50

8/2006

51

8/2006

technologie i bezpieczeństwo
ocena ryzyka zawodowego

Ocena ryzyka zawodowego elektromontera została wykonana metodą RISK SCORE. Metoda RISK
SCORE jest metodą trójparametrową, w której szacuje się skutki zdarzenia S, ekspozycję na zagro-
żenie E i prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia P. Parametry S i E szacowane są na 6 pozio-
mach, prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia P szacowane jest na 7 poziomach. Parametrom
przypisuje liczby mające charakter wag oceniających ich znaczenie. Praca w systemie zmianowym.

Elektromonter

Iwona Romanowska-Słomka

Charakterystyka stanowiska
Do obowiązków elektromontera należy: naprawa, konserwacja i wykonywanie instalacji elektrycznych i elektronicznych na terenie
zakładu i u zleceniodawcy. Pracownik demontuje i montuje urządzenia elektryczne u zleceniodawcy, kontroluje odczyty urządzeń
pomiarowych zainstalowanych na instalacjach produkcyjnych. Okresowo obsługuje i naprawia narzędzia ręczne o napędzie elek-
trycznym. Wykonuje badania kontrolne instalacji elektrycznych. Okresowo pracuje na wysokości, w kanałach i wykopach, często
w pobliżu maszyn drogowych. Wszystkie prace wykonuje przy wyłączonym napięciu.

Karta informacji o zagrożeniach na stanowisku elektromontera
Zagrożenie

Źródło zagrożenia (przyczyna)

Możliwe skutki zagrożenia

Środki ochrony przed zagrożeniami

Grupa ryzyka

Droga zakażenia

Przechowywanie dokumentów

Zagrożenia biologiczne
Wirus Flaviviridae (kleszczowe
zapalenie mózgu)

Wykonywanie prac w zadrzewionym
terenie

Zapalenie mózgu, gorączka

Tępienie kleszczy, repelenty

gr. 3, szczepienie

Kleszcze
Ukłucie kleszczy

Nie

Borrelia spp

Wykonywanie prac w zadrzewionym
terenie

Gorączki nawracające, borelioza

Szybkie usuwanie kleszczy, repelenty,
badania profilaktyczne

gr. 2, brak szczepień

Ukłucie kleszczy

Nie

Clostridium tetani
Laseczka tężca T

Gleba

Tężec, działanie toksyczne

Szczepienia, szybkie opatrywanie ran,
podawanie anatoksyny tężcowej po
skaleczeniach

gr. 2, szczepienie

Bezpośrednia (przyranne)

Nie

Zagrożenie

Źródło zagrożenia (przyczyna)

Możliwe skutki zagrożenia

Środki ochrony przed zagrożeniami

Zagrożenia fizyczne, chemiczne i psychofizyczne
Upadek na tym samym
poziomie

Nierówne śliskie powierzchnie, bałagan
na stanowisku

Potłuczenia, złamania

Wzmożona uwaga, odpowiednie obuwie,
utrzymanie porządku

Upadek na niższy poziom Wykonywanie pracy na wysokości

(drabiny, podesty, rusztowania, praca
na podnośniku, upadek do wykopów
i kanałów

Potłuczenia, złamania,
wstrząśnienie mózgu

Przestrzeganie przepisów, środki ochrony
indywidualnej, sprzęt w dobrym stanie
technicznym, wygrodzenie i oznakowanie
wykopów, wzmożona uwaga

Uderzenie o nieruchome
przedmioty

Wyposażenie warsztatu i praca w
terenie

Potłuczenia, złamania

Wzmożona uwaga, utrzymanie porządku

Kontakt z szorstkimi
i ostrymi powierzchniami

Narzędzia, naprawiane wyposażenie

Skaleczenia rąk

Wzmożona uwaga, środki ochrony
indywidualnej

Pochwycenie przez
poruszające się części
urządzeń

Narzędzia z napędem elektrycznym

Amputacje palców,
zmiażdżenia, skaleczenia

Przestrzeganie przepisów, uwaga

Zmienne warunki
atmosferyczne (wysokie
i niskie temperatury)

