ETAP 3. ZAPEWNIENIE WŁAŚCIWEJ ORGANIZACJI PRACY – INFORMACJE DLA
PRACODAWCÓW I OSÓB KIERUJĄCYCH PRACOWNIKAMI

Organizacja transportu ręcznego wymaga zastosowania metod, które powinny:

• wyeliminować nadmierne obciążenia układu mięśniowo – szkieletowego (np.:

poprzez zapewnienie obsady personelu odpowiedniej do liczby pacjentów
wymagających szczególnej opieki, zatrudnienie oprócz kobiet także mężczyzn,
zapewnienie stosowania się przez pracowników do norm podnoszenia i

przenoszenia ciężarów),

• ograniczyć długotrwały wysiłek (należy stosować przerwy w pracy i odpoczynek),
• ograniczyć do minimum odległości ręcznego przemieszczania przedmiotów,
• wykluczyć przemieszczanie przedmiotów, jeżeli:

- przemieszczanie ma być wykonywane tylko za pomocą skrętu tułowia pracownika,

- istnieje możliwość wystąpienia nagłych ruchów przemieszczanego przedmiotu,

- ciało pracownika znajduje się w niestabilnej pozycji,

- pochylenie pracownika przekracza 45 °.

Przy transporcie przedmiotów nieporęcznych i niestabilnych, ze zmiennym środkiem
ciężkości należy stosować następujące zasady:

• przedmioty

nieporęczne lub trudne do utrzymania powinny być przemieszczane przy

użyciu sprzętu pomocniczego,

• przedmioty,

których

środek ciężkości znajduje się powyżej połowy ich wysokości, nie

powinny być przenoszone ręcznie,

• w przypadku przenoszenia przedmiotu trzymanego w odległości większej niż 30 cm

od tułowia – należy zmniejszyć o połowę dopuszczalną masę ładunku
przypadającego na jednego pracownika lub zapewnić wykonanie tego transportu
przez co najmniej 2 pracowników,

• ostre

krawędzie oraz wystające elementy przemieszczanych przedmiotów powinny

być osłonięte,

• opakowania przenoszonych przedmiotów lub urządzeń powinny być wytrzymałe,

niestwarzające swoim kształtem lub krawędziami potencjalnych zagrożeń
wypadkowych,

• balony szklane z kwasami lub z cieczami żrącymi powinny być transportowane na

specjalnie przystosowanych do tego celu wózkach.

Instrukcja bezpiecznego postępowania przy przemieszczaniu przedmiotów
nieporęcznych i niestabilnych

Jeżeli w zakładzie opieki zdrowotnej wykonywane są prace związane z ręcznym
przemieszczaniem przedmiotów nieporęcznych, niestabilnych, ze zmienny środkiem
ciężkości i innych, które z powodu masy, kształtu lub właściwości mogą spowodować
zagrożenie wypadkowe, w zakładzie należy opracować instrukcję określającą sposoby
postępowania pracowników przy przemieszczaniu tych przedmiotów.

Wydanie takiej instrukcji i zapoznanie z nią pracowników jest obowiązkiem pracodawcy.

Dopuszczalne wartości podnoszonych i przenoszonych ciężarów

Normy podnoszenia i przenoszenia ciężarów zostały ustalone z uwzględnieniem
następujących czynników:

•

płci pracownika,

• wieku

pracownika,

Uwaga: niedopuszczalne jest ręczne przemieszczanie przedmiotów przez pomieszczenia,
schody, korytarze albo drzwi zbyt wąskie w stosunku do rozmiarów tych przedmiotów,
jeżeli stwarza to zagrożenie wypadkowe.

• odległości, na którą wykonywane są prace transportowe,
• charakteru

pracy,

• charakteru

drogi.

Normy dla osób dorosłych

Niedopuszczalne jest:

- na wysokość powyżej 4 m

Ręczne przenoszenie przedmiotów o masie
przekraczającej 30 kg

- lub odległość przekraczającą 25 m
- 300 N przy pchaniu

Oburęczne przemieszczanie przedmiotów, jeżeli siła
potrzebna do zapoczątkowania ruchu przedmiotu
przekracza

- 200 N przy ciągnięciu

Zespołowe przemieszczanie przedmiotów o masie przekraczającej 500 kg

Wykaz prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet

Niedopuszczalne jest zatrudnianie kobiet przy pracach związanych z wysiłkiem
fizycznym i transportem ciężarów oraz wymuszoną pozycją ciała:

• przy których najwyższe wartości obciążenia pracą fizyczną, mierzone wydatkiem

energetycznym netto na wykonanie pracy, przekraczają:

5.000 kJ

Przy pracy w ciągu całej zmiany roboczej

20 kJ/min

Przy pracy dorywczej (max 4 x godz.)

Uwaga: 1 kJ = 0,24 kcal

.

• przy ręcznym przenoszeniu pod górę - po pochylniach, schodach itp., których

maksymalny kąt nachylenia przekracza 30

o

, a wysokość 5 m - ciężarów o masie

przekraczającej:

8 kg

Przy pracy stałej

15 kg

Przy pracy dorywczej (max 4 x godz.)

