BEZPIECZEC
STWO PRACY 12/2007
dr inż. WIESŁAWA KAMIŃSKA
Centralny Instytut Ochrony Pracy
 Państwowy Instytut Badawczy
Środki ochrony
indywidualnej  obuwie
Wymagania aktualnych norm
W artykule omówiono stan prac normalizacyjnych w zakresie wymagań dla obuwia bezpiecznego, ochron- konywane metodą wtryskową i inne), wypo-
nego i zawodowego oraz metod badania jego właściwości ochronnych i użytkowych. Ustosunkowano się
sażeniem w dodatkowe elementy ochronne
do najbardziej znaczących zmian wprowadzonych do norm po ich ostatniej aktualizacji oraz zmian, które
itp. Tak duża złożoność i różnorodność kon-
będą wprowadzone wkrótce. Dokonano przeglądu nowych norm dotyczących obuwia przeznaczonego
strukcji obuwia sprawia, że zakres wymagań
do użytkowania przy wykonywaniu specjalnych zawodów.
dotyczących obuwia i metod jego badania
Personal protective equipment  footwear. The requirements of current standards
jest bardzo szeroki i obejmuje wskaz
niki
This paper discusses standardization in the scope of the requirements for safety, protective and occupational
określające właściwości ochronne, trwałość
footwear and methods for testing its protective and functional properties. The most significant changes intro-
obuwia i poszczególnych jego elementów
duced into the standards, following their latest revision and the changes, which will be introduced soon are
presented. The paper also reviews new standards for specific job-related footwear.
oraz połączeń między nimi, nieszkodliwość
dla użytkowników oraz komfort i higienę
Pierwsza z wymienionych dyrektyw na- użytkowania.
Wprowadzenie
kłada obowiązki na producentów środków
Wykonywanie pracy zawodowej na róż-
ochrony indywidualnej, a druga na praco- Stan prac normalizacyjnych
nych stanowiskach pracy wiąże się najczę-
dawców.
w zakresie wymagań oraz metod
ściej z określonymi zagrożeniami dla zdrowia,
Wykazanie, że dany wyrób spełnia wy-
badania
a nawet życia pracowników. W sytuacjach,
magania dyrektywy 89/686/EWG wiąże się
gdy nie można wyeliminować zagrożeń lub
Zobowiązania wynikające z przystąpie-
z koniecznością wykonania badań laborato-
ich ograniczyć w wyniku podjętych działań
nia Polski do Unii Europejskiej nakładają
ryjnych i przeprowadzenia oceny zgodności
technicznych lub organizacyjnych, powinny
na nasz kraj obowiązek prowadzenia oceny
według metod i kryteriów zawartych w tech-
być stosowane środki ochrony indywidual-
zgodności środków ochrony indywidualnej
nicznych dokumentach zharmonizowanych
nej, dobrane odpowiednio do występujących
z zasadniczymi wymaganiami dyrektywy
z dyrektywą, w tym głównie normach
zagrożeń, wykonywanych czynności i wa-
89/686/EWG. W większości przypadków
europejskich. Normy te zawierają uszczegó-
runków środowiska pracy. Niejednokrotnie
podstawą badań i oceny tych środków,
łowienie wymagań podanych w dyrektywie
stanowią one jedyną możliwą formę ochrony
w tym obuwia bezpiecznego, ochronnego
w odniesieniu do konkretnych wyrobów.
pracownika przed czynnikami niebezpiecz-
i zawodowego, są polskie normy PN-EN i PN-
Ich stosowanie jest dobrowolne, jakkolwiek
nymi i szkodliwymi w środowisku pracy.
-EN ISO ustanowione w wyniku tłumaczenia
stanowią one pożyteczne narzędzie poma-
Dlatego też powinny one zapewniać wysoką
norm europejskich zharmonizowanych
gające w spełnieniu wymagań dyrektywy.
skuteczność ochronną, stanowiąc przy tym
z dyrektywą. Część norm EN i EN ISO, które
Dają one bowiem domniemanie zgodności
możliwie jak najmniejsze z
ródło uciążliwości
nie zostały jeszcze przetłumaczone na język
z zasadniczymi wymaganiami dyrektywy.
dla pracownika. Dotyczy to szczególnie obu-
polski, przyjęto do stosowania w Polsce jako
Praca na wielu stanowiskach wiąże się
wia, które oprócz określonych właściwości
normy tzw. uznaniowe. Będą one tłumaczo-
z koniecznością ochrony kończyn dolnych,
ochronnych powinno zapewniać prawidło-
ne sukcesywnie na język polski.
a zwłaszcza stóp przed zagrożeniami wy-
we funkcjonowanie stopy człowieka.