Praca w terenie

Omdlenia, udary, oparzenia
słoneczne, nowotwory skóry,
przeziębienia, odmrożenia

Odpowiednie ubranie w zimie i w lecie,
napoje

50

8/2006

51

8/2006

Zalanie wodą

Praca w wykopie

Śmierć przez utopienie

Przestrzeganie przepisów i procedur,
zabezpieczenie wykopów

Zasypanie

Praca w wykopie

Złamania, śmierć przez
uduszenie lub przygniecenie

Przestrzeganie przepisów i procedur,
zabezpieczenie wykopów

Zadziałanie sił przyrody

Wyładowania atmosferyczne

Śmierć

Unikanie przebywania w czasie burzy na
otwartej przestrzeni

Przeciążenie układu ruchu
(dynamiczne)

Transport ręczny i zmechanizowany,
podnoszenie, przesuwanie

Choroby układu ruchu

Przestrzeganie przepisów dotyczących
norm dźwigania, szkolenia

Przeciążenie układu ruchu
(statyczne)

Praca w wymuszonej pozycji

Choroby układu ruchu

Ograniczanie ekspozycji, przerwy w pracy

Hałas

Praca urządzeń

Uszkodzenie narządu słuchu Środki ochrony indywidualnej

Kontakt z energią
elektryczną

Prace przy urządzeniach elektroenerge-
tycznych, używanie niesprawnych tech-
nicznie urządzeń elektrycznych. Uszko-
dzone instalacje i urządzenia elektryczne

Śmierć lub inne skutki
porażenia

Przestrzeganie procedur, stosowanie
odpowiednich narzędzi i środków ochrony,
wzmożona uwaga

Porażenie łukiem
elektrycznym

Prace przy urządzeniach
elektroenergetycznych

Poparzenie, kalectwo, śmierć Przestrzeganie procedur, stosowanie

odpowiednich narzędzi i środków ochrony,
wzmożona uwaga

Pole elektromagnetyczne

Przebywanie pracownika w strefach
niebezpiecznych o ograniczonym czasie
przebywania

Choroby układu nerwowego,
choroby nowotworowe

Ograniczenie ekspozycji

Pożar

Pożar okablowania na skutek błędów
wykonania i eksploatacji, brak
właściwych zabezpieczeń obwodów, zły
stan izolacji.

Poparzenie termiczne, śmierć Przestrzeganie procedur, uwaga

Kontakt z gorącymi
powierzchniami

Prace narzędziami z napędem
spalinowym, brak osłon na gorących
elementach maszyn i urządzeń

Poparzenie termiczne

Wzmożona uwaga

Przygniecenie, potrącenie,
pochwycenie

Prace w pobliżu drogowego sprzętu
zmechanizowanego

Śmierć, ciężkie uszkodzenie
ciała

Wytyczenie stref bezpieczeństwa, uwaga

Substancje i preparaty
chemiczne uczulające

Oleje i smary

Alergia skórna, astma

Środki ochrony indywidualnej

Stres

Wytężona uwaga, praca przy
urządzeniach energetycznych pod
napięciem

Nerwice, psychozy,
zaburzenia snu, choroby
układu pokarmowego

Szkolenia w kierunku odreagowania
stresu

Wartościowanie ryzyka
Szacowanie szkód i prawdopodobieństwa szkód oraz wartościowanie ryzyka wykonano metodą RISK SCORE. W metodzie RISK
SCORE wartościowanie ryzyka opisuje wyrażenie:

R = S × E × P, gdzie: S – możliwe skutki, E – ekspozycja na zagrożenie, P – praw-

dopodobieństwo wystąpienia zdarzenia.

