pedagogiczne inspiracje

8

Ż y c i e S z ko ły n r 2 / 2 0 1 3

Biblioterapia

– terapia

i wychowanie przez czytanie

Syl wia Gal los

Pry wat na Szko ła Pod sta wo wa o Pro fi lu Ar ty stycz nym w Go rzo wie Wiel ko pol skim

W

spół cze śnie ksią żka zo sta ła za uwa żo na i do ce nio na ja -
ko do sko na ły śro dek te ra peu tycz ny, do brze do bra ny

tekst li te rac ki by wa bo wiem sku tecz niej szy niż nie jed na
me to da wy

cho waw cza. Pro

wa dzi my dziś bar

dzo szyb

ki

tryb ży cia, w któ rym nie ma cza su na od po czy nek czy re -
laks, a ży cie sta je się co raz bar dziej stre su ją ce. Ob co wa nie
z ksią żką spra wia, że czło wiek na chwi lę się za trzy mu je,
sta je się bar

dziej re

flek syj ny i to

le ran cyj ny dla in

nych.

Książka to prze kaź nik uni wer sal nych po staw mo ral nych,
dzię ki któ rym sta je my się bar dziej ludz cy, uczy my się ro zu -
mieć sa mych sie bie i in nych. Dzię ki czy ta niu czło wiek uczy
się, jak żyć i ra dzić so bie w kry zy so wych sy tu acjach, a bi -
blio te ra pia ja ko me to da te ra peu tycz na zna na jest od mo -
men tu po wsta nia pierw sze go spi sa ne go tek stu.

Cel, za da nia i funk cje bi blio te ra pii

Ter min bi blio te ra pia po cho dzi od wy

ra zów bi blion

– ksią żka i the ra peuo – le czę

1

.

Za głów ny i naj wa żniej szy cel bi blio te ra pii uwa ża się te -

ra peu tycz ny wpływ ksią

żki na po

stę po wa nie czło

wie ka.

War to wy

mie nić po

nad to ce

le: in

sty tu cjo nal ny, kli

nicz ny

i wy cho waw czy. Bio

rąc pod uwa

gę fakt, iż te

ra pia ma

na ce lu wy kształ ce nie po staw, któ re są spo łecz nie po żą da -
ne i ak cep to wa ne, war to wska zać ta kże na jej in ne wa żne
funk cje: kom

pen sa cyj ną, pro

fi lak tycz ną, wy

cho waw czą,

uty li tar ną, in for ma cyj ną, kształ cą cą, uwra żli wia ją cą, ide o-
lo gicz ną, emo cjo nal ną i ka tar tycz ną.

Do brze do bra na li te ra tu ra umo żli wia czy ta ją ce mu przej -

ście na stę pu ją cych eta pów:
1. Iden ty fi ka cja z bo ha te rem ksią żki – ma na ce lu wy two -

rze nie sy tu acji, w któ rej oso ba nie czu je się osa mot nio -
na ze swo im pro ble mem oraz za uwa ża, że jej pro blem
do ty czy rów nież in nych osób, dzię ki cze mu mo że o tym
gło śno mó wić i zo sta nie zro zu mia na.

2. Ka thar sis – oczysz cze nie, po czu cie ulgi, od re ago wa nie

na pięć psy chicz nych po przez ró żne for my eks pre sji.

3. Wgląd – uczest nik bi blio te ra pii do strze ga no we ob li cza

pro ble mu, za czy na na bie rać prze ko na nia, że prze ciw no -
ści da się po

ko nać, otrzy

mu je wska

zów ki po

moc ne

w roz wią za niu da ne go pro ble mu

2

.

Biblioterapia

– terapia

i wychowanie przez czytanie

Biblioterapia służy przede wszystkim kompensacji, która jest możliwa dzięki książkowym
bohaterom przeżywającym trudności podobne do tych, które my napotykamy. Pełni także ważną
funkcję profilaktyczną dzięki temu, że pokazuje, jak można wartościowo spędzać czas wolny,
pomaga kształtować postawy adekwatne do danej sytuacji oraz uczy umiejętności dokonywania
słusznych wyborów.

1

M. Mo lic ka, Baj ko te ra pia. O lę kach dzie ci i no wej me to dzie te ra pii, Po znań 2002.

2

Por. S.L. Cho nów, Bi blio te ra pia w pra cy do mu dziec ka, „Pro ble my Opie kuń czo -Wy cho waw cze” 2005, nr 8.

Fot. F

oto

lia

pedagogiczne inspiracje

9

Ż y c i e S z ko ły n r 2 / 2 0 1 3

Baj ka o pa jącz ku

*

Ma ły pa ją czek cię żko za cho ro wał. Wie le dni prze le żał w szpi ta lu. Czę sto my ślał o swo ich ko -

le gach, tę sk nił za ni mi. Ma rzył o wspól nych za ba wach, roz mo wach, nie mógł się do cze kać, kie -
dy wró ci do do mu i wresz cie pój dzie do szko ły.

