PRAWO KONSTYTUCYJNE

dr hab. Dorota Lis-Staranowicz

WYKŁAD I; 18.02.2014

Immunitet formalny jest przeszkodą procesową, która uniemożliwia wszczęcie i prowadzenie postępowania

karnego przeciwko posłowi/senatorowi.

W przeciwieństwie do immunitetu materialnego nie uchyla on odpowiedzialności.

Immunitet formalny ma charakter względny, ponieważ może być uchylony na wniosek prokuratora

generalnego albo oskarżyciela prywatnego.

Sejm/Senat wyraża zgodę na pociągnięcie posła/senatora do odpowiedzialności karnej większością

bezwzględną ustawową (231/51).

Immunitet formalny można zbyć za czyn objęty wnioskiem.

Immunitet chroni posła od dnia ogłoszenia wyników wyborów do dnia wygaśnięcia mandatu.

Poseł/senator nie może być aresztowany/zatrzymany bez zgody Izby z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku

przestępstwa.

O zatrzymaniu posła/senatora powiadamia się niezwłocznie Marszałka Sejmu/Senatu, który może nakazać

natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.

POSŁOWIE:

Liczba: 460

Kadencja: 4 lata

Rozpoczyna się w dniu pierwszego posiedzenia Sejmu a kończy się w dniu poprzedzającym zebranie się Sejmu

następnej kadencji (nie ma przerwy kadencyjnej) – Sejm pracuje w sposób ciągły, permanentny.

Pierwsze posiedzenie Sejmu otwiera Marszałek Senior – jest on potrzebny do tego, aby wyłonić Marszałka

Sejmu (i na tym kończy się jego funkcja).

Marszałka Sejmu wybiera się w procedurze eliminacji. Odwołuje się go w sposób konstruktywny. Marszałek

Sejmu jest organem monokratycznym i kierowniczym (organ monokratyczny zwykle gwarantuje sprawność

działania).

ZASADA KADENCYJNOŚCI:

1. Skrócenie kadencji Sejmu następuje na mocy uchwały Sejmu podjętej większością 2/3 głosów przy

ustawowej większości liczby posłów.

2. Skrócenie kadencji Sejmu następuje na mocy postanowienia Prezydenta RP:



może skrócić kadencję Sejmu jeżeli Sejm nie przedstawi do podpisania ustawy budżetowej w ciągu

4 miesięcy od przedłożenia projektu tej ustawy;



musi skrócić kadencję Sejmu jeżeli w trzeciej procedurze nie zostanie sformułowana Rada

Ministrów.

ORGANY SEJMU:

1. Marszałek sejmu,

2. Prezydium Sejmu,

3. Konwent Seniorów,

4. Komisje:



Stałe,



Nadzwyczajne,



Śledcze.

Komisja śledcza – działa na podstawie ustawy u subsydiarnie stosuje się Kodeks Postępowania Karnego. Po co?

Po to, aby przeprowadzić śledztwo sejmowe, przesłuchać świadków.

ZASADA AUTONOMII REGULAMINOWEJ:

Porządek prac Sejmu, organizację wewnętrzną, tryb powoływania i działalność jego organów oraz sposób

wykonywania konstytucyjnych i ustawowych obowiązków organów sejmowych wobec Sejmu określa

regulamin.

Regulamin jest aktem wewnętrznie obowiązującym, choć niektórzy w nauce podnoszą, że jednak jest aktem

prawa powszechnie obowiązującego, ponieważ normuje sposób wykonania konstytucyjnych i ustawowych

obowiązków organów państwowych wobec Sejmu.

Regulamin Sejmu jest publikowany w „Monitorze Polskim”.

ZASADA JAWNOŚCI POSIEDZEŃ SEJMU:

Posiedzenia Sejmu są jawne, ale Sejm można bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy

ustawowej liczby posłów uchwala tajność obrad.

FUNKCJE SEJMU:

1. Ustawodawcza/prawodawcza: na którą składa się:



Stanowienie ustaw,



Podejmowanie uchwał,



Uchwalanie ustawy o zmianie Konstytucji.

2. Kontrolna,

3. Kreacyjna.

STANOWIENIE USTAWY:

Projekt ustawy może wnieść Senat, Prezydent RP, Rada Ministrów, Posłowie (15/komisja sejmowa), grupa

100 000 obywateli.

Projekt ustawy musi mieć formę pisemną. Do projektu ustawy dołącza się uzasadnienie, którego elementy

obligatoryjne normuje Regulamin Sejmu.

Projekt ten wnosi się do Sejmu.

Marszałek Sejmu sprawuje kontrolę formalną tzn. może odmówić nadania biegu inicjatywie ustawodawczej,

jeśli nie spełnia ona wymogów formalnych.

Marszałek Sejmu sprawuje także kontrolę materialną, ponieważ może skierować projekt do komisji

ustawodawczej w celu wyrażenia opinii o jego zgodności z Konstytucją i w przypadku negatywnej opinii

Marszałek Sejmu ma kompetencje do odmowy nadania biegu inicjatywie ustawodawczej.

Ustawę uchwala się w trzech czytaniach. Czytanie to pewien etap pracy nad ustawą („od ogółu do szczegółu”).

Merytoryczna praca nad ustawą nie toczy się na posiedzeniu Sejmu.

Na posiedzeniu Sejmu przeprowadza się pierwsze czytanie jeśli ustawa dotyczy:



Podatków,



Budżetu,



Kodeksów,



Wyborów,



Organów państwowych,



Zmiany Konstytucji.

