji empirycznych (badania
statystyczne; rys historyczny)

•

falsyfikacja - obalanie tezy przez znalezienie
przypadku, w którym hipotetyczne zależności nie
zachodzą.

PROCES GOSPODAROWANIA

– podejmowanie

decyzji ekonomicznych i dokonywanie wyborów przez
jednostki gospodarujące, które funkcjonują w świecie
ograniczoności zasobów.

POTRZEBA - czynnik sprawczy gospodarowania

DECYZJA EKONOMICZNA:
• aspekt pozytywny – wybór celu i określenie sposobu

• aspekt pozytywny – wybór celu i określenie sposobu

jego realizacji.

• aspekt negatywny – konieczność rezygnacji z innych

celów.

• KONSEKWENCJE EKONOMICZNE:
• efekt korzyści.
• efekt kosztów.

ANALIZA DECYZJI EKONOMICZNYCH

ANALIZA DECYZJI EKONOMICZNYCH

STATYCZNA

- opiera się na założeniu, że w danym

czasie pewne czynniki są stałe.

w przypadku producenta mówi się o stałych i
zmiennych czynnikach produkcji
oraz o decydowaniu ile i czego produkować.

Jest to badanie stanu równowagi i formułowanie warunków,

jakie muszą być spełnione aby ten stan osiągnąć.

jakie muszą być spełnione aby ten stan osiągnąć.

Wada - nie obejmuje problemu zmiany w czasie – proces

dostosowania może być na tyle długi, że stan równowagi
nie zostanie osiągnięty.

DYNAMICZNA - wszystkie czynniki są zmienne,

a do decyzji dochodzi pytanie jak produkować.

Polega na śledzeniu i badaniu szeregów czasowych dla

zmiennych. Próbuje odpowiedzieć na pytanie kiedy
osiągniemy stan równowagi.

Produkt

Produkt –

– jako efekt decyzji ekonomicznej

jako efekt decyzji ekonomicznej

produkt całkowity – całkowita ilość produkcji
wytworzonej, przy stałym poziomie kapitału i zmiennym
czynniku pracy,

produkt

przeciętny

–

jest

to

ilość

produkcji

przypadająca na jednego zatrudnionego,

przypadająca na jednego zatrudnionego,

produkt marginalny (krańcowy) – jest to przyrost
wielkości produkcji spowodowany przyrostem o
jednostkę czynnika zmiennego (np. pracy),

Prawo malejącego produktu marginalnego

Prawo malejącego produktu marginalnego

Produkt

marginalny

obliczamy

jako

stosunek

przyrostu całkowitego produktu do odpowiedniego

przyrostu zmiennego czynnika produkcji

Produkt marginalny (po przekroczeniu pewnego

nakładu początkowego) maleje wraz ze wzrostem

nakładu jednego czynnika produkcji (przy stałej ilości

innych czynników i niezmiennej technice produkcji).

nakładu jednego czynnika produkcji (przy stałej ilości

innych czynników i niezmiennej technice produkcji).

Zmniejszanie się produktu marginalnego wynika z tego, że

przy powiększaniu nakładu jednego czynnika produkcji,

stosunek stałych czynników do niego stale się zmniejsza.

RACJONALNOŚĆ DZIAŁANIA

– działanie rozumowe

jednostki gospodarującej, podejmującej decyzje na
podstawie posiadanej wiedzy

Zasada racjonalnego działania

– polega na wyborze

najkorzystniejszej

relacji

pomiędzy

nakładami

(kosztami) efektami (korzyściami) poprzez:

GŁÓWNE ZAŁO

Ż

ENIE TEORII EKONOMII

(kosztami) efektami (korzyściami) poprzez:

maksymalizację

efektów

–

wydajnościowy

-

jednostka przy danych nakładach stara się osiągnąć jak
najlepszy efekt.

minimalizacje nakładów – oszczędnościowy - dany
efekt (korzyść) jednostka chce osiągnąć przy jak
najmniejszych kosztach.

Proces dokonywania wyborów

Proces dokonywania wyborów

Zwiększenie produkcji powoduje trzy rodzaje korzyści skali:

1.

stałe - produkcja rośnie w tym samym stopniu co
nakłady;

2.

rosnące - produkcja rośnie w większym stopniu niż
nakłady;

3.

malejące - produkcja rośnie w mniejszym stopniu niż
nakłady.

3.

malejące - produkcja rośnie w mniejszym stopniu niż
nakłady.

Podstawowa właściwość wyborów ekonomicznych mówi
o tym, że każdy wybór przynoszący korzyści
wymaga poniesienia nakładów i rezygnacji z
innych możliwości.
Wynika ona z faktu gospodarowania w warunkach
ograniczoności zasobów.

Dokonywanie wyborów w gospodarce

Dokonywanie wyborów w gospodarce

tradycyjnej, nakazowej, rynkowej

tradycyjnej, nakazowej, rynkowej

Pytanie?

Gospodarka

tradycyjna

Gospodarka

nakazowa

Gospodarka

rynkowa

Jak są określane
cele?

przez zwyczaj,
tradycję, moralność
itp.

odgórnie (klasa
rządząca)

racjonalnie

Jak są ustalane

przez zbiorowe

odgórnie (klasa

w myśl zasady

Jak są ustalane
środki realizacji
celów?

przez zbiorowe
doświadczenie,
metodą prób i
błędów

odgórnie (klasa
rządząca)

w myśl zasady
maksymalizacji
funkcji celu

Jakie są ograniczenia
działalności osób
gospodarujących?

tradycja ogranicza
pole wyborów do
metod
sprawdzonych

wykonują decyzje
pod groźbą
przemocy i
przymusu

ich wybory
ograniczają jedynie
prawa rynku

RYNEK - definicje

RYNEK – to ogół transakcji kupna i sprzedaży towarów,
dokonujących się w sposób dobrowolny i ciągły, w
których wyniku określone zostają ceny oraz ilości
nabywanych i sprzedawanych dóbr.

RYNEK – to ogół warunków ekonomicznych, w których
dochodzi do zawierania transakcji wymiennych między

dochodzi do zawierania transakcji wymiennych między
sprzedawcami

oferującymi

towary,

a

nabywcami

reprezentującymi potrzeby, przy określonej cenie.

RYNEK – jest podstawowym mechanizmem alokacji
zasobów do poszczególnych dziedzin wytwarzania.

