P

rze mówie nia

ok

olicznościowe

Wystąpienia publiczne na każdy dzień

1

WP0705

Mowa pogrzebowa
– pożegnanie zasłużonego mieszkańca

Lucyna Szczęśniak

Miejsce: kaplica cmentarna, kościół, w którym odbywa się nabożeństwo żałobne lub cmentarz,
na którym odbywa się pochówek
Publiczność: władze miasta, rodzina zmarłego, mieszkańcy miasta
Sytuacja: śmierć ważnej osobistości – na przykład burmistrza, znanego lekarza lub wybitnego
artysty jest stratą dla całego miasta. Pogrzeb jest wydarzeniem publicznym – będą na nim, oprócz
rodziny i najbliższych przyjaciół, także przedstawiciele lokalnych władz, oraz mieszkańcy miasta,
którzy pragną uczcić pamięć zmarłego i towarzyszyć mu w ostatniej drodze
Czas trwania przemówienia: około 10 min.
Przesłanie: śmierć każdego człowieka jest niepowetowaną stratą dla jego rodziny. Śmierć
wybitnej osobistości jest stratą dla całej społeczności lokalnej, która w tym dniu jednoczy się
ze sobą we wspólnym żalu – jak wielka rodzina
Data: dzień pogrzebu ważnej osoby

Praktyczne porady i wskazówki

Należy mieć na uwadze szczególną sytuację, jaką jest pogrzeb, i zadbać nie tylko o odpo-

wiedni ton wypowiedzi, ale także o stosowny strój oraz mimikę i gestykulację, która
powinna być bardzo wyważona i odpowiadająca treści przemówienia.

W mowie pogrzebowej należy zwrócić szczególną uwagę na zasługi zmarłego dla całej

społeczności. Można w treść przemówienia wpleść jakąś historię lub anegdotę z życia
zmarłego, w której przedstawimy jego szlachetny charakter lub zasługi.

Przemawiając podczas pogrzebu, można czytać z kartki lub korzystać z przygotowanego

uprzednio konspektu wystąpienia. Osoba przemawiająca musi być doskonale przygoto-
wana do wystąpienia, a konspekt pomoże uniknąć potknięć i przestojów wynikających ze
wzruszenia i zdenerwowania.

Poniższe przemówienie zostało napisane z myślą o pogrzebie profesora miejscowego uni-

wersytetu lub nauczyciela w liceum, który cieszył się poważaniem i autorytetem wśród
mieszkańców miasta, a także pośród swych uczniów i współpracowników.

Mowa pogrzebowa – pożegnanie zasłużonego mieszkańca

(III) Pogrzeb-1

Poradnik dla liderów samorządowych

2

Smutek rozstania

z ukochaną osobą

Pomagajmy sobie

w trudnych chwilach

Wspominamy zmarłego

– każdy na swój sposób

Nasz zmarły przyjaciel

i jego wpływ na nasze

życie

Przemówienie

Drodzy Przyjaciele,

Pogrążeni w smutku spotykamy się dziś, by wspólnie pożegnać NN,
którego śmierć jest dla nas wszystkich ogromnym ciosem. Jest nam
niezwykle ciężko rozstać się z człowiekiem, którego życie i działal-
ność tak wiele wniosły w naszą codzienność. Jesteśmy tu przede
wszystkim po to, by wspólnotą naszych serc i myśli zaświadczyć
o tym, że pamięć o nim nigdy nie zostanie zatarta, że jego dzieło,
a także wspaniała osobowość, będą żyły w nas na zawsze.

Kochani, każdy z was pewnie w inny sposób zapamiętał naszego
ukochanego przyjaciela. Żona i dzieci pamiętają go z codziennego
życia, w którym zmagali się wspólnie ze zwykłymi troskami i kłopo-
tami. Zapewne najciężej jest pogodzić się ze stratą kogoś, kto stano-
wił nierozerwalną część naszej codzienności, kto był obecny zawsze,
o każdej porze dnia i nocy. Do jego obecności przyzwyczajamy się
w szczególny sposób – staje się ona dla nas powszednia, jej nagły
brak wywołuje w nas poczucie fizycznej wręcz straty – odczuwamy
pustkę, którą trudno jest czymkolwiek zapełnić. Rozumiem Waszą
rozpacz, kochani, pamiętajcie jednak, że nie jesteście w niej osamot-
nieni – wszyscy, jak tu stoimy, jesteśmy sercem z wami.