Ponadto Marszałek Sejmu może skierować każdą inną ustawę do pierwszego czytania na posiedzeniu Sejmu.

Sejm uchwala ustawę zwykłą większością głosów przy obecności przynajmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Uchwaloną przez Sejm ustawę Marszałek Sejmu przekazuje do Senatu.

Senat:



Odrzuca całą ustawę,



Przyjmuje całą ustawę,



Wnosi poprawki,



Nic nie robi.

Jeżeli w ciągu 30 dni od dnia przekazania ustawy nie podejmie stosownej uchwały, ustawę uznaje się za

uchwaloną w brzmieniu przyjętym przez Sejm.

Senat przyjął uchwałę o odrzuceniu ustawy/uchwałę wnoszącą poprawki do ustawy:

Uchwałę Senatu odrzucającą ustawę albo poprawkę zaproponowaną w uchwale Senatu uważaj się za przyjętą

jeżeli Sejm nie odrzuci jej bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby

posłów.

Prezydent:



Podpisuje ustawę i ogłasza ją w „Dzienniku Ustaw” [21 dni],



Może wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego:

o ZGODNA: ma obowiązek podpisania,

o NIEZGODNA: Prezydent odmawia podpisania,

o NIEZGODNOŚĆ POSZCZEGÓLNYCH PRZEPISÓW, KTÓRE NIE SĄ NIEROZERWALNIE ZWIĄZANE Z

USTAWĄ:

 Może podpisać ustawę z pominięciem tych niekonstytucyjnych przepisów,

 Może skierować ustawę spowrotem do Sejmu w celu usunięcia niezgodności.

o NIE JEST NIEZGODNA Z KONSTYTUCJĄ.



Odmowa podpisania ustawy – weto ustawodawcze.

TK – prewencyjna kontrola konstytucyjności ustaw.

WETO USTAWODAWCZE:

Umotywowany wniosek. Weto ma charakter zawieszający, gdyż Sejm może uchwalić ustawę w brzmieniu

dotychczasowym. Większością 3/5 głosów odrzuca weto prezydenckie.

Prezydent nie może jednocześnie zastosować:



Weta i wniosku do TK,



Sekwencyjnie weta i wniosku do TK – są to alternatywy.

Przesłanki:



Weto – brak w Konstytucji; będą to względy społeczne, polityczne, pozaprawne,



TK – wniosek o niekonstytucyjność.

Konstytucja przewiduje szczególny tryb ratyfikacji umowy międzynarodowej o przeniesienie kompetencji na

rzecz X.

Sejm – bezwzględną większością głosów wybiera tryb ratyfikacji takiej umowy.

Dwa instrumenty:



Ustawa,



Referendum.

WYKŁAD II; 04.03.2014

Tryb szczególny – uchwała ustawy o zmianie Konstytucji:

Konstytucja RP z 1997 roku nie przewiduje trybu uchwalenia nowej konstytucji. Natomiast Konstytucja zawiera

procedurę uchwały ustawy o zmianie Konstytucji.

Projekt tej ustawy może wnieść:



Grupa 1/5 posłów,



Senat,



Prezydent RP.

Nakaz uchwalenia ustawy w jednakowym brzmieniu przez Sejm i Senat (wykluczenie wnoszenia poprawek).

Senat ma 60 dni na rozpatrzenie ustawy.

Ustawę o zmianie Konstytucji uchwala się:



Sejm – większością 2/3 głosów przy obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów,



Senat – bezwzględną większością głosów przy obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.

Jeżeli zmiana dotyczy 1., 2., 12. rozdziału:



1. – zasady konstytucyjne,



2. – prawa i wolności,



12. – zmiana Konstytucji.

Może być zarządzone referendum.

Z wnioskiem o zarządzenie referendum konstytucyjnego może wystąpić do Marszałka Sejmu:



Grupa 1/5 posłów,



Senat,



Prezydent RP.

Marszałek Sejmu jest nim związany – musi takie referendum zarządzić w ciągu 60 dni.

Referendum konstytucyjne jest wiążące w każdym przypadku.

Ustawa budżetowa:



Reguluje ona dochody i wydatki państwa na okres całego roku.



Uchwalona w szczególnym trybie.

Konstytucja wymaga, aby Rada Ministrów wniosła projekt ustawy budżetowej przynajmniej na 3 miesiące

przed końcem roku budżetowego.

Inicjatywa przysługuje wyłącznie RM.

Senat nie może odrzucić ustawy – ma 21 dni na rozpatrzenie.

Prezydent RP nie może odmówić podpisania (ale może wystąpić do TK o zbadanie z Konstytucją) – 7 dni.

TK jest związany terminem – wyrok do 2 miesięcy.

Sejm: jeżeli w ciągu 4 miesięcy od przedłożenia projektu ustawy budżetowej nie przedłoży jej Prezydentowi RP

do podpisania, to Prezydent RP może skrócić kadencję Sejmu.

Ustawa o prowizorium budżetowym – jeżeli nie uchwalono budżetu ani w/w ustawy a rozpoczął się nowy rok

to rząd prowadzi gospodarkę finansową na podstawie projektu.

Klauzula pilności:



Senat – 14 dni,



Prezydent RP – 7 dni.

Nie można nałożyć dla projektów ustaw dotyczących:



Podatków,



Kodeksów,



Wyborów,



Regulujących ustrój organów publicznych.

WYKŁAD III; 18.03.2014

UCHWAŁA:



Może mieć charakter normatywny np.: Regulamin Sejmu,



Może mieć charakter nienormatywny np.: uchwała o wyborze Rzecznika Praw Dziecka,



Przyjmowane w dwóch czytaniach,



Publikowane w „Monitorze Polskim”.

