SOFTWARE

28

PC

Format

9/2006

Każda płyta główna zwykle wykorzystuje

BIOS jednej z trzech firm: AMI (American

Megatrends Inc.), Award oraz Phoe-

nix. Starsze programy konfiguracyjne

BIOS-ów AMI i Award wyglądają bar-

dzo podobnie – mają niebieskie tło, na

nim kilkanaście pozycji umieszczonych

w dwóch kolumnach:

BIOS-y firmy Phoenix mają zazwyczaj ja-

śniejsze tło, a główne menu znajduje się

przy górnej krawędzi ekranu

n

.

W obu przypadkach do poruszania się

po menu służą klawisze strzałek, pozycję

z menu wybiera się klawiszem

[Enter]

,

a wyjście do menu nadrzędnego umoż-

liwia klawisz

[Esc]

.

Wymiana technologii między firmami

w ciągu ostatnich lat spowodowała

odejście od stosowania się do reguł

związanych z wyglądem poszczególnych

BIOS-ów. Teraz BIOS Award jest często

podobny do BIOS-u Phoeniksa (jest to

wynik połączenia obu firm).

dzy gniazdami PCI widoczna jest

marka

n

.

Jeśli nie możesz znaleźć nazwy

producenta bezpośrednio na płycie,

wpisz symbol płyty w wyszukiwar-

kę internetową – w ten sposób ła-

two ustalisz, kto jest producentem

urządzenia.

Jak rozpoznać wersję

BIOS-u w pamięci ROM

Teraz musisz sprawdzić wersję BIOS-

u. Najłatwiej to zrobić podczas uru-

chamiania komputera. Na ekranie

startowym najczęściej wyświetlają

się informacje dotyczące układu gra-

ficznego, na drugim zaś właśnie in-

formacje dotyczące płyty głównej.

Przy symbolu płyty

n

,

zwykle widoczna jest

wersja BIOS-u

n

.

Jeśli masz problemy z rozpozna-

niem wersji BIOS-u, możesz spraw-

Grupa: UŻYTKOWE

USB Memory Key Boot

Utility (MBRTool)

Narzędzie do formatowania pamięci

USB flash

CPU-Z 1.35

Program pomagający w ustaleniu

modelu procesora i płyty głównej

oraz wersji BIOS-u

CD 9/2006

Ú

Model płyty i wersja BIOS-u w twoim komputerze

Szybszy i lepszy komputer

Zanim przystąpisz do aktualizacji

BIOS-u płyty głównej, musisz spraw-

dzić kilka szczegółów związanych

z konfiguracją twojego komputera.

Najważniejsze jest ustalenie, jaka

jest w nim płyta główna i jaka wersja

BIOS-u jest w pamięci ROM.

Jak rozpoznać model

płyty głównej

Nie ma lepszego sposobu na spraw-

dzenie, jaki masz w komputerze mo-

del płyty głównej, niż rozkręcenie

obudowy komputera i znalezienie

nadruku bezpośrednio na płycie.

Czasami symbol jest nadrukowany

wraz z nazwą producenta

n

.

Niekiedy na płycie widać jedy-

nie jej symbol, np. w naszym przy-

kładzie

n

.

Na pierwszy rzut oka trudno stwier-

dzić, kto jest producentem płyty, ale

z pewnością gdzieś widnieje jego

logo, w naszym przykładzie mię-

Wymiana BIOS-u

płyty głównej

UWAGA!

Aktualizacja BIOS-u stanowi głęboką

ingerencję w oprogramowanie płyt

głównych. Jej skutki mogą być nieod-

wracalne, szczególnie w razie zaniku

zasilania w trakcie tego procesu. Mo-

że też się zdarzyć, że w wyniku ak-

tualizacji komputer przestanie się

uruchamiać, a wtedy konieczna bę-

dzie naprawa lub wymiana płyty

głównej. Czytelnik musi mieć świa-

domość, że wszelkich czynności opi-

sanych w artykule dokonuje na wła-

sną odpowiedzialność.

Eliminację błędów obarczających

starszą wersję BIOS-u.

Możliwość korzystania z dysków twar-

dych powyżej 32 GB i 137 GB.