My, jego przyjaciele i współpracownicy, będziemy przede wszystkim
wspominać go jako wspaniałego, pełnego pomysłów człowieka,
z którym spędziliśmy wiele cudownych chwil – zarówno na płasz-
czyźnie zawodowej, jak i prywatnej. Wspominamy niezliczone sytu-
acje, kiedy służył nam radą i pomocą – zawsze mogliśmy liczyć na
jego uśmiech i profesjonalną radę w rozmaitych sytuacjach. Młodsi
spośród nas zapamiętają go przede wszystkim jako swego mistrza.
Pamiętamy przecież z jaką łatwością skupiał wokół siebie młodzież,
z jakim zapałem i radością udzielał jej porad i wskazówek, jak chęt-
nie dzielił się z nią własnym doświadczeniem.

Sam jestem jednym z jego dawnych podopiecznych. Wyrosłem na
jego naukach, dał mi wspaniałą podstawę do rozwijania własnych
zainteresowań i pasji, dopingował w przezwyciężaniu przeciwności
losu, jako pierwszy szczerze z dumą i radością w oczach gratulował
nawet najmniejszych sukcesów. Nawet później, kiedy stałem się już
zupełnie niezależnym człowiekiem, był zawsze gdzieś w pobliżu,
czuwał nade mną z daleka, jak to czynił z większością swych pod-
opiecznych i uczniów.

(III) Pogrzeb-1

Mowa pogrzebowa – pożegnanie zasłużonego mieszkańca

P

rze mówie nia

ok

olicznościowe

Wystąpienia publiczne na każdy dzień

3

WP0705

Chyba nie przesadzę zbytnio, jeśli powiem, że był dla nas trochę jak
ojciec. Troskliwy, uważny, wrażliwy na problemy innych, ale także
świadomy, kiedy należy się wycofać, odsunąć na bok i pozwolić
młodym działać samodzielnie. Przekazywał swą wiedzę, ale także
oczekiwał od nas samodzielnych poszukiwań. Często prowokował
dyskusje, aby zmusić nas do myślenia i zajęcia własnego stanowiska
w danej sprawie. Jego nauka polegała przede wszystkim na wska-
zywaniu ścieżek. Mieliśmy zawsze kilka dróg do wyboru, jednakże
wybór był zawsze nasz, a on go akceptował. To była piękna cecha
jego charakteru – wolność, którą miał w sobie i którą dawał innym.

Taka postawa cechuje tylko niektórych, a ci, którzy potrafią w ten
sposób traktować swych uczniów określani są mianem mistrzów. Był
mistrzem. Nie mam co do tego żadnych wątpliwości. Był moim oso-
bistym mistrzem i przyjacielem. Był obecny podczas najważniejszych
momentów mojego życia – jeśli nie osobiście, to duchowo – w moich
myślach, w moim sercu, i ta obecność dodawała mi sił i otuchy.

Kochani, śmierć bliskiej osoby jest zawsze ciosem. Dziś cios ten
przyjmujemy wszyscy razem, jednakże ból jest wciąż dotkliwy. Ból
po stracie kogoś, kto był częścią naszego życia, kto swą obecnością
stanowił pewną stałą i wytyczał pewien kierunek. Dziś zostaliśmy
sami. Chyba każdy z nas czuje się trochę osierocony, pozbawiony
jakiejś cząstki życia, która wiązała się z tym wielkim człowiekiem.
W naszej mocy leży teraz zachowanie pamięci o nim.

Drodzy Przyjaciele, Ukochani Bracia i Siostry w rozpaczy,

Płaczcie, żałujcie, rozpaczajcie. To ludzkie odruchy, którym należy
dać upust. Kiedy jednak minie żałoba, powrócimy wszyscy do życia,
do codzienności, do małych kłopotów i radości. Wraz z tym powro-
tem pamiętajmy o tym, że żył pośród nas wielki człowiek, który
nagle musiał odejść. Zatrzymał się jednak w naszych sercach i stam-
tąd mówi do nas, stamtąd wskazuje nam drogę, w taki sam sposób,
w jaki czynił to za życia. Nie odszedł na zawsze – co najwyżej ode-
szło jego ciało, jednakże myśl, idea, która mu przyświecała jest nie-
śmiertelna. Naszym zadaniem jest jej kontynuowanie i rozwijanie.

