13.04.10

1

Integracja pionowa

Wykład 4

Ekonomika P

rzedsiębiorczości

Prof. Tomasz Mickiewicz

1

13.04.10

2

Wprowadzenie: główna idea wykładu



Integracja pionowa może wynikać zarówno z

efektywności opartej na minimalizacji kosztów
transakcyjnych jak i ze strategii monopolistycznej.



W praktyce, integracja może wynikać z

kombinacji obu tych czynników, jednak będziemy
zakładać, że minimalizacja kosztów
transakcyjnych jest głównym czynnikiem.

13.04.10

3

Alternatywne wyjaśnienia: unikanie podatków

Motyw unikania podatków: integracja umożliwia transfery

cenowe minimalizujące podatki płacone łącznie w

różnych krajach (korporacje międzynarodowe).

13.04.10

4

Alternatywne wyjaśnienia: determinizm technologiczny



Rosnąca wielkość firmy nie musi być wynikiem rosnącej

integracji pionowej. Może ona wynikać:



Z ekspansji na dodatkowe rynki przy niezmienionej
kompozycji produkcji, bądź z



dywersyfikacji produkcji.



Technologia jest czynnikiem determinującym wtedy, gdy jest

tylko jedna dostępna technologia i wynika z niej
jednoznacznie specyficzna forma organizacyjna.



W praktyce jednak, technologiczne oddzielenia stadiów

produkcji jest zazwyczaj możliwe.



Technologia i ustrój organizacyjny są zmiennymi

decyzyjnymi, które są określane wspólnie – istnieją różne
alternatywy technologiczne.

13.04.10

5

Parametry wyboru między rynkiem

a zintegrowaną organizacją



Rynki dostarczają skutecznych bodźców pro-efektywnościowych i

ograniczają zakłócenia biurokratyczne.



Rynki mogą w pewnych warunkach doprowadzić też do agregacji popytu i

zrealizować oszczędności skali (w produkcji) i zakresu (w sprzedaży –
dystrybucja, marketing)

– przypadek giełd towarowych itp.

z kolei:



Zintegrowana organizacja wewnętrzna dysponuje specjalnymi

mechanizmami ustrojowymi, które mogą zmniejszyć koszty trasakcyjne

związane ze specyficznością zasobów i ryzykiem zachowań
oportunistycznych.



Rozważymy decyzję czy samemu wytwarzać czy też kupować dane

dobro; w określonej z góry ilości, a więc abstrahujemy (początkowo) od
korzyści skali i od korzyści zakresu.



Kryterium: łączna minimalizacja kosztów uzyskania danego dobra

(produkcji bądź zakupu) i kosztów transakcyjnych (kosztów adaptacyjnych

określonych w czasie).

13.04.10

6

Wybór między zakupami rynkowymi a integracją pionową

13.04.10

7

Wybór między zakupami rynkowymi a integracją pionową
przy dodaniu różnicy między ceną rynkową a kosztami produkcji:

integracja staje się mniej prawdopodobna

13.04.10

8

Korzyści skali wynikające z integracji: z powodu korzyści skali różnica w
kosztach produkcji między produkcją rynkową a własną maleje,

a w związku z tym integracja staje się bardziej prawdopodobna (ks2<ks1)

13.04.10

9

Czynniki zwiększające korzyści z integracji:

rodzaje specyficzności zasobów

Specyficzność miejsca

Kolejne etapy produkcji są zlokalizowane blisko
siebie aby osiągnąć oszczędności związane z
transportem i składowaniem.

Specyficzność inwestycji wynika tu z
niemożliwości przeniesienia aktywów
(niemobilności aktywów) – koszty ich
przemieszczenia i ponownego uruchomienia są
duże.

13.04.10

10

Rodzaje specyficzności zasobów

Specyficzność fizyczna aktywów



Przykładowo, specjalne matryce/sztance

wykorzystywane tylko do produkcji jednego komponentu.