RYNEK

–

jest

to

również

forma

nawiązywania

kontaktów między kupującymi i sprzedającymi

RYNEK DOSKONAŁY

RYNEK DOSKONAŁY

Rynek doskonały podstawowe cechy:

rozproszenie popytu i podaży – dużo podmiotów

dysponujących jednakową siłą ekonomiczną, żaden nie

może wpływać na kształtowane się cen

brak barier wejścia na rynek – wszystkie zasoby są

brak barier wejścia na rynek – wszystkie zasoby są

mobilne

przejrzystość (transparencja) – pełna informacja o

transakcjach i cenach

jednorodność dóbr – postrzegane jako jednakowe nie

liczy się producent

UCZESTNICY TRANSAKCJI NA RYNKU

UCZESTNICY TRANSAKCJI NA RYNKU

1.

konsumenci

– dysponują czynnikami produkcji

(praca, oszczędności, ziemia), które wykorzystuje

przedsiębiorca w celu wytworzenia dóbr i usług, w

zamian otrzymują dochody (płace, odsetki, czynsz),

które wydają na bieżącą konsumpcję (podatki) lub

oszczędzają.

1.

przedsiębiorstwa

wytwarzają dobra i usługi,

które sprzedają gospodarstwom domowym i

rządowi. Za dochody uzyskane ze sprzedaży

opłacają czynniki produkcji (głównie pracę i kapitał

przeznaczony na inwestycje) oraz podatki.

KONKURENCJA

KONKURENCJA

Proces, przy pomocy którego uczestnicy rynku,

dążąc do realizacji swoich interesów, próbują

przedstawić korzystniejsze oferty, za pomocą

ceny lub za pomocą atrybutów pozacenowych

(

jakość, waga, barwa, zapach, moda)

.

Konkurencja

doskonała

–

sytuacja, gdy

Konkurencja

doskonała

–

sytuacja, gdy

decyzje uczestników rynku nie mają wpływu

na poziom ceny rynkowej

konkurencja niedoskonała

– sytuacja, gdy

decyzje uczestników rynku mają wpływ na

poziom

ceny

rynkowej,

w

przypadku

szczególnym producent sam określa cenę

produktu

system gospodarczy, w którym alokacja zasobów
czynników wytwórczych (pracy, ziemi i kapitału)
dokonuje się głównie za pośrednictwem
rynku, przy niewielkim wpływie państwa.
gospodarka, w którym zasadniczym regulatorem
procesów

gospodarczych jest

mechanizm

GOSPODARKA RYNKOWA

procesów

gospodarczych jest

mechanizm

rynkowy

gospodarka

wolnorynkowa

–

decyzje

gospodarcze

podejmowane

są

przez

uczestników rynku bez ingerencji państwa

Model gospodarki rynkowej

Model gospodarki rynkowej

Współczesne gospodarki rynkowe mają
charakter

mieszany.

Oznacza

to,

że

mechanizm

rynkowy

jest

zastępowany,

uzupełniany

i

korygowany

przez

państwo

poprzez:

gwarantowanie

przestrzegania

reguł

gry

poprzez:

gwarantowanie

przestrzegania

reguł

gry

rynkowej,
popieranie wolnej konkurencji,
dokonywanie redystrybucji dochodów,
działania na rzecz stabilizacji gospodarczej itp.

Założenia modelu gospodarki rynkowej

Założenia modelu gospodarki rynkowej

Na rynku działają tylko dwa podmioty gospodarcze
występujące w roli sprzedawców i nabywców.
Podmioty gospodarcze spotykają się na rynku dóbr i
usług oraz na rynku czynników wytwórczych.
Podmioty gospodarcze działają na rynku w
warunkach konkurencji doskonałej.
Poszczególni uczestnicy rynku nie mają wpływu na
poziom i zmianę ceny danego dobra, która jest
kształtowana przez mechanizm rynkowy.
Wszyscy uczestnicy rynku mają jednakowy dostęp
do informacji.
Każdy sprzedawca i nabywca ma swobodę wyboru
kontrahenta.

MECHANIZM RYNKOWY

MECHANIZM RYNKOWY

Taka

regulacja

decyzji

konsumentów

i

producentów, która dokonuje się poprzez rynek
niezależnie od woli jej uczestników.
Za pośrednictwem systemu cen (relatywnych)
dostarcza podmiotom gospodarczym informacje o
stopniu rzadkości dóbr.

Samoczynny mechanizm rynkowy

Samoczynny mechanizm rynkowy

Co, ile i dla kogo produkować? – decydują
dochody

konsumentów

i

ich

chęci

zakupu

określonych dóbr konsumpcyjnych na rynku, za
interesujacą ich cenę.
W jaki sposób produkować? – decyduje
konkurencja

miedzy producentami. Producenci

często obniżają koszty aby zwiększyć zyski.

ZALETY MECHANIZMU RYNKOWEGO

ZALETY MECHANIZMU RYNKOWEGO

Swoboda podejmowania decyzji
Zwiększenie efektywności działania przedsiębiorców
Zwiększenie konkurencyjności produktów
Rynek konsumenta (przewaga konsumenta)
Chłonność rynku – innowacyjność, wynalazki,
nowoczesne technologie

nowoczesne technologie
Różnorodność i obfitość produktów i usług
Wyższy poziom edukacji społeczeństwa wymuszany
rozwojem nowych technologii
Coraz większa dbałość o środowisko naturalne
(

większa efektywność, lepsze wykorzystanie istniejących

surowców, poszukiwanie nowych źródeł energii,
przetwórstwo odpadów

)

WADY MECHANIZMU RYNKOWEGO

WADY MECHANIZMU RYNKOWEGO

Sprawdza się tylko w krajach rozwiniętych
Wysokie koszty społeczne (rozwarstwienie
społeczne, cykliczne kryzysy ekonomiczne, masowe
bezrobocie, inflacja)
Niestabilność rynku (brak gwarancji wysokości
produkcji, cen, pełnego zatrudnienia,)

produkcji, cen, pełnego zatrudnienia,)
Eliminowanie jednostek słabych, niekonkurencyjnych
Niedoskonałość konkurencji i tendencja do
monopolizacji
Niedostateczna wiedza o rynku
Niepewność i ryzyko
Zmienności warunków.

Popyt
Podaż
Cena

Istotą

gospodarki

rynkowej

jest

prywatna

własność środków produkcji i dobrowolna ich

Elementy gospodarki rynkowej

własność środków produkcji i dobrowolna ich
wymiana.

Mechanizm

rynkowy

za

pośrednictwem

systemu cen (relatywnych) dostarcza podmiotom
gospodarczym informacje o stopniu rzadkości
dóbr.

CENA JAKO ELEMENT GOSPODARKI RYNKOWEJ

CENA JAKO ELEMENT GOSPODARKI RYNKOWEJ

CENA:

to wartość towaru wyrażona w pieniądzu
wyrażony w pieniądzu nakład pracy i innych środków,
konieczny

do

wytworzenia

danego

dobra

lub

wykonania usługi

Niezależnie od nakładów popyt i podaż ustalają
rzeczywistą cenę danego towaru.

rzeczywistą cenę danego towaru.