Dziękujemy Ci, Drogi Mistrzu i Przyjacielu, że byłeś z nami.
Żegnamy Cię dziś w wielkim smutku, ale także z wiarą w sercu, że
dzieło Twe nie przeminie, że staniemy się jego godnymi kontynuato-
rami i przyczynimy się do jego rozwoju i upowszechnienia wartości,
które udało nam się przejąć od Ciebie. Dziękujemy Ci za naukę, jaką
nam przekazałeś. To największy skarb, jaki od Ciebie otrzymaliśmy.
Zachowamy go głęboko w naszych sercach.

Mowa pogrzebowa – pożegnanie zasłużonego mieszkańca

(III) Pogrzeb-1

Ojciec i mistrz

Osamotnienie po śmierci
wielkiego człowieka

Żałoba i powrót
do codzienności

Podziękowanie
zmarłemu i ostatnie
pożegnanie

Poradnik dla liderów samorządowych

4

Cytaty i inspiracje:

Umieć żyć to: żyć lekko bez lekkomyślności, być wesołym bez

swawoli, mieć odwagę bez brawury, zaufanie i radosną rezy-
gnację.

(Theodor Fontane)

Śmierć nadaje piękno życiu. Tylko sztuczne kwiaty nie umie-

rają.

(Małgorzata Musierowicz)

Śpieszmy się kochać ludzi, tak szybko odchodzą.

(ks. Jan Twardowski)

Umierać musi, co ma żyć.

(Stanisław Wyspiański)

Czas przynosi radę. Należy oczekiwać jej cierpliwie. Bywa, że

trzeba zawierzyć chwili.

(Friedrich Schiller)

(III) Pogrzeb-1

Mowa pogrzebowa – pożegnanie zasłużonego mieszkańca

Kalendarium przemówień 2006

Wystąpienia publiczne na każdy dzień

1

U020106

Życzenia dla współpracowników
z okazji Świąt Wielkanocnych

Luiza Łuniewska

Miejsce: sala konferencyjna w urzędzie, szkolna aula, restauracja
Publiczność: pracownicy, zaproszeni goście
Sytuacja: wystąpienie na przedświątecznym spotkaniu, „jajeczku”
Czas trwania przemówienia: 8 min.
Przesłanie: Święta Wielkanocne są trwałym elementem polskiej tradycji; należy kultywować
zwyczaje, bo dzięki nim święta będą pełniejsze, nie staną się jeszcze jednym długim weekendem
Data: kilka dni przed Wielkanocą

Praktyczne porady i wskazówki

Święta Wielkanocne mają charakter religijny. Nie warto w sztuczny sposób omijać tego

aspektu, ale nie należy też nadmiernie eksponować treści religijnych, zwłaszcza jeśli
z racji sprawowanego urzędu lub funkcji jesteśmy zobowiązani do przestrzeganiadla
światopoglądowej neutralności.

Nieformalne spotkanie w gronie pracowników jest okazją do zacieśnienia więzi koleżeń-

skich i budowania identyfikacji z macierzystą instytucją. Warto przy okazji publicznie
podziękować osobom, które dbają o dobrą atmosferę w miejscu pracy lub godnie repre-
zentują urząd na zewnątrz.

Święta Wielkanocne

(II) 04.06

IV

IV

Poradnik dla liderów samorządowych

2

Przemówienie

Koleżanki i Koledzy, Drodzy Goście,

Już od kilku dni w całej Polsce czuć nastrój przedświątecznego
oczekiwania. W domu wielkie sprzątanie, specjalne zakupy, by stół
był suto zastawiony. Może dzieci pomalują pisanki, bo dorosłym już
szkoda czasu na zabawę. Potem zdawkowe życzenia. Kilka kartek
do rodziny i znajomych, lany poniedziałek, i już mówimy: Święta,
święta i po świętach

. Pomyślimy, że szybko minęły: nie było pogody,

siedzieliśmy w domu, w telewizji nic nie było. A wcale nie musi tak
być. Możemy przecież wykorzystać ten czas na pogłębienie więzi
z rodziną. Na przekazanie naszym dzieciom starej polskiej tradycji
związanej z Wielkanocą.