– No, je steś pra wie wy le czo ny – po wie dział pew ne go dnia dok tor. – Mu sisz się tyl ko jak naj -

szyb ciej na uczyć cho dzić o ku lach, bo two je nó żki jesz cze są bar dzo, ale to bar dzo sła be.

– E – po my ślał so bie pa ją czek. – To nic wiel kie go, na uczę się te go, a po tem wró cę do do mu,

do szko ły i bę dę już za wsze z mo imi ko le ga mi.

Wszyst kie ćwi cze nia wy ko ny wał z wiel ką chę cią i ener gią, nie raz ście rał pot z czo ła, prze -

zwy cię żał ból, ale się nie pod

da wał. Ma

rzył o dniu, kie

dy ko

le dzy przyj

mą go z po

wro tem

do gru py. Opa no wał do sko na le sztu kę cho dze nia o ku lach, po tra fił na wet cho dzić sam, pod pie -
ra jąc się jed ną ku lą. To był wiel ki suk ces, cie szył się i le karz, i pie lę gniar ki, i ro dzi ce, a pa ją -
czek był wprost szczę śli wy, nie mógł się tyl ko do cze kać, kie dy pój dzie do szko ły.

Na resz cie na stą pił ten dłu go ocze ki wa ny dzień. Ro dzi ce pod wieź li go pod bu dy nek, a da lej

szedł sam, pod pie ra jąc się ku lą. Ser ce roz pie ra ła mu ra dość, że już za chwi lę bę dzie ra zem
z ko le ga mi. Wszedł do kla sy i...

Naj pierw za

le gła ci

sza, a po

tem po

sy pa ły się wy

zwi ska: ku

las, ku

ter no ga, nie

zgra bek

– i śmiech, wy ty ka nie pal ca mi. Pa ją czek za gryzł zę by z bó lu, pła kał w środ ku, ale na twa rzy nie
po ja wi ła się żad na łza. Do szedł do ław ki, usiadł. Jesz cze ni gdy nie czuł się ta ki smut ny, bez sił,
zmę czo ny.

Od tej po ry w szko le stał za wsze na ubo czu, nie ba wił się z in ny mi. Po szko le spę dzał czas

w miesz ka niu, nie wy cho dził na po dwór ko.

Mi nę ło kil ka ty go dni. Na uczy ciel ka – pa ni Pa ję czy ca – po in for mo wa ła uczniów, że od bę dzie

się w szko le wiel ki kon kurs, ry wa li za cja mię dzy kla sa mi na naj pięk niej szą pra cę, ja ką tyl ko
po tra fią wy ko nać pa jącz ki.

– Co to za kon kurs, co to za za da nie? – py ta ły bar dzo za cie ka wio ne.
– A co pa jącz ki po tra fią ro bić naj le piej? – spy ta ła pa ni.
– Oczy wi ście pa ję czy nę! – chó rem od krzyk nę ła kla sa.
– Tak, zga dły ście – po twier dzi ła na uczy ciel ka.
– Jest to bar dzo wa żny kon kurs dla pa jącz ków, bar dzo – po wtó rzy ła. – Brać się do pra cy, bo

za ty dzień roz strzy gnię cie – do da ła.

Przez ca ły ty dzień pa jącz ki zbie ra ły się w grup ki, dys ku to wa ły, chwy ta ły się za głów ki, bo ka żdy

chciał zwy cię żyć. Ostat nie go dnia przy nio sły swe pra ce i trwa ło nie koń czą ce się po rów ny wa nie.
Tyl ko pra cy na sze go pa jącz ka nikt nie oglą dał. Miał ją za wi nię tą w pa pier i tak ją od dał pa ni.

Po go dzi nie pa ni Pa ję czy ca wpa dła do kla sy jak bom ba i z ra do ścią ob wie ści ła:
– Pra ca ucznia z na szej kla sy zwy cię ży ła!
– Kto, kto jest tym szczę śliw cem? – po ru sze ni py ta ją jed ni przez dru gich.
Pa ni roz wi nę ła ru lon i przed ich oczy ma uka za ła się ca ła utka na z pro mie ni słoń ca sieć, mie -

nią ca się wszyst ki mi ko lo ra mi tę czy.

– Ja ka pięk na, cu dow na – szep cą. – Ale, ale, pro szę pa ni, to nie jest pra ca żad ne go z nas – po -

wie dzie li ucznio wie, za wie dze ni.

– To jest pa ję czy no wa sieć na sze go pa jącz ka – po wie dzia ła pa ni i po de szła do nie go, ca łu jąc

go ser decz nie.

– On, ten ku ter... to nie mo żli we – ki wa ły głów ka mi.
– Tak pięk nie tkać nie po tra fi nikt – po wie dzia ła pa ni. – Dzię ki nie mu na sza kla sa wy gra ła

kon kurs i w na gro dę po je dzie my do grot zo ba czyć naj star sze sie ci pa ję cze.