Warunki do zainstalowania nowszych

modeli procesorów.

Przyspieszenie pracy, szczególnie

urządzeń wejścia/wyjścia, np. dysków.

Co zyskujesz, wymieniając BIOS

BIOS

2

35>01

to program o wielkości

kilkuset kilobajtów zapisany w pa-

mięci

ROM

2

35>02

na płycie głów-

nej. Zapewnia wszystkie podstawowe

funkcje komputera. Po włączeniu za-

silania wykrywa procesor, pamięci,

dyski, klawiaturę, mysz itd. Dopiero

po sprawdzeniu obecności i urucho-

mieniu tych komponentów przekazu-

je kontrolę nad nimi systemowi ope-

racyjnemu. Jednak nawet system ko-

rzysta z większości urządzeń właśnie

8100. Jego ogólna wydajność w te-

ście MobileMark 2002, w fabrycznej

konfiguracji z BIOS-em 3c17, wy-

nosiła 224 punkty. Po aktualizacji

BIOS-u wzrosła aż o 13 procent, do

253 punktów. W nowej wersji BIOS-u

producent prawdopodobnie usunął

ograniczenia związane z zarządza-

niem energią, co pozwoliło na peł-

ne wykorzystanie mocy procesora.

Aktualizowanie BIOS-u jest obar-

czone ryzykiem niepowodzenia. Je-

śli więc twój komputer nie sprawia

problemów i dobrze współpracuje

ze wszystkimi komponentami, nie

aktualizuj w nim BIOS-u.

za pomocą funkcji BIOS-u. Od tego

niewielkiego programu wiele zależy.

Aktualizując go, usuniesz ewentual-

ne błędy, negatywnie wpływające na

stabilność lub wydajność komputera.

Przygotujesz także płytę główną do

zainstalowania na niej nowszego pro-

cesora lub pojemnego dysku.

Najbardziej spektakularne zwięk-

szenie wydajności po aktualizacji

BIOS-u zaobserwowaliśmy w przy-

padku notebooka Acer TravelMate

dzić datę jego wydania, która pod-

czas uruchamiania komputera po-

jawia się zazwyczaj w lewym dol-

nym rogu ekranu.

Jest jeszcze jeden sposób spraw-

dzenia modelu płyty głównej i wersji

BIOS-u – wykorzystanie programu

CPU-Z. W zakładce

znaj-

duje się pole

n

informujące o płycie głównej, a tak-

że sekcja

n

,

w której można znaleźć producenta

BIOS-u, wersję i datę wydania opro-

gramowania.

Różne odmiany BIOS-ów

TEMAT NUMERU

01xx_Temat numeru.indd 28

2006-07-27 16:30:53

Certyfikacja PitStop - Wydawnictwo BAUER

TEMAT NUMERU

29

PC

Format

9/2006

1

Przygotuj nośnik umożliwiający urucho-

mienie komputera – jak to zrobić, pokazu-

jemy w ramkach „Tworzenie dyskietki startowej”

oraz „Startowa pamięć USB flash”.

2

Na przygotowany nośnik skopiuj nową

wersję BIOS-u (plik

.rom

lub

.bin

), a tak-

że program do aktualizacji BIOS-u (

aflash.exe

,

awdflash.exe

itp.).

Ustawianie domyślnych

parametrów BIOS-u

1

Wgranie nowego BIOS-u do pamięci ROM

spowoduje, że stary BIOS zostanie utra-

cony. Jeśli więc chciałbyś zachować jakieś szcze-

gólne jego ustawienia, zapisz je na kartce.

2

Aktualizacja BIOS-u musi odbyć się bez

żadnych przerw. Jeśli w jej trakcie wydarzy

się coś niespodziewanego (komputer się zawie-

si lub z jakiegoś powodu zresetuje), może się już

więcej nie uruchomić. Dla bezpieczeństwa ustaw

więc parametry domyślne.

W BIOS-ie Award znajdź funkcję

,

naciśnij

[Enter]

. Pojawi się pytanie, czy rzeczywi-

ście chcesz przywrócić ustawienia domyślne:

.

