Dr inż. Władysław Szymański

OCENA ENERGETYCZNA BUDYNKÓW

1. Wstęp

Zagadnienia zmniejszania zużycia ciepła w budownictwie od wielu lat są w kręgu
zainteresowań projektantów, wykonawców, a szczególnie użytkowników budynków. Wynika
to z wzrastających kosztów energii, ochrony środowiska, ale również z potrzeby zapewnienia
właściwego klimatu pomieszczeń. Konieczność oszczędzania energii znajduje wyraz również
w prawodawstwie polskim a szczególnie w „ Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w
sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
Dział X. Oszczędność energii i izolacyjność cieplna ( Dz. U. nr 75/2002 poz. 690 ) ” oraz
w „ Ustawie o wspieraniu przedsięwzięć termo modernizacyjnych ( Dz. U. nr 162/1998 poz.
1121 ) ”.

Wzrost zainteresowania tym zagadnieniem w ostatnim czasie wynika z obowiązku wdrożenia
aktu prawnego „Dyrektywa 2002/91/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej
z dnia 16 grudnia 2002 r. dotycząca charakterystyki energetycznej budynków”.
Dyrektywa ta zobowiązuje państwa członkowskie Unii Europejskiej do sporządzania ocen
energetycznych budynków i lokali oraz wydawanie dla nich świadectw energetycznych.

Wskazania Dyrektywy 2002/91/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej

Celem dyrektywy jest promowanie poprawiania charakterystyki energetycznej budynków we
Wspólnocie, z uwzględnieniem warunków klimatycznych zewnętrznych i lokalnych oraz
wewnętrznych wymagań klimatycznych oraz opłacalności.
Dyrektywa ustanawia wymagania w zakresie: ram ogólnych dla metodologii obliczenia

zintegrowanej charakterystyki energetycznej budynków,

zastosowania minimalnych wymagań dotyczących charakterystyki energetycznej
nowych budynków,

zastosowania minimalnych wymagań dotyczących charakterystyki energetycznej
budynków,

certyfikacji energetycznej budynków oraz,

regularnej kontroli kotłów i systemów klimatyzacji w budynkach oraz dodatkowo
oceny instalacji grzewczych , w których kotły mają więcej niż 15 lat. Dyrektywa

określa wymagania do budynków:

nowo wznoszonych,

istniejących: sprzedawanych, wynajmowanych, dużych budynków poddawanych

gruntownej modernizacji (ponad 1.000 m2 oraz gdy koszt remontu
przekraczający 25 % wartości budynku).

Państwa Członkowskie zapewniają, aby przy wznoszeniu, sprzedaży lub wynajmie
budynków, świadectwo charakterystyki energetycznej było udostępniane właścicielowi lub
przez właściciela przyszłemu kupującemu lub najemcy, niezależnie od sytuacji jaka mogłaby
mieć miejsce. Ważność świadectw nie przekracza 10 lat. Certyfikacja dla mieszkań lub
jednostek przewidywanych do oddzielnego użytkowania w blokach może być oparta: na
wspólnej certyfikacji całego budynku dla bloków o wspólnym systemie ogrzewania lub na
ocenie innego mieszkania reprezentatywnego w tym samym bloku. W budynkach o
całkowitej powierzchni użytkowej powyżej 1000m

2

, zajmowanych przez władze publiczne i

przez instytucje świadczące usługi publiczne dla dużej liczby osób, i z tego powodu często

2

odwiedzanych przez te osoby, było umieszczone, w miejscu wyraźnie widocznym dla ogółu,
ś

wiadectwo energetyczne, mające nie więcej niż 10 lat.

Celem dyrektywy jest promowanie poprawiania charakterystyki energetycznej budynków we
Wspólnocie, z uwzględnieniem warunków klimatycznych zewnętrznych i lokalnych i
wewnętrznych wymagań klimatycznych oraz opłacalności.

Dyrektywa ustanawia wymagania w zakresie:

•

ram ogólnych dla metodologii obliczenia zintegrowanej charakterystyki energetycznej
budynków,

•

zastosowania minimalnych wymagań dotyczących charakterystyki energetycznej
nowych budynków,

•

zastosowania minimalnych wymagań dotyczących charakterystyki energetycznej
budynków istniejących,

•

certyfikacji energetycznej budynków oraz,

•

regularnej kontroli kotłów i systemów klimatyzacji w budynkach i dodatkowo oceny
instalacji grzewczych , w których kotły mają więcej niż 15 lat.

Wymagania Dyrektywy dotyczą budynków:

•

nowo wznoszonych,

•

istniejących: sprzedawanych, wynajmowanych, dużych budynków poddawanych
gruntownej modernizacji (ponad 1.000 m2 oraz gdy koszt remontu przekracza 25 %
wartości budynku).

Efektem opracowywania ocen energetycznych ma być wydanie świadectwa energetycznego
budynków a także lokali mieszkalnych. Świadectwa takie mają spełniać rolę informacyjną o
stanie budynku lub lokalu przy zmianie jego właściciela lub użytkownika.