Z Wielkanocą najczęściej kojarzymy jajko. Było ono zawsze symbolem
filo zoficznych rozważań nad początkiem życia i świata. Symbolika
jajka, jako źródła wszelkiego początku, występuje w wielu kulturach
na świecie. Uważa się je za metaforę ukrytego życia, tajemniczej siły
stworzenia i odradzania się przyrody. Stąd też wywodzi się powią-
zanie jajka ze zmartwychwstaniem. Podobną symbolikę ma kurczak.
W XIX wieku mówiło się: Powstał z grobu, jak kurczę z jaja.

Święta Wielkanocne to najważniejsze ze świąt celebrowanych
w chrześcijaństwie. Obchodzi się je na pamiątkę zmartwychwsta-
nia Chrystusa, stąd są radosne, a w swojej symbolice nawiązują
do narodzin nowego ładu. Te największe ze świąt chrześcijańskich
obchodzimy wszyscy, wierzący i niewierzący, każdy na swój sposób.
Katolicy będą po raz kolejny przeżywać tajemnice męki, śmierci
i zmartwychwstania Jezusa Chrystusa. Symbolizuje Go baranek,
najważniejszy z wielkanocnych symboli. W zamian za Jego ofiarę
otrzymaliśmy obietnicę zmartwychwstania i dar życia wiecznego.
Wszystko, co byśmy uczynili w podzięce, i tak nie zrekompensuje
tego, co Bóg nam darował.

W dzisiejszych czasach mało kto – zwłaszcza w mieście – odróżnia
śmigus od dyngusa, traktując je łącznie, jako przyzwolenie na oble-
wanie się wodą. O ile jest to częściowo prawda w przypadku śmigu-
sa – choć polegał on także na smaganiu się witkami – to jeśli chodzi
o dyngus – oznaczał on wielkanocny okup, złożony z jaj.

(II) 04.06

Święta Wielkanocne

Rozpoczęcie

O symbolice

Świąt Wielkanocnych

Znaczenie świąt

dla katolików

O wielkanocnych

tradycjach

Wystąpienia publiczne na każdy dzień

3

Kalendarium przemówień 2006

U020106

Niewielu z nas wie, że te ostatnie przed laty pełniły funkcje walen-
tynek. Zakochani młodzieńcy obdarowywali pisankami wybranki
swego serca. Młodzi ludzie bawili się też w tłuczenie jaj. Wygrywał
posiadacz pisanki o najtwardszej skorupce, który w nagrodę otrzy-
mywał jajka przeciwników, no i oczywiście sławę zwycięzcy.

Nawet obyczaj zdobienia jajek, który wszyscy znamy, został uprosz-
czony i skomercjalizowany. Nie robimy już wielobarwnych pisanek,
kraszanek, wydrapywanek, istnych dzieł sztuki. Moczymy jajka
w farbce kupionej w sklepie i uważamy, że tradycji stało się zadość.
Może tym razem usiąść i wraz z dziećmi zrobić prawdziwe pisanki?
Czyż nie przyjemniej by było, gdyby młodzież, zamiast oblewać
wodą wszystkich bez względu na płeć i wiek, obdarowywała się
własnoręcznie zdobionymi pisankami.

Pomyślmy w tych dniach o najbliższych, którzy nas oczekują, może
potrzebują naszego wsparcia. Nie zróbmy im zawodu. Siądźmy
wspólnie do stołu, podzielmy się święconym. Pamiętajmy, że
Wielkanoc to święta pojednania. To doskonała okazja, by zapomnieć
o konfliktach. Wybaczyć. Zacząć wszystko od nowa. Nie zapomi-
najmy w tych dniach także o tych, którzy nie mają nikogo bliskiego.
Zapukajmy do starszej samotnej sąsiadki, złóżmy życzenia, spytaj-
my, czy nie potrzebuje pomocy. Nasza lokalna społeczność to też
– w pewnym wymiarze – rodzina. Życzyłbym sobie i państwu, by
w tych dniach nikt nie czuł się samotny, poza nawiasem.

W imieniu swoim i […] chciałbym przekazać wszystkim państwu
życzenia pogody ducha, nieustannej nadziei i ufności, mimo trud-
ności, które niesie nasze życie codzienne. Święta Wielkanocne niech
umocnią w was wiarę, nadzieję i miłość. Pragnę też złożyć serdeczne
życzenia zdrowia i wszelkiej pomyślności waszym rodzinom.