Naciśnij klawisz

[Y]

, a następnie

[Enter]

.

W BIOS-ie Phoenix strzałką w prawo przejdź

do sekcji

, następnie strzałką w dół do po-

lecenia

n

.

Naciśnij

[Enter]

. Pojawi się pytanie, czy rzeczywi-

ście chcesz przywrócić ustawienia domyślne

n

.

Wybierz

i potwierdź klawiszem

[Enter]

.

1

Do stacji dyskietek włóż czystą dyskietkę. Jeśli

będzie ona zapisana, pliki zostaną usunięte.

2

W Windows XP otwórz

, klik-

nij

prawym klawiszem na

,

z menu kontekstowego wybierz

.

3

W oknie

zaznacz pole

n

i kliknij

. Na dyskietce zostaną zapisa-

ne odpowiednie dane, niezbędne do uruchomienia

systemu DOS.

W starszych systemach Windows dyskietkę star-

tową można utworzyć komendą:

format a: /s

z linii poleceń.

Ú

Czynności przygotowawcze

Szybszy i lepszy komputer

Ú

BIOS można uaktualniać na kilka sposobów. Naj-

popularniejszą metodą jest uruchomienie kom-

putera z dyskietki, ale można to wykonać rów-

nież z użyciem pamięci USB flash. Następnie

w środowisku

DOS

2

35>03

wykorzystuje się spe-

cjalny program, który służy do zapisania nowego

BIOS-u w pamięci ROM. Wcześniej trzeba wy-

konać kilka czynności przygotowawczych.

Wyszukiwanie w internecie

nowych wersji BIOS-u

Znasz już wersję BIOS-u na płycie głównej two-

jego komputera. Możesz więc sprawdzić, czy pro-

ducent oferuje nowszy BIOS.

1

Wejdź do serwisu internetowego produ-

centa twojej płyty głównej.

2

Przejdź do sekcji, w której znajdują się ak-

tualizacje BIOS-ów. Może to być dział Po-

moc techniczna, Support, Downloads albo po

prostu BIOS.

3

Z listy wybierz swój model płyty głównej,

zazwyczaj można go także wpisać w pole

wyszukiwania na stronie WWW producenta.

4

Wyświetli się lista BIOS-ów, zwykle w po-

rządku od najnowszego do najstarszego.

Odszukaj najnowszą wersję i datę jej wydania,

następnie porównaj te dane z danymi BIOS-u

twojego komputera. Jeśli wersja oferowana przez

producenta jest nowsza, możesz wymienić na

nią swój dotychczasowy BIOS.

Pobieranie plików z BIOS-em

z internetu

1

Pobierz plik zawierający najnowszy BIOS

– zazwyczaj jest to archiwum ZIP lub plik

z rozszerzeniem

.exe

. Gdy po pobraniu dwu-

krotnie klikniesz na pliku, zostanie on rozpako-

wany i w bieżącym katalogu pojawi się jego wła-

ściwa zawartość – plik z BIOS-em o wielkości

kilkuset kB, który ma najczęściej rozszerzenie

.bin

lub

.rom

.

2

Potrzebny będzie również program (tzw.

flash utility), który umożliwi wgranie nowej

wersji BIOS-u do komputera. Sprawdź, czy znaj-

duje się on w archiwum razem z nowym BIOS-

-em. W zależności od tego, kto wyprodukował

BIOS płyty głównej, program ten może nosić na-

zwę:

awdflash.exe

,

aflash.exe

,

flash*.exe

,

awfl*.

exe

,

phlash.exe

itp. Jeśli żadnej z tych nazw nie

ma, wyszukaj na stronie internetowej producen-

ta program odpowiedni do twojej płyty.

Przygotowanie nośnika

z nowym BIOS-em

Aby wgrać do pamięci ROM nowy BIOS, musisz

uruchomić komputer z odpowiednio przygoto-

wanej dyskietki lub pamięci USB flash.

Tworzenie dyskietki startowej

3

Sprawdź, czy komputer jest przygotowany

do uruchamiania systemu z nośnika wy-

miennego. Szczegóły w ramce poniżej.

