Struktura wieku, płci i stanu cywilnego

Struktura ludności wg wieku i płci

Determinanty struktury ludności wg płci:

 przewaga urodzeń męskich,
 wyższa umieralność mężczyzn od umieralności kobiet,
 płeć migrantów.

Współczynniki charakteryzujące strukturę ludności według płci:

 współczynniki udziału,
 współczynnik feminizacji,
 współczynnik maskulinizacji.

WSPÓŁCZYNNIKI UDZIAŁU

L

t

– liczba ludności w roku t (30 VI lub 31 XII lub średnia)

K

t

– liczba kobiet w roku t (30 VI lub 31 XII lub średnia)

M

t

– liczba mężczyzn w roku t (30 VI lub 31 XII lub średnia)

WSPÓŁCZYNNIK FEMINIZACJI (informuje o tym, ile kobiet przypada na 100 mężczyzn)

WSPÓŁCZYNNIK MASKULINIZACJI

(informuje o tym, ilu mężczyzn przypada na 100 kobiet)

Strukturę ludności wg płci i wieku kształtują:

 dotychczasowe trendy rodności, umieralności, migracji oraz
 wojny i inne klęski żywiołowe.

(Określona struktura wieku ludności wpływa na poziom ruchu naturalnego i migracyjnego)

Grupy ludności wg wieku produkcyjnego i nieprodukcyjnego

 Wiek przedprodukcyjny: 0-17
 Wiek produkcyjny kobiet: 18-59
 Wiek produkcyjny mężczyzn: 18-64
 Wiek poprodukcyjny kobiet: 60 i więcej
 Wiek poprodukcyjny mężczyzn: 65 i więcej
 Wiek produkcyjny mobilny: 18-44

Modele piramid

typ progresywny (społeczeństwa młode)

typ zastojowy

100

100

t

t

um

t

t

uk

L

M

W

L

K

W

100

t

t

f

M

K

W

100

t

t

m

K

M

W

typ regresywny

 Model (typ) progresywny – społeczeństwo młode o

stosunkowo dużej i rosnącej z roku na rok liczbie
urodzeń, którego cechą charakterystyczną jest stały
wzrost liczby ludności.

 Model zastojowy – roczna liczba urodzeń równa się

rocznej liczbie zgonów oraz każdy następny rocznik
urodzeń jest liczebnie zbliżony do poprzedniego.

 Model regresywny – malejąca z roku na rok liczba

urodzeń.

efekt ograniczenia liczby urodzeń

w okresie drugiej wojny światowej

(58-62)

(tzw. echo demograficzne)

powojenny

mniejsza liczba

urodzeń roczników

poprzedniego niżu

(wojennego) oraz

tendencji obniżenia

urodzeń

wzrost urodzeń

roczników wyżu
powojennego w

okresie jego

najwyższej

rozrodczości

Podstawowe mierniki charakteryzujące wiek i strukturę ludności wg wieku:

 mierniki struktury – udział ludności określonych grup wieku w ogólnej liczbie ludności
 średnia arytmetyczna i mediana (mierniki najbardziej syntetyczne)

Główne czynniki powodujące starzenie się społeczeństwa:

 zmniejszająca się corocznie liczba urodzeń,
 przedłużanie się przeciętnej długości trwania życia,
 przesuwanie się, przez kolejne grupy wieku ludności, roczników wyżowych i niżowych.

Im wyższy stopień rozwoju społeczno-gospodarczego, im wyższy poziom opieki społecznej, tym wyższe
stadium procesu starzenia się ludności.
Ocenę procesu starzenia się społeczeństwa należy przeprowadzać w oparciu dynamiczne szeregi danych.

WSAŹNIK UDZIAŁU LUDNOŚCI W WIEKU PRODUKCYJNYM W OGÓLNEJ LICZBIE LUDNOŚCI

L

p

t

– liczba ludności w wieku produkcyjnym

L

t

– liczba ludności

WSPÓŁCZYNNIK OBCIĄŻENIA LUDNOŚCI W WIEKU PRODUKCYJNYM LUDNOŚCIĄ W WIEKU

NIEPRODUKCYJNYM

L

np

t

– liczba ludności w wieku nieprodukcyjnym

L

p

t

– liczba ludności w wieku produkcyjnym

WSPÓŁCZYNNIK OBCIĄŻENIA DEMOGRAFICZNEGO

obliczany najczęściej w porównaniach

międzynarodowych

L

0-14

– liczba dzieci w wieku 0-14 lat,

L

60+

– liczba osób w wieku 60 lat i więcej,

L

15-59

– liczba ludności w wieku 15 – 59 lat.

WSPÓŁCZYNNIK CHARAKTERYZUJĄCY LICZBĘ DZIECI PRZYPADAJĄCĄ NA OSOBY W WIEKU

STARSZYM

Struktura ludności wg stanu cywilnego

Stan cywilny: wolny; małżeński; wdowi; rozwiedziony; separowany.

Zawarcie małżeństwa oznacza zawarcie związku między 2 osobami płci odmiennej pociągającego za sobą
pewne wzajemne prawa i obowiązki.

Rozwód oznacza rozwiązanie związku małżeńskiego przez odpowiednie sądy w formie przewidzianej
prawem.

Separacja oznacza rozłączenie, rozdzielenie. W małżeństwie jest to rozdział od stołu i łoża, co oznacza, że
między małżonkami ustaje współżycie, uchylona zostaje wspólność majątkowa, ale żaden z nich nie ma
prawa wstępować w nowy związek. Przez separację nie następuje bowiem rozwiązanie małżeństwa. Może
jej żądać każdy z małżonków, a orzeka ją sąd.

C

L

L

W

t

p

t

up

C

L

L

W

p

t

np
t

op

100

59

15

60

14

0

L

L

L

W

op

60

9

0

L

L

W

Struktura ludności wg cech społeczno-zawodowych

Ocena społeczno-zawodowej struktury ludności jest przeprowadzana na podstawie kryterium: źródło
utrzymania (rolnicze, pozarolnicze, niezarobkowe).

Analizy struktury społeczno-zawodowej ludności dokonuje się również przez obserwację udziału
zatrudnienia w trzech podstawowych sektorach gospodarki:
I – rolnictwo i leśnictwo
II – przemysł i budownictwo
III – usługi

Udział ludności utrzymującej się ze źródeł rolniczych w ogólnej liczbie ludności regionu może być uznany
za syntetyczny miernik rozwoju społeczno-gospodarczego.

Klasyfikacja Secomskiego

Wyszczególnienie

Kraje słabo
rozwinięte
gospodarczo

Kraje średnio
rozwinięte
gospodarczo

Kraje wysoko
rozwinięte
gospodarczo

Rolnictwo i leśnictwo
Przemysł i budownictwo
Usługi

powyżej 50
poniżej 25
poniżej 25

20-50
25-45
25-35

poniżej 20
30-40
35-65