Kultywowanie

zwyczajów

Święto rodziny

i wspólnoty

Życzenia

Święta Wielkanocne

(II) 04.06

Poradnik dla liderów samorządowych

4

Cytaty i inspiracje

Droga, wierzba sadzona wśród zielonej łąki,

Na której pierwsze jaskry żółcieją i mlecze.

Pośród wierzb po kamieniach wąska struga ciecze,

A pod niebem wysoko śpiewają skowronki.

Wśród tej łąki wilgotnej od porannej rosy,

Droga, którą co święto szli ludzie ze śpiewką,

Idzie sobie Pan Jezus, wpółnagi i bosy

Z wielkanocną w przebitej dłoni choragiewką.

Naprzeciw idzie chłopka. Ma kosy złociste,

Łowicka jej spódniczka i piękna zapaska.

Poznała Zbawiciela z świętego obrazka,

Upadła na kolana i krzyknęła: „Chryste!”.

Bije głową o ziemię z serdeczną rozpaczą,

A Chrystus się pochylił nad klęczącym ciałem

I rzeknie: „Powiedz ludziom, niech więcej nie płaczą,

Dwa dni leżałem w grobie. I dziś zmartwychwstałem.”

(Jan Lechoń, „Wielkanoc”)

Jezus spoczął w grobie, ale nie oznaczało to ostatecznego kresu.

W przeciwnym razie wszyscy ludzie byliby śmiertelni – zmie-
rzaliby do nieodwracalnej ciemności. Jednak tak nie jest. Zbyt
wiele znaków świadczy o czymś wręcz przeciwnym. Przez
przeszło dwa lata Jezus wskazywał ludziom drogę i gdyby
poszedł tylko za nakazem swego serca, nie czyniłby nic inne-
go tylko uzdrawiał, uzdrawiał i tylko uzdrawiał. W pewnej
jednak mierze cuda hamowały jego posłannictwo, jakim było
głoszenie Dobrej Nowiny i jego śmierć. Ciało Jezusa miało być
w ciemnicy, ustać miały jego życiowe funkcje . W tej całopalnej
ofierze jego dusza miała być uwielbiona; i w tym także wska-
zywał człowiekowi drogę. Obie Marie siedziały oparte o gro-
bowy kamień. Kochały Jezusa i w swej miłości nie dostrzegały
ogromnego tryumfu – nowej obietnicy, dobrej nowiny. Nie
zauważyły nawet, że świeci słońce.

(Jim Bishop, „Dzień w którym umarł Chrystus”)

(II) 04.06

Święta Wielkanocne

P

rze mówie nia

ok

olicznościowe

Wystąpienia publiczne na każdy dzień

U020106

Przemówienie na spotkaniu
przedwyborczym z okazji wyborów
samorządowych

Luiza Łuniewska

Miejsce: dom kultury, sala kinowa, szkolna aula
Publiczność: mieszkańcy
Sytuacja: spotkanie przedwyborcze
Czas trwania przemówienia: 10 min.
Przesłanie: głosujcie na kandydatów z naszej listy wyborczej, bo to oni zapewnią naszej gminie
[

miastu] zrównoważony rozwój, będą kontynuować udane przedsięwzięcia, rozliczą nadużycia;

mamy pomysł na rozwiązanie problemów naszej społeczności
Data: okres kampanii wyborczej

Praktyczne porady i wskazówki

Przemówienie wyborcze powinno odpowiadać na zasadnicze pytania: jak jest, jak powin-

no być i jak to osiągnąć. Celem jest dojście do konkluzji: trzeba głosować na nas.

Wystąpienia osób kandydujących w wyborach zasadniczo powinny być wygłaszane

z głowy. Jeśli jednak uważasz, że bez kartki sobie nie poradzisz, nie rezygnuj z niej.
Lepsze wrażenie zrobi ktoś, kto spojrzy do notatek, niż osoba, która zapomni, co miała
powiedzieć.

Znaczenie ma nie tylko wystąpienie, ale także ogólne wrażenie. Staranny strój, energiczny

sposób przemawiania, otwartość na kontakt z ludźmi – wzbudzają zaufanie potencjal-
nych wyborców.