Cena relatywna – cena, która mówi ile producent
lub konsument musi poświecić dobra aby przy swoim
ograniczeniu dochodów mógł nabyć interesujący do
towar. Im wyższa cena tym rzadsze dobro.

Ceny minimalne i maksymalne – nieregulowane
przez mechanizmy rynkowe,

narzucone przez

państwo.

POPYT

POPYT

jest to zależność odwrotnie proporcjonalna między
ceną dobra a ilością, którą konsumenci są skłonni i
są w stanie nabyć w danym czasie przy założeniu, że
wszystkie inne elementy charakteryzujące sytuacje
rynkową pozostają bez zmiany.

Wielkość popytu – ilość dobra, które konsumenci

Wielkość popytu – ilość dobra, które konsumenci

zechcą zakupić w określonym czasie (np. w ciągu
tygodnia, miesiąca, roku) po danej cenie.

Prawo popytu – wraz ze wzrostem ceny danego

dobra, zmaleje zapotrzebowanie na dobro, a wraz
ze spadkiem ceny zapotrzebowanie wzrośnie,
przy założeniu ceteris paribus.

KRZYWA POPYTU

KRZYWA POPYTU

KRZYWA POPYTU

Krzywa

popytu

ilustruje

prawo

popytu

mówiące o tym, że w miarę wzrostu ceny ilość
nabywana

danego

dobra

zmniejsza

się

i

odwrotnie

.

Elastyczność popytu określa, w jakim stopniu
zmiana

ceny

wpływa

na

poziom

popytu.

zmiana

ceny

wpływa

na

poziom

popytu.

Elastyczność oblicza się, dzieląc procentowe
zmiany popytu przez procentowe zmiany ceny.

c

c

D

D

E

D

∆

∆

=

:

Zasada samoregulacji ceny rynkowej – naturalna
skłonno

ść

rynku do takiego kształtowania si

ę

cen,

aby opłacalno

ść

produkcji wszystkich dóbr i usług

oferowanych na rynku była sobie równa

Czynniki działaj

ą

ce w kierunku zmiany ceny

rynkowej: nieurodzaj, moda, wzrost lub spadek
dochodów odbiorców, zmiany na rynku dóbr
substytucyjnych i komplementarnych

Determinanty popytu:

Determinanty popytu:

cena dobra
poziom zamożności - gdy wzrasta dochód,
wzrasta popyt na dane dobro
ceny

innych

dóbr

(substytuty

i

dobra

komplementarne)
przewidywania co do kształtowania się cen w
przyszłości (podwyżka)

przyszłości (podwyżka)
preferencje konsumentów (gusty, upodobania,
przyzwyczajenie, moda)
czynniki

demograficzne

(struktura

ludności,

wykształcenie, wyznanie, itd.)
warunki geograficzne, klimatyczne
sytuacja społeczna, gospodarcza, polityczna.

Popyt efektywny i potencjalny

Popyt efektywny i potencjalny

Popyt efektywny

- zgłaszany i możliwy do

zrealizowania.

Popyt potencjalny

- zgłaszany, ale nie możliwy w

danej chwili do zrealizowania.

Chęć nabycia

danego dobra nie mająca poparcia w dochodach.

Malejąca

użyteczność

krańcowa

oznacza

Malejąca

użyteczność

krańcowa

oznacza

sytuację, gdy spożycie następnej jednostki danego
dobra przynosi mniejsze zadowolenie niż spożycie
poprzedniej jednostki tego samego dobra.

Zmniejszająca się użyteczność krańcowa tłumaczy,
dlaczego są potrzebne niższe ceny, aby zwiększyć
poziom popytu

.

POPYT ODWROTNY

POPYT ODWROTNY

Efekt Veblena (efekt prestiżowy) polega na

tym,

że

niektóre

gospodarstwa

domowe

nabywają tym większe ilości danego dobra, im

jest ono droższe. Korzyść konsumpcyjna polega

wówczas

na

demonstrowaniu

swoich

możliwości konsumpcyjnych (dobra luksusowe).

Efekt snobizmu polega na tym, że niektóre

Efekt snobizmu polega na tym, że niektóre

gospodarstwa domowe mniej cenią te dobra,

które konsumują inni, a zatem nabywają ich

mniej lub w ogóle ich nie kupują.

Efekt owczego pędu polega na tym, że pewne

gospodarstwa domowe tym wyżej cenią pewne

dobra i tym więcej ich nabywają, im bardziej je

cenią i więcej ich nabywają inne gospodarstwa

domowe (np. moda).

POPYT ODWROTNY

POPYT ODWROTNY

•

Paradoks

spekulacyjny

-

wynika

z

przekonania, że cena w przyszłości nadal będzie

rosła, kupuję, bo cena już rośnie, a jak maleje to

nie kupuję, bo dalej będzie maleć

•

Paradoks Giffena (dobro Giffena)

- wzrost

cen powoduje popyt na dobra Giffena (dobra

cen powoduje popyt na dobra Giffena (dobra

podrzędne, których udział w wydatkach jest

wysoki). Konsument nie może sobie pozwolić

na zakup innych dóbr, nie zastępuje tych dóbr

innymi, gdyż mimo wzrostu cen, pozostają one

relatywnie tańsze.

POPYT ODWROTNY

POPYT ODWROTNY

Prawo Engla

- zmiana dochodu powoduje nie

tylko zmianę poziomu ale i struktury wydatków,

w miarę wzrostu dochodu maleje udział

wydatków na żywność

PODAŻ

PODAŻ

jest to zależność wprost proporcjonalna między

ceną dobra a ilością, którą producenci są skłonni i
mogą wytworzyć w danym czasie przy założeniu, że
wszystkie inne elementy charakteryzujące sytuacje
rynkową pozostają bez zmiany.

Wielkość podaży -

to ilość danego towaru, którą

Wielkość podaży -

to ilość danego towaru, którą

sprzedający zaoferują do sprzedaży w danym
momencie i miejscu w zależności od poziomu cen i
czynników pozacenowych.

Prawo podaży - im wyższa jest cena, tym większą
stanowi zachętę do produkcji i sprzedaży danego
dobra, przy ceteris paribus.

KRZYWA PODAŻY

KRZYWA PODAŻY

Krzywa podaży

ilustruje prawo podaży, mówiące o tym, że

wraz ze wzrostem ceny danego dobra rośnie ilość
oferowana tego dobra i odwrotnie (ceteris paribus).