Karta informacji o ryzyku zawodowym na stanowisku elektromontera
Zagrożenie

Możliwe skutki

Ekspozycja

Prawdopodobieństwo zdarzenia Ryzyko

Zagrożenia biologiczne
Wirus Flaviviridae
(kleszczowe zapalenie
mózgu)

S = 3

Średnie

E = 2

P = 0,5

R = 3

Akceptowalne

Absencja

Okazyjna

Tylko sporadycznie możliwe

Wskazana kontrola

Borrelia spp

S = 3

Średnie

E = 2

P = 0,5

R = 3

Akceptowalne

Absencja

Okazyjna

Tylko sporadycznie możliwe

Wskazana kontrola

Clostridium tetani
Laseczka tężca

S = 15

Bardzo duże

E = 2

P = 0,5

R = 15

Akceptowalne

Jedna ofiara śmiertelna

Okazyjna

Tylko sporadycznie możliwe

Wskazana kontrola

Zagrożenia fizyczne, chemiczne i psychofizyczne
Upadek na tym samym
poziomie

S = 3

Średnie

E = 6

P = 1

R = 18

Akceptowalne

Absencja

Codzienna

Mało prawdopodobne, możliwe

Wskazana kontrola

Upadek na niższy poziom

S = 15

Bardzo duże

E = 3

P = 0,5

R = 22,5

Małe

Jedna ofiara śmiertelna

Sporadyczna

Tylko sporadycznie możliwe

Potrzebna kontrola

Uderzenie o nieruchome
przedmioty

S = 1

Bardzo małe

E = 6

P = 3

R = 18

Akceptowalne

Udzielenie pierwszej pomocy

Codzienna

Praktycznie możliwe

Wskazana kontrola

Kontakt z szorstkimi,
ostrymi powierzchniami

S = 1

Bardzo małe

E = 3

P = 3

R = 9

Akceptowalne

Udzielenie pierwszej pomocy

Sporadyczna

Praktycznie możliwe

Wskazana kontrola

Pochwycenie przez
poruszające się części urzą-
dzeń

S = 3

Średnie

E = 3

P = 1

R = 9

Akceptowalne

Absencja

Sporadyczna

Mało prawdopodobne, możliwe

Wskazana kontrola

52

8/2006

Zmienne warunki
atmosferyczne (wysokie
i niskie temperatury)

S =3

Średnie

E = 2

P = 1

R = 6

Akceptowalne

Absencja

Okazyjna

Mało prawdopodobne, możliwe

Wskazana kontrola

Zalanie wodą

S = 15

Bardzo duże

E = 2

P = 0,5

R = 15

Akceptowalne

Jedna ofiara śmiertelna

Okazyjna

Tylko sporadycznie możliwe

Wskazana kontrola

Zasypanie

S = 15

Bardzo duże

E = 2

P = 0,5

R = 15

Akceptowalne

Jedna ofiara śmiertelna

Okazyjna

Tylko sporadycznie możliwe

Wskazana kontrola

Zadziałanie sił przyrody

S = 15

Bardzo duże

E = 2

P = 0,2

R = 6

Akceptowalne

Jedna ofiara śmiertelna

Okazyjna

Możliwe do pomyślenia

Wskazana kontrola

Przeciążenie układu ruchu
(dynamiczne)

S = 7

Duże

E = 3

P = 1

R = 21

Małe

Ciężkie uszkodzenie ciała

Sporadyczna

Mało prawdopodobne, możliwe

Potrzebna kontrola

Przeciążenie układu ruchu
(statyczne)