FUNKCJA KONTROLNA SEJMU:



Senat posiada pewne uprawnienia kontrolne, ale mają one charakter symboliczny,



Instrumenty:

o Konstruktywne wotum nieufności,

o Indywidualne wotum nieufności,

o Wotum zaufania.



Wobec Rady Ministrów i podległych jej organom:

o Interpelacje,

o Pytania poselskie,

prawo złożenia przysługuje każdemu posłowi

o Zapytania poselskie.

Interpelacje składa się do Rady Ministrów i wnosi się je w sprawach o zasadniczym znaczeniu.

Adresat ma 21 dni na udzielenie odpowiedzi w formie pisemnej. Poseł może zażądać dodatkowej

odpowiedzi, jeśli nie jest usatysfakcjonowany. Marszałek Sejmu informuje o wpłyniętych

interpelacjach, odpowiedziach i ich braku.

Zapytania poselskie – sprawy o indywidualnym charakterze dotyczące polityki państwa. Wnosi się

je na piśmie. Adresat ma 21 dni na odpowiedź.

Pytania w bieżących sprawach – wnoszone do godziny 21

00

dnia poprzedzającego posiedzenia

Sejmu. Zadawane na posiedzeniach Sejmu. Marszałek Sejmu ustala ich kolejność. Podczas jednego

posiedzenia i w ramach porządku dnia składa się nie więcej niż 11 pytań. Osoba ma 2 minuty na

zadanie pytania a adresat ma 6 minut na odpowiedź.



Funkcja kontrolna wiąże się z możliwością kontroli Rządu przez komisje sejmowe:

o Sprawdza, czy ustawa jest stosowana,

o Sprawdza, jakie są problemy ze stosowaniem ustaw,

o Sprawdza, jakie wprowadzić nowelizacje,

o Formułuje:

 Dezyderaty,

 Opinie.

Dezyderat – postulat komisji w określonej sprawie, a adresatem jest Rada Ministrów,

Prezes NIK, Prezes NBP, Prokurator Generalny, Główny Inspektor Pracy. Adresat ma 30

dni na ustosunkowanie się do postulatu komisji.

Opinia – komisja formułuje stanowisko w określonej sprawie i przedstawia je Radzie

Ministrów, Prezesowi NIK, Prezesowi NBP , Prokuratorowi Generalnemu, Głównemu

Inspektorowi Pracy, a także innym centralnym urzędom i instytucjom państwowym.

Wyżej wymienione organy są zobowiązane w ciągu 30 dni odpowiedzieć na taką opinię

komisji.



Kontrola sensu stricto – w związku z wprowadzeniem ustawy i wykonaniem ustawy właściwe komisje

mogą przeprowadzać kontrole.



Komisja ma prawo żądania informacji od ministrów i kierowników naczelnych organów państwowych.



Komisje mogą wizytować oraz badać zakłady i spółki z udziałem Skarbu Państwa, a także przedsiębiorstwa

i inne instytucje państwowe.



Absolutorium budżetowe:

o Forma kontroli wykonywania budżetu.

o Sejm uchwala budżet na rok kalendarzowy. Po zakończeniu roku kalendarzowego niezbędna jest

kontrola prawidłowości jego wykonania.

o Rada Ministrów przedstawia Sejmowi sprawozdanie z wykonania budżetu w ciągu 5 miesięcy od

zakończenia roku budżetowego. Do tego sprawozdania dołącza się informacje o stanie zadłużenia

państwa. Merytoryczna praca nad wnioskiem o udzieleniu absolutorium budżetowego toczy się w

Komisji Finansów Publicznych.

o Ponadto niezbędna jest również opinia Najwyżej Izby Kontroli na temat wykonania budżetu. Sejm

w ciągu 90 dni od złożenia wniosku przez Radę Ministrów głosuje nad udzieleniem absolutorium

budżetowego.

o Sejm uchwala absolutorium budżetowe zwykłą większością głosów. Konstytucja nie przewiduje

żadnych sankcji dla Rady Ministrów, wobec której nie uchwalono wykonania budżetu.



Komisje śledcze.



Sejm jako organ może podejmować:

o Rezolucje,

o Deklaracje,

o Apele,

o Oświadczenia.

FUNKCJA KREACYJNA SEJMU:



Odnosi się do takiego uprawnienia Parlamentu, które polega na powoływaniu organów państwowych:

o Rada Ministrów.



Sejm samodzielnie powołuje:

o 15 sędziów Trybunału Konstytucyjnego,

o 16 członków Trybunału Stanu,

o Kolegium IPN,

o 3 członków Rady Polityki Pieniężnej,

o 2 członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji,

o 4 członków Krajowej Rady Sądownictwa.



Na wniosek Prezydenta RP powołuje:

o Prezesa NBP,

o Prezesa Rady IPN.



Za zgodą Senatu powołuje:

o Prezesa IPN,

o Rzecznika Praw Obywatelskich,

o Rzecznika Praw Dziecka,

o Prezesa Najwyżej Izby Kontroli,

o Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych.



Na wniosek Prezesa Rady Ministrów Powołuje:

o Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej.

ZGROMADZENIE NARODOWE:



Wspólnie obradujący Sejm i Senat.



Kompetencje:

o Uchwala swój Regulamin,

o Odbiera przysięgę od Prezydenta RP,

o Stwierdza niezdolność Prezydenta RP do sprawowania władzy ze względu na stan zdrowia

(przeszkoda trwała),

o Podejmuje decyzję o postawieniu Prezydenta RP przed Trybunałem Stanu,

o Wysłuchuje orędzia Prezydenta RP.