ELASTYCZNOŚĆ PODAŻY

ELASTYCZNOŚĆ PODAŻY

Elastyczność podaży

określa, w jakim stopniu

zmiana ceny wpływa na poziom podaży.
Elastyczność

podaży

oblicza

się,

dzieląc

procentowe zmiany podaży przez procentowe
zmiany ceny.

c

S

∆

∆

Zmiana ceny danego dobra powoduje przesunięcie
wzdłuż jego krzywej podaży, a zmiany czynników
niecenowych powodują przesunięcie całej krzywej
podaży.

c

c

S

S

E

s

∆

∆

=

:

Przesunięcia krzywej podaży

Przesunięcia krzywej podaży

Determinanty podaży

Determinanty podaży

cena towaru
ceny czynników produkcji (płaca, energia, czynsz,
ceny

urządzeń

i

surowców, procenty

od

zaciągniętych kredytów)
ceny dóbr substytucyjnych i komplementarnych
liczba producentów na danym rynku

liczba producentów na danym rynku
technologia, postęp techniczny
oczekiwania dotyczące zmian cen
cele przedsiębiorstwa, wielkość rezerw
elastyczność podaży
interwencyjna

polityka

państwa,

dotacje,

subwencje, warunki prawne

Przyczyny zmian w podaży

Przyczyny zmian w podaży

Zmiany w kosztach produkcji

. Jeśli koszty

produkcji danego wyrobu ulegną obniżeniu,

sprzedający będą w stanie zaoferować większą

jego ilość na sprzedaż.

Zmiany cen innych dóbr

, szczególnie gdy

łatwo jest zmienić profil produkcji. Większość

Zmiany cen innych dóbr

, szczególnie gdy

łatwo jest zmienić profil produkcji. Większość

producentów często wytwarza więcej niż jeden

produkt (wzrost produkcji pewnych wyrobów i

jednoczesny spadek innych)

Oczekiwania

. Jeśli producenci spodziewają się

podwyżek cen, mogą zdecydować się na

zwiększenie produkcji w chwili obecnej, aby

czerpać zyski w przyszłości i na odwrót

RÓWNOWAGA RYNKOWA

Rynek – nadwyżka popytu, nadwyżka podaży

C

D

C

2

Cena

C

Podaż

S

nadwyżka podaży

S – podaż; D – popyt; E – punkt równowagi; C

E

– cena równowagi; Q

E

– ilość

dobra wytwarzana w punkcie równowagi; AB – nadwyżka popytu; CD –
nadwyżka podaży

A

B

C

1

Q

A

Q

C

Q

BD

Ilość

Q

Popyt

D

E

Q

E

C

E

nadwyżka popytu

RÓWNOWAGA RYNKOWA

RÓWNOWAGA RYNKOWA

Równowagę rynkową

na rynku danego

dobra interpretuje się jako punkt przecięcia
krzywych popytu i podaży tego dobra -
wyznaczający jedyną możliwą cenę - przy której
ilość nabyta będzie równa ilości oferowanej na
sprzedaż.

sprzedaż.

Cena równowagi rynkowej

to cena, która

równoważy popyt z podażą.
Cena równowagi rynkowej jest jedyną ceną,
która

może

się

utrzymywać

przez

nieograniczony

czas,

o

ile

nie

nastąpią

przesunięcia krzywych popytu lub podaży.

Podstawowe funkcje ceny równowagi

Podstawowe funkcje ceny równowagi

dokonuje

alokacji

zasobów

(selekcja

konsumentów akceptujących lub nie)

dokonuje selekcji wśród sprzedawców (mogą lub
nie wyprodukować dobro)

dopuszcza do transakcji (tylko ci nabywcy, którzy
zapłacą określoną cenę i ci sprzedawcy, którzy
mogą wyprodukować za określoną cenę)

nie powoduje nadwyżek i niedoborów dobra na
rynku.

Regulowanie rynku

Regulowanie rynku

Ceny minimalne

ustala się, aby zapewnić producentom odpowiednio
wysokie

dochody

umożliwiające

późniejsze

inwestycje itp. Najczęściej powoduje to nadwyżki
danego dobra na rynku.

Ceny maksymalne

ustala się, aby uczynić dane dobro bardziej
przystępnym dla nabywców. Najczęściej powoduje
to niedobór podaży i pogorszenie jakości dobra.

Regulowanie rynku

Regulowanie rynku --

ceny administracyjne

ceny administracyjne

Wpływ opodatkowania i dotowania

Wpływ opodatkowania i dotowania

sprzedaży na równowagę rynkową

sprzedaży na równowagę rynkową

Podatek od sprzedaży podwyższa cenę
rynkową

, obniża oferowaną i nabywaną ilość

dobra i w zależności od elastyczności popytu
zwiększa lub zmniejsza zyski producentów. W
długim okresie podatek powoduje straty

długim okresie podatek powoduje straty
wynikające ze zmniejszonej produkcji, co
powoduje zmniejszenie poziomu inwestycji.

Dotacja obniża cenę rynkową

, przez co

zwiększa się ilość dobra oferowana i nabywana
na rynku.

POPYT

POPYT

PODAŻ

PODAŻ

RÓWNOWAGA

RÓWNOWAGA

RYNKOWA

RYNKOWA

Rozwa

ż

aj

ą

c model jednego dobra, w modelu wystarczy

uwzgl

ę

dni

ć

trzy zmienne:

wielko

ść

popytu na dane dobro (Qd – Quantity Demand)

wielko

ść

poda

ż

y dobra (Qs – Quantity Supply)

cen

ę

dobra (P)

Aby model znajdował si

ę

w stanie równowagi, musi by

ć

spełniony warunek równowagi rynkowej, popyt musi by

ć

równy poda

ż

y: Qd = Qs, gdzie,

Qd = a - bP

(a, b > 0) wzór ogólny na funkcj

ę

popytu

Qs = -c + dP

(c, d > 0) wzór ogólny na funkcj

ę

poda

ż

y

Dla funkcji popytu i poda

ż

y parametry a i -c wskazuj

ą

na

punkty przeci

ę

cia tych funkcji z osi

ą

pionow

ą

, natomiast

parametry -b i d s

ą

równe tangensowi k

ą

tów nachylenia tych

funkcji.

Warto

ś

ci Qd, Qs i P które spełniaj

ą

ce jednocze

ś

nie trzy

równania nazywane s

ą

warto

ś

ciami równowagi.

Rozwi

ą

zaniem modelu liniowego, przy uwzgl

ę

dnieniu w/w

zało

ż

e

ń

, jest uporz

ą

dkowana para (P, Q).

W celu wyznaczenia maksymalnego popytu na dane
dobro na rynku przyjmujemy cen

ę

produktu równ

ą

zero

P = 0 i z funkcji popytu Qd = a – bP wyznaczamy wielko

ść

popytu maksymalnego Qd

max

na tym rynku.