S = 7

Duże

E = 6

P = 1

R = 42

Małe

Ciężkie uszkodzenie ciała

Codzienna

Mało prawdopodobne, możliwe

Potrzebna kontrola

Hałas

S = 7

Duże

E = 3

P = 1

R = 21

Małe

Ciężkie uszkodzenie ciała

Sporadyczna

Mało prawdopodobne, możliwe

Potrzebna kontrola

Kontakt z energią
elektryczną

S = 15

Bardzo duże

E = 6

P = 0,5

R = 45

Małe

Jedna ofiara śmiertelna

Codzienna

Tylko sporadycznie możliwe

Potrzebna kontrola

Porażenie łukiem
elektrycznym

S = 15

Bardzo duże

E = 3

P = 0,5

R = 22,5

Małe

Jedna ofiara śmiertelna

Sporadyczna

Tylko sporadycznie możliwe

Potrzebna kontrola

Pole elektromagnetyczne

S = 7

Duże

E = 3

P = 0,5

R = 10,5

Akceptowalne

Ciężkie uszkodzenie ciała

Sporadyczna

Tylko sporadycznie możliwe

Wskazana kontrola

Pożar

S = 15

Bardzo duże

E = 6

P = 0,5

R = 45

Małe

Jedna ofiara śmiertelna

Codzienna

Tylko sporadycznie możliwe

Potrzebna kontrola

Kontakt z gorącymi
powierzchniami

S = 3

Średnie

E = 3

P = 1

R = 9

Akceptowalne

Absencja

Sporadyczna

Mało prawdopodobne, możliwe

Wskazana kontrola

Przygniecenie, potrącenie,
pochwycenie

S = 15

Bardzo duże

E = 6

P = 0,5

R = 45

Małe

Jedna ofiara śmiertelna

Codzienna

Tylko sporadycznie możliwe

Potrzebna kontrola

Substancje i preparaty
chemiczne uczulające

S = 7

Duże

E = 3

P = 0,5

R = 10,5

Akceptowalne

Ciężkie uszkodzenie ciała

Sporadyczna

Tylko sporadycznie możliwe

Wskazana kontrola

Stres

S = 7

Duże

E = 3

P = 0,5

R = 10,5

Akceptowalne

Ciężkie uszkodzenie ciała

Sporadyczna

Tylko sporadycznie możliwe

Wskazana kontrola

Uwagi
Ryzyko zawodowe jest ściśle związane ze
środowiskiem pracy. Dla takich samych
stanowisk, ale w różnych warunkach
pracy zagrożenia i poziom ryzyka mogą
być różne. Szacując stopień szkód zagro-
żenia przyjmuje się możliwe największe
skutki. W szacowaniu prawdopodobień-
stwa skutków należy wziąć pod uwagę
warunki pracy, zdarzenia, jakie miały
miejsce w „przeszłości”, zachowania
pracownika itp. Po wiedzę można się-
gnąć do danych statystycznych, obser-
wacji itd.

Przykłady:
Ryzyko związane z clostridium tetani
(laseczką tężca). Źródłem zagrożenia jest
kontakt z glebą zanieczyszczoną odcho-
dami krów, koni itp.
Możliwe skutki S = 15 – jedna ofiara
śmiertelna.
Ekspozycja E = 2 – okazyjna.
Prawdopodobieństwo zdarzenia P = 0,5
– tylko sporadycznie możliwe – nie było
takiego zdarzenia.

Ryzyko R = 15 – akceptowalne, wskazana
kontrola, aby ryzyko pozostało na tym
samym poziomie.

Ryzyko związane z kontaktem z energią
elektryczną. Źródłem zagrożenia jest pra-
ca przy urządzeniach elektroenergetycz-
nych.
Możliwe skutki S = 15 – jedna ofiara
śmiertelna.
Ekspozycja E = 6 – codzienna.
Prawdopodobieństwo zdarzenia P = 0,5
– tylko sporadycznie możliwe – w ciągu
10 lat było jedno takie zdarzenie.
Ryzyko R = 45 – małe, potrzebna kontro-
la, aby ryzyko pozostało na tym samym
poziomie.

n

dr inż. Iwona Romanowska-Słomka
Pracownik naukowy w Akademii Rolniczej
we Wrocławiu

Niebezpieczne drogi

Niebezpieczne nie tylko dlatego, że zda-
rza się na nich dużo wypadków komu-
nikacyjnych. Także podczas budowy
nowych dróg czy remontów starych,
wielu pracowników odnosi obrażenia.

Mówili o tym przedstawiciele Okręgowe-
go Inspektoratu Pracy z Krakowa i mało-
polskiej policji na konferencji zorganizo-
wanej 29 czerwca br. w siedzibie regio-
nalnego oddziału Generalnej Dyrekcji
Dróg Krajowych i Autostrad. Inspektorzy,
prowadzący kontrole na budowach dróg,
stwierdzają m.in. brak zabezpieczeń,
które zapewniałyby bezpieczeństwo za-
równo pracownikom, jak i osobom po-
stronnym – często przez place budów
odbywa się ruch kołowy i pieszy.
OIP w porozumieniu z policją prowadzi
program prewencyjny „Bezpieczeństwo
przy budowie dróg w Małopolsce”. Inspek-
torzy będą informować i doradzać, ale
w przypadku powtarzających się naruszeń
przepisów bhp – surowo karać.

n

(kr)