– Hur ra, hur ra! – roz le gły się grom kie krzy ki. Rzu ci li się wszy scy na pa jącz ka, gra tu lu jąc mu

i ści ska jąc go. Od tej po ry już nikt go nie prze zy wał, prze ciw nie – wszy scy chcie li się z nim ba -
wić i uczyć, by li dum ni z je go umie jęt no ści.

*

M. Mo lic ka,

Baj ko te ra pia. O lę kach dzie ci i no wej me to dzie te ra pii, Po znań 2002.

pedagogiczne inspiracje

10

Ż y c i e S z ko ły n r 2 / 2 0 1 3

Bi blio te ra pia jest sto sun ko wo mło dą for mą te ra pii, jed -

nak znaj du je du że za sto so wa nie w po mo cy ró żnym gru -
pom osób, m.in. dzie ciom. Bi blio te ra pia ja ko me to da te ra -
peu tycz na jest bar

dzo po

moc na w te

ra pii dzie

ci, któ

re

mają ró żne go ro dza ju pro ble my, po cząw szy od bra ku ak -
cep ta cji ze stro ny ró wie śni ków, a skoń czyw szy na lę kach
i ró żnych oba wach.

Dzię ki wy ko rzy sta niu li te ra tu ry czło wiek uczy się i roz -

wi ja swo ją wy obraź nię. Dzię ki le gen dom, ba śniom, mi tom
czy przy po wie ściom lu dzie uświa da mia ją so bie, skąd po -
cho dzą, kim są i do kąd zmie rza ją

3

.

Uczy my się ak cep to wać sie bie w gru pie
– sce na riusz za jęć świe tli co wych dla kla sy III

Ce le: uświa do mie nie uczniom, że wy śmie wa nie, prze zy -

wa nie oraz po ni ża nie in nych jest złe; uświa do mie nie wpły -
wu uczuć, ja kie nam to wa rzy szą, na na sze za cho wa nie;
ćwi cze nie umie jęt no ści roz po zna wa nia uczuć dru giej oso -
by; bu do wa nie em pa tii; kształ to wa nie po czu cia wła s-nej
war to ści.

For my pra cy: zbio ro wa, in dy wi du al na.
Środ ki dy dak tycz ne: Baj ka o pa jącz ku Ma rii Mo lic kiej,

kart ki, kred ki, pa ste le.

Prze bieg za jęć:

1. Po wi ta nie uczniów przez pro wa dzą ce go i za ję cie miej -

sca na dy wa nie.

2. Od czy ta nie przez wy cho waw cę Baj ki o pa jącz ku.
3. Po ga dan ka na te mat od czy ta nej baj ki i emo cji, ja kie

to wa rzy szy ły dzie ciom pod czas słu cha nia tek stu, oraz
uczuć głów ne go bo ha te ra.

4. Wy cho waw ca roz da je dzie ciom kart ki i pro si o za pi sa -

nie na nich przy kro ści, ja kich kie dy kol wiek do świad -
czy ły ze stro ny ko le gów lub ko le ża nek.

5. Po za pi sa niu dzie ci ro bią z kar tek sa mo lo ty i pusz cza ją je

na czte ry stro ny świa ta, aby od pę dzić ne ga tyw ne emo cje.

6. Dys ku sja na te mat uczuć, ja kie to wa rzy szy ły głów ne mu

bo ha te ro wi, oraz przy kro ści, ja kie go spo tka ły. Za pi sa nie
wy mie nio nych przy kła dów na ta bli cy przez wy cho waw cę.

7. Roz mo wa na te mat bra ku ak cep ta cji w gru pie i te go, jak

czu je się oso ba od py cha na przez in nych. Wy cho waw ca
uświa da mia uczniom, jak czu je się dziec ko od se pa ro wa -
ne przez gru pę, ja kie emo cje mu to wa rzy szą oraz ja ki ma
to wpływ na je go za cho wa nie i za cho wa nie ko le gów.

8. Pra ca pla stycz na „Wszy scy je ste śmy rów ni”. Ucznio wie

in dy wi du al nie two rzą pra cę we dług wła sne go po my -
słu na da ny te mat.

9. Omó wie nie prac na fo rum gru py.

10. List do przy ja cie la – ka żdy uczeń na kart ce pi sze kil ka mi -

łych słów, któ re chciał by po wie dzieć ko muś bli skie mu.

11. Po dzię ko wa nie za udział w za ję ciach.

Bi blio te ra pię lub jej ele men ty war to wy ko rzy sty wać

w wy cho waw czej pra cy z dzieć mi, gdyż ko rzy sta nie z tej
me to dy przynosi wie le ko rzy ści:

l

wpły wa na zmia nę po staw;

l

przy go to wu je do od gry wa nia ró żnych ról;

l

in te gru je;

l

ła go dzi prze ja wy agre sji;

l

uczy po ko ny wa nia trud no ści ży cio wych;

l

uczy ak cep ta cji sa me go sie bie.

3

Por. O. Chmie lew ska, Bi blio te ra pia, „Ży cie Szko ły” 2005, nr 10.

Fot. F

oto

lia