4

Niektóre BIOS-y są zabezpieczone przed

aktualizacją, by osoby nieznające się na

rzeczy nie mogły jej wykonać. Odblokowanie

aktualizacji jest możliwe w samym BIOS-ie, w bar-

dzo różnych miejscach, nawet w sekcji dotyczą-

cej urządzeń peryferyjnych (najczęściej

Integra-

ted Peripherials

). Sprawdź więc w instrukcji ob-

sługi płyty głównej, czy BIOS twojej płyty nie

wymaga odblokowania.

Podczas wgrywania nowego BIOS-u czy firmware’u

(zazwyczaj odbywa się to w środowisku DOS) na-

tomiast często przydaje się możliwość uruchamiania

komputera z nośnika wymiennego – dyskietki lub pa-

mięci USB flash.

W BIOS-ie Award przejdź do sekcji

i odszukaj w niej po-

zycję

. Jeżeli chcesz uruchomić

komputer z dyskietki, opcja ta musi być ustawiona na

. Jeśli nie jest, naciśnij

[Enter]

i w oknie, któ-

re się pojawi wybierz strzałkami

n

.

Jeśli natomiast

chcesz urucha-

miać komputer

z pamięci USB

flash, wskaż

.

Zaakceptuj wy-

bór klawiszem

[Enter]

.

Wychodząc z BIOS-u, zapisz ustawienia (

Save &

Exit Setup

).

W BIOS-ie Phoenix przejdź do sekcji

,

a w niej do polecenia

. Jeżeli komputer ma być uruchamiany z dyskietki,

funkcja

powinna mieć wartość usta-

wioną na

. Jeśli nie ma, naciśnij

[En-

ter]

i w oknie, które się pojawi, wybierz

n

i wybór zatwierdź

klawiszem

[En-

ter]

. Jeśli kom-

puter ma być

uruchamiany z

pamięci USB

flash, musi być wybrany

n

.

Ponieważ niektóre BIOS-y traktują pamięci USB flash jako

dyski twarde, dodatkowo, w sekcji

musisz przejść

do pozycji

i klawiszem

[PgUp]

„przesunąć” swój dysk USB na pierwszą pozycję:

Wychodząc z BIOS-u, zapisz te ustawienia (

Exit &

Save Changes

).

Uruchamianie komputera z nośników wymiennych

Czasami nowy BIOS oferuje funkcje układów ste-

rujących płyty głównej, które w poprzednich wer-

sjach BIOS-u były wyłączone. System operacyjny

nie potrafi tych funkcji wykorzystać, jeżeli nie ma

odpowiednich sterowników. Dlatego producenci płyt

głównych radzą zainstalować najnowsze sterowniki

chipsetu przed aktualizacją BIOS-u. Ściągnij je ze

strony producenta płyty głównej (tej samej, z któ-

rej pobiera się nowy BIOS).

Zainstaluj najnowsze sterowniki

Testowe wersje BIOS-ów (beta) nie są dokładnie

sprawdzone przez producentów i mogą spowodować

wadliwe działanie płyty głównej. Wyjątkiem jest

sytuacja, gdy masz naprawdę poważne problemy

z komputerem – BIOS w wersji testowej może się

wtedy okazać niezłym rozwiązaniem.

Unikaj BIOS-ów w wersjach beta

01xx_Temat numeru.indd 29

2006-07-27 16:31:18

Certyfikacja PitStop - Wydawnictwo BAUER

SOFTWARE

TEMAT NUMERU

30

PC

Format

9/2006



Jeśli z jakiegoś powodu proces uaktualniania został

przerwany, ale komputer nadal działa, nie wyłączaj go,

lecz spróbuj ponowić proces aktualizacji.



Jeśli w trakcie aktualizacji nastąpił zanik zasilania,

być może bloki startowe nie uległy uszkodzeniu i kom-

puter się uruchomi. Ponów aktualizację BIOS-u, by cała

jego zawartość została poprawnie zapisana.