Przewodniczącym jest Marszałek Sejmu; zastępcą Marszałek Senatu.

INSTYTUCJA WYSŁUCHANIA PUBLICZNEGO:

Otwiera proces ustawodawczy na obywatela. Komisja sejmowa może zarządzić rozpatrywanie projektu ustawy

„publicznie”. Komisja sejmowa informuje o możliwości wyrażania swoich opinii i stanowisk na temat ustawy.

Osoby zainteresowane muszą się zarejestrować i udowodnić swój interes prawny. Mogą w tym brać udział

również lobbyści. Komisja sejmowa zarządza instytucję wysłuchania publicznego przed merytorycznym

rozpatrywaniem projektu ustawy.

WYKŁAD IV; 02.04.2014

Prezydent jest dualistycznym organem władzy wykonawczej:



Jego pozycję ustrojową wyznaczają zasady podziału władzy (art.10 Konstytucji) i zasada parlamentarno-

gabinetowej formy rządów.



Art.126 Konstytucji wyznacza zadania ustrojowe prezydenta.

Najważniejsze funkcje ustrojowe:



czuwa nad przestrzeganiem konstytucji;



sprawuje kontrolę prewencyjną – złożenie wniosku wstępnego do TK o zbadanie zgodności ustawy z

konstytucją, pociągnięcie do odpowiedzialności przed TS i TK;



stoi na straży bezpieczeństwa i suwerenności państwa oraz niepodzielności i nienaruszalności jego

terytorium.

Nie są one kompetencjami, ponieważ zgodnie z art.126 ust.3 Prezydent wykonuje powyższe zadania ,,(...) w

zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach.’’

Prezydent wybierany jest w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i tajnych na 5 letnią kadencję,

kandydat musi mieć 35 lat i poparcie 100 000 obywateli. Kadencja Prezydenta rozpoczyna się z chwilą złożenia

przysięgi przed Zgromadzeniem Narodowym. Po tym wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki.

Opróżnienie urzędu prezydenta (trwałe przeszkody w sprawowaniu zadań):



śmierć,



zrzeczenie się urzędu,



stwierdzenie nieważności wyboru,



wyrok TS prowadzący do złożenia z urzędu prezydenta,



stwierdzenie trwałej niezdolności do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia przez Zgromadzenie

Narodowe większością 2/3 głosów ustawowej liczby członków.

Marszałek Sejmu musi wystąpić do TK w związku o stwierdzenie przemijającej przeszkody i Trybunał powierza

marszałkowi funkcje Prezydenta z chwilą postawienia przed TS – zawieszenie kadencji. Marszałek Sejmu,

zastępujący, może wykonywać wszystkie uprawnienia i obowiązki z wyjątkiem kompetencji skrócenia kadencji

Sejmu.

Uprawnienia Prezydenta wobec Sejmu, rządu, władzy sądowniczej:



zarządza wybory;



zwołuje pierwsze posiedzenie nowo wybranych Sejmu i Senatu;



ma władzę ustawodawczą;



może wnieść poprawki w postępowaniu ustawodawczym;



desygnuje, powołuje i odwołuje RM na wniosek Prezesa RM;



może wystąpić z wnioskiem o pociągnięcie członków rządu do odpowiedzialności przed TS;



przyjmuje dymisję rządu;



współpracuje z Prezesem RM i właściwym ministrem, wykonując konstytucyjne zadania;



powołuje sędziów na wniosek KRS;



powołuje Prezesa TK, Prezesa NSA, Prezesa Sądu Najwyższego spośród dwoch; kandydatów

przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne tego sądu.

Uprawnienia prezydenta w zakresie stosunków międzynarodowych:



ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe, przed ratyfikacją może wystąpić do TK o stwierdzenie

niezgodności z Konstytucją;



ma prawo czynnej i biernej legacji, współdziała tu z ministrem spraw zagranicznych;



stoi na straży bezpieczeństwa państwa.

Uprawnienia w zakresie Sił Zbrojnych:



Zwierzchnik Sił Zbrojnych, ale w czasie pokoju zwierzchnictwo sprawuje za pomocą ministra obrony

narodowej;



mianuje Szefa Sztabu Generalnego;



na czas wojny mianuje Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych;



na wniosek ministra obrony narodowej mianuje na stopień oficerski i generalny.

W zakresie bezpieczeństwa narodowego dysponuje organem doradczym, Radą Bezpieczeństwa Narodowego.

Prezydent zarządza powszechną lub częściową mobilizację na wniosek Prezesa RM. Na jego wniosek zarządza

też użycie sił zbrojnych do obrony RP.

Prezydent zarządza stan wojny:



Jeżeli Sejm nie może się zebrać na posiedzenie zarządza w formie rozporządzenia stan wyjątkowy i stan

wojenny.



Stan wojenny zarządza się w razie zewnętrznego zagrożenia państwa, zbrojnej napaści na terytorium RP

bądź jeżeli z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji. Stan

wojenny zarządza na wniosek RM na całości lub na części terytorium.



Stan wyjątkowy w razie zagrożenia ustroju konstytucyjnego państwa, bezpieczeństwa obywateli lub

porządku publicznego. Na wniosek RM może zarządzić na całości lub części terytorium, na okres nie dłuższy

niż 90 dni. Może być przedłużony tylko raz na okres 60 dni za zgodą sejmu.