Wyznaczanie ceny, powy

ż

ej której producenci oferuj

ą

produkt na rynku

D

ążą

c do maksymalizacji zysku producenci b

ę

d

ą

oferowa

ć

dobra na rynku, kiedy uzyskana przez nich cena sprzeda

ż

y

pokryje ich koszty produkcji i zapewni zysk ze sprzeda

ż

y.

W celu wyznaczenia ceny P

min

powy

ż

ej której producenci

rozpoczn

ą

oferowa

ć

produkty na rynku nale

ż

y dla funkcji

poda

ż

y Qs = -c + dP przyj

ąć

wielko

ść

poda

ż

y równ

ą

zero

Qs = 0.

Aby model rynku jednego dobra, w którym funkcje popytu
i/lub poda

ż

y nie s

ą

funkcjami liniowymi, znajdował si

ę

w

równowadze, musi by

ć

spełniony taki sam warunek

równowagi rynkowej jak w przypadku modelu liniowego.
Wielko

ść

popytu musi by

ć

równa wielko

ś

ci poda

ż

y

(Qd = Qs lub Qd - Qs = 0).

W modelu nieliniowym rynku jednego dobra równie

ż

nale

ż

y

uwzgl

ę

dni

ć

trzy zmienne:

- wielko

ść

popytu na dane dobro (Qd), wielko

ść

poda

ż

y

dobra (Qs) i cen

ę

dobra (p)

Wyznaczenie ceny równowagi rynkowej i wielko

ś

ci

popytu/poda

ż

y dla tej ceny równie

ż

polega na rozwi

ą

zaniu

układu dwóch równa

ń

z dwoma niewiadomymi.

Prawo Walarsa

Zało

ż

enie: zmiany cen spowodowane s

ą

ró

ż

nicami pomi

ę

dzy

ilo

ś

ci

ą

nabywan

ą

i oferowan

ą

na rynku.

Je

ż

eli Qd - Qs < 0 (nadwy

ż

ka),

je

ż

eli Qd - Qs > 0 (niedobór).

Punkt równowagi: Pd = Ps.

Prawo Marshalla

Prawo Marshalla

Zało

ż

enie: ilo

ść

oferowana na rynku zale

ż

y od rynkowej ceny

danego dobra.

Je

ż

eli Pd - Ps > 0 to Qs ro

ś

nie (producenci zach

ę

ceni

zyskiem b

ę

d

ą

produkowa

ć

wi

ę

cej),

Je

ż

eli Pd - Ps < 0 to Qs maleje (strata zmusi sprzedawców

do zmniejszenia oferty).

Punkt równowagi: QD = QS.

Cz

ęś

ciowa równowaga rynkowa - model liniowy rynku

dwóch dóbr

Warunek równowagi rynkowej (Qd = Qs) maj

ą

cy

zastosowanie przy modelu jednego dobra, musi zosta

ć

zmodyfikowany je

ś

li model b

ę

dzie obejmował szereg

wzajemnie powi

ą

zanych dóbr. Dla rynku n dóbr, na ka

ż

dym z

nich musi by

ć

zachowana równowaga, co mo

ż

na zapisa

ć

:

nich musi by

ć

zachowana równowaga, co mo

ż

na zapisa

ć

:

Qdi = Qsi dla i = 1, 2, ...., n

Rozwi

ą

zanie modelu, je

ś

li istnieje b

ę

dzie składało si

ę

z n par

cen Pi i odpowiadaj

ą

cym im ilo

ś

ciom Qi, dla których

wszystkie n równa

ń

Qdi = Qsi b

ę

d

ą

spełnione.

Ilustracj

ą

tego zagadnienia mo

ż

e by

ć

model, w którym s

ą

uwzgl

ę

dnione dwa powi

ą

zane ze sob

ą

dobra.

Dodatkowo zakładamy,

ż

e funkcje popytu i poda

ż

y s

ą

funkcjami liniowymi.

Zapis takiego modelu w uj

ę

ciu symbolicznym mo

ż

e wówczas

mie

ć

nast

ę

puj

ą

c

ą

posta

ć

:

Rozwi

ą

zaniem takiego modelu b

ę

d

ą

dwie ceny P1, P2 i

wielko

ś

ci równowagi rynkowej Q1, Q2, odr

ę

bne dla rynku

pierwszego dobra oraz drugiego.

Model ogólnej równowagi rynkowej

W rzeczywisto

ś

ci gospodarczej sytuacja wygl

ą

da w ten sposób,

ż

e dla danego dobra wyst

ę

puje zwykle wiele dóbr wzajemnie

powi

ą

zanych: substytucyjnych i komplementarnych.

Chc

ą

c wyznaczy

ć

ogóln

ą

równowag

ę

rynkow

ą

nale

ż

y

w modelu uwzgl

ę

dni

ć

wszystkie dobra jakie s

ą

produkowane i

sprzedawane na rynku. Rezultatem b

ę

dzie Walrasowski rodzaj

modelu równowagi ogólnej, w którym popyt/poda

ż

na dane

dobro jest funkcj

ą

cen wszystkich dóbr. W ogólnym

przypadku dla rynku n - dóbr funkcje popytu i poda

ż

y mo

ż

na

zapisa

ć

w nast

ę

puj

ą

cy sposób:

Wówczas warunek ogólnej równowagi rynkowej ma posta

ć

:

Aby wyst

ę

pował stan równowagi na rynku n - dóbr, na rynku

ka

ż

dego z tych dóbr wielko

ść

popytu musi by

ć

wielko

ś

ci

poda

ż

y.

Wyznaczanie funkcji popytu i poda

ż

y

W przypadku gdy nie mamy w tre

ś

ci zadania podanych

funkcji popytu lub/i poda

ż

y mo

ż

emy te funkcje

wyznaczy

ć

na podstawie podanych w zadaniu danych.

Maj

ą

c dane dwa punkty opisuj

ą

ce popyt:

Maj

ą

c dane dwa punkty opisuj

ą

ce popyt:

P1 = 2 ---

Qd1 = 10

P2 = 4 ---

Qd2 = 8

Mo

ż

emy wyznaczy

ć

funkcj

ę

popytu Qd obrazuj

ą

c

ą

powy

ż

sze zale

ż

no

ś

ci.