W tych warunkach (zakładając mobilność) organizacja

rynkowa jest nadal możliwa przez ustanowienie

własności zamawiającego do specyficznych aktywów a

następnie zawarciu umowy z zewnętrznym dostawcą,
przy zachowaniu własności aktywów (co oznacza, że

również zamawiający jest chroniony przez możliwość
odzyskania specyficznego aktywu i podpisania nowego
kontraktu). W takim przypadku, konkurencja ex post o
zlecenia zastępuje integrację.

13.04.10

11

Rodzaje specyficzności zasobów

Specyficzność aktywów ludzkich



Powstaje w wyniku zwiększania się specyficznego

kapitału ludzkiego w miarę uczenia się przez praktykę.



W takich przypadkach, relacja zatrudnienia jest bardziej

efektywna niż umowy zewnętrzne – tworzy trwałą relację
i bodźce do inwestowania w specyficzny kapitał ludzki.



Zatrudnienie umożliwia też przesuwanie pracowników w

pracy zespołowej.

13.04.10

12

Rodzaje specyficzności zasobów

Specyficzność zasobów przypisanych



Powstają w wyniku nieciągłych inwestycji w ogólne

(niespecyficzne) zdolności produkcyjne, których jedynym

uzasadnieniem jest znaczne zamówienie produkcyjne ze
strony konkretnego odbiorcy.



Sytuacja taka rzadko prowadzi do współwłasności,

ryzyko handlowe jest jednak często ograniczane przez
rozszerzenie umowy tak, aby stworzyć sytuację

wzajemnej zależności. Paradoksalnie, nawet jeśli

pozornie zwiększa ona łączne narażenie się na ryzyko, to
w praktyce ogranicza je jednak przez stworzenie sytuacji
wzajemnej równowagi.

13.04.10

13

Efektywne granice przedsiębiorstwa



Pewne możliwości integracji są zwykle nieosiągalne dla

przedsiębiorstw, przykładowo integracja wstecz, do surowców.



W innych przypadkach integracja jest naturalna, np. w

przypadku 'podstawowej technologii'. Zwykle wiąże się z tym
specyficzność miejsca. (dla przykładu, na rysunku poniżej,
odpowiadają temu stadia produkcji S1-S3).



Z drugiej strony, zakup surowców – R - jest możliwy tylko

przez rynek.



Wówczas wybory dotyczące integracji sprowadzają się do

wyboru:



między produkcją własną bądź zakupem komponentów (C)



między własną dystrybucją a dystrybucją zewnętrzną



Integracja ma charakter selektywny.

13.04.10

14

R

S1

S2

S3

D-0

D-B

C1-0

C2-0

C3-0

C1-B

C2-B

C3-B

EFEKTYWNE GRANICE PRZEDSIĘBIORSTWA

13.04.10

15

Kryteria wyznaczenia granic przedsiębiorstwa

Aspekty produkcyjne:



Czy rozmiary własnej produkcji byłyby wystarczająco duże,
aby osiągnąć korzyści skali?



Czy pojawiłyby się jakieś korzyści zakresu?

Aspekty projektowania i właściwości aktywów:



Czy dany produkt ma specyficzny wzór? Czy powinien?



Na ile użycie specyficznej technologii zmniejsza koszty
produkcji?

Aspekty umów:



Na ile umawiające się strony są ograniczone w szerszych
możliwościach działania w wyniku wzajemnej relacji
wymiany?



Czy istnieje częsta potrzeba adaptacji relacji wymiany do
nieprzewidywalnych zakłóceń?

13.04.10

16

Integracja wynikająca z efektywności

a integracja wynikająca ze strategii monopolistycznych



Integracja pionowa w branżach o niskim lub umiarkowanym

stopniu koncentracji nie stanowi problemu.



Praktyki monopolistyczne związane z integracją pionową

mogą obejmować jednak:



Selektywne pomijanie pewnej grupy dostawców



Kontrakty płacowe obejmujące całe branże, gdy kontrakty
takie mają negatywny wpływ np. na grupę przedsiębiorstw,
które stosują bardziej pracochłonne technologie



Monopolistyczne praktyki cenowe stosowane wzdłuż
transakcji pionowych



Integracja wstecz przez firmę dominującą, która powoduje,
że następnie ceny oferowane odbiorcom w dalszych
ogniwach łańcucha produkcji są podwyższane.