W roku 2006 przygotowane były projekty podstawowych dokumentów umożliwiających
wprowadzenie Dyrektywy w życie tj.
- Ustawa o systemie oceny energetycznej budynków i lokali mieszkalnych oraz kontroli

niektórych urządzeń w zakresie efektywności energetycznej.

- Rozporządzenie Ministra Transportu i Budownictwa w sprawie zakresu i formy świadectwa

energetycznego budynku oraz lokalu mieszkalnego,

- Rozporządzenie Ministra Transportu i Budownictwa w sprawie ramowego programu

szkoleń w zakresie oceny energetycznej budynków.

Wymienione akty prawne nie zostały skierowane do legislacji, ponieważ zmieniła się
koncepcja wprowadzania Dyrektywy. W proponowanych projektach aktów prawnych
występowały zapisy o podobnym charakterze jakie występują w Ustawie Prawo budowlane
oraz w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych jakim
powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Z tego względu według nowych założeń
odpowiednie przepisy o ocenie energetycznej budynków miały się znaleźć w zmodyfikowanej
Ustawie Prawo budowlane i zmodyfikowanym Rozporządzeniu w sprawie warunków
technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
W dniu 19 września 2007 r została przyjęta Ustawa o zmianie ustawy „Prawo budowlane” ,
która zawiera wdrożenie dyrektywy 2002/91/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Europy
( Dz. U. nr 191, poz.1373 ). Ustawa wchodzi w życie od 1 stycznia 2009 r.
Brak dotychczas Rozporządzenia określającego metodykę sporządzania świadectwa
energetycznego.

2.

Uregulowania prawne.

Zagadnienia energetyczne budynków uwzględnione są w następujących przepisach:

3

•

Ustawa Prawo Budowlane. (Dz. U. nr 156/1994, poz.1118, Dz. U. nr 106/2000 poz.
1126, Dz. U. nr 99/2007, poz.665, Dz. U. nr 191/2007, poz.1373 )

•

Ustawa o wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych. ( Dz. U. nr 162/1998
poz. 1121 )

•

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych jakim
powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. ( Dz. U. nr 75/2002 poz. 690 )

•

Ustawa Prawo ochrony środowiska. ( Dz. U. z dnia 20 czerwca 2001 r.)

•

Dyrektywa 2002/91/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej z dnia
16 grudnia 2002 r. dotycząca charakterystyki energetycznej budynków.

•

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie szczegółowego zakresu i formy
audytu energetycznego. ( Dz. U. nr 12/2002 poz. 114 )

•

Ustawa Prawo energetyczne. ( Dz. U. nr 173/2003 poz. 1504 )

3.

Stan energetyczny budynku

3.1 Ogrzewanie i wentylacja.

Kryteria oceny stanu energetycznego budynku zawarte są w Rozporządzeniu Ministra
Infrastruktury w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich
usytuowanie. Stan ten określają:

•

współczynnik przenikania ciepła przegród budowlanych U,

•

szczelność przegród budowlanych,

•

wskaźnik jednostkowego zużycia energii E.

Jednym z kryteriów znajdującym zastosowanie przy sporządzania świadectwa
energetycznego jest właśnie wskaźnik jednostkowego zużycia energii E określony
zależnością:

V

Q

E

a

=

gdzie: Q

a

– roczne zużycie ciepła obliczone zgodnie z normą PN – B – 02025, 2001 r.

„ Obliczanie sezonowego zapotrzebowania na ciepło do ogrzewania budynków mieszkalnych
i użyteczności publicznej ”.

V - jest kubaturą netto ogrzewanej części budynku obliczaną jako kubatura brutto budynku

pomniejszona o kubaturę wydzielonych klatek schodowych, szybów dźwigowych, a
także zewnętrznych, niezamkniętych ze wszystkich stron części budynku, takich jak:
podcienia, balkony, tarasy, loggie i galerie.

Wymienione wyżej Rozporządzenie ogranicza wartość wskaźnika do obliczonego według
poniższych wzorów.

E

0

= 29 kWh/(m

3

rok)

przy A/V

≤

0,20,

E

0

= 26,6 + 12 A/V kWh/(m

3

rok) przy 0,20 < A/V < 0,90,

E

0

= 37,4 kWh/(m

3

rok)

przy A/V

/

0,90,

gdzie: A - suma pól powierzchni wszystkich ścian zewnętrznych (wraz z oknami i drzwiami
balkonowymi), dachów i stropodachów, podłóg na gruncie lub stropów nad piwnicą
nieogrzewaną, stropów nad przejazdami, oddzielających część ogrzewaną budynku od
powietrza zewnętrznego, gruntu i przyległych nieogrzewanych pomieszczeń, liczoną po
obrysie zewnętrznym.