Wybory samorządowe

(III) Wybory-1

1

Poradnik dla liderów samorządowych

Przemówienie

Szanowni Państwo, Mieszkańcy i Mieszkanki naszej gminy,

Kierując się odpowiedzialnością za sprawy naszej gminy, a w szcze-
gólności troską o jej rozwój, powołaliśmy Komitet Wyborczy, skupia-
jący społeczników, ludzi czynu, otwartych na zmiany, nie bojących
się podejmować nowych wyzwań ani trudnych decyzji. Ludzi, którzy
w poprzedniej kadencji dali się poznać, jako pracowici, zaangażowa-
ni, dobrzy gospodarze naszej małej ojczyzny. Komitet Wyborczy nie
reprezentuje żadnej partii politycznej. Jest złożony z sympatyków
umiarkowanych ugrupowań. Deklarujemy, że w przyszłej Radzie
Gminy będziemy podejmować działania mające na celu łączenie
wszystkich środowisk na rzecz rozwoju naszego miasta. Bogatsi
o doświadczenia dotychczasowej pracy, przedstawiamy państwu
nasz program działania na następne cztery lata, wierząc, że znów
obdarzycie nas zaufaniem.

By stworzyć trwałe podstawy rozwoju naszej gminy, trzeba pamię-
tać, że zdaniem samorządu jest budować, a nie burzyć. Pomagać,
a nie przeszkadzać. Komu? Całej społeczności: przedsiębiorcom,
bezrobotnym, właścicielom nieruchomości i ludziom oczekującym
na mieszkanie komunalne, uczniom i emerytom. Interesy różnych
grup społecznych nie muszą być sprzeczne. Jeśli je pogodzimy, nasza
gmina będzie mogła się rozwijać harmonijnie.

Rozwój turystyki i ściągnięcie inwestorów wymaga zapewnienia
odpowiedniej infrastruktury. Należy stworzyć dogodne warunki do
inwestowania w naszej gminie, zwłaszcza dla małego i średniego
biznesu. Nie jest to łatwe zadanie, istnieją jednak gminy, które sku-
tecznie zintegrowały przedsiębiorców, doprowadzając do większej
konkurencyjności lokalny potencjał gospodarczy. Bierzmy z nich
przykład, a może kiedyś znowu będą brać przykład z naszej gminy.

Jako kandydat na radnego z ramienia Komitetu Wyborczego pragnę
zapewnić, że naszym priorytetem będzie walka z bezrobociem.
Przede wszystkim poprzez tworzenie nowych miejsc pracy, ale
także różnego rodzaju szkoleń pomagających im w zorganizowaniu
się i poszukiwaniu pracy. Intensywnie zabiegać będę o prace inter-
wencyjne, które przynajmniej okresowo dadzą ludziom zatrudnienie
i zarobek.

Rozpoczęcie

Budować nie burzyć

Inwestycje

Wsparcie bezrobotnych

(III) Wybory-1

Wybory samorządowe

2

P

rze mówie nia

ok

olicznościowe

Wystąpienia publiczne na każdy dzień

U020106

W poprzedniej kadencji starałem się jak najczęściej rozmawiać
z wyborcami, dlatego wiem, że jednym z najbardziej bolących pro-
blemów jest kwestia bezpieczeństwa. Zapewniam państwa, że zrobi-
my wszystko, aby komisariat policji wrócił do naszej miejscowości.
Skończymy też z praktyką wyłączania światła ulicznego w nocy,
co sprzyja wandalizmowi i wykroczeniom. Należy też rozważyć
– w miarę możliwości finansowych – wprowadzenie elektronicznego
monitoringu w najbardziej zagrożonych przestępczością punktach,
np. w okolicach bankomatu i sklepu nocnego.

Panie i panowie!

W przyszłej kadencji – jeśli obdarzycie nas swoim zaufaniem
– zamierzamy kontynuować działania w zakresie pozyskiwania fun-
duszy z Unii Europejskiej. Zadbamy, by informacja o możliwych do
wykorzystania funduszach, szkoleniach lub innych formach wspar-
cia była przekazywana zainteresowanym, a szczególnie małemu
i średniemu biznesowi, rolnikom i fundacjom charytatywnym.

Władze samorządowe nie powinny zapominać, że mamy szereg nie-
wykorzystanych jeszcze walorów turystycznych. Komitet Wyborczy
stawia sobie za cel stworzenie w naszej gminie atrakcyjnej ofer-
ty masowego wypoczynku, w tym turystyki rowerowej, pieszej
i konnej. Początkiem mogłoby być stworzenie strony internetowej.
Będziemy wspierać każdą inicjatywę, która pozwoli stworzyć nowe
miejsca pracy w turystyce.