Z ciągłym doskonaleniem środków ochro-
stępującymi w środowisku pracy. Ochronę
W odniesieniu do środków ochrony
ny indywidualnej wiąże się konieczność stałej
tę może zapewnić przede wszystkim obu-
indywidualnej obowiązują w krajach Unii aktualizacji norm. Szczególnie gruntownym
wie o odpowiednich cechach ochronnych.
Europejskiej dwie dyrektywy. W dyrektywie zmianom poddano w ostatnim czasie cykl
Produkowane wzory obuwia, przeznaczo-
89/686/EWG [1], która jest dyrektywą no- norm dotyczących obuwia bezpiecznego,
ne najczęściej do ochrony przed kilkoma
wego podejścia określono zasadnicze wyma- ochronnego i zawodowego, poczynając
zagrożeniami jednocześnie, charakteryzują
gania, jakie muszą spełniać środki ochrony od zmiany dotychczasowych numerów
się na ogół złożoną konstrukcją i różnią
indywidualnej, aby zapewniały bezpieczeń- i tytułów norm, a kończąc na wprowadzeniu
się między sobą rodzajem zastosowanych
stwo użytkowników i ochronę zdrowia oraz wymagań w odniesieniu do właściwości
surowców i materiałów (obuwie skórzane,
warunki ich wprowadzania na wspólny obuwia nie uwzględnianych do tej pory oraz
całogumowe i całotworzywowe), modelem
rynek Unii Europejskiej. Z kolei dyrektywa określeniu metod ich badania. Zaktualizo-
wane normy, które zostały opublikowane
89/656/EWG [2] dotyczy minimalnych wy- (półbuty, trzewiki, buty do połowy łydki lub
do kolana, buty z przedłużoną cholewką),
magań w zakresie bezpieczeństwa i ochrony jednocześnie przez CEN i ISO w sierpniu
systemem montażu (obuwie klejone, 2004 r. zastąpiły normy funkcjonujące
pracowników stosujących środki ochrony
indywidualnej w miejscu pracy. przeszywano-klejone, wulkanizowane, wy- dotychczas w krajach Unii Europejskiej.
20
BEZPIECZEC
STWO PRACY 12/2007
Tabela 1
chroniących użytkownika przed zagrożeniami Uwagę zwraca obniżenie wymaganej
WYKAZ NORM ZHARMONIZOWANYCH Z DYREKTYWĄ
występującymi również poza miejscem pracy wartości pH ekstraktu wodnego z elementów
89/686/EWG DOTYCZĄCYCH OBUWIA O CECHACH
(np. obuwia o cechach ochronnych przezna- skórzanych obuwia z 3,6 do 3,2. Pozosta-
OCHRONNYCH
wienie jednak wymaganej wartości liczby
czonego do użytku sportowego).
A list of standards harmonized with Directive 89/686/
dyferencji na dotychczasowym poziomie
W normach PN-EN ISO 20345:2007,
EEC concerning footwear with protective features
(<0,7) zabezpiecza przed stosowaniem skór,
PN-EN ISO 20346:2007 i PN-EN ISO
Lp. Normy funkcjonujące do 2004 roku które mogą zawierać wolne mocne kwasy.
20347:2007 podano terminy i definicje
Wprowadzona zmiana pozwala na szersze
1 PN-EN 344-1:1996 Obuwie bezpieczne, związane z obuwiem oraz określono wy-
ochronne i zawodowe do użytku w pracy
stosowanie skór o grubościach od 1,8 mm
magania dotyczące odpowiednio obuwia
 Część 1: Wymagania i metody badań (iden-
do 2,4 mm, a nawet 2,6 mm, które są gar-
bezpiecznego, ochronnego i zawodowego
tyczna z EN 344-1:1992)
bowane w sposób zapewniający bardzo dużą
z wyłączeniem obuwia specjalistycznego,
2 PN-EN 344-2:1999 Obuwie bezpieczne,
odporność na wodę [3]. Typowym przykładem
dla którego już opracowano lub aktualnie
ochronne i zawodowe do użytku w pracy
mogą być skóry na bazie cięższego surowca
 Część 2: Wymagania dodatkowe i metody opracowuje się normy przedmiotowe. Zgod-
badań (identyczna z EN 344-2:1996)
wet blue pochodzącego z Ameryki Północnej.