4

Analizy wykazują, że standard energetyczny budynków w Polsce jest przede wszystkim
zależny od wieku budynku.
Wskaźniki zapotrzebowania na ciepło w zależności od wieku budynku kształtują się
następująco:

Lata budowy budynków

Ś

redni wskaźnik zużycia energii cieplnej

kWh/m

2

rok

do 1966

240 - 350

1967 - 1985

240 - 280

1985 - 1992

160 - 200

1993 - 1997

120 – 160

Obecnie (od 1998)

90 - 120

Występujące różnice zużycia ciepła wynikają ze zmieniających się przepisów i norm
budowlanych obowiązujących w latach budowy budynków.

Dla porównania, zużycie ciepła w obecnie budowanych budynkach mieszkalnych
(z tendencją dalszego ograniczenia):

•

w Niemczech 50 - 100 [ kWh/ m

2

rok]

•

w Szwecji 30 - 60 [ kWh/ m

2

rok]

Jak widać, wymagania ochrony cieplnej w Polsce były stopniowo zaostrzane, jednakże
w dalszym ciągu obecne zużycie ciepła na ogrzewanie należy ocenić jako bardzo wysokie,
z przyczyn:

•

Ś

ciany i dachy, a także okna i drzwi mają niewystarczającą izolacyjność cieplną.

Zbyt wysokie wartości współczynników przenikania ciepła „U”, ponadto występują
liczne mostki cieplne, co powoduje nadmierne straty ciepła.

•

Kształt bryły budynków i ich usytuowanie są często niekorzystne z punktu widzenia
strat ciepła (brak należytej uwagi w procesie projektowania).

•

Sprawność energetyczna źródeł ciepła w licznych przypadkach bardzo niska
(kotłownie wbudowane i osiedlowe z kotłami starego typu).

•

Duże straty ciepła na przesyle w sieciach ciepłowniczych i instalacjach c.o.
(niewystarczająca izolacja termiczna).

•

W znacznej części instalacji brak automatycznej regulacji.

•

Brak możliwości i motywacji oszczędzania ciepła przez użytkowników (brak urządzeń
regulacyjnych, indywidualnych podzielników kosztów, itp.).

Istnieje więc potrzeba powszechnych działań zmierzających do obniżenia zużycia ciepła
i kosztów ogrzewania budynków nowo wznoszonych i istniejących. Temu celowi ma słuzyć
między innymi wprowadzana Dyrektywa.

Zużycie ciepła to nie tylko ogrzewanie. Struktura zużycia energii w budynkach mieszkalnych
w Polsce kształtuje się następująco:

•

Ogrzewanie i wentylacja

71 %,

•

Przygotowanie ciepłej wody użytkowej

13 %,

•

Przygotowanie posiłków

9 %,

•

Oświetlenie i urządzenia elektryczne

7 %.

3.2 Zużycie ciepła na przygotowania ciepłej wody użytkowej

Wielkość zużycia c.w.u. w budownictwie mieszkaniowym zależna jest głównie od:

5

•

wyposażenia technicznego mieszkań,

•

pory roku,

•

ilości domowników i ich wieku.

Zużycie wody (zimnej i ciepłej razem) w przeciętnym gospodarstwie domowym uległo
w ostatnich latach znacznemu zmniejszeniu. W roku 1990 przyjmowano ok. 180 - 200
l/osobę/dobę, a obecnie zgodnie z Rozp. Min. Infr. z 14.01.2002r. w sprawie określenia
przeciętnych norm zużycia wody (Dz. U. nr 8, poz.70) – od 30 do 160 l/osobę/dobę,
w zależności od wyposażenia mieszkań (wodociąg, kanalizacja, WC, łazienka, źródło
przygotowania c.w.u., itp.). Ilość c.w.u. przyjmowana przy projektowaniu urządzeń
i instalacji c.w.u. wynosi 110 – 130 l/osobę/dobę.
Wg danych rzeczywistych dobowe zużycie c.w.u. w bud. jednorodzinnych wynosi ok. 35
l/osobę/dobę, a w bud. wielorodzinnych ok. 48 l/osobę/dobę (dot. zużycia wody o temp.
60

o

C; ilość wody wykorzystywana praktycznie o temp. ok. 35

o

C jest o ok. 50% większa).

Zmniejszenie zużycia wody spowodowane jest powszechnym stosowaniem wodomierzy
(analizy zużycia wody w mieszkaniach wykazały, że ilość zużywanej wody po
zamontowaniu wodomierzy malała od 10 do 35%), a także coraz powszechniej stosowaną
armaturą wodooszczędną przy bateriach umywalkowych i prysznicach ( np. perlator
zamontowany na końcu rączki prysznica miesza wodę z powietrzem dając możliwość
zmniejszenia zużycia wody od 15 % do 50%).

3.3 Energia elektryczna.

Zużycie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych wynosi ok. 15% zużycia
krajowego (na wszystkie potrzeby).
Produkcja energii elektrycznej odbywa się głównie w elektrowniach opalanych
energetycznym węglem kamiennym i jej użytkowanie związane jest ze znacznym
zanieczyszczeniem powietrza (1 kWh energii elektrycznej to emisja 1,2 kg CO

2

).