• przy

przewożeniu na wózkach 2, 3 i 4-kołowych ciężarów o masie przekraczającej 80

kg.

Niedopuszczalne jest zatrudnianie kobiet w ciąży lub karmiących piersią przy pracach:

• przy których najwyższe wartości obciążenia pracą fizyczną, mierzone wydatkiem

energetycznym netto na wykonanie pracy, przekraczają 2.900 kJ na zmianę roboczą,

• polegających na ręcznym podnoszeniu i przenoszeniu ciężarów o masie

przekraczającej:

3 kg

Przy pracy stałej

5 kg

Przy pracy dorywczej (max 4 x godz.)

Mężczyźni

Praca

Kobiety

Mężczyźni

Praca zespołowa

Stała

12 kg

30 kg

max 25 kg/1 os.

Dorywcza (max 4 x godz.)

20 kg

50 kg

max 42 kg/1 os.

Uwaga:

• Ręczne przemieszczanie i przewożenie ciężarów o masie przekraczającej

ustalone normy jest niedopuszczalne.

• polegających na ręcznym przenoszeniu pod górę - po pochylniach, schodach itp.,

których maksymalny kąt nachylenia przekracza 30

o

, a wysokość 5 m - ciężarów o

masie przekraczającej:

2 kg

Przy pracy stałej

3,75 kg

Przy pracy dorywczej (max 4 x godz.)

• w pozycji wymuszonej,

• w pozycji stojącej łącznie ponad 3 godziny w czasie zmiany roboczej.

Wykaz prac wzbronionych młodocianym

Niedopuszczalne jest zatrudnianie pracowników młodocianych przy pracach
związanych z nadmiernym wysiłkiem fizycznym:

• polegających wyłącznie na podnoszeniu, przenoszeniu i przewożeniu ciężarów;

• wymagających powtarzania dużej liczby jednorodnych ruchów;

• przy których najwyższe wartości obciążenia pracą fizyczną, mierzone wydatkiem

energetycznym netto na wykonywanie pracy, przekraczają:

Dla dziewcząt

Dla chłopców

Przy wysiłku

krótkotrwałym

Przy 6 godzinnym

dobowym czasie

pracy

Przy wysiłku

krótkotrwałym

Przy 6 godzinnym

dobowym czasie

pracy

10,5 kJ na minutę

2.300 kJ

12,6 kJ na minutę

3.030 kJ

• polegających na ręcznym dźwiganiu i przenoszeniu przez jedną osobę na odległość

powyżej 25 m przedmiotów o masie przekraczającej:

Przy pracy

Dla dziewcząt

Dla chłopców

Dorywczej

14 kg

20 kg

Przy obciążeniu powtarzalnym

8 kg

12 kg

• przy ręcznym przenoszeniu pod górę, w szczególności po schodach, których

wysokość przekracza 5 m, a kąt nachylenia - 30°, ciężarów o masie przekraczającej:

Przy pracy

Dla dziewcząt

Dla chłopców

Dorywczej

10 kg,

15 kg

Przy obciążeniu powtarzalnym

5 kg

8 kg

Niedopuszczalne jest zatrudnianie młodocianych przy pracach wymagających stale
wymuszonej i niewygodnej pozycji ciała:

• wykonywanych w pozycji pochylonej lub w przysiadzie.

Zezwala się na zatrudnianie młodocianych w wieku powyżej 16 lat przy pracach
związanych z nadmiernym wysiłkiem fizycznym:

• polegających na podnoszeniu i przenoszeniu ciężarów o masie i na odległości

nieprzekraczające wartości określonych dla pracowników młodocianych oraz
pracach wymagających powtarzania dużej liczby jednorodnych ruchów, jeżeli jest to
niezbędne do odbycia przygotowania zawodowego młodocianych.

Osoby zatrudniające pracowników młodocianych powinny podejmować działania niezbędne
do zapewnienia im szczególnej ochrony zdrowia podczas pracy, biorąc pod uwagę ryzyko
wynikające z ich braku doświadczenia, braku świadomości istniejących lub potencjalnych
zagrożeń oraz niepełnej dojrzałości fizycznej i psychicznej.

W szczególności pracownikom młodocianym należy zapewnić:

• wykonywanie pracy i zajęć na stanowiskach pracy i w warunkach niestwarzających

zagrożeń dla ich bezpieczeństwa i zdrowia;

• nadzór nauczycieli, instruktorów praktycznej nauki zawodu lub innych osób

uprawnionych do prowadzenia praktycznej nauki zawodu nad wykonywaniem pracy
przez młodocianych;

• informacje o możliwych zagrożeniach i o wszelkich podejmowanych działaniach

dotyczących ich zdrowia;

• przerwy w pracy dla odpoczynku w pomieszczeniach odizolowanych od czynników

szkodliwych dla zdrowia lub uciążliwych.

Zapewnienie właściwych i bezpiecznych sposobów wykonywania pracy przez pracowników
należy do obowiązków osób kierujących pracownikami (bezpośrednich przełożonych).