Odpowiedzialność Prezydenta:



nie ponosi odpowiedzialności ani przed sejmem ani przed Zgromadzeniem Narodowym;



ponosi odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu.

Zakres przedmiotowy odpowiedzialności obejmuje naruszenie Konstytucji lub ustaw (nazywamy to deliktem

konstytucyjnym), a także obejmuje odpowiedzialność za przestępstwa – Prezydent, gdy sfałszuje dokumenty

będzie ponosić odpowiedzialność przed TS.

Wniosek wstępny o postawienie prezydenta w stan oskarżenia przed TS wnosi 140 członków Zgromadzenia

Narodowego. Zgodę na postawienie prezydenta wyraża ZN większością 2/3 ustawowej liczby członków. Z

chwilą postawienia w stan oskarżenia jego funkcja zostaje zawieszona.

WYKŁAD V; 29.04.2014

Rada Ministrów – kolegialny organ władzy wykonawczej.



Egzekutywa monistyczna – system prezydencki.



Egzekutywa dualistyczna – system parlamentarno-gabinetowy.

Rozdział VI Konstytucji reguluje pozycję ustrojową Rady Ministrów.

Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej.

 realizacja wszelkich istotnych spraw z punktu widzenia państwa i społeczeństwa

Domniemanie kompetencji – do Rady Ministrów należą sprawy polityki państwa nie zastrzeżone dla innych

organów państwowych i samorządu terytorialnego.

Rada Ministrów kieruje administracją rządową.

W zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach Rada Ministrów w szczególności:



zapewnia wykonanie ustaw,



wydaje rozporządzenia,



koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej,



chroni interesy Skarbu Państwa,



uchwala projekt budżetu państwa,



kieruje wykonaniem budżetu państwa oraz uchwala zamknięcie rachunków państwowych i sprawozdanie z

wykonania budżetu,



zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny,



zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa,



sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami

międzynarodowymi,



zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy

międzynarodowe,



sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa corocznie liczbę obywateli

powoływanych do czynnej służby wojskowej,



określa organizację i tryb swojej pracy.

Skład Rady Ministrów:



Prezes Rady Ministrów,



Ministrowie,



Wiceprezesi,



Przewodniczący określonych w ustawach komitetów.

Kategorie ministrów:



resortowi (działowi):

 rozporządzenia,

 zarządzenia.



„bez teki”:

 brak kompetencji.

Minister Obrony Narodowej oraz Minister Sprawiedliwości – te urzędy muszą zostać utworzone:

1) zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi RP w czasie pokoju,

2) członkostwo w KRS.

Wiceprezes:

1) Najczęściej koalicjant,

2) Ważny minister np.: finansów,

3) Nie musi mieć teki ministra,

4) Nie posiadają własnych kompetencji – wykonują zadania przypisane przez Prezesa RM; najczęściej

przewodniczenie posiedzeniach RM.

Prezes Rady Ministrów:



reprezentuje Radę Ministrów,



kieruje pracami Rady Ministrów,



wydaje rozporządzenia,



zapewnia wykonywanie polityki Rady Ministrów i określa sposoby jej wykonywania,



koordynuje i kontroluje pracę członków Rady Ministrów,



sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym w granicach i formach określonych w Konstytucji i

ustawach,



jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej.

Ministrowie podlegają kontroli ze strony RM, gdyż RM może uchylić rozporządzenie ministrów.

RM podejmuje decyzje na posiedzeniach. Posiedzenia odbywają się w stałych terminach w trybie poufnym.

Uczestniczą w nich wszyscy członkowie RM oraz osoby zaproszone. Przewodniczy mu Prezes RM i ustala

porządek obrad.



Budżet uchwalany jest w formie uchwały.



Decyzja podejmowana jest poprzez uzgodnienie stanowisk.



Głosowanie – większość głosów. W przypadku remisu – decydujący głos ma przewodniczący.

Droga obiegowa (kurenda):



rozsyłana każdemu członkowi RM,



każdy przedstawia w odpowiednim czasie swoje stanowisko.

PROCEDURA TWORZENIA:

ETAP I



desygnacja Premiera przez Prezydenta RP,



powołanie Prezesa RM wraz z pozostałymi członkami,



wotum zaufania (inwestytura)  poprzedzone expose; bezwzględna większość głosów przy obecności co

najmniej połowy ustawowej liczby posłów,



rząd większościowy.

ETAP II



Sejm wybiera Prezesa RM i pozostałych członków,



Prezydent powołuje rząd.

ETAP III



rząd mniejszościowy,



powołuje Prezydent,



wotum zaufania – zwykła większość głosów,



skrócenie kadencji Sejmu.

Przesłanki dymisji RM:



na pierwszym posiedzeniu nowo wybranego Sejmu,



odmowa wotum zaufania,



wyrażenie wotum nieufności,



rezygnacja Prezesa RM.

Organy wewnętrzne RM nie są obligatoryjne. Prezes RM może je tworzyć w drodze rozporządzenia. Mają

charakter pomocniczy:



stałe komitety,



komitety do określonej sprawy,



rady,



zespoły.

Komisje wspólne – są formą przedstawicielstwa różnych grup społecznych w celu ustalenia jednego

stanowiska:



komisja rządu i Episkopatu,



komisja rządu, związków zawodowych i pracowników.

Przy RM działa Rządowe Centrum Legislacji. Powstają tam rządowe akty normatywne. Koordynuje pracę

między ministrami.

Rada Legislacyjna ustala zasady techniki prawodawczej. Wyraża opinię zgodności aktów rządowych z

Konstytucją. W jej skład wchodzą profesorowie prawa.