Biorąc pod uwagę powyższy fakt - wytworzoną energią elektryczną warto racjonalnie
gospodarować, nie dopuszczając tym samym do dalszej degradacji środowiska naturalnego.
Struktura zużycia energii elektrycznych dla potrzeb gospodarstw domowych w Polsce
przedstawiona została w poniższej tabeli.

Struktura zużycia energii elektrycznych dla potrzeb gospodarstw domowych w Polsce

•

suszarka do włosów

1 %

•

odkurzacz

4 %

•

pralka

5 %

•

sprzęt audio

1 %

•

ż

elazko

3 %

•

oświetlenie

22 %

•

TV + video

5 %

•

czajnik

6 %

•

kuchenka mikrofalowa

10 %

•

komputer

17 %

•

lodówka

19 %

•

inne

7 %

4.

Podstawa oceny energetycznej

6

Do wydania oceny energetycznej budynku konieczne jest wykonanie audytu energetycznego
obejmującego:

•

określenie współczynników przenikania ciepła przegród,

•

obliczenie zapotrzebowania ciepła do celów grzewczych,

•

obliczenie sezonowego zapotrzebowania ciepła,

•

obliczenie zapotrzebowania ciepła dla ciepłej wody,

•

określenie skuteczności wentylacji i klimatyzacji,

•

obliczenie zapotrzebowania energii do oświetlenia ( budynki użyteczności publicznej).

5.

Metodologia określenia stanu energetycznego budynku:

Przedstawiony poniżej zakres parametrów do obliczeń oceny energetycznej budynków
wynika z art. 3 Dyrektywy.
Metodologia określania jakości energetycznej budynków powinna uwzględniać następujące
zagadnienia:

•

właściwości izolacji cieplnej budynku,

•

właściwości cieplne mogą także uwzględniać szczelność przegród;

•

instalacja ogrzewania i instalacja przygotowywania ciepłej wody, uwzględnienie
właściwości zastosowanych w nich izolacji;

•

systemy klimatyzacji;

•

systemy wentylacji;

•

instalacja oświetleniowa (zwłaszcza w budynkach niemieszkalnych);

•

usytuowanie i orientacja budynku i poszczególnych mieszkań względem stron świata;
systemy pasywnego wykorzystania energii słonecznej i ochrony przed nadmiernym
przegrzaniem;

•

wentylacja naturalna;

•

warunki klimatyczne panujące w budynku, obejmujące warunki zakładane przez
projektanta.

Metodologia powinna zawierać:

•

obliczenia,

•

pomiary zużycia ciepła na cele ogrzewania,

•

pomiary zużycia ciepła na podgrzanie ciepłej wody,

•

pomiary zużycia ciepła na cele wentylacji,

•

pomiary termowizyjne,

•

pomiary zużycia energii elektrycznej na oświetlenie.

5.1 Zasady sporządzania audytów energetycznych dla sporządzania świadectw:

•

zapoznanie się z dokumentacją budowlaną, instalacji c. o., c. w. u.

•

sporządzenie charakterystyki budynku,

•

obliczenie zapotrzebowania ciepła do celów grzewczych,

•

obliczenie sezonowego zapotrzebowania ciepła,

•

sprawdzenie zachowania wymaganych wskaźników energetycznych,

•

wskazanie działań termomodernizacyjnych zmniejszających zużycie ciepła,

•

obliczenie efektów energetycznych zastosowanych działań termomodernizacyjnych,

7

5.2 Metodyka opracowania świadectwa energetycznego.

Ś

wiadectwo energetyczne jest sporządzane na podstawie oceny energetycznej, polegającej na

określeniu zintegrowanej charakterystyki energetycznej, na podstawie, której następuje
przyporządkowanie budynkowi klasy energetycznej. Podstawą do sporządzenia zintegrowanej
charakterystyki jest charakterystyka energetyczna budynku określona w projekcie
budowlanym dla budynku nowo wznoszonego, a dla budynku istniejącego, jeśli brak jest dla
niego dokumentacji projektowej - wyznaczana w wyniku inwentaryzacji.

Charakterystyka energetyczna jest to zbiór danych i wskaźników energetycznych budynku
dotyczących obliczeniowego zapotrzebowania budynku na energię na cele c.o., c.w.u.,
wentylacji i klimatyzacji, a w przypadku budynku użyteczności publicznej także oświetlenia.
Dla określenia zintegrowanej charakterystyki energetycznej przyjęto metodę odnoszenia cech
ocenianego budynku do cech budynku referencyjnego, czyli budynku, który spełnia aktualne
wymagania stawiane budynkom. Dane ilościowe charakterystyki energetycznej porównuje się
bowiem z danymi określonymi dla budynku referencyjnego (porównawczego).
Charakterystyka energetyczna ocenianego budynku i jej porównanie z danymi określonymi
dla budynku referencyjnego są podstawą obliczania wskaźnika zintegrowanej charakterystyki,
a z kolei wskaźnik wyznacza klasę energetyczną budynku, przy czym dla budynku
referencyjnego przyjmuje wartość 1.