Szkolenia bhp

Aby móc właściwe chronić swoje zdrowie i wykonywać pracę jak najdłużej, osoby
wykonujące ręczne prace transportowe powinny posiadać odpowiednią wiedzę dot. zagrożeń
układu mięśniowo-szkieletowego, prawidłowego wykonywania prac polegających na
podnoszeniu i przenoszeniu ciężarów, a także bezpiecznej dla siebie i pacjentów obsługi
urządzeń pomocniczych. Osoby te powinny więc odbywać specjalnie przygotowane dla
nich szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem do pracy
oraz powtarzać je okresowo co 5 lat w przypadku personelu medycznego i co 3 lata w
przypadku personelu pomocniczego.

Zapewnienie pracownikom wstępnych i okresowych szkoleń bhp jest obowiązkiem
pracodawcy.

Do obowiązków pracowników należy uczestniczenie w szkoleniach bhp oraz poddawanie
się egzaminom sprawdzającym ich wiedzę z tego zakresu.

Badania lekarskie

Ze względu na zagrożenie urazami związane z wykonywaniem ręcznych prac
transportowych, wszystkie osoby wykonujące tego rodzaju pracę mają obowiązek poddawać
się profilaktycznym badaniom lekarskim sprawdzającym ich zdolność do pracy tego rodzaju
oraz jej wpływ na ich stan zdrowia. Badania lekarskie powinny być przeprowadzane w
poradniach medycyny pracy, przez lekarzy posiadających stosowne uprawnienia oraz
kończyć się wydaniem zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego brak lub istnienie
przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania ręcznych prac transportowych.

Uwaga: W przypadku stwierdzenia, że sposób wykonywania pracy jest nieprawidłowy i
stwarza zagrożenia dla zdrowia lub życia pracowników lub osób postronnych, należy
niezwłocznie wstrzymać pracę do czasu zastosowania odpowiednich działań
eliminujących zagrożenie.

Uwaga:

• Zatrudnianie

młodocianych przy pracach, o których mowa powyżej nie może

mieć charakteru pracy stałej, lecz ma ograniczać się do zaznajamiania
młodocianych z czynnościami podstawowymi, niezbędnymi do odbycia
przygotowania zawodowego.

• Łączny czas wykonywania czynności wymienionych powyżej w ciągu doby nie

może przekraczać 1/3 czasu pracy młodocianego.

• Masa

ładunków, o których mowa powyżej, obejmuje również masę urządzenia

transportowego.

Pracownicy wykonujący ręczne prace transportowe podlegają następującym lekarskim
badaniom profilaktycznym:

Czynnik szkodliwy lub

uciążliwy

Badanie wstępne

Badanie okresowe

Częstotliwość

badań

Praca fizyczna
związana z wydatkiem
energetycznym na
pracę powyżej 1500
kcal/8h lub 3 kcal/min
dla mężczyzn i powyżej
1000/8h lub 2kcal/min
dla

kobiet

Badanie ogólne: ze
zwróceniem uwagi na układ
ruchu, krążenia i
oddechowy

Badanie pomocnicze: w
zależności od wskazań –
EKG, spirometria, próba
wysiłkowa VO

2

max

Badanie ogólne: ze
zwróceniem uwagi na
układ ruchu, krążenia i
oddechowy

Badanie pomocnicze: w
zależności od wskazań –
EKG, spirometria, próba
wysiłkowa VO

2

max

Co 5 lat.
Powyżej 45.
roku życia co
3 lata

Praca w wymuszonej
pozycji (w pochyleniu,
skręceniu tułowia, w
przysiadzie, na
kolanach)

Badanie ogóle: ze
zwróceniem uwagi na układ
ruchu

Badanie pomocnicze: w
zależności od wskazań

Badanie ogóle: ze
zwróceniem uwagi na
układ ruchu

Badanie pomocnicze: w
zależności od wskazań

Co 3 – 5 lat

Praca wymagająca
ruchów monotypowych
(powtarzalnych)
kończyn

Badanie ogólne: ze
zwróceniem uwagi na układ
ruchu i obwodowy układ
nerwowy

Badanie pomocnicze: w
zależności od wskazań

Badanie ogólne: ze
zwróceniem uwagi na
układ ruchu i obwodowy
układ nerwowy

Badanie pomocnicze: w
zależności od wskazań

Co 3 – 5 lat

Podnoszenia i przenoszenia ciężarów nie powinno powierzać się osobom:

•

głuchym,

• niemym,
• o

słabym wzroku,

• umysłowo upośledzonym,
• o

poważnych schorzeniach serca,

• cierpiącym na dolegliwości mięśniowo-szkieletowe, przepuklinę, dyskopatię.

Obowiązek zapewnienia pracownikom profilaktycznych badań lekarskich należy do
pracodawcy. Badania lekarskie przeprowadzane są na koszt pracodawcy oraz powinny
odbywać się w godzinach pracy.

Uwaga: Właściwym do oceny stanu zdrowia pracownika jest lekarz medycyny pracy
orzekający o istnieniu lub braku przeciwwskazań do zatrudnienia na zajmowanym
stanowisku.