1

Wychowanie przez czytanie – kurs dla rodziców i nauczycieli

Program kursu (sylabus)

(Kurs jest oparty na książce I. Koźmińskiej i E. Olszewskiej – Wychowanie przez czytanie)

Moduły trwają 1 tydzień

MODUŁ 1: Poznajmy się

(Przygotowanie techniczne o pracy na platformie, zapoznanie się z materiałami kursu,
w tym z książką I. Koźmińskiej i E. Olszewskiej ”Wychowanie przez czytanie”;
Stworzenie własnego profilu i wzajemne poznanie się. Informacje nt. praw autorskich)

MODUŁ 2: Niezwykła moc zwykłego czytania

MODUŁ 3: Rodzice – architekci dzieciństwa

MODUŁ 4: Nieporozumienia z czytaniem

MODUŁ 5: Co i jak czytać dziecku? Jak zachęcić chłopców do czytania?

Co daje czytanie dzieciom chorym

i niepełnosprawnym?

MODUŁ 6: Wpływ mediów elektronicznych na rozwój dzieci i młodzieży

MODUŁ 7: Książki jako pomoc w nauczaniu wartości moralnych



Pomoce opracowane przez Fundację:

Kryteria wyboru dobrych książek do czytania dzieciom

http://www.calapolskaczytadzieciom.pl/kryteria

Złota Lista książek do czytanie dzieciom

http://www.calapolskaczytadzieciom.pl/zlota-lista

Przewodnik po dobrych książkach

http://www.rodzinneczytanie.pl/przewodnik

Lektury obowiązkowe:
Irena Koźmińska, Elżbieta Olszewska – „Wychowanie przez czytanie”
Steven Biddulph – „Wychowywanie chłopców”
Wywiad z dr R. Campbellem -

http://www.iumw.pl/jak-kochac-dziecko.html

Raport z badań Czytających szkół i Czytających Przedszkoli (wersja skrócona)

http://www.calapolskaczytadzieciom.pl/badania

Lektury rekomendowane:
Joel Bakan – „Dzieciństwo w oblężeniu – łatwy cel dla wielkiego biznesu”
Martin Large – Zdrowe dzieciństwo bez telewizora i komputera
Joan Lindloff – „W głębi kontinuum”
Sue Palmer – Toksyczne dzieciństwo
Daniel Pennac - Jak powieść

2

Cele kursu:

1. Przekazanie wiedzy na temat wpływu głośnego czytania na wszechstronny rozwój dziecka
2. Uświadomienie znaczenia codzienne czytanie przez dorosłych w domu i w szkole
3. Wskazanie książek odpowiednich do głośnego czytania, przekazanie kryteriów doboru lektur
4. Budowanie nowej motywacji - zmiana nastawienia do lektur: od przymusu do przyjemności czytania
5. Zmiana podejścia do nauczania czytania

Po ukończeniu tego kursu Uczestnicy będą wiedzieli:

1. Jakie są rezultaty codziennego głośnego czytania dzieciom
2. Kiedy zacząć, a kiedy skończyć głośno czytać dziecku/dzieciom
3. Jakie są nieporozumienia związane z czytaniem
4. Jak czytać dzieciom, by lubiły czytanie
5. Jakie są kryteria doboru książek do głośnego czytania
6. Dlaczego głośne czytanie jest szczególnie ważne w wychowaniu chłopców
7. Jak media elektroniczne wpływają na rozwój dzieci i młodzieży
8. Co daje czytanie dzieciom chorym i niepełnosprawnym

Po ukończeniu tego kursu Uczestnik będzie potrafił:

1. Wybrać odpowiednią lekturę do czytania dzieciom,
2. Czytać z odpowiednim nastawieniem i intonacją
3. Zaszczepić dzieciom miłość do czytania, wychować czytelników
4. Nauczać czytania bez stresu i utrwalania złych nawyków
5. Przekazać innym osobom (rodzicom, nauczycielom) wiedzę na temat korzyści z czytania dzieciom

i zachęcić ich do praktykowania głośnego czytania w domu, w przedszkolu, szkole

6. Pomóc dzieciom z problemami, stosując biblioterapię
7. Rozmawiać o książce/ dokonać samodzielnej analizy i interpretacji lektury
8. Nauczyciel będzie umiał prowadzić lekcje czytelnicze