5.3 Świadectwo energetyczne budynku składa się z następujących części:

1) Strony tytułowej świadectwa zawierającej:

a) numer świadectwa w rejestrze,
b) typ budynku,
c) adres budynku i nazwę lub nazwisko właściciela,
d) zintegrowaną charakterystykę energetyczną budynku,
e) klasę energetyczną,
f) datę wydania i datę ważności ,
g) imię i nazwisko oraz nr licencji audytora energetycznego.

2) Charakterystyki techniczno -użytkowej budynku zawierającej:
a) przeznaczenie budynku i rok oddania do użytkowania,
b) liczbę kondygnacji, kubaturę ogółem i kubaturę części zawierającej pomieszczenia o
regulowanej temperaturze powietrza, powierzchnie pomieszczeń o regulowanej temperaturze,
c) rodzaj konstrukcji,
d) rodzaj systemu ogrzewania, wentylacji, przygotowania ciepłej wody, klimatyzacji, a w
przypadku budynków użyteczności publicznej także oświetlenia.

3) Charakterystyki energetycznej budynku zawierającej dane ilościowe i porównawcze
dotyczące :
a) zapotrzebowania na energię do ogrzewania i wentylacji budynku,
b) zapotrzebowania na energię do przygotowania ciepłej wody użytkowej,
c) zapotrzebowania na energię przez system klimatyzacji budynku,
d) zapotrzebowania na energię elektryczną dla celów oświetlenia.(tylko dla budynków
użyteczności publicznej).

4) Obliczenia zintegrowanej oceny charakterystyki energetycznej budynku oraz określenia
klasy energetycznej budynku

5) Uwag w sprawie możliwości zmniejszenia zużycia energii w budynku
a) Przez zmiany w eksploatacji budynku,

8

b) Przez ewentualna termomodernizację czyli przebudowę budynku lub jego wyposażenia
technicznego .

6) Informacje o podstawach prawnych świadectwa oraz o korzystaniu ze świadectwa .

5.3 Szczegółowy zakres świadectwa energetycznego lokalu mieszkalnego.

1.

Strony tytułowej zawierającej:

a)

numer świadectwa w rejestrze,

b)

b) typ budynku,

c)

adres budynku i nazwisko właściciela,

d)

nr lokalu i nazwisko właściciela,

e)

zintegrowaną charakterystykę energetyczną lokalu mieszkalnego,

f)

klasę energetyczną lokalu mieszkalnego,

g)

datę wydania i datę ważności,

h)

imię i nazwisko oraz nr licencji audytora energetycznego.

2.

Charakterystyki techniczno – użytkowej budynku i lokalu mieszkalnego zawierającej:

a)

rok oddania budynku do użytkowania,

b)

położenie mieszkania,

c)

rodzaj systemu ogrzewania, wentylacji i przygotowania ciepłej wody.

3.

Charakterystyki energetycznej lokalu mieszkalnego zawierającej:

a)

zapotrzebowanie na energię do ogrzewania i wentylacji lokalu,

b)

zapotrzebowanie na energię do przygotowania ciepłej wody.

4.

Obliczenia zintegrowanej oceny charakterystyki energetycznej budynku oraz

określenie klasy energetycznej budynku.

8. Zasady obliczeń zintegrowanego wskaźnika oceny energetycznej budynku.

8.1

Wskaźnik jednostkowego zapotrzebowania energii na potrzeby ogrzewania i

wentylacji:

c

g

g

A

E

E

=

1

E

g1

[ kWh/a ] – sezonowe zapotrzebowanie energii na ogrzewanie i wentylację,

A

c

[ m

2

] – powierzchnia pomieszczeń o regulowanej temperaturze w budynku.

Analogicznie dla budynku referencyjnego: E

gr

i E

g1r

Wskaźnik charakterystyki zapotrzebowania energii na potrzeby ogrzewania i wentylacji:

r

g

g

g

E

E

w

N

1

1

⋅

=

w – współczynnik zależny od źródła ciepła. ( wg tabeli )

W przypadku wykorzystywania nośników o różnych wartościach współczynnika „w” należy
wyliczyć średnioważony współczynnik nośnika energii wg wzoru :

w = (n

i

* w

i

)

n

i

– są to wyrażone ułamkiem dziesiętnym udziały poszczególnych nośników energii w

całkowitym zużyciu energii w budynku,

w

i

- są to wartości współczynników dla poszczególnych nośników energii.