Gdy komputer w ogóle się nie uruchamia, płytę

główną również można uratować, ale to sposób raczej

dla zaawansowanych sprzętowców. Trzeba dysponować

drugą taką samą, działającą płytą główną. Znajdź na

niej pamięć ROM

n

(najczęściej jest montowana w podstawce), wyjmij

z gniazda, włóż do swojej płyty i uruchom komputer

z dyskietki. Następnie, nie wyłączając komputera, wyj-

mij kość pamięci z gniazda i włóż swój układ (uważaj,

by nie doprowadzić do zwarcia). Teraz już możesz po-

nownie wgrać BIOS do pamięci ROM.



Jeśli masz tzw. Dual BIOS, w przypadku nieudanej

aktualizacji komputer może być uruchomiony z BIOS-u

zapasowego. Wystarczy podczas włączania komputera

wcisnąć odpowiedni klawisz, ewentualnie przełożyć od-

powiednią zworkę na płycie.

Ratowanie BIOS-u po nieudanej aktualizacji

Masz już wszystko, co jest potrzebne do aktuali-

zacji BIOS-u, a komputer został tak skonfiguro-

wany, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia

jakichkolwiek problemów. Pora przystąpić do

aktualizacji.

Uaktualnianie BIOS-u

Phoenix Award

Jeżeli twój komputer korzysta ze starszego

BIOS-u Award lub nowszego Phoenix Award, ak-

tualizacja będzie wyglądała następująco:

1

Włącz komputer. Jeśli w BIOS-ie zostały

poprawnie ustawione opcje uruchamiania

(patrz: ramka „Uruchamianie komputera z no-

śników wymiennych” na poprzedniej stronie),

zostanie on uruchomiony z dyskietki lub pa-

mięci USB flash.

2

Wpisz polecenie

dir

, by sprawdzić, czy nie-

zbędne pliki są na nośniku. Zapisz nazwę

pliku z nową wersją BIOS-u, np. dla płyty ASUS

A8N-SLI Deluxe jest to plik

a8nsd016.bin

.

3

Uruchom program służący do aktualizacji

BIOS-u, wpisując jego nazwę, np.

awdflash.

exe

, i naciskając

[Enter]

. Może się zdarzyć, że

uruchomi się sam (po starcie systemu z dyskiet-

ki), jeśli producent przygotował odpowiedni plik

wsadowy, automatyzujący niektóre czynności.

4

W polu

n

wpisz nazwę pliku z nowym BIOS-em.

W naszym przykładzie

n

.

Następnie naciśnij

[Enter]

. Plik z nośnika zo-

stanie wczytany do pamięci.

5

W dolnej części okna pojawi się pytanie

(czy chcesz

zapisać aktualny BIOS na dyskietce). Jeśli wci-

śniesz klawisz

[Y]

, pojawi się pole

n

w którym musisz podać nazwę dla tego BIOS-u,

np.

stary.bin

. Gdy zatwierdzisz nazwę klawiszem

[Enter]

, BIOS zostanie zapisany na dyskietce lub

w pamięci flash w postaci pliku.



Aktualizowanie BIOS-u

6

Program zapyta, czy chcesz aktualizować

BIOS:

.

Wciskając klawisz

[Y]

, rozpoczniesz aktualizację,

która potrwa od 1 do 2 minut. W tym czasie nie

rób nic przy komputerze.

Podczas aktualizacji na ekranie będzie wyświe-

tlany postęp całej operacji

n

.

Gdyby na powyższym obszarze pojawiło się

czerwone pole, będzie to sygnał problemów z ak-

tualizacją (praktycznie się nie zdarza).

7

Po chwili pojawia się komunikat, że udało

się zapisać nowy BIOS:

.

Wyjmij dyskietkę i zresetuj komputer klawiszem

[F1]

. Podczas uruchamiania komputera z nowym

BIOS-em możesz wejść ponownie do BIOS-u

i skonfigurować niektóre parametry, korzystając

z ustawień, które zapisałeś na kartce.

Uaktualnianie BIOS-u AMI

Narzędzia AMI wykorzystują niektórzy produ-

cenci płyt z BIOS-em Award. Przykładem tego jest

wykorzystana przez nas płyta główna Gigabyte

GA-8N-SLI Pro. Jeśli masz komputer z BIOS-em

AMI, uaktualnisz go następująco:

1

Włącz komputer – zostanie on uruchomio-

ny z dyskietki lub pamięci USB flash.