Problemem, z którym należy się zmierzyć, jest organizacja czasu
wolnego dzieci i młodzieży. Powołanie Młodzieżowej Rady Gminy
umożliwi młodzieży wypowiadanie się w sprawach dla niej istot-
nych. Finansowania różnych form aktywności młodzieży można
szukać programach rządowych, ale także w fundacjach działają-
cych na rzecz szeroko rozumianej edukacji. Stworzenie Funduszu
Stypendialnego zapewni pomoc w kształceniu zdolnej młodzieży
pochodzącej z rodzin ubogich. Musimy szerzyć ideę wolontariatu
wśród młodych ludzi, wskazywać różnorodne możliwe działania, by
nasza młodzież mogła znaleźć dla siebie drogę rozwoju.

Bezpieczeństwo

Fundusze

z Unii Europejskiej

Turystyka

Młodzież

Wybory samorządowe

(III) Wybory-1

3

Poradnik dla liderów samorządowych

Nie udajemy, że mamy lekarstwo na wszystkie bolączki życia spo-
łecznego i gospodarczego. Nie obiecujemy rzeczy niemożliwych do
zrealizowania. Możemy jednak obiecać rzetelność wykonywania
obowiązków, fachowość podejmowanych działań oraz zapewnić, że
wdrożenie naszego programu zapewni mu stabilny, stopniowy, ale
stały rozwój.

Cytaty i inspiracje

Polityk jest odpowiedzialny za statek, nie za fale.

(Abraham Lincoln)

Tępcie nie ludzi, ale ich złe czyny

(Aleksander Świętochowski)

Pouczać innych jest łatwiej niż siebie.

(Ajschylos)

Ważniejsze jest nie zwycięstwo, lecz właściwe wykorzystanie

zwycięstwa.

(Ajschylos)

Zwycięzcą jest się tylko przez jeden dzień.

(Ajschylos)

Wolność to nic więcej, niż szansa na bycie lepszym.

(Albert Camus)

Fakty nie przestają istnieć z powodu ich ignorowania.

(Aldous Huxley)

Być człowiekiem, to znaczy być odpowiedzialnym

(Antoine de Saint-Exupery)

Czy nie lepiej byłoby, zamiast tępić zło, szerzyć dobro?

(Antoine de Saint-Exupery)

To co ludzie nazywają fatalną nieuchronnością, jest zwykle

tylko ich własną głupotą.

(Arthur Schopenhauer)

Wszystko co doskonałe, dojrzewa powoli.

(Arthur Schopenhauer)

Człowiek celem samym w sobie.

(Immanuel Kant)

Miejcie odwagę posługiwać się rozumem.

(Immanuel Kant)

Zakończenie

(III) Wybory-1

Wybory samorządowe

4

P

oradnik mówcy – od A do Z

Wystąpienia publiczne na każdy dzień

WP0705

Jak rozpocząć przemówienie

Anna Cegieła

Jak powitać naszych słuchaczy? Kogo wyróżnić, zwracając się do
niego bezpośrednio? W jaki sposób zwracać się do biskupa, amba-
sadora, rektora szkoły wyższej? Wątpliwości pomoże rozstrzygnąć
poniższy tekst.

Trudny początek

Każda mowa zaczyna się zwrotem do słuchających, który jest jedno-
cześnie ich powitaniem. Taki zwrot mówca dostosowuje po pierwsze
do adresatów swojej wypowiedzi, po drugie do okoliczności prze-
mówienia. Zwrot nie może być ani zbyt ogólny, ani zbyt poufały.

Nie ma większego sensu zwracać się do zebranych:

Polacy i Polki!

Taki zwrot warto zarezerwować na specjalną okazję – wydarzenie
o charakterze narodowym. Może go zastosować prezydent pod-
czas Święta Niepodległości albo w przemówieniu adresowanym
do Polonii, albo wysoki rangą gość zagraniczny przemawiający do
dużego grona Polaków również w czasie szczególnej uroczystości.
Użycie takiej formuły byłoby możliwe podczas uroczystości pogrze-
bowej wielkiego Polaka w mowie pożegnalnej, albo w mowie z okazji
wręczenia Nagrody Nobla Polakowi. W innych sytuacjach jest zbyt
podniosłe, a już zdecydowanie nie pasuje do mów wyborczych.