9

Lp

Nośnik energii

Współczynnik „w”

1

Energia elektryczna

2,5

2

Biomasa

0,5

3

Energia słoneczna i geotermalna

0

4

Inne nośniki

1

Sprawność źródeł ciepła w budynku referencyjnym:

Rodzaj źródła ciepła

Sprawność wytwarzania

ciepła dla budynku

referencyjnego

Kotły na paliwo gazowe lub płynne z palnikami atmosferycznymi i
regulacja włącz/wyłącz

0,86

Kotły na paliwo gazowe lub płynne z palnikami wentylatorowymi i
ciągła regulacja procesu spalania

0,88

Kotły gazowe kondensacyjne

0,95 (0,92)*

Kotły węglowe

0,75

Kotły na biomasę (słoma) wrzutowe z obsługa ręczna o mocy do 100
kW

0,63

Kotły na biomasę (drewno polana, brykiety drewniane, pelety, zrębki
drewniane)wrzutowe z obsługa ręczna o mocy do 100 kW

0,72

Kotły na biomasę (słoma) wrzutowe z obsługa ręczna o mocy
powyżej 100 kW

0,70

Kotły na biomasę (słoma) automatyczne o mocy powyżej 100 kW do
600 kW

0,75

Kotły na biomasę (drewno polana, brykiety drewniane, pelety, zrębki
drewniane)automatyczne o mocy powyżej 100 kW do 600 kW

0,85

Kotły na paliwo stałe (węgiel) z paleniskiem retortowym

0,85

Kotły na paliwo stałe (słoma, drewno, pelety)automatyczne z
mechanicznym podawaniem paliwa o mocy powyżej 500 kW

0,85

Ogrzewanie elektryczne bezpośrednie (przepływowe)

1,0

Ogrzewanie elektryczne akumulacyjne (pojemnościowe)

0,93

Sprawności instalacji grzewczej w budynku referencyjnym

Rodzaj sprawności instalacji grzewczej

Sprawności instalacji grzewczej dla budynku
referencyjnego

Sprawność przesyłania ciepła

0,95

Sprawność regulacji systemu grzewczego

0,97

Sprawność wykorzystania ciepła

0,95

8.2

Wskaźnik jednostkowego zapotrzebowania energii na potrzeby podgrzania ciepłej

wody:

Obliczenie energii potrzebnej do przygotowania 1m

3

ciepłej wody w systemie

występującym w rozpatrywanym budynku E

w1

wg wzoru :

10

3

1

)

(

m

kg

T

T

c

E

p

k

z

c

w

w

η

η

ρ

⋅

−

⋅

⋅

=

gdzie:
E

w1

–[ kJ/m

3

] – zapotrzebowanie ciepła do podgrzania 1 m

3

wody,

c

w

– ciepło właściwe wody, [kJ/kg

⋅°

C] przyjmowana jako 4,2 kJ/kg

⋅°

C,

ρ

- gęstość wody, [kg/m

3

],

T

c

– temperatura wody w podgrzewaczu, [

°

C],

T

z

– temperatura wody zimnej, [

°

C] przyjmowana jako 10

o

C,

k

t -

jest współczynnikiem korekcyjnym uwzględniającym temperaturę wody w podgrzewaczu

różną od 60

o

C przyjmowanym z tablicy,

η

k

– sprawność źródła ciepła wykorzystywanego do przygotowania ciepłej wody,

η

p

– sprawność układu przewodów do przesyłu ciepłej wody,

Współczynniki korekcyjne k

t

Temperatura wody w podgrzewaczu

0

C

Współczynnik korekcyjny k

t

60

1

55

1,4

50

2,2

45

4,4

Uwaga: dla pośrednich wartości temperatury wartości kt należy interpolować liniowo.

Sprawności przesyłu wody ciepłej.

Rodzaje instalacji ciepłej wody

Sprawność przesyłu

ciepłej wody

η

p

1. Miejscowe przygotowanie wody ciepłej, instalacje c.w. bez obiegów cyrkulacyjnych

Miejscowe przygotowanie ciepłej wody bezpośrednio przy punktach poboru
wody ciepłej

1,0

Miejscowe przygotowanie ciepłej wody dla grupy punktów poboru wody
ciepłej w jednym pomieszczeniu sanitarnym, bez obiegu cyrkulacyjnego

0,8

Mieszkaniowe węzły cieplne

0,85

2. Centralne przygotowanie wody ciepłej, instalacja c.w. bez obiegów cyrkulacyjnych

1)

Instalacje c.w. bez obiegu cyrkulacyjnego

0,6

3. Centralne przygotowanie ciepłej wody, instalacje z obiegami cyrkulacyjnymi, piony

instalacyjne nie izolowane, przewody rozprowadzające izolowane

Instalacje małe, do 30 punktów poboru c.w.

0,6

Instalacje średnie, 30-100 punktów poboru c.w.

0,5

Instalacje duże, powyżej 100 punktów poboru c.w.

0,4

4. Centralne przygotowanie ciepłej wody, instalacje z obiegami cyrkulacyjnymi, piony

instalacyjne i przewody rozprowadzajace izolowane

2)

Instalacje małe, do 30 punktów poboru c.w.

0,7

Instalacje średnie, 30-100 punktów poboru c.w.

0,6

Instalacje duże, powyżej 100 punktów poboru c.w.

0,5

5. Centralne przygotowanie ciepłej wody, instalacje z obiegami cyrkulacyjnymi z ograniczeniem

czasu pracy

3)

, piony instalacyjne i przewody rozprowadzające izolowane

Instalacje małe, do 30 punktów poboru c.w.

0,8

Instalacje średnie, 30-100 punktów poboru c.w.

0,7

11

Instalacje duże, powyżej 100 punktów poboru c.w.