nie z normą PN-EN ISO 20345:2007 obuwie
Wymagania w zakresie nieszkodliwości ma-
bezpieczne definiuje się jako obuwie mające
3 PN-EN 345-1:1996 Obuwie bezpieczne do użyt-
teriałów obuwia rozszerzono o wymaganie
ku w pracy  Część 1: Wymagania (identyczna
cechy ochronne, przeznaczone do ochrony
z EN 345-1:1992)
dotyczące dopuszczalnej zawartości chromu
użytkownika przed urazami, które mogłyby
(VI) w materiałach skórzanych obuwia.
4 PN-EN 346-1:1996 Obuwie ochronne do użytku powstać podczas wypadków, wyposażone
w pracy  Część 1: Wymagania (identyczna Zgodnie z tym wymaganiem w żadnym
w podnoski zaprojektowane tak, aby za-
z EN 346-1:1992)
ze skórzanych elementów obuwia nie powi-
pewniały ochronę przed uderzeniem pod-
nien być wykrywalny chrom (VI), przy czym
5 PN-EN 347-1:1996 Obuwie zawodowe do użyt-
czas badania z energią równą co najmniej
ku w pracy  Część 1: Wymagania (identyczna
przyjęto granicę wykrywalności równą
200 J i przed ściskaniem podczas badania
z EN 347-1:1992)
10 mg chromu (VI) na kg skóry. Chrom (VI)
pod obciążeniem ściskającym równym co naj-
ma właściwości rakotwórcze, a ponadto może
6 PN-EN 345-2:1999 Obuwie bezpieczne do użyt-
mniej 15 kN. Podobnie definiuje się obuwie
ku w pracy  Część 2: Wymagania dodatkowe
powodować uczulenia skórne nawet w ma-
ochronne, które jest również wyposażone
(identyczna z EN 345-2:1996)
łych stężeniach [4]. Do oznaczania zawartości
w podnoski, z tym jednak, że ich odporność
7 PN-EN 346-2:1999 Obuwie ochronne do użyt- chromu (VI) w skórze zaproponowano me-
na uderzenie i ściskanie jest odpowiednio
ku w pracy  Część 2: Wymagania dodatkowe
todę, która może być stosowana zarówno
(identyczna z EN 346-2:1996) mniejsza (100 J i 10 kN). Obuwiem zawodo-
do bezbarwnych lub słabo zabarwionych
wym nazywa się obuwie o cechach ochron-
8 PN-EN 347-2:1999 Obuwie zawodowe do użyt-
ekstraktów, jak również silnie zabarwionych
nych, które nie jest wyposażone w podnoski
ku w pracy  Część 2: Wymagania dodatkowe
ekstraktów, których zabarwienie można
(identyczna z EN 347-2:1996)
spełniające podane wyżej wymagania. Obu-
usunąć w wyniku ekstrakcji do fazy stałej,
Normy aktualne
wie zawodowe jest przeznaczone do ochrony
co umożliwia wykonanie oznaczenia chromu
1 PN-EN ISO 20344:2007 Środki ochrony indywi- użytkownika przed urazami, które mogłyby
(VI) bez zakłóceń. Zasada metody polega
dualnej  Metody badania obuwia (identyczna
powstać podczas wypadków, z wyłączeniem
z EN ISO 20344:2004) na ekstrakcji chromu (VI) z próbki skóry
jednak ochrony przed większością zagrożeń
roztworem wodorofosforanu dipotasu przy
2 PN-EN ISO 20345:2007 Środki ochrony indywi-
mechanicznych. Z uwagi na brak podnosków
pH 7,5-8,0 w warunkach beztlenowych,
dualnej  Obuwie bezpieczne (identyczna z EN
bezpiecznych lub ochronnych, nie montuje się
ISO 20345:2004)
w obuwiu zawodowym elementów ochrony
3 PN-EN ISO 20346:2007 Środki ochrony indywi-
śródstopia i nie wyposaża się go w specjalne
dualnej  Obuwie ochronne (identyczna z EN
układy materiałów chroniące przed prze-
ISO 20346:2004)
cięciem. Obuwie zawodowe wyposaża się
4 PN-EN ISO 20347:2007 Środki ochrony indywi-
natomiast we wkładkę chroniącą stopę przed
dualnej  Obuwie zawodowe (identyczna z EN
ISO 20347:2004)
przebiciem.