Obsługą Prezesa RM zajmuje się Kancelaria Prezesa RM.

Odpowiedzialność polityczna realizowana jest przed Sejmem. Obejmuje politykę wewnętrzną, zewnętrzną i

zagraniczną. Jest ona:

1) zbiorowa,

2) indywidualna.

Instrumenty zbiorowej odpowiedzialności:

1) konstruktywne wotum nieufności,

2) wotum zaufania,

3) absolutorium budżetowe.

Konstruktywne wotum nieufności:



grupa 46 osób kieruje wniosek do Sejmu o odwołanie Prezesa RM,



musi zawierać imiennie wskazanego następcę,



bezwzględna większość ustawowej liczby posłów.

Wotum zaufania:



Prezes RM może wystąpić do Sejmu o jego udzielenie,



zwykła większość głosów,



występuje przy tworzeniu rządu.

Absolutorium budżetowe:



udziela się RM w celu skwitowania budżetu,



brak sankcji.

WYKŁAD VI; 13.05.2014

WŁADZA SĄDOWNICZA

Władzę sądowniczą w Polsce sprawują:

1. Sądy,

2. Trybunały:

a. Trybunał Konstytucyjny,

b. Trybunał Stanu.

W państwie demokratycznym ważny jest Trybunał Konstytucyjny, ponieważ państwo demokratyczne to takie,

które opiera się na Konstytucji. Trybunał stoi na straży konstytucyjnych praw i wolności każdego człowieka i

obywatela.

Podstawowym instrumentem ochrony praw i wolności jest prawo do sądu.

Sądy:



Powszechne,



Wojskowe,



Administracyjne,



Sąd Najwyższy.

Domniemanie kompetencji na rzecz sądów powszechnych, jeśli ustawa nie zastrzega kognicji sądów

administracyjnych.

W ramach sądów powszechnych, działają:



Sądy rejonowe,



Sądy okręgowe,



Sądy apelacyjne.

Sądy rejonowe – każdy z tych sądów podzielony jest na wydziały:



Obligatoryjnie: karny i cywilny.



Fakultatywnie: rodzinny, administracyjny, gospodarczy.

Sądy okręgowe:



Obligatoryjnie: karny i cywilny.



Fakultatywnie: rodzinny, administracyjny, gospodarczy.

Sądy Okręgowe w Warszawie:



Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów,



Sąd Rejestrowy,



Sąd Znaków Towarowych.

Organy sądów:



Prezes,



Kolegium,



Dyrektor Sądu.

SĄDY ADMINISTRACYJNE



Wojewódzkie Sądy Administracyjne,



Naczelny Sąd Administracyjny:

o Izba Ogólnoadministracyjna,

o Izba Finansowa,

o Izba Gospodarcza.

SĄDY WOJSKOWE



Pojęcie okręgu wojskowego.



Sąd Najwyższy ma Izbę Wojskową.

SĄD NAJWYŻSZY



Sprawuje nadzór nad orzecznictwem sądów powszechnych.



Rozpatruje skargi kasacyjne.



Rozpatruje pytania prawne.



Stwierdzanie ważności wyborów.

Dzieli się na:



Izbę Cywilną,



Izbę Karną,



Izbę Pracy,



Izbę Ubezpieczeń Społecznych,



Izbę Spraw Publicznych,



Izbę Wojskową.

Pracami kieruje Prezes Sądu, wybierany na 6-letnią kadencję przez Prezydenta spośród dwóch kandydatów.

ZASADY SĄDOWNICTWA W POLSCE

1. Zasada niezawisłości sędziów – sędzia powinien reprezentować obiektywną postawę w sporze sądowym,

powinien być bezstronny wobec stron i przedmiotu procesu.

a. Wyłączenie sędziego.

2. Niezależność sądu – przejawia się w niezależności sądów od władzy wykonawczej i ustawodawczej.

3. Nieusuwalność – gdy brak pracy, przechodzi w stan spoczynku. Na mocy orzeczenia sądu dyscyplinarnego

– zwolnienie ze stanowiska; przeniesienie na inne stanowisko. Przeniesienie do innego sądu może być

podyktowane zmianami w ustroju sądów lub zmianą granic sądu.

4. Podleganie sędziów ustawie i Konstytucji – sędzia nie ma szefa – jego szefem jest prawo.

5. Dwuinstancyjność postępowania – tylko nie w Trybunale Konstytucyjnym – tam sądzi się prawo, a nie

człowieka. Międzynarodowy Trybunał Praw Człowieka – postępowanie dwuinstancyjne.

6. Udział czynnika społecznego – w postaci ławników.

GWARANCJE NIEZAWISŁOŚCI SĘDZIOWSKIEJ:

1. Powoływanie na czas nieokreślony przez Prezydenta na wniosek KRS.

2. Immunitet formalny i niematerialny.

3. Brak szefa/przełożonego – podleganie Konstytucji.

4. Apolityczność i apartyjność.

5. Godne wynagrodzenie sędziego.

Na straży niezawisłości i niezależności sądów stoi Krajowa Rada Sądownictwa. KRS nie jest organem

samorządu sędziowskiego.

Skład Krajowej Rady Sądownictwa:

Krajowa Rada Sądownictwa składa się z 25 członków (art. 187 ust. 1 Konstytucji):



Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz Ministra

Sprawiedliwości (wchodzą w skład KRS z urzędu, na czas sprawowania funkcji),



jednej osoby powołanej przez Prezydenta Rzeczypospolitej,



piętnastu członków wybranych spośród sędziów: Sądu Najwyższego (dwóch), sądów apelacyjnych

(dwóch), sądów administracyjnych (dwóch), sądów okręgowych (ośmiu) i sądów wojskowych (jeden),



czterech członków wybranych przez Sejm spośród posłów oraz dwóch członków wybranych przez Senat

spośród senatorów.