0,6

Objaśnienia:

1)

Układy instalacji wody ciepłej bez obiegu cyrkulacyjnego dopuszcza się tylko w budynkach

mieszkalnych jednorodzinnych.

2)

Przewody izolowane wykonane z rur stalowych lub miedzianych, lub przewody nie izolowane

wykonane z rur z tworzyw sztucznych.

3)

Ograniczenie czasu pracy pompy cyrkulacyjnej do ciepłej wody w godzinach nocnych lub

zastosowanie pomp obiegowych ze sterowaniem za pomocą układów termostatycznych.

Obliczenie energii potrzebnej do przygotowania 1m

3

ciepłej wody w budynku referencyjnym

E

w1r

wg wzoru przyjmując:

T

c

– temperatura wody w podgrzewaczu jako 60

°

C,

η

k

– sprawność źródła ciepła wykorzystywanego do przygotowania ciepłej wody,

wg tabl. 1,

η

p

– sprawność przesyłania ciepłej wody wg tablicy 4, przy czym dla systemów centralnego

przygotowania ciepłe wody należy przyjąć sprawność wg punktu 5 tablicy 4.

Obliczenie wskaźnika charakterystyki zapotrzebowania energii na potrzeby podgrzewania
wody jako

r

w

w

w

E

E

w

N

1

1

⋅

=

gdzie :
w - jest współczynnikiem uwzględniającym rodzaj nośnika energii przyjmowanym z tablicy,

Obliczenie sezonowego zapotrzebowania na energie do przygotowania ciepłej wody w
badanym budynku wg wzoru:
E

w

= E

w1

*q

cw

* k

t

* 365 * 3,6 [kWh/a ]

gdzie:
q

cw

– jednostkowa dobowa ilosc wody do podgrzania, [dm

3

/(j.o.)

⋅

d], wg poniższej tablicy,

(j.o.) – jednostka odniesienia, [-].
365 – liczba dni w roku
3,6 współczynnik przeliczenia jednostek dm

3

/m

3

oraz kJ/kWh

Jednostkowe dobowe ilości ciepłej wody dla różnych typów budynków wyposażonych w
różne rodzaje wewnętrznych instalacji ciepłej wody.

Rodzaje budynków

Jednostka odniesienia

[j.o.]

Jednostkowa dobowa ilość wody

ciepłej q

cw

o temperaturze 60

o

C

[dm

3

/(j.o.)

⋅

d]

1. Budynki mieszkalne:
1.1. Budynki jednorodzinne

[osoba]

35

1.2. Budynki wielorodzinne

1)

[osoba]

2)

48

2. Budynki zamieszkania zbiorowego:
2.1. Hotele

[miejsce noclegowe]

112

3. Budynki użyteczności publicznej:
3.1. Szpitale

[łóżko]

352

3.2. Szkoły

[uczeń]

8

3.3. Budynki biurowe

[pracownik]

7

Objaśnienia:

12

1

)

W przypadku zastosowania w budynkach wielorodzinnych wodomierzy mieszkaniowych do

rozliczania opłat za ciepłą wodę, podane wskaźniki jednostkowe ilości ciepłej wody można
zmniejszyć o 20%.

2)

Obliczeniowa liczbę mieszkańców w zależności od rodzaju lokalu mieszkalnego należy

przyjmować zgodnie z tabl.7.

Obliczeniowe liczby mieszkańców w budownictwie wielorodzinnym.

Rodzaj lokalu mieszkalnego

Liczba mieszkańców w jednym lokalu

mieszkanie 1-pokojowe

1,0

mieszkanie 2-pokojowe

2,5

mieszkanie 3-pokojowe

3,5

mieszkanie 4-pokojowe

4,0

mieszkanie 5-pokojowe

4,5

mieszkanie 6-pokojowe

5,0

8.3

Wskaźnik jednostkowego zapotrzebowania energii na potrzeby klimatyzacji.

r

k

k

k

E

E

w

N

1

1

⋅

=

Metoda określenia danych dotyczących zapotrzebowania na energie dla potrzeb klimatyzacji
zostanie ustalona w terminie późniejszym . Do czasu ustalenia tej metody zapotrzebowanie na
energie dla potrzeb klimatyzacji należy pominąć.

8.4

Wskaźnik jednostkowego zapotrzebowania energii na potrzeby oświetlenia

Określenie danych dotyczących zapotrzebowania na energię dla potrzeb oświetlenia
obejmuje:
a) wykonanie w układzie wg tablicy 8 zestawienia zawierającego:
- rodzaje pomieszczeń i ich powierzchnię użytkową,
- wymagany poziom natężenia oświetlenia,
- moc urządzeń oświetleniowych występujących w pomieszczeniach,
- moc jednostkowa rzeczywista i zalecana oraz wartości średnioważone mocy jednostkowej

rzeczywistej i zalecanej,

- czas użytkowania oświetlenia w ciągu roku,
- zużycie energii elektrycznej na oświetlenie w ciągu roku.