Nie zawsze dobrze jest zaczynać zbyt prosto:

Panie i panowie!
albo
Proszę Państwa!

Polacy i Polki!

Szanowni Państwo!

Jak rozpocząć przemówienie

(IV) Tytułowanie-1

1

Poradnik dla liderów samorządowych

To zwroty bez charakteru, neutralne, ale niczego nie wprowadzające.
Jeżeli dodamy do nich jeszcze jakieś słowo, będą nieco lepsze, a więc
np.:

Szanowni Państwo!

(oficjalnie)

albo
Drodzy Państwo!

(nieco poufalej, do znanego grona osób).

Można zacząć także

Szanowni wyborcy! Szanowni zebrani!

O wiele elegantsze i również odbierane bardziej osobiście są zwroty,
którymi witamy konkretne osoby będące wśród zebranych albo
grupy osób. Osoba witająca mówi wtedy:

Witam Jego Magnificencję Rektora

... (burmistrza Zamościa, radnych

gminy Żoliborz)

a potem

Witam wszystkich zgromadzonych Gości!

Ważna jest także kolejność tytułów z nazwiskami [więcej na ten temat
w artykule M. Rosochacza „Precedencja” (IV) Precedencja-2

]. Zwykle

w sytuacji, gdy wita się grupy, kolejność zależy i od rangi społecznej,
i od okazji. Podczas otwarcia szkoły dyrektor zaczyna od ważnych
gości, a kończy na uczniach, a najważniejszy gość może zacząć od
uczniów, ale może od dyrektora i grona pedagogicznego. W takiej
chwili zastosowanie zwrotu:

Szanowna pani dyrektor! Drodzy nauczyciele! Kochani uczniowie!

jest całkiem na miejscu.

Otwierający uroczystość miejską czy gminną powinien zacząć ofi-
cjalnie od:

Szanowni Państwo!

ale potem może dodać

Drodzy mieszkańcy!

Spotkanie bardziej kameralne można natomiast zacząć zwrotem

Panie i panowie!

gdyż zwykle po nim następuje kolejny zwrot, np.

Koleżanki i koledzy!

(IV) Tytułowanie-1

Jak rozpocząć przemówienie

Powitanie

konkretnych osób

2

P

oradnik mówcy – od A do Z

Wystąpienia publiczne na każdy dzień

WP0705

albo

Członkowie Zarządu! Członkowie Kapituły! Szanowni Laureaci! Przyszli
studenci

!

Aby ułatwić Czytelnikowi posługiwanie się zwrotami wymagają-
cymi używania tytułów, zamieszczamy poniższą tabelkę. Proszę
zauważyć, że zwrot do takich osób to jedna z niewielu okazji do
użycia wołacza w języku polskim.

Tytuł, funkcja, stanowisko

Forma zwracania się do tej osoby

papież

Wasza Świątobliwość!

prezydent

Pani Prezydent! Panie Prezydencie!

oraz dziś rzadziej

Ekscelencjo!

premier

Pani premier! Panie premierze!

marszałek

Pani marszałek! Panie marszałku!

kardynał

Wasza Eminencjo!

biskup i arcybiskup

Wasza Ekscelencjo!

ambasador

Wasza Ekscelencjo! Ekscelencjo!

minister i wiceminister

Pani Minister! Panie Ministrze!

podsekretarz stanu

Pani Minister! Panie Ministrze!

senat

Wysoka Izbo! Wysoki Senacie!

rektor

Magnificencjo! Panie Rektorze !

dyrektor

Pani Dyrektor! Panie Dyrektorze!

prałat

Księże prałacie!

profesor, doktor

Pani Profesor! Panie profesorze!

i Pani Doktor! Panie Doktorze!

senator

Pani senator! Panie senatorze!

burmistrz

Pani burmistrz! Panie Burmistrzu!

ksiądz

Proszę Księdza!

albo Księże Andrzeju!

Tabela 1. Różne zwroty grzecznościowe

Jak rozpocząć przemówienie

(IV) Tytułowanie-1

3

(IV) Tytułowanie-1

Jak rozpocząć przemówienie

4

Poradnik dla liderów samorządowych