3

Wpisz polecenie

dir

, by sprawdzić, czy nie-

zbędne pliki są na nośniku. Zapisz nazwę

pliku z nową wersją BIOS-u, np. plik z najnow-

szym BIOS-em dla płyty Gigabyte GA-8N-SLI

Pro nosi nazwę

8nslip.f6

.

4

Uruchom program służący do aktualizacji

BIOS-u, wpisując jego nazwę (

flash893.

exe

) w linii poleceń i naciskając

[Enter]

.

5

Kursor jest w sekcji

w lewej części

okna. Naciśnij

[Enter]

.

6

Jeśli chcesz zapisać aktualny BIOS na dys-

kietce lub pamięci USB flash, klawiszem

[Tab]

lub strzałką przejdź do pola

, wpisz

nazwę pliku, np.

stary.bin

, i naciśnij

[Enter]

.

7

Wgraj nowy BIOS do pamięci ROM: strzał-

ką w górę przejdź do pola

i wpisz na-

zwę pliku z nowym BIOS-em (w naszym przy-

kładzie

8nslip.f6

). Naciśnij

[Enter]

.

8

Pojawi się pytanie, czy jesteś pewien, że

chcesz zapisać BIOS:

.

Gdy wciśniesz ponownie

[Enter]

, rozpocznie się

zapis, który potrwa 1–2 minuty.

Podczas zapisu wyświetlany jest komunikat:

.

9

Nie przerywaj pracy programu do pojawie-

nia się komunikatu

.

Wciśnij kilkakrotnie

[Esc]

, aby wyjść z programu.

Zresetuj komputer, wejdź do BIOS-u, ustaw kon-

figurację domyślną (wg części „Ustawianie do-

myślnych parametrów BIOS-u”), a później ewen-

tualnie skonfiguruj własne ustawienia.

Szybszy i lepszy komputer

Niektóre firmy oferują wygodniejsze narzędzia do ak-

tualizacji BIOS-u w Windows: ASUS (program ASUS

Update), Gigabyte (program @BIOS) i MSI (Live

Update 3). Użytkownik nie musi znać modelu płyty

głównej i wersji BIOS-u, nie musi też przygotowywać

dyskietki czy pamięci USB flash do uruchamiania

komputera. Oczywiście ta metoda aktualizacji do-

tyczy tylko stosunkowo nowych płyt.

Aktualizacja BIOS-u z Windows jest bardziej ry-

zykowna niż ze stabilniejszgo systemu DOS.

Aktualizacja BIOS-u w Windows

Startowa pamięć USB flash

Jeżeli w komputerze nie masz stacji dyskietek,

możesz uruchomić środowisko DOS z innego no-

śnika, np. z pamięci USB flash. Jednak do for-

matowania tej pamięci trzeba użyć specjalnego

programu, może to być np. MBRTool, który za-

mieszczamy na płycie.

1

Podłącz do komputera pamięć USB. Najlepiej

o niewielkiej pojemności, do 256 MB.

2

Rozpakuj archiwum z programem MBRTool

i uruchom program.

3

Na liście nośników wybierz pamięć, którą

chcesz sformatować. Następnie zaznacz opcję

i kliknij przycisk

.

Gdy formatowanie zostanie zakończone, na nośniku

pojawią się pliki systemu FreeDOS. Aby je zobaczyć,

odłącz pamięć od komputera i podłącz ponownie.

Tak przygotowany nośnik możesz już wykorzystywać

do uruchamiania komputera.

Podczas tworzenia dyskietki systemowej nagrywane

są na niej różne pliki, więc może zabraknąć miejsca

na aktualną wersję BIOS-u. Jeśli wystąpi taki pro-

blem, usuń z dyskietki wszystkie pliki z wyjątkiem

io.sys

,

msdos.sys

i

command.com

. Następnie od

nowa rozpocznij proces aktualizacji BIOS-u.

Gdy na dyskietce brakuje miejsca

01xx_Temat numeru.indd 30

2006-07-27 16:31:37

Certyfikacja PitStop - Wydawnictwo BAUER