Kompetencje Krajowej Rady Sądownictwa::



Dotyczące aktów prawnych regulujących ustrój władzy sądowniczej:

o podejmowanie uchwał w sprawach wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie

zgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej aktów normatywnych w zakresie dotyczącym

niezależności sądów i niezawisłości sędziów.



Dotyczące powoływania Prokuratora Generalnego:

o rozpatrywanie i ocena kandydatur do pełnienia urzędu Prokuratora Generalnego a następnie

przedstawienie Prezydentowi RP jednego kandydata (drugiego przedstawia Krajowa Rada

Prokuratorów).



Dotyczące powoływania sędziów:

o rozpatrywanie i ocena kandydatur do pełnienia urzędu sędziowskiego oraz przedstawianie

Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej wniosków o powołanie sędziów w Sądzie Najwyższym,

Naczelnym Sądzie Administracyjnym, sądach powszechnych, wojewódzkich sądach

administracyjnych i sądach wojskowych,

o wyrażanie opinii w sprawie powołania i odwołania prezesów i wiceprezesów sądów

powszechnych i sądów wojskowych,

o rozpatrywanie wystąpień sędziów w stanie spoczynku o powrót na stanowisko sędziowskie,

o rozpatrywanie wniosków o przeniesienie sędziów w stan spoczynku, wyrażanie zgody na dalsze

zajmowanie stanowiska przez sędziów, którzy ukończyli 65 rok życia.



Dotyczące spraw dyscyplinarnych:

o występowanie do Rzecznika Dyscyplinarnego z żądaniami wszczynania postępowań

dyscyplinarnych w stosunku do sędziów oraz odwoływanie się od wyroków sądów

dyscyplinarnych pierwszej instancji,

o wybór Rzecznika Dyscyplinarnego sędziów sądów powszechnych,

o uchwalanie zbioru zasad etyki zawodowej sędziów i czuwanie nad ich przestrzeganiem,

o przeprowadzenie wizytacji sądu lub lustracji pracy sędziego, którego indywidualna sprawa

podlega rozpatrzeniu przez Radę.

TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY:



Organ kolegialny,



Składa się z 15 sędziów, wybieranych indywidualnie przez Sejm na 9 lat spośród osób wyróżniających się

wiedzą prawniczą.



Sędzią Trybunału może zostać osoba posiadająca kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska

sędziego Sądu Najwyższego lub Naczelnego Sądu Administracyjnego (m.in. warunek co najmniej 10-

letniego stażu pracy na stanowisku sędziego lub prokuratora albo wykonywania przez co najmniej 10 lat

zawodu adwokata, radcy prawnego lub notariusza).



Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Podlegają

niezwłocznemu ogłoszeniu w organie (wydawnictwie) urzędowym, w którym akt normatywny był

ogłoszony. Jeżeli akt nie był ogłoszony, orzeczenie ogłasza się w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej

Polskiej "Monitor Polski".



Orzeczenie Trybunału wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, jednak Trybunał może określić inny termin

utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego (osiemnaście miesięcy, gdy chodzi o ustawę, a gdy chodzi

o inny akt normatywny – dwanaście miesięcy).

Do kompetencji Trybunału Konstytucyjnego należy:



orzekanie w sprawach zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją (w tym wypadku z

Konstytucją z 1997 roku),



orzekanie w sprawach zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których

ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie,



orzekanie w sprawach zgodności przepisów prawa wydawanych przez centralne organy państwowe z

Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami,



rozpatrywanie skarg konstytucyjnych,



rozstrzyganie sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa,



orzekanie o zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych,



rozstrzyganie o przejściowej niemożności sprawowania urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej na

wniosek Marszałka Sejmu (tylko w wypadku niemożności zawiadomienia przez Prezydenta

Rzeczypospolitej Marszałka Sejmu o niemożności sprawowania urzędu) i powierzanie Marszałkowi Sejmu

tymczasowego wykonywania obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej,



rozpatrywanie pytań prawnych skierowanych przez sądy (art. 193 Konstytucji).

Zasada ograniczonej legitymacji – kompetencja do zaskarżenia aktów normatywnych dotyczących spraw

objętych zakresem działania tych podmiotów:



KRS (niezawiłość, niezależność sędziów),



Organy stanowiące samorządu terytorialnego,



Kościoły i związki wyznaniowe,



Ogólnokrajowe organy związków zawodowych oraz ogólnokrajowe władze organizacji pracodawców i

organizacji zawodowych.

WYKŁAD VII; 27.05.2014

SKARGA KONSTYTUCYJNA:

Subsydiarny środek ochrony konstytucyjnych praw i wolności. Uruchamiamy ją dopiero wtedy, jeżeli

dysponujemy ostatecznym/prawomocnym wyrokiem/innym postanowieniem (po wyczerpaniu toku

instancyjnego).

Nie zmierza do skasowania wyroku sądowego.

Każdy może złożyć skargę:



Osoba fizyczna,



Osoba prawna.

Osoby prawa publicznego nie mogą składać skarg konstytucyjnych.

Podstawą skargi jest zarzut naruszenia konstytucyjnych praw i wolności.

Przedmiotem skargi jest ustawa lub inny akt normatywny.