I sposób

Wykorzystujemy wzór na równanie prostej przez dwa punkty:

Przekształcamy to równanie za y przyjmuj

ą

c wielko

ść

popytu Qd

a za x cen

ę

P:

Po podstawieniu po powy

ż

szego równania naszych danych

otrzymujemy:

)

(

1

1

2

1

2

1

x

x

x

x

y

y

y

y

−

−

−

=

−

)

(

1

1

2

1

2

1

P

P

P

P

Qd

Qd

Qd

Qd

−

−

−

=

−

otrzymujemy:

- szukana przez nas funkcja popytu

)

2

(

2

4

10

8

10

−

−

−

=

−

P

Qd

)

2

(

2

2

10

−

−

=

−

P

Qd

2

10

+

−

=

−

P

Qd

12

+

−

=

P

Qd

II sposób

Wykorzystujemy wzór ogólny na funkcj

ę

:

Tworzymy układ równa

ń

podstawiaj

ą

c poszczególne punkty:

b

aP

Qd

+

=







+

=

+

=

b

a

b

a

4

*

8

2

*

10

Rozwi

ą

zaniem tego układu równa

ń

s

ą

warto

ś

ci:

a = -1 oraz b = 12.

Mo

ż

emy ju

ż

zatem wyznaczy

ć

szukan

ą

funkcj

ę

popytu, która

przyjmie nast

ę

puj

ą

c

ą

posta

ć

:





+

=

b

a 4

*

8

12

+

−

=

P

Qd

ELASTYCZNOŚĆ

ELASTYCZNOŚĆ

POPYTU

POPYTU

ELASTYCZNOŚĆ

ELASTYCZNOŚĆ

ELASTYCZNOŚĆ

ELASTYCZNOŚĆ

PODAŻY

PODAŻY

ELASTYCZNOŚĆ POPYTU/PODAŻY

ELASTYCZNOŚĆ POPYTU/PODAŻY

ELASTYCZNO

ŚĆ

- mierzy si

ę

w celu badania wpływu

zmiany ró

ż

nych czynników na funkcj

ę

ELASTYCZNO

ŚĆ

- mierzy reakcj

ę

zmiennej zale

ż

nej

y na zmian

ę

jednej ze zmiennych niezale

ż

nych.

Zmiana ceny danego dobra powoduje

przesuni

ę

cie

wzdłu

ż

krzywej

popytu/poda

ż

y

Zmiany czynników pozacenowych powoduj

ą

przesuni

ę

cie całej krzywej

popytu/poda

ż

y.

Dla krzywej popytu za czynniki zewn

ę

trzne uznaje si

ę

:

dochody konsumentów,

ceny dóbr pokrewnych (substytucyjnych,
komplementarnych),

gusty i przyzwyczajenia,

oczekiwane zmiany sytuacji rynkowej.

Dla krzywej poda

ż

y za czynniki zewn

ę

trzne uznaje si

ę

:

technologi

ę

(innowacje),

ceny czynników produkcji,

zakres regulacji rynku przez pa

ń

stwo (np. zmiana

wysoko

ś

ci subwencji rz

ą

dowych, zmiana wysoko

ś

ci

podatków),

oczekiwania.

MIARY ELASTYCZNOŚCI POPYTU

MIARY ELASTYCZNOŚCI POPYTU

•

elastyczno

ść

cenowa

mówi o wpływie zmian ceny na ilo

ść

nabywan

ą

danego

dobra i przyjmuje warto

ś

ci w przedziale [-

∞

, 0]

•

elastyczno

ść

dochodowa

mówi o wpływie zmiany dochodu nabywcy na ilo

ść

mówi o wpływie zmiany dochodu nabywcy na ilo

ść

nabywan

ą

danego dobra i przyjmuje warto

ś

ci w

przedziale [-

∞

,

∞

]

•

elastyczno

ść

mieszana

mówi o wpływie zmiany ceny dóbr zale

ż

nych na ilo

ść

nabywan

ą

danego dobra i przyjmuje warto

ś

ci w

przedziale [-

∞

,

∞

]

ELASTYCZNOŚĆ POPYTU

ELASTYCZNOŚĆ POPYTU

Elastyczność cenowa popytu

określa, w jakim

stopniu zmiana ceny wpływa na wielkość popytu.
Elastyczność

popytu

oblicza

się,

dzieląc

% zmiany popytu przez % zmiany ceny.
E

P

– współczynnik elastyczności cenowej popytu

P

D

∆

∆

Elastyczność łukowa popytu - określa, w jakim
stopniu zmiana ceny wpływa na wielkość popytu

P

P

D

D

E

P

∆

∆

=

:

PUNKTOWA ELASTYCZNO

ŚĆ

POPYTU

d

x

x

d

x

x

d

d

d

pd

Q

P

P

Q

P

P

Q

Q

P

Q

E

*

100

*

100

*

%

%

∆

∆

=

∆

∆

=

∆

∆

=

P

P

P

P

Q

Q

Q

E

pd

∆

÷

∆

=

−

÷

−

=

Q

Q

P

1

2

1

2

1

1

÷

ŁUKOWA ELASTYCZNO

ŚĆ

POPYTU

2

popytu)

wielkosci

(suma

popytu

wielkosci

zmiana

E

pd

÷

=

2

cen)

(suma

ceny

÷

zmiana

÷

)

(

2

1

1

2

(

2

1

1

2

2

1

)

2

1

P

P

P

P

Q

Q

Q

Q

E

pd

+

−

÷

+

−

=

ELASTYCZNOŚĆ CENOWA POPYTU

Cena

P

Podaż

S’

Podaż

S

P

Ilość

Q

Popyt

D

Q

1

P

1

Popyt elastyczny

względem ceny

P

2

Q

2

Cena

P

Podaż

S’

P

1

Podaż

S

ELASTYCZNOŚĆ CENOWA POPYTU

Ilość

Q

Popyt

D

Q

1

Popyt nieelastyczny

względem ceny

P

2

Q

2

ELASTYCZNOŚĆ CENOWA POPYTU

E

P

=

∆

D

D

∆

P

P

E

P

< 0

Przykłady:

E

P

= -0,4 czyli 0 < | E

P

| < 1 żywność

E

P

= -1,6 czyli

| E

P

| > 1 rozrywka

E

P

= 0,3 czyli

E

P

> 0 chleb

E

P

= -0,4 oznacza, że wzrost ceny o 1% powoduje spadek popytu o 0,4%

Cenowa elastyczność popytu określa o ile zmieni się
popyt na dane dobro, gdy jego cena zmieni się o
1procent

ELASTYCZNOŚĆ CENOWA POPYTU

Krzywe popytu s

ą

nachylone w dół – wielko

ść

zapotrzebowania zmienia si

ę

w przeciwnym

kierunku ni

ż

cena.

Dziel

ą

c wielko

ść

ujemn

ą

przez dodatni

ą

i na

Dziel

ą

c wielko

ść

ujemn

ą

przez dodatni

ą

i na

odwrót otrzymamy zawsze warto

ść

ujemn

ą

.