W wyniku nowelizacji norm zmienił się
5 PN-EN 13287:2006 Środki ochrony indywidu-
poziom dotychczasowych wymagań w od-
alnej  Obuwie  Metoda badania odporności
na poślizg (identyczna z EN 13287:2004)
niesieniu do niektórych wskaz
ników określa-
jących właściwości obuwia. Jak wspomniano,
wprowadzono również wymagania dotyczą-
Polskie wersje znowelizowanych norm zo-
ce cech obuwia, do których nie odnoszono się
stały wydane w styczniu i lutym 2007 roku.
dotychczas. Do najważniejszych zmian należy
Wykaz norm funkcjonujących do roku
sprecyzowanie wymagań dotyczących
2004 i norm aktualnych podano w tabeli 1.
właściwości ergonomicznych obuwia.
Należy zwrócić uwagę na fakt pominięcia
Dotyczą one wyeliminowania wewnątrz
w tytułach i treści nowych norm zapisów za-
obuwia szorstkich, ostrych lub twardych
wartych w dotychczasowych normach, które
powierzchni oraz uwierania przez podnosek
wskazywały na to, że dotyczą one wyłącznie
lub pokrycie krawędzi podnoska, możliwości
obuwia przeznaczonego do użytku w pracy. wyregulowania zamknięć, braku trudności
Oznacza to możliwość stosowania zaktuali- w chodzeniu, wchodzeniu po schodach,
klękaniu i kucaniu.
zowanych norm w odniesieniu do wyrobów
21
BEZPIECZEC
STWO PRACY 12/2007
a następnie oznaczeniu absorbancji czer- mniejsza niż 70 mg /cm2. Desorpcja wody studiów z zakresu biomechaniki chodu,
wono-fioletowego kompleksu, powstałego po klimatyzacji próbki przez okres 24 h z uwzględnieniem warunków występują-
w wyniku reakcji chromu (VI) z 1,5-difenylo- nie powinna być mniejsza niż 80%. cych na styku obuwia z zanieczyszczoną
karbazydem przy długości fali 540 nm. Podczas ostatniej nowelizacji norm powierzchnią podłoża w chwili, gdy poślizg
Nie zmieniły się wymagania dotyczące nie uwzględniono wymagań dotyczących jest najbardziej prawdopodobny. Informacje
przepuszczalności pary wodnej. Obniżeniu odporności obuwia na poślizg. Na wartość uzupełniające do metody badania przedsta-
uległa natomiast minimalna wartość tego wskaz
nika wpływa wiele czynników, wiono w formie projektu zmiany do normy
współczynnika pary wodnej. Współ- spośród których do najważniejszych należą EN ISO 20344:2004 [3, 5]. Obejmują one
czynnik ten nie powinien być mniejszy niż rodzaj materiału podeszwy i jej konstruk- opis wymaganych warunków badania
15 mg/cm2 w przypadku wierzchu i 20 mg/ cja, zwłaszcza wzór urzez
bienia bieżnika.
oraz opis procedury wzorcowania płytek
cm2 w przypadku podszewki. Znaczenie urzez
bienia jest szczególnie duże
ceramicznych.
W miejsce statycznej metody wyznacza- w przypadku poruszania się po podłożach
Na fotografii przedstawiono sterowane
nia absorpcji wody przez podpodeszwy i wy- zanieczyszczonych, gdy należy możliwie
komputerowo stanowisko do wyznaczania
ściółki zaproponowano metodę dynamiczną. jak najszybciej odprowadzić środek smarny
odporności obuwia na poślizg zgodnie
Próbka materiału położona na wilgotnej, i umożliwić bezpośredni kontakt podeszwy
z normą PN-EN 13287:2006, znajdujące
szorstkowatej płycie jest poddawana po- z podłożem. Według aktualnych norm
się w Centralnym Instytucie Ochrony Pracy
wtarzającemu się zginaniu pod określonym urzez
bienie podeszwy nie jest obligatoryj-  Państwowym Instytucie Badawczym.