Inny akt normatywny – dla naruszenia nie ma znaczenia, jaki jest to akt. SK 45/09 otwiera drogę do zaskarżania

uchwał organów samorządu terytorialnego.

Wyczerpanie toku instancyjnego:



Prawo cywilne – orzeczenie w II instancji;



Prawo karne – orzeczenie w II instancji;



Prawo administracyjne – wyrok/rozstrzygnięcie NSA.

Nie ma obowiązku wniesienia skargi kasacyjnej/kasacji do Sądu Najwyższego!

Wnosi się ją w terminie 3 miesięcy od dnia doręczenia ostatecznego rozstrzygnięcia/prawomocnego

wyroku/ostatecznej decyzji/

Przechodzi kontrolę formalną.

Postępowanie przed TK:



TK nie działa z urzędu; działa na wniosek;



Kontradyktoryjność procesu – dwie strony; wnioski dowodowe; przytaczanie argumentów; TK nie jest

związany wnioskami dowodowymi; można powoływać biegłych, świadków;



Prawda materialna – nie jest związany argumentacją stron; poszukuje rozstrzygnięcia sprawy; stwierdza

(nie)zgodność; rozpoznaje wszystkie istotne dla sprawy okoliczności;



Jednoinstancyjność;



Przepisy postępowania cywilnego,



Bezpłatność.

TK orzeka w składach:



3-osobowym,



5-osobowym,



Pełnym (co najmniej 9 sędziów).

1) Wydaje wyroki na rozprawach,

2) Związany granicami wniosku/skargi/pytania prawnego,

3) Niejawna narada,

4) Sędzia, który się nie zgadza, może złożyć zdanie odrębne.

Zdanie odrębne (votum separatum) może być wniesione do rozstrzygnięcia (sędzia nie aprobuj wyroku), ale

także do uzasadnienia (sędzia zgadza się z sentencją, ale nie zgadza się z przytoczonymi argumentami).

Wyroki:



Zgodność z Konstytucją,



Skarga konstytucyjna,



Partie polityczne [k.p.k.].

Postanowienia:



Spory kompetencyjne,



Przeszkoda Prezydenta RP,



Inne sprawy.

Rodzaje wyroków:



Afirmatywne (zgodność z Konstytucją),



Negatywne (niezgodność z Konstytucją),



Interpretacyjne (art. X w rozumieniu… jest…),



Zakresowe (art. X w zakresie… jest…),



Aplikacyjne (rozstrzyga o skutkach stwierdzonej niekonstytucyjności),



Nieadekwatność wzorca kontroli (zakresy przepisów nie pokrywają się).

Publikowane w tym dzienniku, w którym został ogłoszony akt normatywny. Jeśli „nigdzie” to orzeczenie ogłasza

się w „Monitorze Polski”.

TRYBUNAŁ STANU

Sąd o szczególnym znaczeniu dla państwa, ponieważ odpowiadają przed nim najważniejsi urzędnicy.

KTO?

ZA CO?

WNIOSEK WSTĘPNY

GŁOSOWANIE

Prezydent RP

delikt + przestępstwa

144 członków Z.N.

2/3 ustawowej liczby

członków Z.N.

Prezes RM i ministrowie

delikt + przestępstwa w

związku z posiadanym

stanowiskiem

Prezydent RP,

115 posłów

3/5 ustawowej liczby

posłów

Prezes NBP

Członkowie KRRiT

Prezes NIK

Kierownicy ministerstw

Naczelny Dowódca Sił

Zbrojnych

delikt + karna (akcesoryjnie) Prezydent RP,

115 posłów,

Komisja śledcza

bezwględna

większość głosów przy

obecności co najmniej

połowy ustawowej

liczby posłów

Posłowie i senatorowie

naruszenie regulacji

antykorupcyjnej

Marszałek Sejmu,

Marszałek Senatu

bezwzględna

większość głosów przy

obecności co najmniej

połowy ustawowej

liczby

posłów/senatorów

Odpowiedzialność karna jest także odpowiedzialnością akcesoryjną, jeżeli w uchwale o pociągnięciu do

odpowiedzialności uznano to za celowe.

Delikt konstytucyjny – czyn niebędący przestępstwem, polegający na naruszeniu Konstytucji lub ustaw w

związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie urzędowania; choćby nieumyślnie popełniony.

Na ręce Marszałka składa się wniosek spełniający wymagania aktu oskarżenia. Przechodzi on kontrolę formalną

i trafia do Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej w Sejmie. KOK wszczyna postępowanie, ocenia zasadność

wniosku – nazywane „śledztwem sejmowym” (powoływanie świadków, przesłuchiwanie, powoływanie biegłych

i ekspertów).

Prace kończą się sprawozdaniem.

TS orzeka w II instancjach:

1) Przewodniczący + 4 członków

2) Przewodniczący + 6 członków

Udział obrońcy jest przymusowy. Skarga kasacyjna nie przysługuje.

Kary TS:



Usunięcie z urzędu,



Kary kodeksu karnego,



Utrata czynnego i biernego prawa wyborczego,



Zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji związanej ze szczególną

odpowiedzialnością w organach państwowych i organizacjach społecznych,



Utrata orderów, odznaczeń, tytułów honorowych.

Kary te orzeka się na czas od 2 do 10 lat.

Art.107 – utrata mandatu.

TS może poprzestać na uznaniu winy oskarżonego, ze względu na znikomą szkodliwość społeczną

czynu/okoliczności szczególne.

Jeśli po nadaniu biegu wnioskowi wstępnemu, a przed podjęciem uchwały, upłynie kadencja Sejmu, to

postępowanie trwa dalej w nowej kadencji.