Uczestnicy kursu mogą otrzymać certyfikat IUMW poświadczający jego ukończenie. Osoby
zainteresowane otrzymaniem certyfikatu zobowiązane są do aktywności na kursie i wykonywania zadań
oraz zdobycia przynajmniej 75% możliwych do otrzymania punktów za prace i udział w Forum.

Moduł 1: Poznajmy się

1. Przygotowanie techniczne do korzystania z platformy e-learningowej poprzez Demo
2. Ogólne zorientowanie w tematyce, zalecanych materiałach i wymogach pracy końcowej.
3. Stworzenie własnego profilu i wzajemne poznanie się.
4. Szkolenie z zakresu praw autorskich, wykluczenia plagiatu, zasad wykorzystywania cudzej własności

intelektualnej, w tym zasad cytowania i stosowania omówień.

Moduł 2: Niezwykła moc zwykłego czytania

Po przerobieniu tego modułu Uczestnik będzie wiedział:

1. Dlaczego czytanie jest ważne i nie wystarczy korzystanie z mediów elektronicznych
2. Jakie niebezpieczeństwa wynikają z analfabetyzmu funkcjonalnego
3. W jaki sposób dziecko uczy się języka ojczystego; jak stworzyć mu bogate środowisko językowe
4. Dlaczego należy czytać dziecku dla przyjemności i nie traktować czytania jako kary lub obowiązku
5. Jak głośne czytanie wpływa na rozwój dziecka

3

Po ukończeniu tego kursu Uczestnik będzie potrafił:

1. Stymulować emocjonalny, psychiczny i moralny rozwój dziecka/dzieci poprzez głośne czytanie.
2. Organizować dzień/lekcje tak, by znalazł się w nich czas na codzienne głośne czytanie dziecku/dzieciom.
3. Budować przyjazną i radosną atmosferę podczas czytania na głos.
4. Przedstawić argumenty, by przekonać innych rodziców/ nauczycieli do codziennego czytania dzieciom,
5. Przygotować prezentację dla rodziców, nauczycieli i innych dorosłych nt. korzyści z czytania dzieciom
6. Przeprowadzić z uczniami lekcję na temat „Czy czytanie jest nam dzisiaj potrzebne?” stosując formy:
dyskusji, rozprawki, przewodu sądowego, prezentacji mulimedialnej.

Materiały:
- Wychowanie przez czytanie rozdziały 1 i 3
- Wyniki badań skuteczności programów „Czytające szkoły” i „Czytające przedszkola”
- Czym jest czytanie - definicja PISA

Moduł 3: Rodzice – architekci dzieciństwa

Po przerobieniu tego modułu Uczestnik będzie wiedział:

1. Czym jest więź między dzieckiem i rodzicem i jak ją budować
2. Jakie są powinności rodziców wobec dziecka
3. Jakie są potrzeby emocjonalne dziecka i sposoby ich zaspokajania
4. Jak budować zasoby wewnętrzne dziecka
5. Co to znaczy rodzicielstwo reaktywne oraz pro-aktywne i jak realizować to drugie
6. Jakie istnieją poziomy kompetencji wychowawczych
7. Jakie istnieją style rodzicielstwa
8. Jak wspierać samouznanie dziecka
9. Czym jest złość i jak sobie z nią dojrzale radzić; jak uczyć dzieci dojrzałego wyrażania złości
10. Jak spędzać czas z dzieckiem w sposób wartościowy

Po ukończeniu tego kursu Uczestnik będzie potrafił:

1. Świadomie dbać o rozwój więzi i zaspokajanie potrzeb emocjonalnych dzieci
2. Przekazać innym rodzicom wiedzę na temat ich roli i powinności wobec dziecka
3. Przekonać innych rodziców do świadomego realizowania zadań wychowawczych
4. Budować wewnętrzne zasoby dziecka, wspierać jego poczucie własnej wartości
5. Wzmacniać własne samouznanie
6. Radzić sobie z trudnymi emocjami
7. Uczyć dzieci radzenia sobie z trudnymi emocjami
8. Ocenić, które dzieci w klasie/grupie mogą mieć niezaspokojonych potrzeby emocjonalne lub

problem z zaburzeniami więzi, otoczyć je szczególną troską i skonsultować sprawę
z psychologiem/skierować rodzinę do poradni

9. Nauczyć swoje dziecko lub poprowadzić warsztat na temat radzenia sobie ze złością

Materiały:
Wychowanie przez czytanie rozdział 2
Powinności rodziców wobec dziecka.
Rodzaje kompetencji wychowawczych

Lektury zalecane:
- Wywiad z dr Rossem Campbellem: http://www.iumw.pl/jak-kochac-dziecko/articles/wywiad-ross-
campbell-I.html

4

- Powinności rodziców: http://www.iumw.pl/powinnosci-rodzicow/articles/powinnosci-rodzicow.html
- Evelin Kirkilionis – Więź daje siłę (fragment)
- Jean Liedloff – W głębi kontinuum (fragment) + wywiad http://dziecisawazne.pl/rozmowa-z-jean-liedloff-
autorka-koncepcji-kontinuum/, http://dziecisawazne.pl/jean-liedloff-o-niefortunnych-konsekwencjach-
skupiania-sie-na-dziecku
- Alice Miller - Polityczne konsekwencje przemocy wobec dziecka: http://www.iumw.pl/przemoc-
wobec-dziecka.html
- Fragment pisma prof. Namysłowskiej, d. Konsultanta ds. Psychiatrii Dzieci, w sprawie żłobków
- Tekst I. Koźmińskiej nt. rodzajów zaburzeń więzi (na podstawie szkolenia dr Teresy Szumiło)
- Trudne uczucia – jak radzić sobie ze złością: http://www.iumw.pl/jak-radzic-sobie-ze-zloscia.html


Materiały rekomendowane:
4 sposoby okazywania dziecku bezwarunkowej miłości: http://www.iumw.pl/jak-kochac-dziecko/articles/id-
4-sposoby.html
Rodzicielstwo bliskości: http://wikiakademia.pl/rodzicielstwo-bliskosci/
Jesteśmy noszeniakami" - wywiad z Evelyn Kirkilionis, autorką książki "Więź daje siłę" w Polityce

Moduł 4: Nieporozumienia z czytaniem

Po przerobieniu tego modułu Uczestnik będzie wiedział:

1. Co jest ISTOTĄ czytania, gdzie tkwi błąd w pojęciu CZYTANIE ZE ZROZUMIENIEM i jakie są jego

konsekwencje

2. Jaka jest rola środowiska językowego w rozwoju umiejętności i zainteresowań czytelniczych
3. Dlaczego dzieci nie umieją i nie lubią czytać – i jak to zmienić
4. Dlaczego warto czytać dziecku, zanim zacznie ono mówić
5. Dlaczego warto czytać dziecku, nawet gdy potrafi już ono czytać samodzielnie
6. Dlaczego obowiązkowe i nudne lektury są zagrożeniem dla postaw czytelniczych
7. Jak rozwijać i wspierać motywację dzieci do czytania
8. Jaka jest rola dorosłych w modelowaniu postaw czytelniczych
9. Co to jest SUBWOKALIZACJA i dlaczego dzieci nie powinny czytać na głos
10. Na czym polega przewaga szybkiego czytania nad wolnym; jak przygotować dzieci do szybkiego

czytania

11. Jak poradzić sobie z konkurencją dla czytania w postaci telewizji i gier komputerowych
12. Jak uczyć czytania, by wychować zapalonych i sprawnych czytelników- alternatywne metody

uczenia dzieci czytania

Po ukończeniu tego modułu Uczestnik będzie potrafił:

1. Wyjaśnić istotę czytania i nieporozumienia związane z czytaniem dzieciom.
2. Stworzyć dziecku/dzieciom bogate środowisko językowe i czytelnicze
3. Być świadomie wzorem czytania dla dzieci, czytając przy nich/opowiadając o własnych lekturach
4. Rozbudzić w dzieciach przyjemność słuchania książek
5. Rozwijać w dzieciach motywację do czytania i zainteresowania czytelnicze
6. Stosować alternatywne metody nauczania czytania
7. Sprawić, by dzieci polubiły samodzielne czytanie i wyrosły na sprawnych czytelników
8. Sprawić, by czytanie było dla dzieci bardziej atrakcyjne niż telewizja i gry komputerowe.
9. Odstąpić od sprawdzania umiejętności czytania poprzez głośne czytanie przez dziecko na rzecz

opowiedzenia/odpowiedzi na pytania dotyczące przeczytanego przez nie po cichu tekstu

10. Przekonać innych rodziców i nauczycieli do codziennego czytania dzieciom – od urodzenia

do co najmniej 12. roku życia (a nawet do późnego wieku nastoletniego)

5

Materiały zalecane:
Wychowanie przez czytanie - rozdziały 4, 5, 7

Materiały rekomendowane:
- Odimienna Metoda Nauki Czytania wg koncepcji dr Ireny Majchrzak.
http://www.iumw.pl/odimienna-nauka-czytania/articles/odimienna-nauka-czytania.html
- Fragment książki Doroty Klus-Stańskiej i Marzenny Nowickiej, Sensy i bezsensy edukacji wczesnoszkolnej
http://www.iumw.pl/Sensy-bezsensy-edukacji.html
- Subwokalizacja http://www.kazdymozezostacgeniuszem.org/subwokalizacja.php
PISA Wyniki Badania 2009 w Polsce, Czytanie i interpretacja str. 22-42
- http://www.edunews.pl/images/pdf/raport_pisa_2009.pdf
- http://www.edunews.pl/badania-i-debaty/badania/1341
- Materiały z książki „Czytam, więc jestem” Gazeta Wyborcza, na stronie Szkoły z Klasą
http://lca.szkolazklasa.pl/?id=69

Moduł 5: Co i jak czytać dzieciom? Jak zachęcić chłopców do czytania?

Po przerobieniu tego modułu Uczestnik będzie wiedział:

1. Jakie są kryteria wyboru dobrych książek do czytania dzieciom (Kryteria fundacyjne)
2. Gdzie znaleźć pomoc w wyborze lektur dla dzieci w różnym wieku (Złota Lista, Przewodnik)
3. Co zrobić, żeby głośne czytanie nie było nudne i monotonne?
4. Jak rozmawiać o przeczytanej książce
5. Jakie są różnice w rozwoju emocjonalnym i intelektualnym chłopców i dziewczynek
6. Dlaczego czytanie chłopcom jest szczególnie ważne i dlaczego bywa zaniedbywane
7. Co zrobić, by dom i szkoła wspierały rozwój emocjonalny, umysłowy i moralny chłopców
8. Jakie lektury służą rozwojowi czytelnictwa wśród chłopców
9. Jak tzw. edukacja zróżnicowana realizuje postulat równych szans dziewcząt i chłopców

Po ukończeniu tego modułu Uczestnik będzie potrafił:

1. Stosować kryteria wyboru dobrej książki do czytania dzieciom i wybrać odpowiednią lekturę

uwzględniając wiek, wrażliwość, przygotowanie czytelnicze i zainteresowania młodego odbiorcy

2. Korzystać z różnych źródeł informacji o dobrych książkach dla dzieci, w tym z fundacyjnej Złotej

Listy, Przewodnika po dobrych książkach i portali internetowych promujących literaturę dla dzieci

3. Czytać dzieciom z zaangażowaniem, odpowiednią artykulacją, modulacją i mową ciała.
4. Rozmawiać o przeczytanej książce, zachęcić uczniów do głębszej analizy tekstu literackiego
5. Pomóc rodzicom w wyborze odpowiedniej lektury dla dzieci i skompletowaniu domowej

biblioteczki.