naciskiem. W zaproponowanym rozwiązaniu ne. Jeśli jednak cecha ta jest deklarowana,
urządzenia starano się odtworzyć warunki, to powinny być spełnione wymagania w za-
Przegląd norm przedmiotowych
w jakich znajduje się podpodeszwa i wy- kresie powierzchni urzez
bienia i wysokości
dotyczących obuwia
ściółka podczas chodzenia. Absorpcja wody występów. Zwrócono również uwagę na to,
specjalistycznego
przez podpodeszwę i/lub wyściółkę, wyzna- że urzez
bienie powinno być otwarte
Obuwie specjalistyczne powinno spełniać,
czona metodą dynamiczną, nie powinna być na boki. W przypadku niespełnienia tych
oprócz wymagań ujętych w normach PN-EN
wymagań, podeszwy należy traktować jako
Tabela 2
ISO 20345:2007, PN-EN ISO 20346:2007,
nieurzez
bione. Sformułowanie wymagań
WYKAZ NORM ZHARMONI ZOWANYCH
PN-EN ISO 20347:2007, do których odwołują
dotyczących samego urzez
bienia podeszew
Z DYREKTYWĄ 89/686/EWG DOTYCZĄCYCH
się normy przedmiotowe, również określone
OBUWIA PRZEZNACZONEGO DO SPECJALNYCH
obuwia nie rozwiązuje problemu zapewnie-
ZAWODÓW
wymagania wynikające ze specyfiki wykony-
nia obuwiu odpowiedniej odporności na po-
A list of standards harmonized with Directive 89/686/ wanych czynności i warunków pracy
ślizg. Mając to na uwadze, Komitet Tech-
EEC concerning footwear for specific jobs
Podczas oceny tego obuwia można
niczny CEN/TC 161 Foot and leg protectors
obecnie posługiwać się normami przedmio-
opracował ostatnio projekty zmian do norm
Normy europejskie/odpowiedniki
Lp.
towymi dotyczącymi obuwia bezpiecznego
EN ISO 20345:2004, EN ISO 20346:2004,
krajowe
chroniącego przed przecięciem pilarką
EN ISO 20347:2004 rozszerzające zakres
1 PN-EN 17249:2006 Obuwie bezpieczne odpor-
łańcuchową przenośną, obuwia elektro-
ne na przecięcie piłą łańcuchową (identyczna
dotychczasowych wymagań dotyczących
z EN ISO 17249:2004)
izolacyjnego, obuwia dla motocyklistów
obuwia, o wymagania dotyczące wartości
zawodowych, obuwia dla strażaków oraz
2 PN-EN 381-3:2000 Odzież ochronna dla użyt- dynamicznego współczynnika tarcia po-
kowników pilarek łańcuchowych przenośnych obuwia chroniącego przed chemikaliami,
deszwy na podłożu stalowym pokrytym
 Metoda badania obuwia (identyczna z EN
których zestawienie podano w tabeli 2.
roztworem glicerolu oraz podłożu z płytki
381-3:1996)
ceramicznej, pokrytym roztworem laurylo- Norma PN-EN 17249:2006 powinna być
3 PN-EN 50321:2002 Obuwie elektroizolacyjne
stosowana łącznie z normami PN-EN ISO
siarczanu sodu [3, 5]. Z licznych opracowań
do prac przy instalacjach niskiego napięcia
20345:2007, PN-EN ISO 20344:2007 oraz
literaturowych [6] wynika, że dynamiczny
(identyczna z EN 50321:1999)
współczynnik tarcia jest najlepszym i najczę- PN-EN 381-3:2000. W ostatniej wymienio-
4 PN-EN 13634:2005 Obuwie ochronne do profe-
nej normie określono procedurę badania
ściej stosowanym wskaz
nikiem odporności
sionalnej jazdy motocyklem  Wymagania i me-
podeszew na poślizg na podłożach zanie- odporności obuwia na przecięcie pilarką
tody badań (identyczna z EN 13634:2002)
łańcuchową przenośną. W normie PN-EN
czyszczonych. Prace nad tymi zmianami
5 PN-EN 15090:2006 (U) Obuwie dla strażaków
do norm są obecnie w fazie końcowej i na- 17249:2006 znalazły się zapisy o wykluczeniu
(identyczna z EN 15090:2006)
leży oczekiwać, że zostaną one wkrótce opu- określonych modeli cholewki (dopuszczal-