Moc urządzeń oświetleniowych i zużycie energii na oświetlenie

Lp

Rodzaj

pomieszczeń

Pow.

użytk

A

N

m

2

Wymagany

poziom

nateżenia

oświetlenia

[lux]

Moc urzadzeń

oświetlenio

wych w

pomieszcze-

niach Pi [W]

Rzeczywista

Pjr Wg

zaleceń Pjz

Czas

użytkowania

oświetlenia

t

u

[h/a]

Roczne
zużycie

energii

Pi x tu

[kWh/a]

1

2

3

4

Wartość
ś

rednioważona

E

s1

=

E

s1r

=

Ogółem

Σ

A

N

=

Σ

P

i

=

Σ

( P

i

x t

u

) =

13

Dla określenia zalecanej mocy należy przyjmować najwyższe dopuszczalne wartości dla
danego rodzaju pomieszczeń z tabeli zawartej w „Warunkach Technicznych”.

W tabeli:
E

s1

= P

i

/ A

N

E

s1r

= [ (P

jz

x A

N

)] / A

N

Dla określenia czasu użytkowania oświetlenia należy korzystać ze wzoru (8) i tablic 9,10i 11.

t

u

= t

D

*F

D

*F

O

+ t

N

* F

O

[h] (8)

gdzie :
t

u

- okres efektywnego stosowania oświetlenia [h],

t

D

- okres uwzględniania oświetlenia dziennego [h],

t

N

– okres stosowania tylko oświetlenia elektrycznego [h,

F

D

-czynnik uwzględniający okres wykorzystania światła dziennego w oświetleniu,

F

O

- czynnik uwzględniający okres nieobecności użytkowników w budynku – tablica 11.

Roczne odniesieniowe czasy użytkowania oświetlenia w budynkach t

D

, t

N

Typ budynku

Czas użytkowania oświetlenia w ciągu roku [h]

-

t

D

t

N

t

tot

Biura

2225

250

2500

Szkoły

1800

200

2000

Szpitale

3000

2000

5000

Uwzględnienie wpływu światła dziennego w budynkach.

Typ budynku

Rodzaj regulacji

F

D

Ręczna

1.0

Płynna regulacja bez uwzględnienia światła dziennego

0.9

Biura

Płynna regulacja z uwzględnieniem światła dziennego

0.8

Ręczna

1.0

Płynna regulacja bez uwzględnienia światła dziennego

0.9

Szkoły, szpitale

Płynna regulacja z uwzględnieniem światła dziennego

0.7

Uwaga – Założono, zastosowanie automatycznej regulacji z co najmniej jednym czujnikiem
obecności w pomieszczeniu a w dużych pomieszczeniach, co najmniej jeden czujnik obecności
na 30 m

2

.

Wskaźnik zużycia energii elektrycznej na oświetlenie:

r

s

s

s

E

E

w

N

1

1

⋅

=

Gdzie :
-w jest współczynnikiem uwzględniającym rodzaj nośnika energii przyjmowanym z tablicy 3,
- E

S1

i E

S1r

wg wzoru (7)

Obliczenie rocznego zużycia energii na potrzeby oświetlenia w budynku ocenianym :









⋅

+

⋅

=

a

kWh

A

n

t

P

E

N

u

i

s

1000

Gdzie:

14

n = 1 kWh/(m

2

*a)

gdy jest oświetlenie awaryjne

n = 6 kWh/(m

2

*a)

gdy jest oświetlenie zapasowe.

9

Zintegrowany wskaźnik charakterystyki energetycznej budynku.

Dla zakwalifikowania budynku do klasy energetycznej wylicza się zintegrowany wskaźnik
charakterystyki energetycznej budynku, na podstawie wskaźników cząstkowych według
wzoru:

EP = N

g

*f

g

+ N

w

* f

w

+ N

k

* f

k

+ N

s

* f

s

Gdzie udziały zużycia energii na poszczególne cele określają wzory:

E

E

f

g

g

=

- udział zużycia energii na cele grzewcze i wentylację,

E

E

f

w

w

=

- udział zużycia energii na przygotowanie ciepłej wody,

E

E

f

k

k

=

- udział zużycia energii do klimatyzacji,

E

E

f

s

s

=

- udział zużycia energii na oświetlenie,

przy czym:

E = E

g

+ E

w

+ E

k

+ E

s

Po wyznaczeniu zintegrowanego wskaźnika charakterystyki energetycznej budynku EP
przyporządkowuje się mu klasę według poniższej tabeli.















Budynkowi referencyjnemu o wartości

EP = 1 przypisuje się klasę energetyczną D. Budynki

w klasie A, B i C pod względem energetycznym są lepsze od referencyjnego, budynki w
klasie E, F i G gorsze od referencyjnego.

Klasa

Wartość EP

A

EP<

0,25

B

0,25

< EP <

0,5

C

0,5

< EP <

0,75

D

0,75

< EP <

1

E

1

< EP <

1,25

F

1,25

< EP <

1,5

G

>EP

1,5

KLASA ENERGETYCZNA BUDYNKU