6. Dostrzec, zaakceptować i zaspokajać potrzeby rozwojowe chłopców oraz zorganizować środowisko

domowe/szkolne uwzględniające te potrzeby (samodzielne zadania, więcej zajęć i zabaw
ruchowych, więcej ćwiczeń językowych, odpowiednie lektury, nauczanie zachowań społecznych)

7. Dobrać właściwe lektury dla chłopców

Materiały zalecane:

- Wychowanie przez czytanie - rozdziały: 8, 9, 10, 13, 15

6

- Steve Biddulph– Wychowywanie chłopców

- Złota Lista książek do czytania dzieciom Fundacji „ ABCXXI- Cała Polska czyta dzieciom”

http://www.calapolskaczytadzieciom.pl/ ksiazki -ze-zlotej-listy

(???)

- Przewodnik po dobrych książkach Fundacji ABCXXI:

http://www.rodzinneczytanie.pl/przewodnik-po-dobrych-ksiazkach

Materiały rekomendowane:

- Co czytać? http://www.takwartozyc.pl/index.php?opcode=WYBIERZ_STRONE&param1=178
- Analiza tekstu literackiego: Roksana Jędrzejewska Wróbel "Lektura szkolna może być ciekawa"
http://www.iumw.pl/analiza_tekstu_literackiego.html
http://www.youtube.com/watch?v=V_msSjx5ug8&feature=youtu.be
- Allan Guggenbuhl - Kryzys małego macho
- Dziewczynki i chłopcy uczą się inaczej http://www.iumw.pl/edukacja-zroznicowana.html

Moduł 6: Wpływ mediów elektronicznych na rozwój dzieci i młodzieży

Po przerobieniu tego modułu nauczyciel będzie wiedział:

1. Jakie są korzyści z używania nowych mediów elektronicznych w zależności od wieku odbiorcy
2. Jakie są skutki nadmiernego oglądania telewizji, filmów, gadżetów elektronicznych i korzystania

z gier komputerowych przez dzieci i młodzież w aspekcie fizycznym, umysłowym, moralnym
i społecznym

3. Jak zapobiegać nadmiernemu korzystaniu przez dzieci z mediów elektronicznych
4. Jak zainteresować dzieci innymi formami spędzania wolnego czasu niż telewizja i gry

Po ukończeniu tego modułu Uczestnik będzie potrafił:

1. Przedstawić innym rodzicom/innym nauczycielom fakty nt. wpływu mediów elektronicznych na

rozwój dzieci oraz argumenty za ograniczeniem czasu ekspozycji dzieci na ich wpływ

2. Uczulić rodziców na niebezpieczeństwo kontaktu dzieci z pornografią poprzez media elektroniczne
3. Zaproponować rodzicom stworzenie wspólnego frontu w zapobieganiu nadmiernemu

i niewłaściwemu korzystaniu przez dzieci z telewizji, Internetu i in. mediów poprzez ustalenie, jakie
programy/gry i ile godzin w tygodniu dzieci w danej grupie/klasie mogą oglądać/korzystać z
mediów elektronicznych (w celu uniknięcia presji rówieśników, których nie obowiązują żadne
ograniczenia)

4. Zaproponować dzieciom i wdrożyć inne formy spędzania wolnego czasu, w tym codzienne czytanie
5. Nauczyć dzieci bezpiecznego i mądrego korzystania z mediów elektronicznych.