6 PN-EN 13832-1:2006 (U) Obuwie chroniące
ne są tylko modele oznaczone literami C,
blikowane. Ustalenie jednolitych kryteriów
przed środkami chemicznymi  Część 1:
D i E, przy czym zwiększono wymaganą,
oceny odporności obuwia na poślizg ułatwi
Terminologia i metody badania (identyczna
z EN 13832-1:2006) minimalną wysokość cholewki w modelu
sprawdzenie podczas oceny zgodności,
C) i konieczności wyposażenia obuwia
czy zostało spełnione jedno z zasadniczych
7 PN-EN 13832-2:2006 (U) Obuwie chroniące
wymagań dyrektywy 89/686/EWG, które w podnoski bezpieczne. W uzupełnieniu
przed środkami chemicznymi  Część 2:
Wymagania dotyczące obuwia odpornego
mówi o konieczności wyposażania obuwia do normy PN-EN 381-3:2000 wprowadzono
na środki chemiczne w warunkach laborato-
w podeszwy  zapewniające wystarczającą także zapis dotyczący czwartego poziomu
ryjnych (identyczna z EN 13832-2:2006)
przyczepność oraz tarcie z uwzględnieniem ochrony przed przecięciem pilarką łańcucho-
8 PN-EN 13832-3:2006 (U) Obuwie chroniące
rodzaju, a także stanu powierzchni [1]. wą. Ustanowienie czwartego, najwyższego
przed środkami chemicznymi  Część 3:
Metodę wyznaczania dynamicznego poziomu ochrony, odpowiadającego pręd-
Wymagania dotyczące obuwia o podwyż-
szonej odporności na środki chemiczne w wa- współczynnika tarcia obuwia opisano kości łańcucha równej 32 m/s, jest związane
runkach laboratoryjnych (identyczna z EN
w normie PN-EN 13287:2006. Metodę z obserwowanym obecnie, powszechnym
13832-3:2006)
tę opracowano na podstawie dokładnych stosowaniem szybszych pilarek łańcucho-
22
BEZPIECZEC
STWO PRACY 12/2007
odpowiednich wymagań w zakresie odpor-
ności na degradację chemiczną, spełniają
wymagania odpowiadające co najmniej
pierwszemu spośród pięciu poziomów
skuteczności w zakresie odporności na prze-
nikanie dla co najmniej trzech wybranych
produktów chemicznych.
Wiele wątpliwości może obecnie po-
jawiać się przy ocenie specjalistycznego
obuwia przeznaczonego dla hutników i spa-
waczy. W chwili obecnej ocena tego obuwia
jest prowadzona w krajach Unii Europejskiej
według niejednolitych kryteriów. Wychodząc
naprzeciw istniejącym potrzebom, Komitet
Techniczny CEN/TC161 zainicjował w roku
2006 prace nad projektem normy zhar-
monizowanej z dyrektywą 89/686/EWG,
w sprawie wymagań dotyczących obuwia
chroniącego przed rozpryskami stopionego
metalu oraz metod badania jego właściwości
ochronnych i użytkowych [5]. Rozpoczęto
również prace nad projektem normy doty-
czącej obuwia przeznaczonego dla przemy-
Fot. Stanowisko do badania odporności obuwia na poślizg zbudowane w Centralnym Instytucie Ochrony Pracy
słu spożywczego [5].
 Państwowym Instytucie Badawczym
Photo. A stand for testing footwear slip resistance constructed in teh Central Institute for Labour Protection
- National Research Institute
PIŚMIENNICTWO
[1] Dyrektywa Rady Wspólnot Europejskich Nr 89/686/
wych, mających coraz większą moc i dłuższą ISO 20345:2004, a ponadto uzupełniono
EWG z dnia 21 grudnia 1989 r. w sprawie ujednolicenia
przepisów prawnych państw członkowskich dotyczą-
prowadnicę (dłuższy łańcuch) [5]. wymagania i metody badań o te, które dotyczą
cych środków ochrony indywidualnej.  Official Journal
Zgodnie z normą EN ISO 17249:2004, odporności obuwia na płomień i ciepło promie-
of the European Communities , L. 399, 30.12.1989 r.