Je

ż

eli pominiemy ujemny znak elastyczno

ś

ci

cenowej popytu a skupimy si

ę

na jej warto

ś

ci

liczbowej mo

ż

emy wskaza

ć

czy popyt jest

elastyczny czy nie

ELASTYCZNOŚĆ CENOWA POPYTU

E

P

> 1

popyt elastyczny

wzgl

ę

dna zmiana popytu jest wi

ę

ksza ni

ż

wzgl

ę

dna zmiana ceny (dobra wy

ż

szego rz

ę

du)

E

P

<

1

popyt nieelastyczny

wzgl

ę

dna zmiana popytu jest mniejsza ni

ż

wzgl

ę

dna zmiana popytu jest mniejsza ni

ż

wzgl

ę

dna zmiana ceny (dobra podstawowe)

E

P

= 1

popyt proporcjonalny
(elastyczno

ść

jednostkowa)

wzgl

ę

dna zmiana popytu jest taka sama jak

wzgl

ę

dna zmiana ceny

WSPÓŁCZYNNIK ELASTYCZNOŚCI

CENOWEJ POPYTU E

E

P

P

E

P

= 1

popyt proporcjonalny % ∆D = % ∆P

E

P

> 1

popyt elastyczny % ∆D > % ∆P

0<E

P

<1

popyt nieelastyczny % ∆D < % ∆P

E

P

=0

popyt całkowicie nieelastyczny (sztywny)

E

P

→

→

→

→

∞

popyt doskonale elastyczny

Determinanty cenowej elastyczności popytu

Determinanty cenowej elastyczności popytu

Poziom ceny: przy niskiej cenie określona
zmiana ceny, np. podwyżka ceny o 5%, powoduje
na ogół słabszą reakcję nabywców niż analogiczna
podwyżka przy wysokiej już cenie.
Wysokość dochodu: ludzie ubożsi na ogół silniej
reagują na zmiany ceny, zwłaszcza dóbr droższych.

reagują na zmiany ceny, zwłaszcza dóbr droższych.
Dostępność substytutów: dostępność bliskich
substytutów zwiększa wrażliwość nabywców na
podwyżkę ceny danego dobra.
Gusty nabywców: przywiązanie do konsumpcji
określonych dóbr zmniejsza reakcję na podwyżkę
ceny.

Determinanty cenowej elastyczności popytu

Determinanty cenowej elastyczności popytu

Rodzaj dobra: popyt na dobra podstawowe jest
mniej elastyczny na zmiany cen aniżeli popyt na
dobro luksusowe.
Szerokość kategorii dobra: popyt na owoce
jest mniej elastyczny niż popyt na konkretny
gatunek owoców, gdyż w obrębie szerszej grupy

gatunek owoców, gdyż w obrębie szerszej grupy
towarowej istnieją większe możliwości wyboru
(substytucji).
Długość okresu: w dłuższym okresie reakcja
popytu na zaistniałą zmianę ceny jest pełniejsza niż
w

okresie

krótkim

(możliwość

pełniejszego

dostosowania się nabywców do zmienionej ceny -
np. przez wykorzystanie substytutów).

ELASTYCZNOŚĆ DOCHODOWA POPYTU

ELASTYCZNOŚĆ DOCHODOWA POPYTU

Elastyczność dochodowa popytu

określa, w jakim

stopniu zmiana dochodu wpływa na wielkość popytu.
Elastyczność

popytu

oblicza

się,

dzieląc

procentowe zmiany popytu przez procentowe zmiany
dochodów realnych.
E

y

– współczynnik elastyczności dochodowej popytu

y

∆Y – zmiana dochodów realnych (różnica między dochodami
nowymi a dochodami w okresie wyjściowym)

Y – dochody realne w okresie wyjściowym

Y

Y

D

D

E

Y

∆

∆

=

:

ELASTYCZNOŚĆ DOCHODOWA POPYTU

ELASTYCZNOŚĆ DOCHODOWA POPYTU

Cena

P

Cena constans

Ilość

Q

D

Q

P

E

D

1

Q

1

D

2

Q

2

ELASTYCZNOŚĆ DOCHODOWA POPYTU

E

Y

=

∆

D

D

∆

Y

Y

E

Y

> 0

Przykłady:

E

Y

= 1,6 czyli

E

Y

> 1 jachty

E

Y

= 0,4 czyli 0 < E

Y

< 1 żywność

E

Y

= - 0,3 czyli

E

Y

> 0 tania odzież

E

Y

= 1,6 oznacza, że wzrost dochodu o 1% powoduje wzrost popytu o 1,6%

Dochodowa elastyczność popytu określa o ile zmieni
się popyt na dane dobro, gdy dochód realny zmieni się
o 1procent

ELASTYCZNOŚĆ DOCHODOWA POPYTU

E

Y

> 1

popyt elastyczny

wzgl

ę

dna zmiana popytu jest wi

ę

ksza ni

ż

wzgl

ę

dna zmiana dochodu (dobra wy

ż

szego

rz

ę

du)

E

< 1

popyt nieelastyczny

E

Y

< 1

popyt nieelastyczny

wzgl

ę

dna zmiana popytu jest mniejsza ni

ż

wzgl

ę

dna zmiana dochodu (dobra podstawowe)

E

Y

= 1

popyt proporcjonalny

wzgl

ę

dna zmiana popytu jest taka sama jak

wzgl

ę

dna zmiana dochodu

Determinanty dochodowej elastyczności popytu

Determinanty dochodowej elastyczności popytu

Rodzaj

dobra:

w

krajach

rozwiniętych

gospodarczo

wzrost

dochodów

ludności

powoduje

szybki

wzrost

popytu

na

dobra

luksusowe (samochody), natomiast popyt na
dobra podstawowe (chleb) rośnie nieznacznie.
Popyt na dobra niższego rzędu (margaryna)
maleje w miarę wzrostu dochodów.

maleje w miarę wzrostu dochodów.
Tempo zaspokajania potrzeb: im szybciej
ludzie zaspokajają daną potrzebę, tym wolniej
będzie wzrastał ich popyt w miarę wzrostu
dochodów.
Poziom dochodów: biedni inaczej reagują na
wzrost swych dochodów niż bogaci. Biedni
zwiększą spożyciem masła, bogaci nie lub w
niewielkim stopniu.

Determinanty dochodowej

Determinanty dochodowej

elastyczności popytu

elastyczności popytu

Elastyczność dochodowa jest bardzo ważnym
wskaźnikiem dla przedsiębiorstw, przydatnym w
prognozowaniu sprzedaży.

Jeżeli dany produkt ma wysoką elastyczność
dochodową popytu, to jego sprzedaż będzie rosła
w miarę wzrostu dochodów,

ale może też

znacznie zmaleć, gdy gospodarka pogrąży się w
recesji.

•

Opisuje zależność między zmianami ceny jednego
dobra a zmianą wielkości popytu na inne dobra.

•

Pozwala przewidzieć, o ile zmieni się popyt na
pierwszy produkt, gdy zmieni się cena drugiego
produktu.