Materiały zalecane:
Wychowanie przez czytanie rozdział 11

Materiały rekomendowane:



Nadmierne oglądanie telewizji a zdrowie dziecka: http://www.iumw.pl/wplyw-telewizji.html



Joan Anderson Robin Wilkins "Żegnaj telewizorku"; Wydawnictwo: Adamantan , Marzec 2000



Rainer Patzlaff "Zastygłe spojrzenie"; wydawnictwo: IMPULS, 2008



Maria Braun - Gałkowska "Dziecko w świecie mediów” w: Przemoc w mediach audiowizualnych;red. J.
Szafraniec, Warszawa 1998



BRAUN-GAŁKOWSKA Maria, ULFIK-JAWORSKA Iwona : Zabawa w zabijanie : oddziaływanie przemocy
prezentowanej w mediach na psychikę dzieci. - Lublin : "Gaudium", 2002



Thomas Feibel "Zabójca w dziecinnym pokoju" ; Wydawnictwo: PAX Instytut Wydawniczy



Martin Large "Zdrowe dzieciństwo bez telewizora i komputera"; Świat Książki 2006

7

Moduł 7: Książki jako pomoc w nauczaniu wartości moralnych. Co czytanie daje
dzieciom chorym i niepełnosprawnym? Biblioterapia.

Po przerobieniu tego modułu Uczestnik będzie wiedział:

1. Czym są wartości moralne?
2. Co się dzieje, gdy praktykujemy daną wartość, a co, jeśli zaniechamy jej praktykowania?
3. Dlaczego należy uczyć dzieci wartości moralnych?
4. Jakie są warunki nauczania wartości moralnych
5. Co ma największy wpływ na postawy moralne dzieci
6. Jak wykorzystywać książki w nauczaniu wartości?
7. Jakie problemy pomaga przezwyciężyć biblioterapia i kto może ją stosow
8. Jak głośne czytanie pomogło konkretnym dzieciom niepełnosprawnym w złagodzeniu

lub przezwyciężeniu skutków niepełnosprawności (autentyczne historie)

9. Po co czytać dzieciom upośledzonym umysłowo i jakie lektury wybierać
10. Dlaczego ważne jest czytanie chorym dzieciom i co im czytać

Po ukończeniu tego modułu Uczestnik będzie potrafił:

1. Wprowadzić program nauczania wartości w domu, w przedszkolu, w szkole
2. Przeprowadzić rozmowy z rodzicami/ innymi nauczycielami nt. potrzeby nauczania wartości
3. Być świadomym wzorem praktykowania wartości
4. Zastosować określone lektury lub ich fragmenty w nauczaniu wartości.
5. Stosować podstawy biblioterapii - pomóc dzieciom w przezwyciężeniu problemów poprzez lekturę

odpowiednich książek związanych z konkretnym problemem

6. Dostrzec nietypowe zachowania dziecka (w tym jako reakcję na czytaną lekturę) i skonsultować

z psychologiem lub pedagogiem szkolnym dalsze postępowanie w celu pomocy dziecku.

7. Doradzić rodzicom wybór lektur do czytania w domu w określonych, trudnych dla dziecka

sytuacjach (np. choroby, rozwodu rodziców, śmierci kogoś bliskiego itp.).

8. Przekonać rodziców dzieci chorych i niepełnosprawnych do codziennego czytania im oraz

zaproponować odpowiednie lektury

9. Przygotować na bazie przeczytanej lektury zabawy usprawniające dziecko niepełnosprawne, np.

budujące jego poczucie własnej wartości, sprawstwa, poprawiające relacje w grupie.

Materiały zalecane:
Wychowanie przez czytanie - rozdział 14

Materiały rekomendowane:
- Irena Koźmińska, Elżbieta Olszewska – W dzieckiem w świat wartości
- Irena Borecka, Sylwia Wontorowska - Roter - "Biblioterapia w edukacji dziecka niepełnosprawnego
intelektualnie", Wyd. Unus, 2003
- Doris Brett "Bajki, które leczą", Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2011
- Na stronie Ego dziecka http://www.egodziecka.pl/Fascynujacy-swiat-pacynek-a-bajkoterapia.html