która w całości odwołuje się do normy EN niowania. Ponadto odniesiono się do kwestii
[2] Dyrektywa Rady Wspólnot Europejskich Nr 89/656/
ISO 20345:2004, podeszwy obuwia dla izolacyjności cieplnej obuwia w kontakcie EWG z dnia 30 listopada 1989 r. o minimalnych wyma-
ganiach bezpieczeństwa i ochrony zdrowia dotyczących
pilarzy powinny być olejoodporne. Cecha z gorącym podłożem, proponując trzy poziomy
stosowania przez pracowników środków ochrony indy-
olejoodporności ma w przypadku tego ochrony i wprowadzając dla nich odpowiednie
widualnej w miejscu pracy. Dyrektywy EWG dotyczące
ochrony pracy. Tom II. Warszawa, CIOP 1992
rodzaju obuwia mniejsze znaczenie niż symbole do znakowania (HI1, HI2 i HI3). Zgodnie
[3] R. Turner Standards for safety footwear.  World
zapewnienie dobrej odporności na poślizg, z normą EN 15090:2006 obuwie może być
Footwear 2005, 19(4), 30-31
zwłaszcza w warunkach zimowych. Kilka zaklasyfikowane do jednego z trzech typów.
[4] U. Bamberg EN 420 not yet mature: new test spe-
krajów skandynawskich, zwłaszcza Finlandia Typ 1. to obuwie przeznaczone do ogólnych
cifications for chromate await confirmation. KanBrief
2/05, 13, (www.kan.de)
i Szwecja, zwróciło uwagę, że w klimacie akcji ratowniczych i zwalczania ognia na polach
[5] R. Turner Safety footwear standards update.  World
zimnym korzystniej zachowują się pod uprawnych i pastwiskach oraz w lasach. Typ 2.
Footwear 2007, 21(1), 19-21
względem odporności na poślizg podeszwy obuwia jest odpowiedni podczas ratowniczych
[6] R. GrQ
nqvist, W.-R. Chang, T.K. Courtney, T.B.
z materiałów, które na ogół nie spełniają akcji gaśniczych w budynkach i innych pomiesz-
Leamon, M.S. Redfern, L. Strandberg Measurement
of slipperiness: fundamental concepts and definitions.
wymagań w zakresie olejoodporności [5, 7]. czeniach zamkniętych, w tym także pojazdach
Rozdział w monografii Measuring Slipperiness  Human
Komitet Techniczny CEN/TC 161 Foot and leg i na statkach. Typ 3. to obuwie całogumowe
Locomotion and Surface Factors, Editors: W.-R. Chang
protectors skłania się ku temu, aby w przy- i całotworzywowe przeznaczone głównie
& T.K. Courtney, 2003 Taylor & Francis, 1-16
padku obuwia odpornego na przecięcie pilar- do stosowania w sytuacjach zagrożenia kon- [7] C. Aschan, M. Hirvonen, E. Rajam�ki, T. Mannelin
Slip resistance of oil resistant and non - oil resistant
ką łańcuchową przenośną uchylić obowiązek taktem z niebezpiecznymi materiałami.
footwear outsoles in winter conditions.  Safety Scence
zapewnienia podeszwie olejoodporności, W roku 2006 opublikowano także cykl
2005, 43, 373-389
co umożliwiłoby stosowanie podeszew trzech norm dotyczących obuwia odpor-
nie wykazujących tej cechy, a odznacza- nego na chemikalia W części 1. podano
jących się dobrą odpornością na poślizg terminologię i opisano metody badań,
Publikacja opracowana w ramach programu
w warunkach niskiej temperatury [3, 5]. natomiast w dwóch pozostałych zamiesz-
wieloletniego pn.  Dostosowywanie wa-
Jednocześnie podjął on decyzję o wszczęciu czono wymagania dotyczące obuwia od-
runków pracy w Polsce do standardów Unii
prac nad metodą oceny odporności obuwia pornego na chemikalia (część 2.) i obuwia Europejskiej , dofinansowywanego w latach
2005-2007 w zakresie zadań służb pań-
na poślizg na lodzie, bowiem obydwie kwe- o zwiększonej odporności na chemikalia
stwowych przez Ministerstwo Pracy i Polityki
stie są ze sobą ściśle związane. (część 3.). Do wymienionej drugiej grupy
Społecznej. Główny koordynator: Centralny
W normie EN 15090:2006 dotyczącej obuwia można zaliczyć jedynie modele C, D
Instytut Ochrony Pracy  Państwowy Instytut
obuwia dla strażaków, odwołano się bezpo- lub E w klasyfikacji II (obuwie całogumowe
Badawczy
średnio do norm EN ISO 20344:2004 i EN i całotworzywowe), które oprócz spełnienia
23