•

Równa jest stosunkowi procentowej (względnej)

ELASTYCZNOŚĆ MIESZANA POPYTU

•

Równa jest stosunkowi procentowej (względnej)
zmiany popytu na dobro i do względnej zmiany ceny
dobra j.

j

i

M

P

D

E

∆

∆

=

%

%

∆D

i

– zmiana wielkości popytu na dobro i

∆P

j

– zmiana ceny dobra j

ELASTYCZNOŚĆ MIESZANA POPYTU

•

Elastyczność mieszana popytu jest:
– dodatnia gdy wzrost ceny dobra i powoduje

zwiększenie popytu na dobro j

– ujemna gdy wzrost ceny dobra i powoduje

zmniejszenie się popytu na dobro j

– równa zero dla dóbr neutralnych w stosunku do

zmniejszenie się popytu na dobro j

– równa zero dla dóbr neutralnych w stosunku do

siebie

E

M

> 0 – dobra substytucyjne

E

M

< 0 – dobra komplementarne

E

M

= 0 – dobra neutralne

ELASTYCZNOŚĆ MIESZANA POPYTU

j

j

i

i

M

P

P

D

D

E

∆

∆

=

:

E

M

= 0,8 - wzrost ceny dobra i o 1% powoduje

wzrost popytu na dobro j o 0,8% - dobra
substytucyjne

E

M

= - 0,8 - wzrost ceny dobra i o 1% powoduje

spadek popytu na dobro j o 0,8% - dobra
komplementarne

ELASTYCZNOŚĆ PODAŻY

ELASTYCZNOŚĆ PODAŻY

Elastyczność cenowa podaży

określa, w jakim

stopniu zmiana ceny wpływa na poziom podaży.
Elastyczność

podaży

oblicza

się,

dzieląc

procentowe zmiany podaży przez procentowe
zmiany ceny.
Określa, o ile procent zmieni się podaż danego

Określa, o ile procent zmieni się podaż danego
dobra, gdy jego cena zmieni się o 1 procent.
E

S

– współczynnik elastyczności podaży, przybiera

wartości od

[0,

∞

]

P

P

S

S

E

S

∆

∆

=

:

ELASTYCZNOŚĆ CENOWA PODAŻY

E

S

> 1 poda

ż

elastyczna

wzgl

ę

dna zmiana poda

ż

y jest wi

ę

ksza ni

ż

wzgl

ę

dna

zmiana ceny

E

S

< 1 poda

ż

nieelastyczna (0<

E

S

< 1)

wzgl

ę

dna zmiana poda

ż

y jest mniejsza ni

ż

wzgl

ę

dna

zmiana ceny

E

E

S

= 1 poda

ż

proporcjonalna

wzgl

ę

dna zmiana poda

ż

y jest taka sama jak wzgl

ę

dna

zmiana ceny

E

S

∞

poda

ż

doskonale elastyczna

dla danej ceny poda

ż

mo

ż

e przyj

ąć

dowoln

ą

wielko

ść

.

E

S

= 0 poda

ż

doskonale nieelastyczna (sztywna)

wzgl

ę

dna zmiana ceny nie wywołuje zmian w poda

ż

y

ELASTYCZNOŚĆ CENOWA PODAŻY

Elastyczność cenowa podaży uzależniona jest od
skłonności (możliwości i chęci) producentów do
wycofania się z rynku w sytuacji spadku cen oraz
możliwości i gotowości powiększenia sprzedaży, gdy
ceny rosną.

Determinanty cenowej elastyczności podaży:

Determinanty cenowej elastyczności podaży:

•

możliwości i koszty magazynowania. (towary
szybkopsujące się, należy przeznaczyć niezwłocznie
na rynek - elastyczność niska),

•

istnienie dóbr komplementarnych i substytucyjnych,

•

poziom cen dóbr innych prodycentów,

•

czas.

Procentowa

zmiana ceny

dobra

Procentowa zmiana

ilo

ś

ci nabywanego

dobra

Wska

ź

nik cenowej

elastyczno

ś

ci popytu

Rodzaj elastyczno

ś

ci popytu

p%

d% = p%

E

P

= 1

Popyt proporcjonalny

p%

d% < p%

E

P

< 1

Popyt nieelastyczny

p%

d% > p%

E

P

> 1

Popyt elastyczny

p%

d% = 0

E

P

= 0

Popyt doskonale nieelastyczny

p% = 0

dowolna

E

P

∞

Popyt doskonale elastyczny

INTERPRETACJA WSKAŹNIK

Ó

W ELASTYCZNOŚCI CENOWEJ POPYTU

INTERPRETACJA WSKAŹNIK

Ó

W ELASTYCZNOŚCI DOCHODOWEJ POPYTU

Procentowa

zmiana dochodu

Procentowa zmiana

ilo

ś

ci nabywanego

dobra

Wska

ź

nik dochodowej

elastyczno

ś

ci popytu

Rodzaj elastyczno

ś

ci popytu

p%

d% = p%

E

Y

= 1

Popyt proporcjonalny

p%

0< d% < 1

0 < E

Y

< 1

Popyt nieelastyczny

p%

d% > p%

E

Y

> 1

Popyt elastyczny

p%

d% = 0

E

Y

= 0-

Popyt doskonale nieelastyczny

p%

d% < 0

E

Y

< 0

Popyt odwrotnie elastyczny

INTERPRETACJA WSKAŹNIK

Ó

W ELASTYCZNOŚCI DOCHODOWEJ POPYTU

INTERPRETACJA WSKAŹNIKÓW MIESZANEJ ELASTYCZNOŚCI POPYTU

INTERPRETACJA WSKAŹNIKÓW ELASTYCZNOŚCI CENOWEJ PODAŻY

Cena dobra i

Ilo

ść

nabywanego

dobra j

Wska

ź

nik mieszanej

elastyczno

ś

ci popytu

Rodzaj dóbr

ro

ś

nie

ro

ś

nie

E

M

> 0

Substytucyjne

ro

ś

nie

maleje

E

M

< 0

Komplementarne

E

M

= 0

Neutralne

Procentowa

zmiana dochodu

Procentowa zmiana

ilo

ś

ci nabywanego

dobra

Wska

ź

nik dochodowej

elastyczno

ś

ci popytu

Rodzaj elastyczno

ś

ci popytu

p%

d% = p%

E

Y

= 1

Popyt proporcjonalny

p%

0< d% < 1

0 < E

Y

< 1

Popyt nieelastyczny

p%

d% > p%

E

Y

> 1

Popyt elastyczny

p%

d% = 0

E

Y

= 0

Popyt doskonale nieelastyczny

p%

d% < 0

E

Y

< 0

Popyt odwrotnie elastyczny